장음표시 사용
441쪽
- tit, positum CSt in eo, quod naturae est aecommodatum, ita sinis bonorum existit, si secundum naturam Vivere, Sic affectum, ut Optime assici possit, ad naturamque accom- - modatissime. Ex quo intelligi debet, homini id esse in bonis ultimum, secundum na turam vivere, quod ita interpretemur, vivere ex hominis natura undique persecta et nihil requirente. V c do Fin. V. 9. si Primum positum sit, nosmet ipSOS eommendatOS esse nobis , primamque ex natura si hanc habere appetitionem, ut conservemus ΠOSmet ipsos. Sequitur illud, ut animad- si vertamus, qui SimVS ipsi, ut nos, quales oportet e8Se, Servemus. Sumus igitur si homines: ex animo conStamus et corpore, qUae Sunt cujusdammodi; nosque oportet, si ut pCima appetitio naturalis postulat, haec diligere, constituereque ex his finem illunisi summi boni atque ultimi, quem, si prima vera Sunt, ita conStitui necesse est, earum re-- rum, quae sint secundum naturam, quam plurima et quam max ma adipisci. Hunc igitur,. finem illi Stoici et antiqui) tenuerunt, quodque ego pluribus verbis, illi brevius, sese eundum naturam vivere: hoc hi S bonorum Videtur eXtremum. do Fin. IV. Io. ) Est senis tentia veterum Academicorum et Peripateticorum, ut finem bonorum dicerent secundum
se maturam vivere, id est, virtute adhibitae frui primis a natura datis, in quibus numerant inocolumitatem, conserUationemque Omnium partium, valetudinem, Sensus integros, dolo. ris vacuitatem, Vires, pulchritudinem, ceteraque generis ejusdem, quorum similia sunt prima in animis quasi virtutum igniculi et semina . V G Fin. II. M. et ib. V. 7. Taurus, Philosophus apud N. A. XII. s. se natura,'' inquit, se om-- nium rerum, quae nos genuit, inducit nobis inolevitque in ipsis statim principiis, quibus nati sumus, amorem nostri et earitatem: ita prorsus, ut nihil quicquam essetis carius, pensiusque nobis, quam nosmet ipSi. Atque hoc esse fundamentum rata est, conservandae hominum perpetuitatis, Si unusquisque nostrum, simul atque editus ines lucem foret, harum prius rerum SenSum affectionemque caperet, quae a veteribus, si Philosophis, πρωτα κατα φυσιν appellata Sunt, ut omnibus Scilicet corporis sui comes modis gauderet, ab incommodis omnibus abhorreret: postea per incrementa aetatis se exorta e seminibus suis ratio est, et utendi consilii reputatio, et honestatis, utilitatis- ,, que verae contemplatio, subtiliorque eXploratio, commodorumque delectus: atque ita ,, prae ceteris omnibus enituit et praefulsit decori et honesti dignitas; ac, si ei retinea- dae obtinendaeve incommodum extrin Secus aliquod obstaret, contemtum est. Atque ex his apparet, illa quae dicuntur principis, Vel primo naturalia Cri Fin. II. II. , prima naturae aut naturae prima bona Sc. V. SO. prima secundum naturam de Fin. U. I. , magis referri ad corpus ejusque partium incolumitatem, resque ex-1ernas parandas et conservandas: is Sunt autem et in animo - praecipua quaedam,
442쪽
- quae cum leviter agnovit, tunc discernere incipit homo , ut ea, quae prima data iri sunt natura, appetat, aSperneturque contraria. V de Fin. ΙΙ. 1 I. Illa igitur praecipua quaedam, illi igniculi, Sunt Semina omnis cognitionis, omniumquese virtutum hominibus innata: se natura, V enim se corpus quidem hominis ric et genuitis et formavit, ut alia in primo ortu perficeret, alia progrediente aetate fingeret; neque si sane multum alumentis externis et adventitiis uteretur. Animum autem reliquis rebus si ita perfecit ut corpus: sensibus enim ornavit ad res percipiendas idoneis, ut nihil, si aut non multum alumento ullo ad suam conformationem indigeret. Quod autem in se homine praestantissimum atque optimum est, id deseruit; etsi dedit talem mentem, se quae omnem virtutem jam accipere possit, ingenuitque sine doctrina notitias parvasse rerum maximarum , et cluasi instituit docere, et induxit in ea, quae inerant tamquam si elementa virtutis: sed virtutem ipsam inchoavit, nihil amplius. Itaque nostrum estri quod nostrum dico, artis est ad ea principia, quae accepimus, consequentia emuisse rere,. quoad sit id, quod Volumus, effectum. c. de Fin. V. a I. Natura enim semina se nobis scientiae dedit, scientiam non dedit,'' c Scriecta Epi Ιzo. si parvulos tantum: ignicuri los, quos, celeriter malis moribus opinionibusque depravati, Sic restinguimus, ut nus-- quam naturae lumen appareat; Sunt enim ingeniiS DOStris semina innata virtutum . se quae si adolescere liceret, ipsa nos ad beatam Vitam natura perduceret. V Tusc.
