Tractatus de Jure Regularium ubi et de Religiosis Familiis

541쪽

PARS SEXTA.

K dit. . . S. Con egatio. . .: cum hi duo status, quamvis sint ina eadem religione, sint tamen inter se penitus separati, a perinde ac si essent diversi ordinis. η Cardinalis Petra, tomo 4, in const. 8 Eugenii IV, n. 17 et seq.) Vide etiam apud Ferraris, Verbo transitus, n. 5 et sequentibus.

542쪽

TRACTATUA DE IURE REGULARIUM.

De religiosorum obligationibus.

Dicemus i ' de obligationibus ex voto paupertatis; 2' de obligationibus ex voto castitatis; 3' de obligationibus ex voto obedientiae remissive); 4' do obligatione servandi regulam; 5' de obligatione tendendi ad persectionem; 6' de obligatione gestandi habitum; γ' de obligatione clausurae quoad viros; 8' de obligatione clausurae quoad moniales; 9' de nonnullis aliis monialium obligationibus.

DE OBLIGATIONIBUS REGULARIUM EX VOTO PAUPERTATIS.

Dicemus i ' de fundamentali obligatione religiosorum non habendi bonorum temporalium dominium, vel saltem liberum et independentem usum ; 20 quaenam bona Sint pro temporalibus habenda, ita ut eorum dominium retinere, aut de iis independenter a superiore disponere nequeant regulares 3' an et quatenus religiosis licitum sit habere peculium, pensionesque vitalitias seu livella; 4' quaenam poenae latae sint contra regularem qui deprehenderetur obiisse proprietarius; 5' an et quatenus religioso licitum sit donationes sacere, testamentum condere, et dona sibi oblata acceptare vel recusare ; 6' an sussciat superiorum licentia tacita aut etiam praesumpta, ut religiosus licite aliquid accipiat, retineat, absumat, alteri donet, vel commodet; γ' quaeuam quantitas re-

543쪽

PAM SEXTA.

quiratur ad peccatum mortale contra paupertatem: 8' quaenam sit specialis obligatio ex voto paupertatis, in iis religi nibus quae incommuni possidere nequeunt.

De tundamentali obligatione regularium non habendi bonorum temporalium dominium, vel saltem liberum et independentem usum.

Obligationem illam vocamus fundamentalem seu primariam, quia caeterae Omnes ex Voto paupertatis exurgentes, regularium obligationes, ista nituntur, et ex ipsa tanquam consectaria fluunt. Εjus autem notio sic exponi potest: PROPOSITIO P. - Votum paupertatis, quese sit a regularibus, juxta praesentem Ecclesiae disciplinam , prohibet saltem liberum et independentem bonorum temporalium usum. - Sub prima

tractatus parte varios diximus concipi et distingui posse paupertatis gradus: nempe iv potest quis paupertatem ita sectari, ut non tantum de bonis suis temporalibus non disponat nisi dependenter ab alicujus superioris Voluntate, sed etiam dominium ipsum ejusmodi bonorum a se abdicet. 2' Potest servare dominium bonorum suorum temporalium, et a se abdicare duntaxat liberum et independentem ipsorum usum ;ita nempe ut se adstringat ad non disponendum ullo modo de bonis istis, nisi de licentia superioris. 3' Tandem concipitur etiam inferior paupertatis gradus, in eo conSistens, ut quis

servet dominium bonorum Suorum, necnon eorumdem Usum liberum et independentem a cujusvis Voluntate; at simul hac sese lege constringat, ut non nisi modica quaedam, in proprios usus convertat, caetera autem in pia Opera expendat. Duo Praenotato

Dicimus voveri a religiosis quibuslibet, si vere religiosi sint, secundum saltem ex dictis paupertatis gradibus; ita ut nempe sibi in perpetuum interdicant quemlibet liberum et independentem bonorum temporalium usum. Constat ex modo intel-

544쪽

ligendi paupertatis votum juxta praesentem Ecclesiae disciplinam. Qui nempe triplex substantiale religionis votum

emisit, censetur sese obligasse saltem ad non disponendum de bonis temporalibus independenter a superiorum Voluntate. Ita votum paupertatis intolligitur apud omnes religiosorum familias. Unde, cum singuli religiosi paupertatem juxta hunc communem intelligendi modum voveant, sequitur ab ipsis violari hoc votum, quotieS independenter a Superiorum voluntate de aliquo temporali bono disponunt; id est, quoties absque legitima superiorum licentia, aliquid ex dictis bonis

