장음표시 사용
61쪽
propositiones sint categoricae: nailla integra piopositio habet viccui iubicchi, quia irriplicatur ita illo: & propte re vocatur copula implicationis : dicitur etiani copula ininus principalis: quia ex illa non attenditur veritas, vel
salsitas propositionis, sed ex secunda: quae proptere, appellatur principalis. Et idem dicendum est de hac propositione : Homo eis .in mal est propositio, &similibus: quia ibi illa prima propositio gerit vicem subiecti . atque ideo tota est propositio categorica. Vbi tandem
uota, quod quandocumque in propositione categorica non explicatur praedicatum, id non est: quia reuera talis
propos io careat prςdicato: sed quia est clausum in verbo, ut cum dicitur, homo distulat, sensus est, homo est dis-ptitans. Maneat ergo illam csse propositionem categoricam, quae componitur ex subiecto, & pr dicato tanquam partibus ἔ quod sufficientet explicuit Arist.eam appellando absolutE unam, leusimplicem. Propositio verb hypotetica , seu composita est illa, quae constat expropositionibus tanqua partibus principalibus aliqua unione viritis, ut Magi serdocet Q disjulin andit'. de qua agemus cap. se l. Nunc algem videndum
est, quae sit ista diuisio : aliqui enim contendunt esse generis in species;sed immerito: tum quia id repugnat Ari- noti in verbis alductis, ubi propositanem categoricam simpliciter appellat
vivim, hypoteticam verb unam tantium coniiuictione,seu secundum quid: tum etiam quia est contra D. Thom. ibid. de opus c. 8ararede enuntiatione, cap. s. ubi probat esse analogi in analogata. Idque facilE suadetur : quia enuntiare,
in quo sita est essentia propositionis, secundium quid tantum conuenit hypin lieticae: non enim unam propositionem :malia praedicat, sicut categorica prPl
dicat praedicatum de s abiecto, in quo
consiliit propria ratio enuntiationis , sed tantlim viris inter se propositioncs categoricas, quod est umbra quaedam, desimilitudo propriae enuiuiationis e go φω diuisio sollini est analogi manalogata.Videatur Masa. Periher. .
Veniamus ad secundam diuisi nem, qua propositio categorica diuiditur in astumativam , & nega tuam. Quid autem unaquaeque sit,satis exprimunt ipsi termini: nam aifirmativa est, quae iungit praedicatum cum subiecto,& respondet iudicio intellectus, prove appellatur compositio: i legativa verbcst, quae pr dicatum a subiecto remouet, & correspondet iudicio, prout a pellatur diuino. Quae diuitio propositionH vcrε est generis in species, qui quid dicant Sol. &alij: uc enim docet expressE D. Thom. cum Aristot. lociscitatis, & defendunt communiter D ctores : videatur Masius ubi suprὶ
quaest. q. Fundamentum est: quia affirmatibuum, & negativum diuidunt enuntiationem, sorinaliter quatenus in enuntiatio : ergo sunt di rentiae per se, Messentiales ; & ex consequenti constituunt veras species. Probatur antec dens i tum quia unum de alio dicere, in quo consistit enutatiatio, se aliter fit, vel applicando unum alteri, in quo consistit assismatio : vel remouendo unum ab altero, in quo consistit nega tio: tum etiam quia istae differentiae ita inter se pugnant, ut numquam in eadem propositione ii .ueniantur; quod tamen non contingit in veritate, & falsitate: potcst enim una propositio transire de vera in falsam i non tamen deafirmativa in negativam;quod signum manifestum est affirmativum, dc negativum esse differentias essentiales pro
62쪽
tem, quaedam accidentia illius. Ex quo tandem fit diuisionem propositionis in Veram, & tantum esse subiecti
