장음표시 사용
671쪽
Distuc XIX. de scientia, IEPs. IV.
tantum sit viatini genericE, res specifi-lcata non posit esse una specificE. Quod quamuis non admittat Vasq. ubi sit pra
cap. &1. admittunt tamen commu
niter Doctores: & probant recte Gonsaleg disput. citata conclus. i. Ara xo artic. 3. conclusione 2. ct Naetar. bi si pra, di quaest. 12. art. I controuersia i. Ratioque videtur euidens.
Nam res specificata sumit totam unitatem sitam ab specificatiuo & idebest una: quia specificativum est virum:
ergo res specincata non potest esse magis una, suam sit specificativum. Ac proindἡ si hoc fuerit unum tantum genetice ; res senificata non poterit esse una specifice Quod uniuersali crvcrum est in potenti js, actibus,&habitabus : licet nobis sepE si dissicilli
inum in xorum obiectis assignare aliquam rationem formalem habentem
tantam unitatem, quantam habent res
specificatae. Ob id tamen neganda non est uniuersalis doctrina : qua sit blata, nihil firmum maneret in Metaphys-ca circa specificationem accidentium.
Restat ergo, qudd si obiectum in esse scibilis est specificativum scientiae, ut
supponimus: ad hoc ut plura entia, quae in esse rei sint genere diuersa, lint unum stibile in specie infima, debent secessarib habere aliquam rationem formalem, in qua omnia illa specificE conueniant. Et hanc vocamus rationem formalem stib qua. Ex quo tandem fit, qudd licet ad rationem sormalem 1 obiecti fissiciat unitas ge-ncrica, aut etiam analoga ; quae est expressa domina Aristbiel. & Commentatoris 4. Metaphysicae textu commento 2. tamen ratio sue semper debet este una in Decie infima, quando potentia, aut habitus est unus
si ei ficE. Et haee ratio Lib qua est,
quam in praesiniti imi estigamus in ob- scientiarum a1 statuendam ea
6 Tertib obseruandum est ex D. Thom. prima parte quaest. 3.art. 3. quddΓ- exst abstractio per intellectum: una quidem secundum quail uniuersale ab- rahitur a parriculari , ut animal ab ho mine: alia ver; , secundum qu a abstrahitur a materia ,sicut 'ma circuliaborabimr per inteilectum ab inni mat ria sensibili. Quae verba D. Thom. ex plicat optimὸ Caiet. de ente, & essentia cap. I. quaest. l. lignans plura,in quibus istae duae abstractioncs disiciunt: 'lunetiam adduxit Arauxo ubi serra numero Ai. Duo nos breuiter adnotabiamus. Primum est, qudd in abstractione rinali, tam forma, quae abstrahitur, quam materia, a qua abstrahitur, monent integrae ; potestque virum sine alio concipi: xt quando adstrahimus triai gulum ab aere: quod prouenit ex eo, neutrum est de clientia alterius. At in
abstractione totali inquit D. Thom.
ibidem non remanci integrum id,a quo fit abstractio: remota enim dissercntia rationali ab homine , non remanet in
intellectu homo ; scd soldin animal. Neque potcst unum sine alio concipi: quia licet seperius, quod abstrahitiis, possit concipi absq; inserioribus; cum
non sint de eius cisentia : non tamen
econta, inferiora, quibus abstrahitur, postlant concipi absque saperiori , t per se patet. Ex quo discrimine nascitur sicut dum,quod non parum conducit ad prpsens institutum. Et coiistit in hoc, quδd per abstractionem sorinalem oritur in eo, quod abstrahitur, actualitas disti imctio, &intelligibilitas: verba sent Co ict.) in abstractione verb totali oritur in eo, quod abstrahitur, potentialitas, consulto, de minor intelligibilitas. Vn-dξ, licet quoad nos id, quod est abstractius adstractione uniuersali , sit quodammodo magis, & prius notum, in
672쪽
ut explicat D.Thom. in prooemio Physicorum; tamen secundum se maior abstractio totalis causat maiorem potentialitatem, & confusionem: dc i quod se abstrahitur, secundum se redditur minus intelligibile. Quae omnia econtrarib eueniunt in abstractione formali. Nam quanto magis id , quod est sor- male , abstrahitur a materia; tanto fit actualius,&magis aptum, ut intellisatur. Cuius rationem paucis reddit Caietan. Quia nimirum abstractio formalis sit per separationem a materialibus, potentialibus, & huiusmodi: abstractio verδ totalis fit per separationem ab specificis actualitatibus; a quibus quanto aliquid est abstractius, onto elirotentialius, 3c minus intelligibile: quippe cum amis secundum se sit notior
potentia ex 0. Metaph. tex. Com. 2o.
