장음표시 사용
121쪽
dilatatum ex eo quod alteratum per noctem a Digore ambientis, dic maiores habens vires recolligendi se in minirem locum ladiata mane extremitate Tubi inferiores, stipe. ratum est ab illo se condensante aquae pondus dum vero haec suritim ab illo retracta est, aliam ex subiecto vase T bus resolbuit. Confirmabuntur ista ex mox dicendis ad primum experbm ntum, de quo interrogatus sum; ad cuius klutionem Assero primo, certum esse ad replendum spatium, res ctum n superiori parte Tub ab argento uiuo , non succe dere aerem, transeuntem per poros vitri , tum quia illis similiter apertis, sicut patuerunt ad introducendum tantum aeris , posset ulterius, saltem sensim aer succedere, usque dum argentum vivum totum descenderet in Tubo ad superficiem, sique alterius in subiecto vase contenti cum tamen certo constet id non euenire, neque illud argenti vivi, quod intra Tubum quiescit, dici possit ab aliquo extrita seco contranitente aequilibratum sustineri, ut mox ostendam: tum quia ubi argentum tuum , remoto ab extremitate Tubi immersi digito, primo impetu descendisset, non statim
quod remansit intra Tubum subsiliret, cum non habeat, Vt ostendam aequilibrans extrinsecum, a quo per sui desten sum violenter eleuato, postea vicisim ad de censum praeualente, ipsum tantum eleuetur, iteratis, ut dixi, vibrati nibus, donec quiescat id mulio facilius aer eontinuaret ingressum per eos poros, quam tantum ponderis relicti in T. bo argenti vivi cum addito eius, quod in subsultu resorbere
tur intra Tubuni, e subiecto vase eleuaretur, ab aere in M.
periorem ubi partem ingresso, dis colligente ab aliqua
Denique quia si primo Τubus non omnino argento vivo repleatur, sed aere in aliqua eius parte relicto, in uertatur, aer ad superiora ubi utrius extremitatem vitro claustra ascenoit:
122쪽
ascendit: quo facto si Tubus argento vivo contento in subie, cto vase per alteram extremitatem immergatur,4 amoton digito inclinetur , non potest argentum tuum percurrendo Tubum inclinatum omnino illum replere obsistente aere qui semper conspicitur in Tubo sic inclinato locum tenere. At vero si Tubus primo aere quantum fieri potest excluso,
totus argento vivo repleatur tum erectus secundum in se. Horem partem immergatur, donec ab aperta inferiori e tremitate argetum vivum defluens retria qua superiora Tutabi destituta , si postea idem Tubus eodem modo immersus
argento vivo inclinetur, argentum vivum per inclinatum excurrens totum implet, quod aperte indicat partem Tubi superiorem, ab argento vivo descendente relictam, non suisse repletam aere, cuius si una particula admittatur, linqui inti a Tubum, semper in eo veteresto, vel inclinato agnoscitur suum tenere locum, ut non possit, nisi eo per e tremitatem apertam excluse, Tubus sensibitiliter totus argento vivo repleri. Assero secundo non seccedere ae em aut aquam, suta euntem per extremitatem ubi, quae amoto digito apertata est intra argentum vivum, in subiecto vase contentum , do aqua superfusum . Probatur tum ex modo dictis, quae proportionaliter contra subeuntia per inseriorem extremiis rem aerem,s aquam militam , tum quia ab argento vivo, in tanta quantitate circumsuso, muniente extremitatem
Tubi apertam , sufficienter illis impeditur transgressus Bperiora Tubi supradicta.