in accidentia. Vt autem aliὶs diuisiones propositionis cognoscamus, notandum est,qubd sicut in substancla corporea, V. g. homine, Pintuor reperiuntur, scilicet forma, materia, quantitas, & qualitas; sic suo modo intellectus eadem quatuor in propositione distinguit. Forma ergo est vitio illapraedicati, & sebiecti secundum assirmationem, Vel negationem: de qua satis constat ex dictis. II. teria vero est habitudo prςdicati, ant cedens ipsam unionem , quae fit per enuntiationem. cst illa magnitudo, secunddin quam propositio dicitur uniuersalis, seu particularis. Et appellatur quantitas: suia sicut ratione quantitas realis res iunt magnae, aut pquae; ita propositio ratione talis magnitudinis est uniuersalis, Vel particularis. Tandem qualitici propositionis est illa, secundum quis dicitur vera, vel filia: quia veritas, & falsia sent quas passiones propositionis, ut diximus. Porri, matcria propositionis est triplex sicut triplex est linoitudo,quam potest habere pr dicatum rcspeetii subiecti. Alia naturalis, quando scilicet praedicatum cst de ciliantia, vel propria passio sit biecti: alia contingens, quan do scilicet praedicatum est accideias c5mune respcctu subiecti :.tunc cnim contingenter se habet ad aliud ; utpote quod non nascitur cx intrinseca natura cius ἱ & alia remota, quando scilicet praedicatuni repugnat Iubiccto. Vbi aduertendum est, manciate codem praedicato, & subiecto , semper manere eandem materiam propositionisi quantumuis ipsa varietur pencs affirmationem, Vel negationem ; uniuersalitatem, vel particulari alcm; aut Vcritatem, Vel falsitatem. Cuius ratio cst, quia semper m anet illa habitudo extremorum , quae consideratur ante ipsam actualem praedicationem. Et ided istae propositiones sunt m matcria naturali. iam. est animes, homo non est animat: de hae in materia contingenti, Omnu homoe r albin, abruu homo non est alim: & hae in materia remota,hrma est iapis, hum. non est lapis. His explicatis: prinid diuiditiir propositio ratione materiae in necessariam, contingentem, &impossibilem. Necessaria est, quae enuntiat rcm, quae si ter se habere non potest: contingens, quae aliter se habere potcst: impossibilis vero est, quae enuntiat rcm, quae sic se habere non potest. QDd fit, ut non sint idem propositioncm csse in materia natur ali,&cise neccitariam : si quidem hiaec,Homo non es animal, cst in nia teria naturali; & tamen cst impossibilis. Similiter no sunt idcm piopositioncm esse in materia remota, de cuc imposibilem: nam haec, mma n n lefu-, cst in materia remota; & tamen est necessaria. Quod ut plene percipiatur obsc uandacii sequens regula, qudd stilicet
in materia naturali omnis proposito assicinatiua est necessaria; negativa verb, impossibilis: in m. atcria autem rc- mota omnis propositio neg. tiua est necessaria, assi maliva verb, impostibilis: at in materia contingenti, tam assim tilia, qtiam negativa serriper manent
Secundo diuiditur proposito ratione quantitatis in univcrsalcm, indefinitam, particularem,& singularem. Vniuersalis est, cuius subicctum est terminus cominis signo uniuersali affectus. omnis homo est an mal, num hamo υὶ animal. Indesinita est, cuius subicctimi cst ic inus communis nullo signo a sectus, quae si fuerit in materia natur.ali, & remota, aequilini et uniuersali; si vero sucrit in matcria contingenii,
63쪽
sicque satis apparet propositionem disjunctivam cile falsam, cuius utraqrie pars est vera I in qua proprietate , Sri re loquuntur D. Tnom. & Dialectiei. Secundo verb modo solet interdum sumi coniunctio dii iunctiva, non in rigore disiunctivo , sed ut valet idem, acfltem, vel-mini u : & tunc reddit hunc sensum : unum saltem istorum est verum : quomodo satis patet ad veritatem disiunctivae non obesse, quia utraque pars sit vera. Propositio conditionalis est illa, cuius partes principales uniuntur media particulas, aut alia consimili: v. g. Si Petrus ά lutat, si equin est rationalis, est risibilis;& aliae iiiiiiismodi. In quibus: quia simul etiam sunt argumentationes , ut supra in praeambulis vidimus; ideli una oratis, seu propositio categorica unitur alteri per modum cuiusdain consecutionis patque ita prima appellatur antecedens; sccunda vc-rb, consequens. Qiiod etiam proportionabiliter inuenitur in propositione hypotetica rationali, S: causali : &ropterea sub conditionali comprcenduntur a D. Thom. ut supra vidimus. Est autem propositio rationalis, cuius partes principales uniuntur media particula, ergo, vel igitur, ut si dicas;
Ietrus ambulat, erga mouetur. Caucilis vcro est,cuius partes principales via iuntur media particula, quia, aut alia coniunctione causidi; ut cum dicitur, quia ignis es , calor est.