De abstractione totali nihil est in praesenti agendum: quia sollim est necessiaria ad scientias ex generali ratione, qua omnes excludunt indiuidua, &agunt de rebus uniuersalibus: & idebnihil conducit ad earum specificati nem. Abstraimo vero formalis non e dem modo reperitur in omnibus: &ided potest ad earum distinctionem
Quarib considerandum est ex D.
quid sit obieetiim scientiae, debet esse necessuium, id est, quod non possit aliter se habere; ut constat ex definitione scientiae tradita ab Arist. in hoc lib.cap. a.& probat ipse cap. sequenti. Ac prin inde non debet ei se subiectum mutationi, vel motui: quia quod mouetur, inquatum huiusmodi, possibile est esse,
vel non esse, ut dicitur Io. Metaph.&per consequens est contingens. Cum ergo materia sit prima radix mutati nis, &contingentiae, ut docet D. Tho. I. p.qu. 8ς. art. 6. de explicat ibi Caiet.
indὸ est, quod obicctum scientiae, sor maliter prout scidebet esse Φstractum
a materia. Est autem triplex gradus h ius abstractionis formalis, ut ex Arist. 6. Metaph. tex. 2. docet Sanctiis Doci
opus: citato, admittunt communiter Doctores, iuxta triplicem materiam, aqua potest aliqua res abstrahi, scilicet singularem, sensibilem, de intelligibilem. Materia singularis dicitur in pro senti. quidquid pertinet ad singulari
tatem rerum sensiodium; ut hae carnes,& haec ossa, haec albedo, &c. Vnde illa scientia abstrahit a materia sit latitantum, qiue considerat res sen ilis. verbi gratia hominem , cum materia sensibili communi, nempE carne, Mossibus: non tamen considerat singulariter hanc carnem, & haec ossa. Et
huiusmodi est Philosephia naturalis. Quae consequenter habet infimum gradum abstractionis sormalis : s, quidem haec ad minas requiritur in obiecto, ut de illo possit cile scien
Materia sensibilis dicuntur omnes qualitates, quae sensibus percipiuntur, ut color, stisus, senus, odor, & similes. Vnde illae scientiae abstrahunt a maioria sensibili, quae considerant sim o lectum sine istis qualitatibus. Et hi
ius modi sunt Mathematicae,quae agunt de quantitate, non curando: antinea
sit calida , superficies alba; aut corpus durum ,&c. Non tamen abstrahunt a materia intelligibili: quia non considerant quantitatem absque substantia in teriali, cui inest,&ri qua in sui cognitione dependct. Et ideb obtinent socundumlocum, seu gradum abstracti nis. Tandem materia intelligibilis est ipsa substantia corporea . seu materia
rima: quae dicitur intelligibilis: quia bio intellectu percipi potest. Unde illae
scientiae abstrahunt a materia intelligibili, quae tractant de rebus, quae sine materia prima esse possunt; ves quia
673쪽
numqtiam iri materia, ut Deus,& Anseli ; vel quia in quibusdam sunt in
materia, in quibusdam verδ no: & idebsecundum se non dependent ab illa, ut substantia,&qualitas; aetiis de potentia; unum,S multa,&c. Et huiusnodi
est Metaphysica, quae propterea Theologia naturalis, 3c prima Philosophia
nuncupatur : obtinetque supremum
gradum abstractionis inter scientias naturales. Videatur D. Thom. loco
8 Quintd notandum est cum Flanhia i. Metaphys quin. I. artic. 3. Arauxo ibidem quςst. s. m. s. dc alijs Thominis, huiusmodi abstractionem sumi posse dupliciter. PrimbamuE,&formaliter pro operatione scilicet intellectus, qua obicctum separatur a materia. Quo sensit satis constat a stractionem et se quid extrinsecum obiecto, nec posse esse veram rationem Dimalem per se specificatiuam scientiae: sed tantlim est condicio necessaribrequisita, ut bene notant Sancti. ubi sip.quaest. II. Arauxo num. 81. de alij Tnominae : seu causa remouens prinhibens, ut inquit Nazarius controuersia citata: quatensis per talem operati nem remouetur ab obiecto materialitas, seu potentialitas, quae intelligibilitatem impediebat. Secundo modo simitur abstractio formalis passiuE, obiecti uti & radicaliter, pro actitalitate, &immaterialitate, quae rclinquitur in obiecto ex separatione materiae; &per qnam fit actu intelligibile. Et abstractio in hoc sensi per se pertinet ad obiectum in esse scibilis; Ie consequenter ad rationem formalem specificatiuam scientiae, ut recte explicat GonPleκ ubi supra itu. 18. Cuius rationem assignat inter alios Caicianus cap. 22.