Assero tertio, spatium intra Tubum, ab argento tuod scendente relictum, nullo modo esse vacuum. Colligitur siquidem ex ineratis, examinatis experimen. tis ibi adesse corpus replens. Primo proportionaliter, ut euenit in Thermoscopio, calefacto vehementer pannotaneo,&secundum plures plicas ad superiores ubi partes,
123쪽
argento vivo destitutas admoto agnoscitur rare fieri quod est intus &deorsum magis detrudi argentum vivum, Immerso vero eodem panno in frigidam in umiliter admoto agnoscitur id, quod est intus, ad minus spatium coarctari dum argentum uiuum non solum attollitur ad mensuram, in qua quiescebat antequam calidus pannus admoueretur, sed sensibiliter supra illam remittente autem calore dc frigore sic inducto, argentum vitium relli tui ad mensuram , in qua primo quies ebat: corpore scilicet intus existente militer, viante, disposito. Secundo colligitur in superioribus Tubi partibus argento vivo destitutis adesse corpus replens ex vibrationibus ab argento vivo destendente, & retiliente iteratis; similiter ex quiet qua tandem persistit intra tantam partem ubi erecti modo dicto , cum modo nullo, ut mox dicemus, possint huiusmodi causari ab aliquo aequilibrante extrinseco , fiunt igitur a corpore intra partes superiores ubi existen te per vim rarefacto ad tantam mensuram ab argento vixi . non solum secundum naturale suum pondus praeualent ,
sed etiam per impetum acquisitum in descens , quo
impetu imminuto, illud contra solam vim praegrauantem tanti argenti vivi recolligit se,&argentum vivum furtum, eleuat, collecto similiter impetu in se per talem motum quo imminuto non potest retinere argentum vivum in tanta mole, in quanta eleuauit; quare illud descendit, sed e minori altitudine semper c in minori mole, quam in praece denti descensu, cita minore vi distrahit minus tale corpus replens spatium a se relictum, quod rursus, minore vi se
recolligens, m nus eleuat argentum vivum imminuta sensim actione ab utroque ad alterum , minuantur vibrationes,&tandem fiat consistentia argenti vivi in mensura , secundum quam corpus replens superiores partes ubi in tali di spositione potest tantum distrahi a tanto pondere illius in
124쪽
tantum pondus illius potest sustineri a corpore sic obsisten te ulteriori distensioni ab illo. Placet hic aduertere quod si facta consistentia, Tubus magis Immergatur argento vivo, aut magis descendendo intra illud, aut per nouam infusionem , tunc crestente illo in vase subiecto , contentum intra Tubum supra mensuram prius in Tubo assignatam assurget, sed non in maior quam prius altitudine supra superfic em argenti vivi, subiecto vase contenti ratio huius est, consequenter ad dicta, ct dicta confirmans , quia quod est immersum alteri argento vivo non nititur deorsum, sed in illo quiescita, quare praeter illud, quod immerium est, debet remanere tantum , quantum a corpore supra existente sic distento potest sustineri; quod cum sit in mensura sere aequale ei, quod ante ab ipis sustinebatur, non potest non excedere signatam altitudinem in Tubo inagis immeris,4 esse in aequali fere eleuatione supra superliciem eias, cui in vase subiecto immersana est Quod si superfundatur aqua argento vivo in vase contento , vel superfusa augeatur, at surget contentum intra Tubum, sed minus . ratio est, quia graue immersum aque tantum cessat grauare saltinens, quantum est pondus aquae, quae repleret spatium occupatum ab illo intra reliquant aquam , deo argentum vivum crescit supra mensaram in Tubo ante occul)atam, sed pro mensura ponderis talis aque
immo assurget etiam magis super superficiem argenti viui in vase subiecto contenti, quod ante non praestabat , qui in isto casa argento vi , quoi ante quiescebat inclastinae Tubo in tanta eleuatione supra superficiem alterius . cui ex tremitas aperta Tubi immergebatur, detractum est, in o dine ad sustinens, aliquid ponderis, pro mensura ponderis aquile , repletivae stati intra circumfusam oecupati ab illo: quare cum sustinens possit sustinere tantum ponderis, qu tunia se sublatum sustinebat ante, ne celsario sustinebit et
125쪽
natum Ilipra superficiem argenti vitii vase contenti illud amplius quod respondet ponderia dicta aqua illi subtracto
Assero quarto, argentum vivum , quod post descensum, relictis partibus superioribus ubi aliquas inseriores replet supra superficiem eius, cui extremitas ubi aperta immersa est, non retineri ibi ab ullo aequilibrante extrinseco Constat euidenter, quia sisd illiam mensuram impleatur primo Tubus argento vivo, reliquum Tubi replente aere id obturata per appositum disitum extremitate, similiter immergatur argent vivo, in subiecto vase contento , tum amoveatur etiam lentissime, diritus ab orificio illudar. genti viui quod erat intra Tubum, descendit ad inferiora Tubi, in multo minori quantitate aliquid ex illo remanet intra Tubum; ergo non adest aequi ponderans extrinsecur a quo ad faciendum aequilibrium sustineretur in experimento primo argentum vivum in tanta eleuatione. Similiter .admitte intra Tubum , coeteroqui plenum argent Viuo, aliquidae ris,&pariter cernes, iuxta supradicla de distensione corporis replentis partes Tubi superiores ab argento vivo relictas, pro mensura qua aer admissus praeter naturam suam distendi potest pondere argenti viui illi adhaerentis . , argentum vitium ulterius ad inferiora ubi destender anulla ratione habita aequilibrantis extrinseci, a quo diceretur ante, pro tanta mensura eleuationis, intra Tubum sustineri.