Dices : quomodo eadem oratio potest csse simul argumentatio, & pr positio; cum haec essentialiter sit oratio enuntiatiua; cui proinde conuenit essevcram, vel falsant: illa vein contine, lux stib oratione non enuntiatiua; cui cosequenter solii potest conuenire esse
esse bonam vel mal .ut supra diximus Respondetur, quod sicut propositio hypotetica secundum quid tantii in
participat rationem propositionis, ita secundum quid tanti m cst enuntiatio;& secundum quid tantum dicitur alii malitia, vel negativa vera, Vel salsa,&c. cui enim secundum quid conuenit aliqua ei sciatia,sccunditio quid etiam conueniunt, quae talem ellcntiam comitantur. Non est autem inconuenicias,
ut id, quod simpliciter est in uno genere, secudum quid pertineat ad aliud, cuius aliqualem rationem participat. Et sic contingit in praesciati : quia cnim particulae conditionales, causiales , de rationales simpliciter sunt notae illationis, simpliciter constituunt argum ciItationes,qtiae sunt orationes non emin-tiatiuae ; & prout sic dicuntur bonae, vel malae; quia verbibi etiam intervc. nil qitida modus cnuntiationis, siliciat vii tualiter: ideli tales orationes sectin- dii quid participant ratione propositionis;& prout sic dicuntur verae,vel falsae.
Vide Huertos hic c. f. q. I9. a. I.ad ψ. Igitur ad hanc veritatem istaruiri propositionum, generaliter requiritur, ut categorica, quae dicitur consequens, sequatur cx alia,quae cst anteccdeias feliquod consecutio sit bona : hoc tamen non susscit ita omnibus; nam ad veritatem rationalis etiam cst iaccellarium, ut ipsi im antecedens sit in se verum;
mo,ego est animal. Ad veritatem autem propositionis causalis ultra requiritur, qvi ,d antecedens sit etiam causa consc-quentis; desectu cuius haec est falsi; quia ι.ma et risibilis, est ration. t tu. At
Verti, ut propositio conditionalis stvera, sum cic illationem ei se bonam, quavis antecedens, de consequens sint falsa: dc ideb.ut bene inquit D. Thom.
opusc. citato c. 8.hςc est vera,firmamabiti currit, immobile mouetum, haec aute salsas
homo est albus, timo est musicus.Vnde etiaein anauit commune dictit in , qud qconditionalis nihil ponit in esse.
64쪽
Non est autem hoc loco praetereundii id, quod ex communi Dialecticorum doctrina notant rectE Didacus Albar.