huius libri. Quia actualitas rei est quoddam intellectuale lumen, per quod ipsa cognoscituri no secus ac iis corporalis est id, per quod colores redduntur amivisibiles. Quod docuit optimE D. Th. super librum de Causiste h. 6. dicens: onsiderandum est , qu/d per lumen re ruptibili tibi ba senuitiser e setatur. a. tria, stre alisuid e Visscitur, per similitudinem potest dici lumen. Pr bat autem Phi phin in nona Metaphys quod Amuraque cini situr ter id. qu.d est in actu: in Φ. Vsa a Malitis rei est qu.ddam lumen istac Et Quia
diu. habet, suοά fit in inctu per suom
causam: inde est, P a itaminatur, gnoscitur per sei amousam. 9 Hinc sexib notandum versit, quod media, seu principia demonstra
tionis habent rationem luminis , per quod illuminatur, & cognoscitur cor clusio. Ivim quia sunt cause eius. Tum etiam quia, ut idem Angelicus Doctor inquit quaeae'. de veritate ari. I. sicut per lumen corporale non solsini col res redduntur actu visibiles; sed etiam visus ipse confortatur ad videndum: siel cr medium demonstrationis non s uni fit nobis aliquid notum; sed etiam intellectus ipse confortatur ad intellia gendum id, quod prisis intelligere non
poterat. Tum denique quia, ut rectε
addit ibidem in selucione ad hecuduni, ipsa media, seu principia demonstrationis includunt in se quoddam interulectuale lumen participatum ab intello. ctu apente, qui est fons totius luminis
intellectualis: sunt enim siliquid primae principia quasi instrum ora inteste csentis, vidicis ommentator in tertis de
cunda , qua continent propria media a
monstrationum. Ac proinde possimi in virtute ipsus illuminare conclusiones:& consequenter pertinent ad rationem formalem spicificatiuam scientiae.Quae est expressa doctrina eiusdem D. Th mx M t. 'us r. art. i. ubi ait: tu id e
674쪽
ύ ς ε Dia i t. XIX. de silentia, IV.
silicet id, γιά materi.iliter Ossa tur,qu.d est sicut materiale obi Ziam; cr id, per gii Z cgmscitur , qu=d est forni dis ratio obiem e sicut in silentia Geometria materialiter sciris sunt conclusionei ; μ- malis vero ratio sciendi sunt media δε-
monstratisnis, per quae ceneia limes cognascuntur. Ex quo fit, quod quando media, seu principia sunt in quione luminis diuersa : quia nimirum intra
proprium genus unum non accipit ab
alio vim illuminandi, neque ambo ab aliquo tertio; sed vel sunt prima, vel reducuntur in diuersa prima principia: tunc intra illud genus vere causant distinistionem specificam scientiarum. Quod ut plenius percipiatur. so Vltimbvisum est adducere aliqua verba Arist.& D. Tliom. ex his, quae habent cm. 13. huius libri circa prinentem disiuitatem : cx quibus
luce clari iis constabit tota eius solutio. Arist. ergo iuxta transationem antiquam sic ait: autem fientia est, uae est unius genem , quaecumque ex primis componuntur , O partes aut passiones earum sunt per se. Misira autem fetentia et ab altera, quorumcumrue principia,n diue extisdem,nes, ex alterurru sunt, G c. Quae verba exponens D. Tho. lcα r. inter alia inquit: Materialis diuersitas
Mi icti non diuersi at habitum ;sed tam tum formalis. Cum erra fissile fit proprium ubi ictum scientiae: nan diuersi ca-ιuntur θisutia secundum diuersitatem materialem μόilium;filseundi in diuersitatem eorum formalem. Sicut autem
formalis ratis visibilis sumitum eae lumine, per quia color videtur e ita form.dis ratio sibilis aecipitur 'Anssum principia , ex quibus aliquid situr. Et Ueo cynantum-
sam nuturam ; dummogo per eadem
istitia fiant. ; pertinent ad unam
tem sertiuntur a primis. Vnde requiritur diuersita primarum principiorum ad dia uersitatem scientiarum. Quod quidem non
esst; i diei diu frumprincipia exestam principii ant, scut principia trianguli, quadrati derivantur ex principse H
rae ; vel principia unius deriventur exprimcipse alterim, sicut principia ischelu δε-
pendent a principi,s trianguli. Neque tamen intergendum est, qu/d se ciat ad itatem sientiae unito incipiorum n, marum simpliciter , sed unito principi rum primorum in aliqua genere fiὶili. Distinguuntur autem genera si bilium I cundkm modum cognsendi e sicut aliis
modo cognsuntur ea, quae definiuntur cum materi , in ea qua sne materia ; unde alii id genis sibilium est corpus naturale, in eoi pus Mathematicum, es '.