M III. I. si Est enim natura sic generata vis hominis, ut ad omnem virtutem pertipiendam, se facta videatur; ob eamque causam pueri Virtutum simulacris, quarum in se habent sese mina, sine doctrina moVentur; Sunt enim prima elementa naturae, quibus auctis, vir-- tutis quasi carmen efficitur. Nam cum ita nati factique simus, ut et agendi aliquid, et si diligendi aliquos, et liberalitatis et referendae gratiae , principia in nobis contineremus, a, is que ad scientiam, prudentiam, fortitudinemque aptos animos haberemus, a contrariisque rebus alienos, non sine causa eas, quas dixi, in pueris virtutum quasi scintillulas via se demus, e quibus accendi Philosophi ratio debet, ut eam, quasi Deum, ducem subs o quens ad naturae perveniat extremum. Nam, ut saepe jam dixi, in infirma aetateis imbeciliaque mente, vis naturae per caliginem cernitur; cum autem progrediens co se firmatur animus, agnoscit quidem ille naturae vim, sed ita, ut progredi possit longius, se per se sit tamen inchoata. intrandum est igitur in rerum naturam, et penitus, quid ea se postulet, pervidendum: aliter enim noSmet ipsos nosse non possumus, quod praecep-- tum, quia majus erat quam ut ab homine videretur, ideirco adsignatum est Deo Iubet igitur nos Pythius noscere nosmet ipsos; cognitio autem haec est una, ut vimis BQ : i corporis animique norimus, sequamurque eam vitam, quae rebus . ipsis perfruatur.
443쪽
, Quoniam autem is animi appetitus a principio fuit , ut ea, quae dixi, quam pera- sectissima a natura haberem US, confitendum eSt, cum id adepti Sirnus, quod appeti-- tum sit, in eo, quasi ultimo, ConSiStere naturam, atque id esse summum bonum. Fin. U. 15. 16.
Quia igitur homo in se gerit Ggiem et quasi simulacra virtutis, initiaque omnis
scientiae et doctrinae, ideo tanto opere veteres cognitionem Sui commendarunt, is quoniam, qui se ipse norit, primum aliquid sentiet se habere divinum, ingeniumque indo suum, sicut simulacrum aliquod, dedicatum putabit, tantoque munere deorum sem-- per dignum aliquid et faciet, et Sentiet: et, cum se ipse tentarit, totumque perspexe rit, intelligit, quemadmodum a natura subornatus in Vitam venerit, quantaque i ,, strumenta habeat ad obtinendam adipescendamque sapientiam; quoniam principia r ,, rum omnium, quasi adumbrataS intelligentias, animo ae mente conceperit, quibus iuri lustratus, sapientia duce, bonum Virum, et Ob eam ipsam causam cernat se beatum es fore. a Le . Ι. 22. se Vero potest quisquam de bonis et malis vere judicare, se nisi omni cognita ratione naturae, et vitae, etiam deorum, et utrum conveniat, nec ne, se natura hominis cum universa. V de Fin. III. aa. cons. Omnino Tusc. Q. V. 24. 25.
