장음표시 사용
641쪽
Confirmatur: quia omnes demonstrationes, in quibus ex conclusionibus scientiae t balternantis tanquam ex
principijs procedit sebalternata ad suas
conclusiones, sint tantum demonstraciones quia:& tamen plures earum furta priori: ergo non omninb coinciduntist e diuisiones. Maior est expressa Aristotelis in hoc capite, ut vidimus num. 3s.Quam etiam docent D. Thomas lectione a . Caiet. lila in tractatu de sub- alternatione scientiarum, & communiter Dialeetici, dum affrmant cum Aristot. scientiam sit balternatam intra proprios limites non scire num P diuarum conclusionum. Manor etiam est manifesta: nam Perspectiva, & Musica verbi gratia, quae sunt scientiae sub alterna , fraequentiἰis procedunt per causam, ut patet mille exemplis. Quod commune est omnibus Mathematicis, vi semitur ex Aristot.lib. 6.Ethicori capite 8. Ergo saepE contingit demonstrationem quia esse a priori. 4 Ad argumenta respondetur. Ad primum, qudd siue signum, per quod procedit demonstratio, sit aliquis esse-etiis naturalis quod stequentius contingit ) siue sit aliquid aliud; talis dem5- stratio probat praedicatum conclusionis conuenire subiecto, reticendo propterruid illi conueniat: ac proindξ vere est
emonstratio quia, ut ex dictis patet. Ad secundum negatur minor. Nam etiam negatio suo modo habet causam,& effectum, sicut assirmatio, iuxta dictum Aristot. sepra nu. 32. explicatum. Vnde sicut ex dcmonstrationibus assi matiuis illae, quae adducunt propriam,& adaequatam causam, propter quam passio assirmatur de subiecto, sunt demonstrationes propter quid; aliae verbquia: sic proportionabiliter ex negatiui quae reddunt propriam,&adqqua' tam causam , quare passio negatur de
subiecto . sunt demonstrationes pro pter quid; aliae verbquia. Ad confirmationem similiter respondetur, quia si demonstratio ducen; ad impossibile reddat propriam camsam, quare sequvur illud impossibile: erit demotam auo propter quid: si verbaliter procedat, erit demonstratio quia Videatur Soto in hoc ι.lib. quaesi s. ad
Ad tertium in primis respondetur, ex duobus illis effectibus non posse unum vere demonstrari per alium, dato casa, quδd inter se nullam habeant
necessariam sibordinationem, aut cor nexionem, etiamsi ambo per se com mntur cum causa, a qua procedundi Cuius ratio est manifesta: quia ut alter
illorum effectium esset medium ad pro bandum alium, deberet iungi cum illo in aliqua pr illa: quae tamen ex hypotesi facta, non esset propositio necessaria,sed contingens; & per consequens syllogisnus non posset esse de nonstratio. Quod latEprosequitur Masius ubi sit pra contra Themistium, cuius est hoc argumentum. Sed quidquid si dis hoc, secundb respondetur tales syli gisnos, dato qubd sint vect demonstrationes, pertinere ad demonstrationem quia siquide in eis no adducitur propria propter quid conclusionis, ut supponimus, sed tancim concluditur praedic tum conuenire subiecto.
1 Ad quartum respondetur, quia
cum termini, ex quibus fit demonstratio illa, non solum idciatificentur inter se realiter, sed etiam sint praedicatast, ordinata cuiusdam essentiae; non potest esse inter eos propria ratio causae, de effectus in essendo, etiam virtualiter:&idia talis demonstratio, propriE l quendo, neque est a priori, neque a posteriori. Est tamen veia demonstratio quia: nam ad hoc sussicit non dari per propriam, de adaequatam causam,quod in protenti contingit.
642쪽
Ad c5firmatio Dein respondet Vasq. r. parte disput. i s. numer. 6. negando antecedens. Redditque rationetu: quia in conclusione nihil noui colligitur,ne que tanquam causit, neque tanquam
effectus, quod non elici iam exprellium in maiori. Et ided tales syllogiunt, non tam dicendi sunt demonstrationes, qua applicationes quaedam demonstrationis ad singularia, ut notant Rubio in hoc libro cap. 3. & alij. Vel iecundo respondetur , quia eodem modo, quo demonstratio , in qua colligitur propositio uniuersalis, distinguitur ab illa, in qua ex tali uniuersali colligitur propositio singularis , distinguuntur etiam propter quid, aut quia utriusque. Cuius maniscitum signum est, quod in diali casti necessarib mutatur medium; siquidem quod in prima demonstratio
ne erat maior, aut minor extremitas,
assumitur ut medium in secunda, ut consideranti patebit. In tine huius dissicultatis, ubi cum Arist. diximus ex demonstratione quia, aliquando fieri demsistrationem propter quid, breuiter explicandum est: an, & quomodo liceat uti demonstratione circulari.