si Quorum verbor i , dc alio rum, quae omittuntur sensias planus cs diuertitalcm genericam scibilium,&scientiarum sumendam esse ex divcrse . modo cognoscibilitatis seu abstracti nisa materia : S per consequens tria esse tenera scibilium , scilicet Metaphylacum, Mathematicum , ct naturale : Zc tria genera scientiarum scilicci Metaphysicani, Mathcmaticam , α Scientiam natural cm: intra quodlibet autem horum generum tunc cile diuersi scibilia in specie infima , & ex consequenti diuerias scicntias; quandosuerint diuersa principia , quorum
vini in non sequatur ex alio, neque utraqueex alterutro intra eandem a
stractionem: cui non obest, quod haec omnia principia sequamur ex uniue salissimis principibi: quia ex his non sumitur unitas, aut diucrsitas scientiae. Cuius rationem assignat ex Aristota idem Sanctias Doctor lect. Misiquei Quia nimirum ex univcrsuillimis
principijs tant ina , non potest sequi aliqua concluso inua aliquod genus.
675쪽
scibilis nisi illi adiungatur aliquod principium proprium talis generis. Et idcli
huius principi j proprii, & non illorum
uniuersalis Iimorum habenda est ratio ad statuendam unitatem, vel diuersitatem specificam obiecti in esse scibilis, dc per consequens scientiae. Quibus suppositis.
si DRima conclusio. Unitas, aut di-r stinctio scientiae, tam generica, quam specifica , neque sumitur ab tacesto materiali, neque ab obiecto mali in esse rei, seu a ratione formaliquae, sed ab obiceto in esse scibilis, seu Si ratione formali sub qua . Conclusio est receptissima inter Doctorcs: de ex dictis manifesta. Quod enim ab obiecto
merὰ materiali non sumatur euidens est. Quia tale obiectum non respicitur per se ab habitu: ergo neque eius unitas, aut diuersitas ad unitatem, vel diuersitatem habitus potest conducere.
od veri, neque etiam sumatur aratione sermaliquae, satis patet ex dictis. Tum quia multiplicarentur species scientiarum iuxta multitudinem rerum, quae in eis considerantur, quod absurdum cst. Tum etiam quia de ea-dcm ratione formali dantur plures
scientiae; ut de hac propositione, terra est ratiuua, sxμ dictum est ex D. Tho. de similiter de eadem Dei natura tractant Metaphysicus , & Thcologus.
Econtra verb eadem scientia conlid rat rationes formales valde diue fas, ut de Musica respectu vocis hum nae, A soni in animatorum corporum testatur D. Tho. lcct. i. citata. Ergo neque ab obiecto mere materiali, neque aratione formali desumi potest unitas, aut distinctio scientiae. Et
per consequens a sussicienti enumeratione sumenda erit a ratione formali sub qua, seu a ratione constitutiva 'obiecti in ei se scibilis. 1; Sec da conclusio. Tam abstractio radicaliter, & passiuZ filmpta, ratione cuius obiectum quasi illumin tur, & est actu intelligibile; quam me dium , seu principium demonstrationis, per quod cognoscitur conclusio. pertinent ad rationem formalem se 5 qua specificatium scientiae. In hac
conclusione conueniunt Thomistae ciatati. Quam tradit apertE Sanctus D ctor non solis, verbis supra num. 1o.
adductis, sedetiam I. p. .r. art. I. ad
secundum,ubi utrumque expresse nominat dicens: Dii si riuia ego bilis diuersitatem fientiarum intacit. Eamdem enim conclusionem demon'at μ'.-le in Natu ratis, puta quod terra esr tunda ised . ratisinter medium M thematicum , id est , a materia ab Mctum, c. .ibus verbis apertὶ signi ficat diuersitatem medij, &abstram nis esse diuersam rationem cognoscendi inducentem diuersas Gentias. Ergo ex nente D. Thom. utrumque periet pertinet ad rationem formalem specificatiuam scientiam. Videantur Caiet.&Naχzrius ibidem art. 3.