L 1. de ausilijs disp. 7. & alij Theologi Thom istae ; scilicet , propositionem conditionalem poste dupliciter sit mi:
primo in rigore consequentiae, Ita ut dictio, Si, accipiatur proprie illati ues&tunc ad veritatem illius susticit, &requiritur, Ut consequentia secundum se sit bona, seu quod ex ipsa natura antecedentis , circumscriptis aliis, sequatur consequens siue leuam anteccdens,&coiissequens luat insevera, vel salia;
siue possibilia , aut impossibilia ; siue
necessaria, aut contingentia. Qua ratione D. Thom. I. par. qu. 2I. art. 3. ad
a. & alibi saepe assirmat hanc propositionem elic veram , Si Dein vult pe c.tre, peccabit , sicut est ista, si hjm, sasinin , trabet qualuerpedes. Quia autem conssequentia, quae secundum se cst bona, itan per est Dona, de consequenter necessaria, &quae secundum se est mala, serii er est mala, de consequenter imponibilis; ideo omnis conditi natis illativa vera, cst necessaria: omnis
autem falsa, impossibilis : ac proinde nulla datur conditionalis illativa contingcias. Quae cst cxpressa doctrina Angelici Doctoris opus. citato, & lib. 7. Metaphysicae lect. 13. Petri Hispan. trach I. Summul. cap. 17. Soti, & alio. rum Dialecticorum ibidem. Secundo modo potest sumi illa dictio ,siconcomitantur, ita scilicet, ut
importet concomitalitiam antecedentis , & consequentis propositionis conditionalis sandatam, non quidem in bonitate illationis secundum se, sed si 'osita aliqua promissione, aut
proposito, vel alia causa , ratione cuius , posito in cli e antecedenti, poneretur etiam consequens; ut patet in his conditionatis: Si pro me apud
heri vinis es in ἀεmum amici , eoasseum 12M, de similibus. In quibusquamuis verὰ intercedat aliqua illatio, de consecutio: haec enim est inseparabblisa propositione conditionali, ut diximus , in tamen talis consequentia non est secui dum se bona , & neces.saria , ita ut ex vi antecedciatis princise sumpti sequatur consequens; sed sundatur in aliqua promissione , aut proposito , ratione cuius ad politi nem antecedentis sequitur coiis quens, ut dictum est. Ad veritatem autem propositionis conditionalis hoc modo sumptae sunficit, & requiritur, ut vere existat a
parte rei landamentum illius concomitantiae antecedentis, &consequentis; ut patet in exemplis adductis. Ad hoc enim ut vere quis dicat, si prome apud Regem intercesseris, labotibi equum necessarium est tunc adesse propositum dandi equum, etiamsi postca , mutato consilio , non impleatur promissum. Qubd si promittens non habuit tale propositum, Pr
positio suit falsa, etiam si posteri, iacta
apud Regem intercessione , donetur equus: quod etia patet in alio exemplo:& conuincitur manifestὰ in iuramcntis promissorijs sub conditione. De quo videri potest D. Thom. 2.2.quaest. 88.
Tandem circa propositiones hypoteticas obseruandum est tune es leassirmativas,quando principalis earum
copula assirmatur, siuὰ partes ips sint
assimatae, siue negatae r istae enim sunt assirmativae: Si homo est animal,
' sensibilu : si h ma mn est animal, non
' sensibilis. Tunc autem sunt negatiuae, quando principalis copula negatur , siue partes sint et Grinatae.
siue negatae : ut nan si Petri r movetur, currit: non si Petrin non mouem'
65쪽
Loquendo autem de uniuersalitate , aut particularitate, Dialectici communiter fatentur propositiones hypoteticas ratione sui non habere quantitatem. Cum cnim haec in pro liositionibus sumatur ex ses,iccho, ut upra vidimus: hypotcticae autem non componantur ex subiccto, 3 praedicato, ut patet : inde fit ipsas proprie non osse uniuersales, aut particulares. Propter quod etiam inter eas selum attenditur oppositio contradictoria ;quae fit praeponcndo negationem totii ropositioni, ita ut cadat supra cotuam principalem , ut magis constabit ex dicendis.
Multa alia solent aliqui tractare de propositionibus hypoteticis 1 sed quia istae secundum ouid participant rationem propositionis, ex quadam similituduic ad categoricas, ut supra dicebamus : ided quidquid de his dictum fuerit , facile poterit critata prorO tione illis applicari : atque ita solum restat agendum de propositionibus
categoricis.Quia autem inter has propositiones longe faciliorcs sunt eae, quae nullo afficiuntur modo ; dc prinpterea appellantur simplices , ad distinctionem aliarum modificatarum disseiliorum, nemrξ modalium, eX- clusiuarum , reduplicatiuarum , & si milium : ideb illarum proprietates prius explicandae stat: per quod aditus patefici ad istas cognoscendas.