Circa quod in primis asserendum est, qudd si demonstrationes fiant di sermiter ut aiunt, in id est, qlinum ab tera sit a priori, dc altera a posteriori, ut
supra ex Aristota vidimus; tunc Vuaque demonstratio secundum se est con-φniens, ut patet. Et idem dicendum
est, quando in diuerse genere cause fit circaus inter duo, quae sunt sibi inuicem cause, ut inter materiam, & mam. amuis enim tunc utraque domonstratio sit in suo genere 1 priori, Verὸ tamen sunt demonstrationes dinformes, siquidem suntla diuerso .s
Quia tamen demonstratio est cognitio discursua cuius proprium est
procedere a noti oribus ad minus nota, & obscuriores propositiones ex alis clarioribus ostendere: Ued demonstratione circulari, & praecipuξ in eadem disputatione, vel confirmatione, aut probatione alicuius veritatis utendum non est; nisi sora admisceatur aliquis alius discursus, vel quodcumque aliud adminiculum, quo augeatur cognitio conclusionis, aqua regrediendum est. Videatur D. Thom. secundo Coeli lin. I . & Caiet. I. Post. ca. u. qui optimὸ explicat, quo sensu, &quando admittenda est demonstratio circularis.
SIT HOC DInsIorutrum per stim dem 'ationem' picrruia producatur habitinscientia. 'lica primum, si vera sent, qiue supra num 3.diximus: haec dis uisio non potest esse generis in veras, d proprias species. Cuius ratio est mania esta : quia propria diuiso generis in species est diuisio essentialis,& sormalis: ergo debet attendi penes se am constitutivam diuis, & non penes materiam. Sed diuisio demonstrationis in quia, & propter quid, non est ex parte rinae demonstrationis, sed solum ex. parte materiae eius: ergo propriE, & in rigore loquendo, non est diuisio gen ris in species. Maior est manifesta: inbnor verb probatur ex dictis loco cit . to. Qiua syllogismus ex parte sermae,
tantum diiuiditur in tres figuras,& vn quaeque in suos modos tanquam in species infimas: sed intra unumquemque istonim modorum contingit fieri demonstrationes quia, ct propter quid: . ergo harum distinctio non potest sumite sparte formae, & consequenter neque:
este proprie so alis, & seecifica.
643쪽
Confirmatur : quia id diuisio syllogismi in demostrativum, topicum,& sophisticum est ex parte materiae; dc
non ex parte formae: Quia existente eadem forma specifica syllogitat, si prae
missae sint necessariae, est demonstrat, uus; s probabiles, topicus; si apparentes, sophisticus. Sed existente eadem sorma specifica dentonstrationi si medium sit propria, & adaequata causa inessendo conclusionis ἱ est demonstratio propter quid: si verb sit esseetiis eius, aut causa remota ; est demonstratio quia. Ergo haec diuisio non simitur ex Iarte formae demonstrationis ι sed so-um exrarte materiae. Ex quo tandem fit diuitionem istam magis accedere ad
diuisionem accidentis insebiecta: sicutae diuisione syllogisni in demonstrativum, topicum, & sophisticum dixi
8 Caeterum quamuis , neque domonstratio sit verum genus, neque demonstrationes quia , & propter quid Iropriri& in rigore species, de quo noro iuificio non potest esse controue ita interDoctores; adhuc tamen, qui existimant, utramque demonstrati
nem simpliciter,& propriὸ esse demonstrationem, & pervumque simpliciter sciri, appellant hanc diuisonem generis in species: quia in hoc assimilatur illi. Qui veri, contendunt, per selam demonstrationem propter quid smpliciter sciri; ac proindE ipsam tantiim esse