accipiu ut, retiuentve, aut dispensant. Quae fundamentalis oblis gatio communis est religi is omnibus, Sive solemnia, Sive simplicia duntaxat vota emiserint. PBoposiTIO II'. - Oui solemnia religionis vota emisit, non tantum nequit de bonis temporalibus independenter a superiore divomere, sed neque ejusmodi bonorum dominium retinere aut acquirere. - Prout enim Sub prima tractatus parte tradidimus, incapacitatem dominii secum trahit voti pauperta is solemnitas. E coutra, si votum sit simplex, potest religiosus bona sua temporalia retinere, et alia sit,s acquirero; nec ex voto suo sit incapax ejusmodi domi uti, sed obligatur duntaxat ad non utendum bonis temporalibus, etiam suis, nisi dependentera superioris Sui voluntate. P Posirio ΙΙΡ. - Dicta fundamentalis obligatio religiosos ligat quatenus singulos; non autem me jure eommuni ea ligatur ipsemet religiosus ordo.-Possunt nempe religiosi ordines possidere in communi temporalia bona, et de iis disponere, attento communi juro. Nam id, neque contrarium est status religiosi Esseutiae, nec ulla universali lege prohibetur. Dicimus tamen de jure eommuni, quia ex particulari jure nequeunt Capuccini et Minores de Observantia, etiam in communi, bona temporalia possidere.

545쪽

quamam bon' sint pro teMporalibus habenda, ita ut eorum dominium retinere, aut de iis independenter a superiore disponero nequeant resulares.

i' De pecuniis, agris et similibus, nulla est dissicultas : ea enim proprie bona temporalia sunt. Unde certum est, haud licitum esse regularibus ea accipere, retinere aut alienare absque superiorum licentia. Item certum est, si vota solemnia suerint, non posse a religiosis ejusmodi bonorum dominium retineri aut acquiri. Alvero dubium occurrere potest de bonis quibusdam, quae potius spiritualibus, quam temporalibus accensenda videntur. Nempe,2' Honor, fama, scientia, jus eligendi, praesentandi ac conserendi regulare benesidium, non sunt mat*ria voti paupertatis vide S. Liguorium, l. 4, c. i, n. lέ).3' An idem dicendum sit de Manuscriptis religiOSorum, constrovertitur. Ob varias quae supervenerunt hac de re declarationes, tenet S. Liguorius ea non comprehendi sub voti pa portatis obligatione : posse proinde relligioSum, abSque Superiorum licentia, sua manuscripta alienare aliove modo de iis disponere vide S. Liguorium, citato loco). At codtrariam sententiam fuse defendit Ferraris verbo uotum, art. 2, n. 142 et seq. .

4' et Idem quod de manuscriptis dicunt Salmanti censes deu reliquiis. v S. Liguorius, ibid. 5' Quoad picturas a religioso factas, distinguunt aliqui

doctores hoc modo : Si monasterium telas, colores, et alia ejusmodi religioso praebuerit, picturae ad monasterium pertinent : secus Si haec ab aliis quam a monasterio praestentur vide S. Liguorium, loco cit.).6' Si benescium ecclesiasticum religioso conferatur, non obstante voto paupertatis, potest ille religiosus independentera suo superiore hoc beneficium administrare, et de ejus

546쪽

TRACTATUS DE IURE REGULARIUM.

redditibus disponere. Non tamen licite potest eos expendere nisi ad propriam sustentalionem et pios usus vide S. Liguωrium, l. 4, c. l, n. 16). Cum nempe jus illud beneficium administrandi et de ejus proventibus disponendi, sit rei

spirituali adnexum, non reputatur bonum temporale, nec eSt materia voti paupertatis.

An et quatenus religiosis lieitum sit habere peculium, pensionesque vitalitias seu livella.

QuaesΤio Ι . - Ouid per peculium in proesenti materia inte ligatur8 - Peculium hic intelligitur quodlibet bonum temporale, ad particulares alicujus religiosi, non autem ad communes monasterii uSus destinatum. Unde pecunia, res comestibiles, annui census, Seu vitalitiae pensiones, aliaque id genus, quae destinantur et inservire debent ad privatam alicujus religiosi utilitatem, dicuntur et sunt hujus religiosi peculium. Conventus in quibus nullum exstat ejusmodi peculium, dicuntur communem vitam habere ; quae locutio communis vitae: tunc nihil aliud indicat, quam ejusmodi peculiorum excluSionem. QUAESTlo ΙΙ . - In pemilium, eum independenti usu ipsius, licitum sit aut esse possit regularibus p - Respondendum negative. Nam ex dictis supra, paragrapho l, paupertatis Votum religiosis adimit saltem liberum et independentem bonorum temporalium usum. Idem nempe est vovere paupertatem religioSam, ac VOVere nunquam uti bonis temporalibus tanquam

propriis, seu absque superiorum facultate. Unde obligatio illa religiosi non disponendi de ullo bono temporali independentera superiore suo, essentialiter et indivulso voto ipsius inhaeret. Ereto religiosus qui aliquo peculio independenter a praelato suo uteretur, hoc ipSO votum suum violaret. Estque id extra Omnem controversiam apud doctores. Et confirmari etiam solet ex jure positivo multis textibus quos vide apud Ferraris,