Denique quiestente in inferioribus ubi argento vivo, ut in experimento primo proposito eleua extremitatem Tu-hi immersam ad superficiem alterius, cui immergitur. illi digitum admouen tum altera manu Tubum e subiecto vas exime, iustinea vix senties ab argento vivo Tubo contento digitum appositum premi . Quod si ad tantam mensuram primo impleas Tubum argento vivo, alijs eius partibus aera plenis;
126쪽
plenis tum, apposito digito ad extremitatem patentem , Tubum in uertas statim agnosces quanto magis premat ira digitus ab argento vivo in eadem mensura, qua prius, intra Tubum existente. Quare consone ad constituta conuinci . tur in primo casu, iuxta experimentum primo propositum, argentum uiuuna intra Tubum quiescens non egere equi- ponderante extrinseco contra nitente , quo illi defluxus e Tubo impediatur sed ipsum sustineri ratione adhaeres entiae, qua ad vitandum vacuum nitur corpori inius 2 oribus partibus existe:ni, ulteriorem ab eius pondere distensionem non ferenti. Quod non euenit in secundo casu quia
superiores partes occupans aer cui argentum vivum adhaeret, facile potest ab eius pondere magis, magis dist tardi, sic positus digitus notabiliter no gis ab ipso premi.
Assero quinto partes ubi ab argento vino derelictas repleti substantia tenui, seu spiritu ex eodem expirante, a quo pondere argenti viui adhaerentis distento, nec ulteriorem ab eo distensionem ferentes, dum non potest aliud corpus suc. cedere, argetum vivum in tali eleuatione intra cibum sustineatur supra aliud, cui Tubi extremitas aperta immergitur Ad probationem huius affertionis accipio e suis cient ei ante probatis partes superiores ab argento vitio descendente relictas repleri aliquo corpore, non tamen aere , aqua extrinsecus aduenientibus ciam ostendamus, nec aeri, qui per minores particulas minus obseruabiles remansetit immixtus argento vivo, huiusmodi illarum repletici em triabui posse. Constat experientia aerem, qui in viole aliqua, bulla inclusus, contineatur, discerni separatum ab argento
vivo;quod si in maiori mole integram partem ubi repleat,
quamuis inclinato Iuboaigentum vivum vertus illam partem excurrat, eum aut illi obsistere, ne illam repleat, aut ad aliam commigrare, si cedat; nunquam intcgrum Tu.bum sensibiliter ab argento vivo occupari, nisi prius ad al- te iam
127쪽
teram e X tremitatem apertam detur locus aeri, Ut evadat. contrario vero illud corpus, quod replet partes ubi ab argento tuo prius totum replente, tum descendente derelictas, Tubus, sic primo: inmersus alteri argento tuo in vase subieci o,inclinetur, donec eius superior extremitas, crueniat ad distantiam a Terra,ad quam erecto Tubo pertii gcbat argentum vivum quod in illo post primum descensum remanserat, nullo modo impedit, quin ipsum prorsus Tubum totum repleat, ac si in illis pari bus nullum corpus adessit quod aperte ostendit Primo illam substantiam tenuiorcm, seu spiritum dictas superiores pari s ubi ante replentem, quia tanto pondere argenti vivi in ea mensura, non ulteriori ab ipso extrahi, tantum . non ulterius distendi potuit; ipsi pariter aluum, d non heriorem descensum permi Iisse, perseuerante in illis mutua adhaercscentia,secundum quam alia corpora in mundo communiter V
cuum Vitant; at ero argento tuo supra latus Tubi inclinati innitentes, atque ita dispertiro , ut ita dicam, pondere minus ad praedictam violentam distensionem retinendam applicato, ipsum spiritum se recolliger. idque tanto facilius attrahere argentum vivum versus extremitatem ubi ab eo
Secundo ipsum consequenter facilius resorberi intra a gentum vivum a quo sic ante fuerat violentia ponderis e X- tractus ad impediendum vacuum; ita vi, nulla sensibili bulla de nouo apparente in argento vivo conspiciatur Tubus ipso in tali inclinatione omnino repletus.