simpliciter demonstrationem, consequenter vocant hanc diuisionem anatingam. In quo sensu examinanda est a
nobis prisens quaestio. Quae quamuis
forte sit tantum de nomine, ut notat Soto infra citandus, non parum conducet scire, quis sit propior modus loquedi in hac materia. 49,Igitur diuisionem esse generis species, defendunt Sanchezlib. 7. Logicae quaestione in Rubio in hoc cub
te quaest. 1. & alij Moderni Qui illam
probant. Primd; quia virάque demonstratio procedit ex principiis certis, Meuidentibus ; & per consequentiam euidentem in modo, & figura constitutam: ergo utraque simpliciter, & abs lutξ facit scire: ergo utrique simplicister participat rationem demonstrati nis , & per consequens talis diuisio erit univoca. Antecedens, & vltima conisequentia constant. Prima verb probatur : quia per assensum conclusonis in demonstratione quia non producitur habitus principiorum; cum talis assensus si duci suus: neque habitus opis nionis, aut fidei ι cum assensus se n cessarius, α cui dens: ergo producit habitus scientiae: & ex consequenti tulis demonstratio, absolutE,& simpliciter Acit icire. Confirmatur quia scientia sisauternata, etiam sine substernante; potest esse vera scientia, ut ex sententia D. Thomae dicemus disputa sone sequenci: sed scientia substemata producitur per demonstrationem quia, ut vidimus ex Aristotele: ergo per ipsam produciatur vera scientia; ac proinde simpliciter faciet scire,eritque abselutEdemonstratio.
d autem essentialiter distingit tur an monstratione propter quid sieprobatur secundb. Quia demonstrati ne sicut & scientiae, quae per illas producuntur, distinguuntur ex principijsisAt medijs per quae procedunt:scd principia, seu media harum demonstrati
num distinguuntur essentialiter: ergo,& ipsae demonstrationes. Probatur nisenor: tum quia alterum est propria, dcadaequata causa conclusionis; dierum vera effectus eius, aut causa remota: tu conse enter quia sunt diuersae rati nes assentiendi δε quasi obiecta sorin lia talium demonstrationum.
644쪽
primi, selam dei monstrationem propter quid appellandam esse simpliciter,
α absolutE demonstrationem ; aliam verb tantum secundum quid: ac proin-dE hanc diuisionem magis accedere ad diuisionem analogi, quis gineris. sic docuit Avicenna, ut resert Averroes in hoc libr. Commento 91. suitque constans, & Derpetua sententia inter anti. quos Philosophos, ut testatur Iacobus Zabarella cap. i. de speciebus demonstrationis, refertque,& sequitur Masus cap. io. huius libr. sect. I. quaestione I.
α 1. am etiam desendit Soto ibidem quaestione s. ad primum, &qviestionexantecedenti adsecundum,ubi expresse docet, o uia demonstratio quia non sicit simpliciter scire, neque ii liciter est demonstratio; sed tantiim secundum quid: hancque inquit esse expressam sententiam Arist. Quod quidem fere omnia,quae habentur in hoc lib. ζ-tis ostendunt: sed specialiter. Probatur primb conclusio : quia Arist. definiens demonstrationem capite x. huius Iesi, sellim definiuit demonstrationem propter quid , relicta demonstratione quia : de qua ibidem quasi per conditionem asseruit: si igitur, W -ο- mendisit - , 'sterii sQuae verba exponens D.