547쪽

Verbo votum, art. 2, n. 45ὶ. Hinc quando disputant auctores an licitum sit religiosis peculium, non agitur de peculio cum independenti usu, de cujus illiceitate nulla movetur dissicultas, sed de peculio cum dependentia a superioris voluntate quoad usum. Haec autem ultima quaestio, quae nunc expendenda venit, revera gravissima est. atque hodie dum valde practica, cum etiamnum ex8tent multi conventus, in quibus ejusmodi peculia tolerantur, seu qui eommunem sui diciturὶ vitam non

habent. QuAESTIO III . - An religiosis lieitum sit peculium cum de pendenti usu a superiorum uoluntate 8 - Pro quaestionis gravitate, illam expendemus primum relative ad jus naturale, tum relative ad jus ecclesiasticum post Τriden litiam sFnodum.

I. Peculium, cum usu dependenti, essentim voti paupertatis et status religiosi non repugnat ; proindeque non est e ure M t rati illieitum. - Est sente utia haec communiter recepta,

quamvis aliqui olim coutrarium tenuerint, prout videre est apud S. Liguorium t l. 4, c. l, n. i5). Proburi autem potest hoc modo: quando vovetur paupertas, non vovetur nullis bonis temporalibus uti; id enim non foret de meliori, imo pravum foret, cum ad vitae Sustentationem necessarius sit multiplex ejusmodi bonorum usus. Vovetur ergo duntaxat non uti bonia temporalibus tanquam propriis, Seu indepe denter a superiorum voluntate. Ergo religiosus peculium habens et eo utens dependentur a superiore, non agit contra paupertatis Votum, nec conSequeuter contra essentiam status religio M. Objicies t '. - Paupertatis religiosae voto repugnat retineria religioso alicujus boni temporalis dominium seu proprietatem : sed habere peculium, est retinere alicujus boni temporalis dominium seu proprietatem ; ergo habere peculium, voti paupertatis essentiae repugnat. -Bespondeo tu; distinguo majorem : Oto solemni pauperlatis repugnat retentio dominii, concedo : voto simplici, nego. Certum est, Verbi gratia, scholasticos societatis Iesu esse veros religiosos, et tamen bonorum Diqitigod by Corale

548쪽

542 TRACTATUA DE IURE REGULARIUM.

suorum dominium relinent. Equidem voti solemnitas incapacitatem dominii inducit; at necessaria non est voti solemnitas ad status religiosi essentiam, prout fuse sub prima tractatus parte probavimus. Bespondeo 2', nego minorem: etenim habere peculium nequaquam idem est ac retinere dominium seu proprietatem. Nam si religioso solemniter professo constituatur a consanguineis, aliisve personis, cenSus vitalitius, Vel erogetur ad privatos ipsius usus aliqua eleemosJna, non ipse religiosus horum acquiret dominium, sed monasterium: et nihilominus si ejusmodi census et cleemosyna ad particulares illius religiosi utilitates deputentur et impendantur, peculium habebit, et in ipsius conventu non aderit vita com

munis.

Objicies 2'. - Voto paupertatis repugnat haberi a religioso exclusivum alicujus boni temporalis usum : sed habens peculium, habet ejusmodi usum ; ergo peculium voto paupertatis repugnat. - BeSpondeo, distinguo majorem : repugnat haberi dictum exclusivum usum, si usus iste sit simul independens a superioris voluntate, concedo ; si religiosus dictum usum non habeat nisi de licentia superioris, nego. Si nempe religiosus peculio suo uti non possit nisi ex licentia praelati sui, usus ille

non magis est contra paupertatis Votum, quam si uteretur aliqua alia re monasterii cum simili superioris licentia. Porro agimus de peculio cum dependenti usu, cujus nempe religiosus solemniter professus nec dominium habet, nec etiam liberum usum. I ale peculium ex natura sua voti paupertatis

essentiae nequaquam repugnat.