Fundamentum est: quia illa pertianent per se ad rationem formalem specificatiuam sciensiae, quae per se V riant scibile, quatenus scibile est: sed tam abstractio dicta, quam medium, scii principium demonstrationis sunt
huiusmodi: ergo,&c. Probatur minor : quia scibile est aliquid non nisier medium, &abstractionem, a quous illuminatur: ergo diuersitasmedis& abstractionis per se variat stibile,
Confirmatur: quia res in tantu ii
telligitur; inquantum intelligibiliter
676쪽
unicut intellectui; seu inquantum intellectus ipse transformatur in remintellectam, & fit quodammodo ipsa, ut dicemus in libris de Anima. Sed ad in-lem unionem , & transformationemees sit proximὸ apta, idni per remoti nem materiae, ut sumitur ex 7. Metap. text. 3ς. ttim etiaria per a alitatem,
quam res habet a sua causa, ut dicitur libro p. tex. 2o. Ergo obiectum intellectiis constituitur in ratione formali obiecti,& intelligibilis per talem im- materialitatem, & actualitatem. Sed eadem est ratio intellectus, & scientiae, suae kst habitus eius. Ergo obiectum cientiae constituitur in ratione formali obiecti, & scibilis per immaterialit
tem, quae relii quitur ex abstractione materiae , & per actualitatem , quam habet sit causa, quae est medium demonstrationis : & per conscquens utrumque concurrit ad specificationem scientiae.14 Totia conclusio. Ratio se i qua sumitur unitas. & distinctio
genetica scientiarum, accipienda est ex stractione a materia: ac proinde illae scientiae erunt eiusdem generis, quae habuerint eandem abstractionem ; illae verbesuersi generis, quae diuersasse suntur abstractiones. Haec conclusio est receptissima inter Thom istas. Pro qua videri possunt Iabellus,& Soncinas 6. Metaph. qu si. T. Zanard. qu. s. Matius hic cap. 3. quetae I. Caiet. Nazarius, GonPlas, Mauxo, & Sanctica sipra citati. Docet eam Arist. eodem lib. 6. Metaph. text. 2. vi ibi explicat D. Tho. Q ira tradit, & probat Sanebis Doctor, thm locis adductis, tum alijs multis,quae adducunt Autores citati. Sed specialiter videatur lib. 6. de sensu, & sensato, ubi si pra adducta omnia paucis complexus, concludit: habitin scientiarum di.
rationis a materia: cr ideo Philis h. i. 6. Metaph. di linguit genera scientiarum se nilum diu Uum modum separatimis
Probatur breuiter ex dictis: quia obiectiam in esse scibilis constituitur per immaterialitatem: ergo in esse talis scibilis constituitur per talem immat risitatem. Sed immaterialitas nihil aliud est, quam remotio, seu abstractio a materia ergo talis immaterialitas erit remotio, seu abstractio ei tali materia. Haec autem est triplex, ut dictum est: ergo triplex datur genus scibilis ; & petconsequens tripicx genus scientiae. od autem unitas, quam scientiae habent ex his abstractionibus, sit tam tum generica probatur : quia in
unamquamque abstractioncm coim-nemur scientiae specie distinctae , ut supra laetiam cst, & ex dicendis constabit: ergo ex dictis abstractionibus, pricisὸ prout fic . non potcst causari in scietitia unitas specifica. 11 Vltima conclusio. Ratio βοq- , ex qua sumitur unitas , vel distinctio specifica scientiarum, petenda est ex viritate, vel distinctione specifica principiorum intra idem penus scibilis,
seu intra eandem abstractionem. Tunc
autem principia erunt eiusdem speciei in esse scibilis ; quando vel unum deti-uatur ex alio, vel ambo ex alterutro imira eandem abstractioncm. Tunc verberunt specie distincta in esse scibilis ;quando neque derivan tur ex alijs, neq; ex alterutris. Conclusio prout iacet, est expressa Aristot. & D. Tho. quorum verba adduximus sit pra num. 1o. in quibus etiam continentur exempla
huius doctrinae: pro qua videri possunt solo, Masius, & alij Interpretes Arist.