Thomaech selam demonstiationem propter quid inquit es prurium, te sedit mimilum Frenai: propter quod
etiam, neque in hoc cap. 1 o. ad quod se resert Aristotiin praedictis verbis, neque alibi definiuit demonstrationem quia, satis esse putans explicuisse praecipuam,ut ex eius similitudine,& attribu-U'ne cognosceretur alia. Quae non recte cohaerent cum vni uocatione d monstrationis, ut per se patet. Secundb: quia in eodem cap. 1. de-
Abi c. mia. eum putamin causam Og scere, popter res est, sibin causam fe eam aliter se harre. Vbi mine cauta, iuxta expositionem D.& caeterorum Interpretum imtelligit causam in essendo,per quam tatur in demonstratione propter quid de hoc appellat scire simpliciter. Quod etiam tradit expressilis cap. 7. sequenti: ubi docens, quia dissicile est cognoscore aliquem, ii sciuit,aut non, reddit in
quod est scire propter quid in si v
estiniastra. Et lecti M. demonstrati nem propter quid expresse vocat d monstrationem simpliciter. Ergo ex sententia Aristoti & D. Thom. per s, iam demonstrationem propter quid scitur simpliciter, de ex conrequenti ipsa sola est simpliciter demonstratio. si Tertib probatur ratione ex eis dem locis silmpta. Quia demonstratio est medium, seu instrumentum ad a quirendam silentiam: ergo illa sela discenda est absolutξ, de simpliciter demonstratio, per quam aboluse, & simpliciter minus. Sed tunc lum dicimur simpliciter scire aliquid, quando cau- , cur ita sit, cognoscimus, quod fit in demonstratione propter quid: Gg
haec tantum dicencia est simpliciter monstratio. Antecedens,& consequentiae constanti Minor autem est definitio Arist. quam non aliter probat ipse, quam ex ipsa significatione nominis,o: communi acceptione hominum. Notam hi, qui existimant se stire; cum tamen in rei veritate nesciant, quam hi,
qui verE sciunt; sic accipiunt ipsum scire, ut dictum est. Confirmatur: quia quantumcum que concludamus hominem esse risbi. temper essectum ridendinobis notum;
645쪽
adhuc non quiescit intellectus, neque existimat sed id absolute scire; usque
dum cognoscat propriam causim, seu
taxium proptur quid risibilitatis: er .rmonstratio quia non est dicenda
absolutE, & simpliciter demonstratio. Maior huius probatio, & Glutio argi
mentorum constabunt ex secunda pa te dissicultatis.
si s Circa quam pro nunc sin ponendum est contra Rubium ubi supra,& alios Modernos, per demonstrationes quia, & propter quid circa obie eiusdem scientiae non produci distinctos habitus: quia v idis .sequenti latEostendemus ex comuni sententia Tho-mistarum, quaelibet scientia est unica, M simplex qualitas in silecte infima,pro iter unicam,& indivisibilem rationem brmalem obiecti in esse scibilis, ex qua
simitur unitas scientiae. Quae ratio,non silum conuincit per astensus conclusionis utriusque demonstrationis non
produci habitus distinctos; sed etiam assensus ipses non differre specie se
mali, sed materialiter. Sicut etiam dicendum est de alijs actibus intra eandem scientiam circa obiecta partialia eius: nam quantum ad specificationem, eadem omninb est ratio de scientia actuali, & habilitati, vi constabit ex dicendis disputatione citata. Diximus demonstrationes, quia, &propter quid non producere habitus distinctos circa obiectum cies te scientiae : quia quando pertinent ad diuersas scientias, ut contingit in subalternata,& substernante iuxta supradicta; tunc
si demonstratio quia producit aliquem habitum , mani stum est debere esse distinctum ab eo, quem producit defmonstratio propter quid. Qiod qui'
dem in tali crimon prouenit ex eo,
p iis, qubd una sit demostratio quia α alia propter quid: se enim semper producerent habitus distinctos: sed ex , eo, quod habeant diuersa obiecta ins esse scibilis, ut constabit loco citato.
Quare soldin remanet dissicultas in hac parte : an per demonstrationem quia' verξ producatur habitus scientiae, sicut producitur per demonstrationem pro
l pter quid. 13 Dicendum est secundb per demonstrationem prorter quid,per se loquendo, senerari habit scientiae v rum, & perfectum, & in esse habitus: at vero per demonstrationem quia pro duci valdὶ imperfectum, de in est Dis. positionis: quia non asscquitur statum
habitus, donec accedat demonstratio propter quid. Hanc conclusionem esse ad mentem Aristot.&D. Thom. satis ostendunt, itim supra adducta in hac quaestione, tum etiam infra adducenda de subalternatione , & specificatione scientiarum. Quae etiam est valde co
formis his, quae grauiores Dialectici, & Theologi docent in pluribus materijs, quae ex proenti quaestione depcndent: &iuxta eam facilE intelliguntur. quae apud alias sententias non parum dissicultatis habent: ac proindξ omniabus illis est prasserenda. 1 Vt autem metiri explicetur, de