DE OPPOSITI ONE PROPOSI- ιιιnum simplicium. SI t ex habitudine, quam Vnus terminus in propositione dicit ad
alterum , resultant variae corum pro
prictates, scilicet suppositio, appeti
positionis ad aliam rcsultant qusdam carum passiones , nenni Z oppositio, aequipotentia,&conuersio; de quibus in hoc, & sequciati capite agendum est. Ex quo patet nunc non esse sermonem de oppositione reali rerum, qualis est ea, quae vcrsatur inter calorem, S frigus : nam de hac agitur in postprςdic metatis: ncque similiter de oppositionc terminorum, de qua ach im est iam suprὶ lib. I. c. 4. sed tantum de oppos, tione, quae inter propositioiics inu
Hqcergo oppositio, ut collisitur
ex Arist. i. Periher. cap. 4. Utio, negatio eiu em de eodem e siue repugnantia inter propositionem asprmati- negativam eiusdem praedicat
subi fit. Ex qua definitione, si formaliter intelligatur, ut debet intelligi, inse- rutur plura requisita ad oppositioneni. Primum cst, ut copula principalis in una sit affirmata ; in ilia vcrd negata: nam ex illa attenditur assirmatio, vel negatio propositionis et & propterea istae non opponuntur: Perem, qui di imtat, bruitur : Petrin, qui non distulat,
Secundb requiritur, ut in utraque maneant idem prςdicatum, de subiectum, in nomine, in re significata, in integritate, in tempore , & in loco :nam haec omnia significantur per lyeis em de eodem: ideli non oportet illa
Desectu eiusdem nominis hae non opponuntur: Mngel- est Dei, Ange non est Deme hama est albis ; homo non est assedo. Desectii eiusdem rei signia
ficatae istae non opponuntur: Canutrat; canis non latrat, si in prima sat
supposibio pro Latrabili , in secunda
vero pro coelesti: quod scinper contingit in terminis aequi uocis, quando sur
l ponunt pro diuersis significatis.
66쪽
Desectu integritatis illae propositiones non opponundur, in quarum
altera deficit aliqua pars , vel modus praedicati, aut subiecti ; quae tamen
erant in alia: itaque quidquid ponitura parte subiecti, vel pr dicati in una propositione, siue si castis obliquus,
adverbium copula implicationis , aut quid simile, debet etiam poni in alia, ut sit oppositio. Excipiuntur tamensgna, quae assiciunt totam propositi nem, & illam reddunt uniuersitem, vel particularem: in quibus aliquando est Variatio, ut postea dicemus. Et desectu huius integritatis hae non opponitiatur:
a'rerin currat I Perem χυncurrit velociter:
omnis equin pes letur a Mu equin non posiidetur a Rege: omnis λι- est omne animal; ali1uu homo non
Similiter desectu eiusdem tempO,s hae non opponuntur: Petrus distulat, Perem non distulat, si pro diuersis temporibus sepponant. Et tandem defectu eiusdem loci hae non opponuntur : Ma ister est in aula ; Magister n.ns in aula, si prima proseratur, dum ille est in aula ; secunda vero dum est
in Ecclesia. Quae omnia hoc uno prςcepto comprehenduntur ; ut scilicet in opposi' j I x atione scruentur eaedem proprietates latur ut balternans ; illa verb, subater-
terminorum , scilicet eadem supposi- l nata. Quae omnia patent in sequentatio, ampliatio, &c. excepta supposis figuriatione, quae prouenita signis assicientiabus subiectum : hςc cnim aliquando mutatur: semper tamen debet seruari eadem suppositio simplex , vel realis completa, vel incompleta,&c. Oppositio autem hoc modo expliacata est multiplex : alia dicitur contradictoria; alia contraria; & alia si contraria: quibus etiam solet adiungi substerna. Oppositio contradictoria inuenitur, quando una propositio est
uniuersalis,dc alia particularis : contraria autem , quando ambae sunt uniuersales.: subcontraria verb, quando ambae sunt particulares : in quibus omnibus oppositionibus , altera pro positio debet esse affirmativa,&altera negatiua: hoc enim est de ratione propriae oppositionis, ut patet ex definitione explicata. Et ideo oppositio subalterna, quae scilicet versatur inter
propositiones, quarum una cst uniue
salis, & alia particularis i ambae verbaserinatiu , vel negatiuς, non est propriὸ oppoctior, cum non sit assirmatio,& negatio. Potest tamen secundum