in hoc lib. cap. 21. Fundamentum est : quia princ, pia, seu media demonstrationis eatenus pertinent ad rationcm sorinalem
677쪽
Disse t. XIX. de scientia. IV. Oρ
specificatiuam scientiae, quatenus Se runt vicem luminis, per quod illuminatur, de cognoscitiar conclusio: emorimc eonclutio erit diuersa in esse scibilis, quando principia, per quae illi
minatur , fuerint in ratione luminis diuersa, seu quando habuerint diuer- sun vim illuminandi. Sed principia,
quorum unum derivatur ex alio, vesambo ex alterutro, non habent diue sun vim illuminandi : bene autem principia, quae nec derivantur ex alijs, neque ex alterutris: ergo,&c. 4ntecedens, & prima consequentia patent ex
dictis nu. 4'. de 13. Minor verb pr batur: quia ut rem inquit D. Thom. loco ibidem adducto,secunda principia sertiuntur a primis virtutem inserendi, de illuminandi conclusiones : ergo
quando unum derivatur ex alio,vel ambo ex alterutro, omnia reducuntur in
unam primam radicem luminis ; ac proincli pertinebunt ad eandem rationem scibilis: quando verb neque deri-uantur ex alijs, neque ex alterutris, reducuntur in virtutes illuminandi diuersas; de consequenter constituent diuersas rationes scibilis intra eandem abstractionem. o C CT IBVS
1ι XTI illustrior fiat doctrina trωV dita, aliqua contra illam ob-hcienda sunt. Et primb contra hanc vltimam conclusionem obijcies: quia sicut principia hominis, & equi continentur sub principijs communibusanimalis I ita principia corporis, seu entis
mobilis, quod est obiectum Philos, phiae, & principia substantiarum
tualium, quae pertinent ad Metaphγsicam continentur sub principijs communibus substantiae. Ergo si principia hominis,&equi idcb no sunt distincta in esse scibilis: quia derivantur ex principi banimalis; pari ratione neque principia entis mobilis, & substantiarum spiritualium erunt distincta in esse scibilis:siquidam deriventur ex principijs
communibus substantiae. Et ex consequenti, sicut eadem est scientia hominis, & equi; ita etiam eadem erit scientia entis mobilis, & Angelorum, quod est absurdum. Vt respondeatur huic argumento, meminisse oportet, quae sup. num. D. adduximus ex D. Thom. quod scilicet
non causat unitatem scientiae unitas
primorum principiorum sina pliciter; sed unitas principiorum primorum in aliquo senere scibili, hoc est, intra aliquam abstractionem, ut ibidem explicuimus. inare licet principia, quae sunt intra unam abstractionem, deria uentur ex principijs alterius abstractionis sed tamen non tollit, quominus illavere sint prima in esse scibilis; utpotEquae sunt prima intra propriam abstra- .ctionem. Et ratio sumitur ex dictis. Quia cum genus scientiae sumatur ex abstractione; differentia verb ex primis principijs : proprium autem sit differentiae, distinguererem, quam constituit, non a quibuscumque, sed ab ijs tantum, cum quibus conuenit in genere: inde fit, ut principia ad diuersificandas specificε scientias non debeant esse prima absilutὸ ι sed intra illud genus, sub quo continentur talez.
Quosapposito responderiir, quod principia hominis, de equi non sunt prinis in genere scibilis: quia derivantur ex principijs animalis , quae contianentur intra eandem abstractionem .
materia singulari, quae est propria Phia
678쪽
losophiae. At verb principia eritis m bilis non deituantur ex alijs intra pro- Liam abstractionem a materia singuari : quia principia substantiae, ex quibus illa deituantur. sunt intra aliam abstractionem,nelnpε a materia intelligibili; & consequenter pertinent ad
aliud genus scibilis. Ex quo tandem fit Metaphysicam , & Philosophiam esse
plures scientias I non verb scientiam de homine, de equo.