probetur conclusio, meminisse opor
diximus, quod scilicet eadem qualitas in mecie habet esse dispositionis ex parte subiecti, quamdiu est remissa, neque omninb firmatur initio: assequitur ve-rd statum habitu, quandointenditur in subiecto, & firmiter adhaeret illi. Prin portionabili ergo modo dicimus in praesenti, qudd per demonstrationem quia producitur qualitas imperiacta, per modum quasi dispositionisex parte
medi; , quando vero habetur demonstratio propter quid , eadem qualitas. perficitur, &assequitur statum habitus. persectio ,.vel impersectio, quia nonfinditur ex varie subiecti, seu ex
646쪽
intensione, vel remissione; sed ex conditione ipsa, & natura medij, per quod
procedit utraque demonstratio : ideo quamlumcumque repetantur demonstrationes quia , & quantumcumque intena comoscantur earum conci
sones;qualitas per illas produetii non erit persecta persectione,de qua in prς- senti loquimur, usque dum habeatur demonstratio propter quid. Qua adueniente, perficitur, & acquirit hobitus ex parte medij. Hinc ergo facilό probatur conclusio: quia in scientijs subsicrnatis,quan
tumcumque intense repetantur Dro-
riae demonstrationes squae iuxta dicta lint demonstrationes quia in qualitas
inde resultans quamuis vere pertingat ad rationem scientiae; non tamen habet persectionem, & statum scientiae, usque dum,aduenientibus substernaim tibias, cognoscatur propter quid illarum con usionum. Ergo per demonstrationem propter quid acquiritur habitus scientiae persectus, & in ratione habitus ι per demonstrati nem verb quia valdὶ impersectus,& in esse dispositionis. Antecedens quoad primam partem, qad scilicet absque scientia subalternante possit acquiri subalternata , qu* pe tingat ad veritatem scientiae , ostendendum est 1 nobis disputatione sequenti.
probatur inductione. Nam qui in Peripei hi cognoscit, corpora S longe vis; apparere minora, non censetur omninb firmiter, perfectri & dilucidE. adhaerere huic veritati, usque dum Geometra , qui Perspectivus substernatur, demonstret illi, res a longE pciatas videri per minorem angulum,ex eo 'ubdlineae ductae ab eadem basi ad puli mdistans causant acutiorem angulum,
quam qirae tali baii ducuntur ad punctum prora
tet in hae figura. Similiter Chirurgus non censetur omninb persectξ se re, qubd vulnera circularia dissicili is curantur: quia eorum latera magis dbstant, usque dum hoc demonstret Geo metra ex natura circuli, qui est figura absque angulis. Et tandem idem cernimus in Theologia nostra, quae quia su alternatur scientiae Dei, & beatorum iuxta sententiam D. Thom. I. parte quaestione I. art. 2. ided non est omniano persecta in viatore, dum suas conclusiones deducit ex principsis sola fide cognitis: habebit tamen persectum statum scientiae in patria , ubi princillia fidei euidenter cognoscentur. Eis cientia acquisita per demonstrati nem quia non habet persectionem, M. statum scientiae, dum non habetur domonstratio propter quid. Manet ergo plana nostra concluso. Videantur Angeliciis Doctor quaestione I . de
Veritate artic. 9. ad tertium, & Cai tan- 2.2. quaestione I. articulo s. ubi de
scienti js iubalternatis affirmat, quda licet pertingant aa speciem scientiae; sed non perueniunt ad persectum statum scientiae : & propterea non sin. ciunt scire nisi inchoatiuὶ, & impe
secte. 116 ALargumenta in principiosacta respondetur. Ad primum concesse antecedenti, neganda est cons quentia. Ad cuius probationem dicimus, qubd per assensum conclusionis in demonstratione quia producitur quidem habitus scientiae; sed valde im- . persectus,& non habens statum habi-: tus, aut scientiae, sed di ositionis:&consequenter non facit scire simpliciter, sed inchoasuri ut explicatum est. Ac proindὸ tiri demonstratio in gene- ,
647쪽
re demonstrationis est quid imperfectum, non constituens veram speciem eius, sed reductiuὸ pertinens ad illud, sicut de embrione respectu alii; dis,& intentionibus differentior communis, & pr rariae respectu proprijssimae diximus disputatione 7. numero II. Per quod patet ad confirmationem. Ad seciuidum respondetur, tam asscissum conclusonum , quam habitum scientiae . qui per illos producitur, sumere suam unitatem , aut distinctionem ex unitate, aut diuersitate principiorum, non in elle rei, sed in esse sci. bilis, ut late explicabimus disputati ne sequenti. Principia autem ex quiabus procedunt demonstratio quia, &propter quid quando sunt intra eandem taentiam, licet sint diuersa in esse rei; non tamen in esse scibilis: & sienon possunt causare diuersitatem essest-tis in earum assensibus. Benὸ autem quando tales demonstrationes pertinent ad diuersas scientias : quia tunc habent principia diuersa in esse scibilis ut constabit loco citato.