Nec mireris, si amplior Tubo ad experimentum adhibito, maior copia argenti xiiii in illo maiorem copiam dicitae substatiae tenuioris, seu spiritus subministrare possit, qua pariter sit aptus ad tanto maiorem distensionem, suifficientem ad epicndas tanto maiores ubi partes ab argento vivo descendente destitutas
128쪽
Denique experimento constat; quod si post descensum ar, genti vivi,&spatium ab eo relictum in superioribus partibus ubi apponator ad inferiorem extremitatem digitus. Tubus in uertatur, statim nulla apparente lucta cum corpore, quod replebat partes ab argento vivo destitutas, p. sum desertis ijs, quas ante replebat, in praeceps ruit. Hoc autem non euenit, cum aer Tubi partes aliquas replet, non implente totum argento tuo; sed lucta inter ipsum, lae. rem inclusum aperte cernitur,&moras facit. Et ex his de experimentis per alias substantias tentatis, non erit difficile proportionaliter philosophari, attenta peculiari illarum constitutione; considerando, quod adsustinendum tantum argenti vivi vel alterius substantiae intra Tubum erectam cuiu, inserior extremitas intra substantiam similem aperta sit, duo concurrunt; tanta scilicet copia exhalationis, seu spiritus, qui debet distendi, & tantum ponderis in corpore adhaerescente illum distendente, quorum altero deficientes potest corpus, quod descendit in Tubo,sic constituto, non tantum descendere, quantum alio quin visum suerat descensurum.
129쪽
Pati IACOBO GRANDAMICO, NICOLAVS UCCHIVS e Colle
ANno praeterito Davum interrogasti responsum magno Amico lupis excussum retolisti, nec improbasti: iam non interrogant vltro, ipse, detracta larua, perscribo quid in eo improbauerint alis ad quos nu'a, amicorum industria illud transmissum est, quorum ad me remissa iudicia; quid ego ad obiecta responderim cohaerenter ad primo proposita; quia multum ad Veritatem confirmandani , prodesse existimo: si ex ijsdem, quibus illa constituta est,opposita dis luantur. Mutati consili rationem in fine Epistolae indicabo. Qiue scripta sunt ex Gallia, qtalia partim pro acuis interpositis in compositione maiorum corporum ex corpusculis varie figuratis decertarunt partim , pro substantia aetherea tenuissima, interposita corporibus inferioribus, facili illapsu ea peruadente cuius sit replere spatia inter partes aeris vaporosi, aquae, terrae,&mixtorum ex ipsis;
130쪽
Obiecta contra allatas causas Experim Ia γ
cumies corva rari factio exigit, vel recessus ab inuicenia, nullo simili inter diuulsa subeunte,&ita acu vel aetheri relictum ab argento vivo spatium intra Tubuni assignarunt; Addentes in particulari rarefactionem corporum, non nisi iis interpositis condensationem,non nisi illis cxclusis,explicari poὶle. Quia autem illud argenti vivi, quod in partibus inferioribus Tubi, licet deorsum aperti, iubsistit, dixeram retineri a substantia spiritosa ab argento vivo educta, superio' re partes ubi occupante, quae a tanto illius pondere nequeat ulterius distendi, idque certis experimentis ostenderat , illis elusis experimentis aduocarunt iterum,ac tertio ad id muneris praestandum aerem extrinsecum vaporosum 6'primentem humi luna crassus, cul, in subiecto vase contento, orificium in serius ubi apertum immersum est in suo pondere impedientem, ne tale humidum leuetur ulterius, quod tamen necessario eueniret, si reliquum argenti vivi, quod in Tubo remansit, intra idem vas subiectum deitueret. Addentes hoc ipsum euinci experimentis a se in montibus, in planis, in allibus saepius captis si quidem constat i , editis locis, in quibus utinus ex aere vaporoso imminet tali humido crassiori intra vas contento , velut posito ininori ponderante extrinseco, minus argenti viui intra Tubum remanere; at vero in subsidentibus, profundis pro illius maiori mole imminente eidem, plus argenti vivi retineri inclusum Tubo, post iteratas vibrationes consistentis, velut posito maiori aequi ponderante, impediente, ne per ulteriorem eius defluxum, humidum crassius vase conten. tum eleuetur ulterius Quae vero litteris ex Belgio,&inferiore Germania datis accepi, nulla refutatione eorum, quae contra aerem ad rem plendas superiores ubi partes, destitutas argento tuo,