obiectio contra eandem conclusi nem. Quia principia quantitatis continuar, quae est obiectiam Geometriae,& principia quantitatis discretae, quae est obiectum Arithmeticae, derivantur ex principijs communibus quantitatis intra eandem abstractionem: & tamen sunt scientiae specie distinctae: ergo tam Glutio , quam conclusio sunt Alsae. Minor, de consequentia constant. Muior autem probatur:quia quantitas non
abstrahit i materia intelligibili , ut
constat ex dictis. Respondetur, Arithmeticam, &Geometriam non disputare de numero,& magnitudine secundum essentiales eorum rationes ; sed secundum ra
tionem mensurae: non enim curant, an
ositae sint in extensione, aut diuisibitate, vel in aliquo alio; sed quomodbeis mensurentur caetera. Secunddin
quam rationem principia utriusque noderiuantur ex alijs intra eandem abstractionem: quia omnia Geometrica tandem resoluuntur in punctum , quod est prima mensura magnitudinis;& omnia Arithmetica in unitatem, quae est prima mensura numerorum. Quae duae mensurae sunt primb diuerse in ratione mensurandi; neque possunt habere aliquam mensuram communem, per qua regulentur: quia unitas messirat numerum ut pars eius punctum verδ magni- studinem ut nexus , aup terminus : qui
sunt modi menserandi omninb dis,
rati,&ad inuicem independentes 18 Terici obiicies contra tertiam conclusonem: quia si ab abstractione sumeretur unitas, aut distinctio generica scientiarum , sequeretur sacram Theologiam eis e eiuslem generis cum Metaphysica ; siquidem continetur imira eandem abstractionem: hoc autem est expressE contra D. Thom. I. Dqq.I.
Respondetur prim cum Baneaul. 3. sequenti conclus. 3. & ad s. Nazar. ibidem controuers I.-alijs Tho- mistis, Theologiam sacram habere proprium modum abstractionis distinctum ab alijs, & excellcntiorem illis. Quia deitas, quae est ratio sormalis quae obiecti eius, in simplicior, actu lior, & immaterialior, quam rationesentis , & substantiae , quas considerat
dit a suo obiecto materiam corpor lem admittens in illo realem compotationem ex potentia,& actit. Theologia vero excludit omnem potentialitatem,& materiam etiam Metaphyscam: de ideb habet specialem abstractionem, per quam constituitur in proprio genere ab alijs condistincto. .Eam. tamen non enumerauimus in conclusione:
quia ibi soldm egimus de scientijs naturalibus , seu quae acquiruntur ex vitibus humani ingeni j. Vel secun db respolidetur, conclusionem nostram intelligendam esse de scientijs, quae procedunt eodem lumine . se tenente ex parte potentiae: in quibus illae , quae fuerint eiusdem a stractionis, erunt etiam eiusdem gene ris. Et propterea inter scientias natirales, quia omnes procedunt ex eodem lumine naturali intellectus agentis, Gemctria, & Arithmetica, sunt eius. dein generis : quia habent eandem
abstractioinemi oc idem proportion
679쪽
biliter est de caeteris. At verδ coloia procedit ex lumine supernaturaliivinae reuelationis, ut loco citato in-
it D. Thom. &sic distinctio eius ab alijs est magis senerica , & sumitur ex unitae diori principio , scilicet ex lumine sapernaturali, per quod
Vt autem hoe plenitis percipiatur, notandum est, quod cum obiectum potentiae sit quid communius, quam obiectum cuiuscumque habitus talis potentiae 4 inde fit, ut distinctio magis generica,&rniuersaliorsumatur ab obiecto potentiae, quam ab obiecto habitus. V. s. magis distinguitur scientia a iustitia, qu m ab opinione: quia distinctio scientiae a iustitia sumitur ex ratione veri, quod est obieetiam potentiae intellectivae; distinctio verb ab opinione sumitur ex ratione necessarii,
quod est obiectum habitus scientifici, di pars quaedam obiecti intellectus.
Proportionabiliter ergo applicando hane doctrinam ad aetias et Hidem pintentiae, dicendum est , caeteris paribus maiorem distinctionem esse inter actus naturales, &sia pernaturales unius potentiae, quam inter actus naturales ibiuis: & idem est de habitibus. Quia ut
ex domina D. Thom. notat bene Ca-bezudo 3. Par. quaest. 72. artic. 8. circa finem , principia supernaturalia , exuibus tales actus procedunt, quo ammodb habent rationem potentiae,
utpotE quae non ad faciliter, sicut habitus naturales ; sed ad simpliciter
operandum tribuuntur, suntque complementa potentiae in ordine supernaturali. Cum ergo Theologia sacra Irocedat ex principio supernaturali, cilicet ex fide diuina , vel lumine gloriae s quae se tenent ex parte potentiae : inde est , quod distinctio eius ab alijs scientijs naturalibus sumitur ex
distinctio earum inter se. Quare cum Metaphysica,& Mathematicae distinguantur genere infimo, ut constabit ex dicendis ; utraque distinguetur a-Theologia genere subalterno.