Obietes 3'. - Beligiosus peculium habens, curis et sollicitudinibus in ipso administrando aut etiam augendo lacile sese

implieat: id porro sint voli paupertatis adversatnr; siquidem

ideo sit paupertatis votum, ut de vitentur ejusmodi circa bona temporalia curae et sollicitudines, quae ab assequenda perfectione multum praepediunt. - Bespondeo, hoc quidem ratiocinio evinci, non expedire peculiorum usum ; et multo melius esse sordinarie loquendo et seclusis particularibus quae con-

549쪽

trarium suaderent circumstantiis) ut omnino a regularium conventibus praxis haec abigatur, et vita communis in tota sua integritate servetur. At non inde sequitur violari per ejusmodi peculia paupertatis votum. Quod enim essentialiter requirit religiosa paupertas, quodque per votum paupertatis Deo promittitur, nempe nulla re uli tanquam propria et independenter a superiorum voluntate, cum istis peculiis abs lute stare potest, ut probavimus. II. Peculium cum usu dependenti, non fuit prohibitum a jure reclesiastico, ante Tridentinam synodum. - Suar sit hac de re doctrinam summatim reseremus. Exponit primo conclusio. nem hanc a nonnullis impugnari s de religione, tomo 3, l. 8, c. 14, n. 2 . Tum ita subjungit: a Nihilominus contraria senti tentia communis est canonis tarum. n In probationem allegat caput insinuante T, tituli si, libri 4 de crotalium), et nonnullos alios textus. Et tandem sic concludit: u Denique nulla a est ratio sussciens, quae probet hoc esse illicitum: non ergo a est damnandum, maxime cum fuerit communi consuetua dine receptum. Antecedens patet, quia non invenitur jusa commune positivum quo prohibeatur; nec etiam est perti se contrarium Voto, ut probat ratio superius facta. η ide etiam S. Liguorium, 1. 4, c. l, n. i5.ὶ III. An Tridentina synodus dicta peculia cum dependenti usu prohibuerit, eontrovertitur: probabilior aspirmativa sententia. Do controversia illa videri potest SuareZ de religione, tona. 3, l. 8. c. 14), nec ilon S. Liguorius, citato loco. Decretum autem Tridentinum circa quod controversia vertitur sic habet: N

mini igitur regularium, tam virorum guam mulierum liceri ... bona immobilia vel mobilia eviuscunque quantitatis fuerint, etiam quovis modo ab eis a uisita, tanquam propria, aut etiam nomine conventus possidere vel tenere; sed statim ea superiori tradantur, conventutque ineor rentur. Me deinceps liceat superioribus bona stabilia alicui regulari concedere, etiam ad usumfructum, vel usum, administrationem aut eommendam. Administratio autem bonorum monasteriorum seu e ventuum ad solos osticiales e--Diuili Corale

550쪽

544 TRACTATUs DE IURE REGULARIUM.dem ad nutum superioris amovibiles, pertineat. Nobilium vero usum ita superiores permittant, ut eorum suppelleae Statui paupertatis, quam professi sunt, conveniat, nihilque superflui in ea sit; nihil etiam, quod sit necessarium eis denegetur. Ouod si guis aliter quidquam tenere deprehensus aut convictus tuerit, is biennio activa et passiva voce privatus sit, atque etiam juata suae restulavet ordinis constitutiones puniatur c. 2, wSS. 25, de rest. . Cum ibi dicatur nemini liceat ... etiam nomine conventus possidere vel

tenere, videtur excludi peculium etiam cum dependenti usu. Nam qui tale peculium, habet, licet de eo non disponat nisi ex superioris licentia, est tamen de iis qui aliquid nomine con- Mentus retinent. Sed responderi potest, prohiberi quidem ne religiosus peculium aind se habeat, et injungi ut ad superiorem deferatur, non autem ne habeat aliquid apud superiorem depositum. Vicissim huic interpretationi objici possunt

verba eonventutque incorporentur, quae peculiorum Sublationem et vitae communis injunctionem Sonare Videntur. Haec adnotamus ut videat lector Tridentino decreto haud praeclusam fuisse controverSiam omnem. Sanctus Liguorius de iis ost qui probabilius existimant decreto Tridentino prohibita fuisse peculia. u Prima sententia, inquit, probabilior videtur, spma ctata sanctione concilii. Ducor primo ex illis verbis, nemini

u lierat bona immobilia vel mobilia..., etiam nomise conventusu possidere. η Libro si , c. l, n. ib.)IV. Si hodiedum vigeret decretum nullus Clementis VIII, dicendum foret peculia esse prohibita. - In hoc enim decreto, pro regularium reformatione edito, Sic ille Pontifex statuerat: u Quo Τridoulini concilii decreta de paupertatis Voto custost diendo si delius observentur, praecipitur ut nullus ex fra i tribus, etiamsi Superior su, bona immobilia vel mobilia, a aut pecuniam, pro VentuS, census, eleemOSynas, Sive exu concionibus, Sive ex lectionibus, aut pro mi SSis tam in pro-u pria eccleSia quam ubicunque celebrandis, aliove ipsorum v justo labore et causa et quocunque nomine acquisita, a etiamsi subsidia conSanguineorum, aut piorum Iargitione Diqitiam by Corale