De scientia, qua est essem demonstratioris.
X PLICAT IS Essentia, dc diuisionibus demonstrationis, ad pluniorem eius notitiam agendum est de pronio illius effectu, qui est scientia. Cuius naturam explicat Aristot. cap. a. huius libri: &cap., Io. sequenti agit de diuisone eius in subalternantem,&subalterii, tam: ac tandem cap. 23. inuestigat, unde sumatur unitas, & distinctio scientiae. Quae omnia nos in hac disputatione complectemur.
scientiae,quam experientia ipsa conuincit, n6sque contra Heraclitum,& Cratillum ostendimus supra disputatione 3. numero scpt. α disputatione i7. numero Io. fuid sit illius latξ explicandum erat in hac prima parte difficultatis, nisi id. a nobis tactum esset disputat. I.num. As. Vbi ex definitione scientiae actualis ab Ari tii tradita loco citato, definiuimus habi-: tualem cum communi consensi Diolecticorum, Nabiim perdommi acquisitin, ut ibidem explicuimus : & ideo in hoc non est inam randum. Duo tamen libet in pra senes
addere. Primum est, Doctores sic definientes stientiam per demonstrationem, .non. committere vitiosum circulum
dum utuntur Priori illa definitione A'
648쪽
ristotelis, qua demonstrationem definiuit per scientiam, dicens, Essδε- Θ-m v em)nic. . Cuius ratio est.
um quia hae definitiones traduntur in diuetio genere causae: nam scientia definitur per demonstrationem tanquam per causam efficientem; demons uatio verb yer scientiam tamquam per causam finalem: & sic utraque secundum se est conueniens. Tum etiam quia ex secunda definitione demonstrationis tradita per causam materialem, caeterisque conditionibus praemissarum diseputa a T. explicatis, redditur quoad nos sufficienter nota demonstratio , ut
per eam possimus scientiam ipsam de
1 Secundum est, quδd ex ibidem dictis potest denub definiri essentialiter scientia per suum obiecti im sic: scisi
' habitus eirea ---- fles, necessirias, in mediatas. Quae definitio sit initur ex Aristot. ,. Ethic. cap. 6.&in ea priores particulae exprimunt genus proximum, in quo scientia conuenit cum habitu principiorum, Uteonstabit disputase'. num. 19. ubi diuisiones habitus intellectualis ordinabimus : per ultimam verδ distinguitur ab illo. Est enim proprium habitus principiorum versari circa propositiones in- demonstrabiles, quae scidicet non habent medium, per quod probentur, sed per se ipsas cognoscuntur. Et ex his Irocedit scientia ad demonstrandum
iras conclusioues: ac proindE versatur circa propositiones mediatas, seu per aliud notas. Videatur Aristot. loco citato, ubi inter alia inquit: cum autem
fientia existimatis sit d. innuersalibin, Or his, necessaria sunt; seque δε-
m.nstrabilium , scientiasue omnisti ; est enim 'sa silentia eum ratione:
trincipis rei scibilis . rusve est silentia,
3 Per quod etiam excluditur opinio, quam habet Vasq. i. p. disp. I. cap. I. dc sequuntur aliqui Moderni, asserentes habitum scientiae non distingui ab habitu principiorum talis scientiae : sed eundem hauitum,quo assentimur primcipiis , extendi ad assentiendum comclusionibus. Est enim hN sententia,
Dialecticorum, tum etiam expresu c5tra Aristot. non sollim loco citato, ubi post verba adducta , concludit circa principia constituendum esse alium habitum distinctum a scientia , pr dentia, Sr arte, quem appellat intelle ctum; sed etiam lib.1. Posterioricapite vltimo, ubi inter alias mouet hanc qua'stionem : an de principiis sit scientia, vel aliquis alius habitu his verbis: Dubitauerit autem fuistiam : rerum , p amia' vacant, cogotia eadem sit, mi ene: in utrum sientia utrius fur sit, myuene; aut alteri- ouidem scientia; alteriucautem alituid aliud, Cui quin stioni respondetur sic: uae itave o. ita sint scientia ruidem princi/-rum mn eriti a cum fera niueat, . Miua ruid1uam verrano icientia , ciam inter ἄ- isse fit