quid appellari talis; quia est inter propositiones habentes diuersam quantitatem. Dicitur verb substerna: quias articularis continetur sub uniuemili : propter quod etiam haec appe,
67쪽
tract.dc enuntiatione cap. 8. cum eniti Vt autem materia haec omnino comprehendatur , aliqua obseruanda sunt. Primum est, quod quando subiectum est terminus communis, &supponit personaliter, seu realiter; requiritur ad oppositionem contradictoriam,
Vt una propositio sit uniuersalis, S alial articularis, sicut patet in exemplo po-ito: si verosubiectum sit terminus Gngularis, vel communis sepponens c pulate, simpliciter, aut confuse : tunc debct manere in utraque inuariatum, nulla mutata quantitate. Et ideb istae sunt contradictoriae: Petrin currιt , Petr- mn currit: On-es stoli sunt duodecim: omnes mn sunt duodecim: ad eruitandκm requiratur effvus; ad equι- tandum non requiritur equit , iamr est steries; Lma mnest yecies, ou. Si autem
mutaretur quantitas, non essent contradictoriae, ut si dicas: Omneι li
mn uent duodecim. Huius autem rati tangit optime D. Tho. opust. 43.c5tradictio sit maxima oppositionum,
teste Aristot.io. Metaphysicae cap.7. ac proinde nullum possit habere medium: consequcns est, ut sit totalis remotio affirmationis per negationcm. Quare: quia uniuersalis affirmativa totaliter remouetur per negativam particul rem; sicut nTatiua uniuersalis, per tar'ticularem amrinatiuam, quando tu lectum est terminus communis, S sulponit personaliter : idet, in tali casu contradictio fit mutata quatitate. iaverb , quando subiectum in terminus singularis, vel communis supponens copulate, simpliciter, aut confuse ; si
tunc mutaretur quantitas propositionis, affirmatio non taliter remoueretur
per negationcm, ut patebit co nsidera' ti exempla adducta: ideo, ut inter sin, les propositiones maneat contradictio,
debet manere eadem quantitas, Ut ex plicatum est. .
Secundb obseruandum est insgius
68쪽
mixtis ex uniuersali, & particulari cise etiam suo modo oppositioncm : quia enim animalia sunt magis uniuersalia,
ut uterque, Sc neuteret, alia magis particularia, ut .alter, de alter non: id cli uterque, opponuntur contrarie; neuter verb,& ater, dc similiter, uterque,dcaber non, opponuntur contradictor te; alter veid, & alter non, subcontrariae. Eadem proportione ista coniunctio, O , csesignum uniuersale & coniunctio, ut est signum pra ticulare;& idcb, quando subiectum in propositione cst copulatum ut aiunt) mcdia particulam, debet manere eadem coniunctio in propositione contraria , in contradictoria vcrd mutanda est in vel: verbi gratia, istae sunt contrariae: crerum e r.iticn. ilis: Perein equus non est rationalis: istae vcro contradictoriae: Petrus,'equus est ration.ilis; Petrus, ist uus nan est rationalis. Qubd si in utraque propositione extremum sit copul tum per et ei, tunc sunt subcontrariae: ut Pen 'us, vel equus est rationalis; Petrus, vel eruus non est rationalis. Haec autem intellige, quando partes subiecti non copulantur in ordine ad verbum de plurali tunc enim subiectum ex vi talis verbi supponit copulatim I & sic censetur
singulare: ut Petrus in Paulus currunt:
propter quod tales propositiones tantum opponuntur contradictorie, sicut aliae singulares: ac proinde non debet mutari quantitas; sed retinenda est eadem coniunctio, Cr, & in sua contradictoria sic: Petrus, Cr Paulus 'Dn currunt. Vbi tandem nota in propositionbbus, suae constant terminis numeralibus, scilicet bis, cita, &c. optimum mindum contradicendi esse, praeponendo negationem secundae propolitioni: vis dicas, bis eantam Missim ; non bis eanturii Missam.
HIs explicatis : aliquae leges pro
unaquaque oppositione statuendae sunt, quas assignant communiter
Dialectici. Prima pro contradictoriis est, in nulla materia posse esse simul veras , aut simul falsas. Ratio est : quia cotradictio est summa oppositio; cuius proindὸ nullum potest ei te medium, ut dictum est: ergo sicut impossibile est idem simul esse, & non esse; ita impo sibile est, ut idem simul assirmetur, de
omnino negetur de eodem: quod fieper contradictionem, Ut patet.