M Est illud quidem vel maximum, animo ipso animum videre: et nimirum hanc habet vim praeceptum Apollinis quo monet, ut se quisque noScat. Non enim cre-- do id praecipit, ut membra nostra, aut staturam, figuramve noscamus. Neque se nos corpora sumus; nec ego tibi haec dicens, corpori tuo dico. Cum igitur, nosceri te, dicit, hoc dicit, nosce animum tuum: nam corpus quidem quasi vas estri aut aliquod animi receptaculum: ab animo tuo quidquid agitur, id agitur a te. Hanc igitur nosse Πisi divinum esset, non esset hoc acrioris cujusdam animi pra , ceptum, tributum ut Deo sit. '' Tusc. Q. I. 22. ri Quod si tales nos natura ge-
- nuisset, ut eam ipsam intueri, et perspicere, eademque optima duce, cursum vitae, conficere possemus: haud erat Sane, quod quisquam rationem ac doctrinam re ruir , reto Nunc Marvulos nobis dedit igniculos, quos celeriter malis moribus opinionibusque depravati sic restinguimus, ut nusquam naturae lumen appareat: sunt enim in se geniis nostris semina innata virtutum: quae si adolescere liceret, ipsa nos ad beatam M Vitam natura perduceret. Nunc autem, simul atque editi in lucem et suscepti sumus, ,, in omni continuo pravitate, et in summa opinionum perversitate, Versamur: ut pene, cum lacte nutricis errorem suxisse videamur. Cum vero parentibus redditi, dein magistris traditi sumus, tum ita variis imbuimur erroribus, ut Vanitati veritas, et M opinioni confirmatae natura ipsa cedat. Accedunt etiam poetae; qui, cum magnam Speciem doctrinae sapientiaeque prae se tulerunt, audiuntur, leguntur, ediscuntur, et inqE a ,, lige
444쪽
haerescunt penitus in membris. Cum vero accedit eodem, quasi maximis quidam magis. A ter, populus, atque omnis undique ad Vitia conSentiens multitudo, tum plane inficimur ,, opinionum pravitate, a naturaque desciscimus, Ut nobi S optimam magistram invidisse ,, videantur, qui nihil melius homini, nihil magis expetendum, nihil praestantius hono-
ribus, imperiis, populari gloria, judicaverunt, ad quam fertur optimus quisque; v si ramque illam honestatem eXpetens , quam unam natura maxime inquirit, in Summa ,, inanitate Versatur, consectaturque nullam eminentem ess*iem Ovirtutis J, sed adum. ,, bratam imaginem gloriae. V ΙΗ. I. a. Eo modo divinae illae scintill ulae naturae humanae ita plerumque Obruuntur, ut ex animo erroribus circumvallato, malisque exemplis et moribus corrupto, vel difficillime saepius eluceant, cui accedit etiam, quod se a primo quidem mirabiliter occulta natura ,, est, nec perspici nec cognosci potest: progredientibus autem aetatibus, sensim taris deve potius, quasi nosmetipsos cognoscimus'. Itaque illa prima commendatio, quae ae, es natura nostri facta est, nobis incerta et obScura est, primusque appetitus ille animLM tantum agit, ut salvi atque integri esse poSsimus. Cum autem dispicere coeperimus, et sentire quid simus, et quid animantibus ceteris differamus, tum ea sequi incipimus, ,, ad quae nati sumus. V caeo Fin. V. IS.
Inde itaque et difficultas, quid vere velid natura, observandi, quoniam se fit ut ani- ,, mus de se ipse tum judicet, cum id ipsum, quo judicatur, aegrotet: V Tu . III. I. indie et omnes illae Philosophorum dissenSiones de eo, is quid sit, quod ita moveat,
se itaque a natura in primo ortu appetatur eum confitet se fere. inter omnes, . id, in qua se prudentia versaretur, et quod adsequi vellet, aptum ed accommodatum inaturae e se,, Oportere, et tale, ut ipsum per Se invitaret et alliceret appetituri animi. V de Fin
Jam ex ciceronis scriptis exponendum venit, quaenam sit illa hominis natura per fecta , et nihil reqtiirens, ex qua vivendum esSe omnes praecipiunt: de Fin. V. 3.)sive quaenam sint illa principia naturalia, quibuΣ , tamquam fundamentis, saedificium morale Cicero exstruit. si Non enim sapientiae genuit hominem, sed accepit a natura incho se tum. Hanc ergo 1ntuens debet institutum illud, quasi signum, absolvere. Qualem ulari tur natura hominem inchoavit: et quod est munus, quod opus sapientiae Τ quid est, quod ab ea absolvi et persici debeat ΤΠ da Fin. IV. 13.) . . si omnis: est natura dili gens sui. Quae eSi enim, quae se unquam deserat, aut parte' aliquam su1, aut eius partis habitum aut Vim, aut ulliuS earum rerum, quae secundu'na Iram Sint, aut motUm aut statum Τ quae autem nazura suae primae institutionis oblix est 3 nulla prolaeto, quin suam vim retines a primo ad extremum ''. da Gn. IV.