Quod etiam probatur duplici ratione, quam adducit D. Tho. ibidem lect. ro Trima est: quia omnis scientia fit ex aliqua ratiocinatione demonstrativa; cum sit cognitio rei per causam: ergoli supponit cognitionem ipsius caui eu principi j: ergo per istari mentiam
non cognoscitur. principium. S cunda est: quia demonstratio non necessarid est principium demostrationi natioquin 'procederetur in infinitum. Cum igitur demonstratio scientia o
set. sequitur,qubg nequescientia possit esse principiti scientis, ita stilicet qub lprincipia scientiarum per scientiam
649쪽
Distut XIX. descientia, aeuol. I. sa/
650쪽
arguit sciemias iliter se cilia connexas, emulcem iuuare : quae exigeluia, seu necessitas ii enitur etiam in scien-lijs persectioribus rcspectu imperfectiorum. Verbi gratia principium est in Geometria, qubd M pundi. in punitium Ptest duri linea ; & tamen id probatur in Philosophia,quae est scientia imperfectior: quia duo puncta non possunt esse immediata. Similitcr multa supponit sacra Theologia de virtutibus, ct viiijs, quae probantur in Philosophia morali: cum tamen Geometria propriὰ non subalternetur Philosophiae naturali , dc multo miniis Theologia morali. Ergo talis dependentia, seu continentia ex parte principiorum innitim, non onstituit veram, de propriam substernationem, quam in Praesenti inuestigamus. 6 Tertio tandem modo una sci Atia collocatur sub alia ratione obiecti: quando scilicet obiectum unius continetur sub obiecto alterius. Et de hac subalternatione loquitur Arist. cap. Io. huius libri, cum ait : Huiusnodi autem
cem, quod alterum sis altera est; HSpeculativa, ad Ge.metriam , Machinariua ad Sthereometriam, Q Harmonica, od Arithmeticam, erc. Quae verba exponens Commentator commento 3O. inquit: Id accidere in omnibur, quorum
Hoc autem dupliciter contingit, ut notat Diu. Thom. ibidem lecti as..Vno modo , quanta obiectum unius scientiae continetur ei sentialiter sub obiecto alterius : quia nimirum addit illi differentiam essentialem, de est species eius. momodb coelum,elemcnta, Se animalia continentur sub corpore naturali: S: ideb scientia de coelo, elementis, aut animalibus dicitur subal- aeruari Physica. Et generaliter omnes
scientiae in hoc sensu dic tur subalte nari Metaphysicae: quia sub ente, quod
est obiectum eius , continentur citer tialiter obiecta caeterarum.
Alio modo id contingit , quan db obiectum unius continetur accidentaliter sub obiecto alterius: quia nimi- 'rum addit illi differentiam omnind accidentalem, & extraneam; comparaturque ad illud, sicut materiale ad sedi male. Et hoc modo Musica subalterii tur Arithmeticae: quia numerussen rus , qui est obiectum Musicae, addit supra numerum, qui est obiectum rithmeticae, sonoritatem,quae est dissi rentia omnino accidentalis, & exta nes. Simili modo Perspectiva,quae agit de linea visuali, substematur Geom triae, quae Fit de linea, siquidem visu litas est diiu retitia accidentalis respectu lineae. Et tandem, ut omittamus alia exempla Millot. Sthereometriae, quae agit de siguris corporum iubalternatur hoc modo Machinatiua,quae tales fisuras applicat ad ligo, de alias materias, ex quibus conficiuntur bellica instru
7 Vbi tandem consderandum est, quod ad constituendam scientiam sit alternatam hoc ultimo modo, non sussicit quccumque disserentia acco dentalis adaita obiecto superioris. Iam enim tot essent scientiae substernat quot accidentia possent addi tali obiccto: dareturque scientia de numero colorato, aut linea Digida, &c. sicut datur de numero noro & linea visu ii, quod est absurdum. Requiritur ergo , qudd differentia illa accidentalis
seu materia extranea sit talis naturae, o ex coniunctione ad obicetum sim ri .ris scientiae, habeat speciales passiones, quae polluat de ipsa demonstrari; de consequenter constituat speciale genus scibilis. Vt patet in exemplis adductis: sonus enim sic est materia accidentalis,