Secunda lex sim contrarijs est, in nulla matcria polle cilia simul veras; bene tamen simul falsas in materia contingenti. Hoc secundum patet in his propositionibus: Omnis homo est arbus, nuctus humo est albas: quas constat cliesalsas. Et ad istud genus materiae reducuntur propositiones indirectae, in quibus de superiori prςdicatur suum insorius: quia hoc habet rationem accidentis respectu illius ; propter quod ibi
possunt esse duae contradictoriae simul falsae: ut cum dicitur: omne animal est homo; nullum eis Quod autem in nulla matcria possint dari simul verae; etiam constat: quia alias darentur duae contradictoriae simul verae:
nam si h c propositio: omnis hama est a bus, est vera; etiam particularis sub illa contenta, scilicet aliquis k1ma est albus,
erit vera; sed haec est contradictoria alterius negati uae, scilicci nullus ιιmst salbus tergo si h c esct vera, iam darei tur duae contradictoriae simul verae. Tertia leg pro subcontr artis est,
nunquam polla esse simul salsas, bene tamen simul veras in materia contii
69쪽
L ib. II. de Prepositione. 'sy
genti. Hoc secundum patet in his: alis uti homo e se albus; aliquis homo non esu assui, quas constat et se veras. Primum autem probatur ex dictis , quia alias etiam sequeretur dari duas contradi chorias simul veras: nam si subcontrariae sunt simul sals di earum contradictoriae
erunt necessarib vercae: cum autem con
tradi chori. ae propositionum particularium sint duae uniuersales inter se contrariae,& cx duabus contrariis simul veris sequantur duae coiitradi exoriae simul verae, ut vidimus; planum sie ex duabus subcontrariis falsis colligi duis contradictorias simul veras. Quarta lex pro stibalternis est, ut in materia naturali, si una est vera, alia etiam si vera,& idem deest falsitate: In materia vcrd contingenti uniuersalis potest esse falsa, particularis autem Vcra; sed non E contra : quae omnia satis ex se patent. Contra primam legem plures solent adduci instantiae, quarum aliquas subiiciemus, ut cx earum solutione aliae sacile dissoluantur.Sit ergo prima: quia hae sunt contradictoriae : Omne album aliqua albedine υὶ album ; aliquod album aliqua albedine non est album : δί tamen sunt simul vcrae, ut patet. 8 Secunda: quia istae etiam sunt contradictoriae:
Omnu hominis alter oculu, est dexter; alicuius hominis alter oculus nan e F dexter:& tamen constat esse simul veras. STertia: quia hae etiam sunt simul verae:
Omnis homo seruans, en ne mandatum Dei fatuabitur ; aliquis hamo seruans aliquod mandatum Dei non saluabitur: men nihil deficit ad veram contradictionem. Et idem etiam videtur dicendum de illis: Omne animal fuit in area Noe: aliquod animal nsn fuit in arca me,& alijs huiusmodi: ergo salsa est praedicta regula.
Respondetur ad primam instantiam casum illum obliquum, abrua albedine, esse partem pr dicati, quod in primina propositionc affirmatur de subi cho: & ideli in secunda debet negaritalis casus. Quod ut fiat, rostroncndusest ipsi negationi sic: abruod album
non aliruu albedine est album : quomodo constat hanc secundam propositionem esse falsam: quia ratione negationis distribuitur ille casus obliquus, & reddithunc sensiim : . liquod alium χυι a Asedine est album. Ex quo inscrtur generalis regula pro contradictorij scilicet Idd, quando una est uniuersalis, &ia particularis; terminus, qui in una distribuitur, non debct distribui in alia;& E contra: ita tamen qubd nullus mancat in utraque indistribilius; alias non dabitur vera contradictio , ut patet in exemplo argumenti: si enim ille casus obliquius, aliqua albedine, non postponeretur negationi, maneret in utraque
distributus: ac proinde non esset V e racontradictio. Per quod patet ad sectandam instantiam : ly enim alter oculus, manet indistributus in utraque illa propositione: ciliant autem contradictoriae, si in secunda dicetretur , nan alter oculus, aut
neuter oculus, quod idem cst. Vel secun db responderetur quantitatem propositionis debere attendi ex casu rccho; non verb ex obliquo: S ideb tales propositiones non opponi contradictori ἡ;
quia in utraque, alter oculus, est terminus particularis : opponerentur autem, si inuariato casu obliquo, mutarctur re elus secundum quantitatem dicendo:
Omnu hominis alter oci vi requiritur: omnis hominis neuter Gulus requiritur.