Oo Ad fundamenta aliarum opinionum supra adducta satis patet
ex dictis: libet tamen eorum solutionem breuiter in praesenti colligere. Et primb ad rationem dubitandi in principio positam iam constat, quo modb in obiecto habitus, ves potemtiae ratio μ habeat in ratione
obiecti eandem unitatem , quam habitus , vel potentia cum tamen ratio pollit esse una tantsina genericE , aut etiam analogicE. Constateriam , quomodb de codem obiecto materiali possint esse dii tersae scientim& quod ex abstractione sumitur uni. tas , non specifica, sed generica earum. Ac tandem , quid sit, quod obiectum constituir in esse scibilis: de quando res fiant unum scibile ;quando verb diuersum. Atque ita evanescunt omnia ad illud propositum
adducta. Ad fundamentum etiam tertiae sententiae sup. num. 38. adductium iam patet, non quamlibet diuersitatem
principiorum sussiccre ad multiplican das scientias : scd requiri, qudd fiat prima inter aliquam abstractionem ; id
est, quod non deriventur ex alijs, vel ex alterutris intra illam: dc propterea, licet principia aliarum scientiarum deriventur ex principiis Metaphysicae adhuc esse distinctas scientias:quia talis
derivatio fit extra abstractionem propriam illarum scientiarum. Et multo minus sequitur fruundum inconueniens e siquidem ex uniuersalissimis principijs non sumit unitas, aut distinctio scientiae , ut suprὶ nume . II δvt vidimus ex D. Thom.
680쪽
6sa Di put. XIX. δε scientia. IV.
ci Ad confirmationem neganda est minor. Ad cuius probationem respondetur, quod quamuis prerria principia, per quae probantur palliones d finitionis , aut alterius gradus specifici, sint immediata , & simpliciter indemonstrabilia , quatenus non habent causam adaequatam, & conuertibilem,
seu proprium p pter quid , per quod
probentur: verE tamen dependent, &deriuantur ex communibus principijs secundarum intentionum. .ia gradus genericus est radix, & principium differentiarum contrahentium ipsum ad species : & harum passiones vere probantur per principia generica tanquam per causam remotam, & inconuertibilem. Quod sufficit, ut principia specifica possint resolui in principia
generica :&consequenter ut deriven
Tandem ad landamentum Pal. Suareae numer. adduinim respondeant hucusque dicta. Quamuis enim . ob desectum nostrum,& materiae hinius dissicultatem eam non compre hendamus : neque supra adducta intellectum omninb conuincant e tamen
multb magis satisfaciet in hac dissicili quaestione, qui viam aliquam grauium
Doctorum auctoritate firmatam explicat, & defendit; quam qui omnibus
alijs dicendi imodis reiectis, nihil omnino, vel nugatorium quid statuit, ut die tam Autorem fecisse, testatur Rubio loco ibidem citato.
quaestione inseruntur duo, contra duos priores modos explicandi quartam sententiam supra relatam. Primum est,
quod licet collectio specierum sit omni iid neces laria ad scientiam, possitque appellari scientia inchoatiuE, &causaliter : tamen id, quod propriE habet raticnem scientiae, est tertia alia qualitas, seu facilitas iussi inua, qua prompte , & delectabiliter iudicat intellectus de suo obiecto. Neque in hoc est
immorandum : quia Piner paucos Thomistas caeteri omnes uniformiter
63 Secundum est, hanc qualit tem , seu facilitatem non componi exluribus habitibus partialibus, ut aie- at Suarea ; neque similiter ea partibus extensionis, ut tenent alij: led verE esse formam quandam , & qualitatem simplicem , excludentem quarumlibet partium actitatem compositi
nem. Si enim res omnes , quae cadunt sub obiecto Geometriae verbi gratia , sunt unicum scibile in specie infima propter unicam, & indivisibi. lem rationem 1M quae in eis imuenitur : ergo de illis omnibus unicus.& simplex ribitus Geometriae iudicare potest. Sicut propter eandem rationem unica, de simplex potentia intellectus de omnibus intelligibiliabus iudicat: quia omnia habent unicam , & indivisibilem rationem suo ab intellectu attinguntur. in ratio est Diu. Thom. r. a. quaest. 1 artic. & pro ea videri posuit C tetan. &alii Thomistae supra num. 42. adducti. Quomota autem habitus scientiae , cum sit simplex secundum se ipsum; realiter tamen augeatur, ita ut verum sit entitatem ipsun intrinseram habitus esse persectiorem, & m gis extensam absque reali additione
partium ; plura petit a praesenti instituto aliena e quae commodilis explicabimus in libris de Generatione, agentes de intensione, de extensionc qualitatum.