Ad tcrtiam negandum est illas csse contradictorias: quia ly, omnia mandata, sapponit copulatim in prima propositione; ac proinde, vivere Opponeretur, retinenda erat eadem suppositio in secunda dicendo: . liquis is mo se uans omne mandatum, Per quod P
70쪽
tet ad alias propositi es ibidem adductas; si enim in utraque seruetur suppostio complet', prima, cst falses & secunda vera: si verb in utraque seruetur sur ficio incoli pleta, prima cst vera;&iucunda falsa: si autem vimque sumatur in lentu vero, quem potcst habere, variatur suppositio de incompleta ad completam, & ita non manet cola- tradictio. Tandem contra secundam legem ij cies: quia id eb in contradictoriis non possunt ambae cilc simul verae, vel simul Alsae in quacunque materia: Plia in illis propositio affriarativa totaliter remouetur per negativa sed hoc idem contingit in contrarijs: ergo ipse non potueruiri esse simul falsae in quacui que mulcria. Probatur minor: quia hςc propositio omnis hamo est animat, totaliter remotietur per hanc, nudin h.ma est animat: siquidem inter cas nullum relinquitur medium. Respondetur propositionem affr-matiuam uniuersesem prqcise inquantum talem, abstrahendo ab hoc, quod sit in hac, vel in illa matcria, non remΟ- ueri totaliter pcr negatiuain univcrsalem: nam inter, omne & -ο--, mediat, .clisi is, ut patet; atque ita duae uni uc
sales secundum se vexe habent medium: Z ex consequenti inter illas non est tmtali fremotio. Qitando vero uniuersilisasti maliva,& negativa sunt in maioria naturalii tunc ratione materiae nullum habent medium: quia non est posssibile utramque uniuersalem esse salsam, si aliqua particus axis est Verat qua-doquidem eadem radione, qua Verum est aliquem hominem esse animal, Verum etiam est ratione materiae omnem hominem esse animal. Et proptere, dicimus duas contrarias non posse esse simul salsas in materia naturali, bene tamen in materia contingenti.
conuorsione trapositioni, simplicium.
II Qui polletia propositionum ident
a Ita est, ac ςqui ualentia earum , Acontingit, quando duarum propositionum verbis disterentium eadem cst vis,& ssensus; . ic proindὸ potest multipliciter fieri;: si quidem istae omnes fuit aequi polo tes: Cicero est erat.r, Tullius est . tur: Lma distulat, animal ratis .is distulat, & aliae similes. Quamuis autem hςc siet in rei veritate ςqui polletia; in prς senti tamen selum agimus de illa,qu.ae cor uenit propositionibus rati ne signorum;&ideo communiter definitur sci . quip.retia est eadem vis duarum mpstianum a iliκesiis iis tr ueni. s: inuentaque est ad obs uras propositiones in clariores roseluendas. Vt ergo propositioncs oppositis reddantur aequipollentes , tria prqccpta sunt obseruanda , quae hoc carmine
Prae, emtradici, Istis, centi 'stque ,subaltero Primum cst. Ad hoc, ut duae propo sitioncs contradictoriae fiant aequi pol. lente prςponenda est negatio subiecto cuiuslibet illarum. Verbi gratia, ista sunt contradi storiae: omnis Amo saniamat, aliquis homo n.n est animat: si ergo primae preponas i legationem dicendo:
non omnis homo est ammat, eandem omnino vim habet, ac sccunda, & in illius aequi pollens. Similiter si negationem priῖponas secundae dicendo: non ali is homo non e stanimal, iam rcdditur aequi- pollens, illi primae, scilicet, omnis tumo