445쪽
,, Principio generi animantium omni est a natura tributum, Ut Se Vitam , corpus, tueatur; si declinetque ea, quae nocitura videantur, OtaniZque, quae sint ad ViVendum necessaria, is anquirat et paret, ut partum, ut latibula, ut alia generis ejusdem. de O . I. 4, se omne animaI igitur se ipsum diligit, et, simul ac ortum est,. id agit se ut conser- ,, vel , atque ita sit assectum, ut Optime Secundum naturam assectum esse possit. Hanc ,, initio constitutionem confusam habet et incertam, ut tantummodo se tueatur, qU ,, lecunque sit: sed nec quid sit, nec quid possit, nec quid ipsius natura sit, interuis ligit. Cum autem processit paululum, et quatenus, quidquid se attingat, ad seque se pertineat, perspicere coepit, tum sensim incipit progredi, seseque agnoscere, et interu,, ligere, quam ob causam habeat eum, quem diXimus, animi appetitum; coeptatque., , et ea, quae natura sentit apta, appetere, et propulsare contraria. V. de Fin. V. 9
cons. ib. IV. II. Quod quamquam dubitationem non habet, est enim infixum in
,, is Sa natura, comprehenditur Suis cuiusque senSibuS, Sic ut, contra si quis dicere,, Velit, non audiatur J , tamen ne quid PraetermittamuS, rationes quoque, cur hoc itae, , sit, asserendas puto. Etsi , qui potest intelligi aut cogitari esse aliquod animal, se quod se oderit 2 res enim concurrent contrariae; nam cum appetitus ille animi ali se quid ad se trahere coeperit consulto, quod Sibi obsit, quia sit sibi inimicus, cum D ist Sua causa faciet, et oderit se, et simul diliget, quod fieri non potest. Quare, , , quotiescumque dicetur, male de Se quis mereri, Sibique esse inimicus, atque hostis, vitam denique fugere, intelligatur, aliquam Subesse ejusmodi causam, ut ex eo ipso,, intelligi possit, sibi quemque esse carum. Nec Vero satis est id, neminem esse, qui ipse,, se odoit; sed illud quoque intelligendum est, neminem esse, qui quomodo se habeat, nihil sua censeat interesse; tolletur enim appetitus animi, si, ut in iis rebus, se inter quas nihil interest, neutram in partem ProPenSim eS Sumus, item, in nobis- , , met ipsis, quemadmodum affecti Simus, nihil nostra arbitrabimur interesse.V. ib. V. 1 o. Atque etiam illud si quis dicere velit, perabsurdum sit, ita diligi a sese quemque, se ut ea vis diligendi ad aliam rem quampiam referatur, non ad eum ipsum, qui sese . diligat. Hoc cum in amicitiis, cum in Officiis, cum in virtutibus dicitur, quomodo- ,, elinqtae dicitur, intelligi tamen, quid dicatur, potest, in nobis autem ipsis ne intel- ligi quidem, ut propter aliam quampiam rem, V g. Propter voluptaetem, nos ame se mus; Propter nos enim illam, non pr0pter eam, nosmet ipsos diligimus. Quamquam
,, quid est, quod magis perspicuum sit, non modo carum Sibi quemque, Verum etiam Ve- ,, hementer carum esse Τ quis est enim, aut quotusquisque, cui, mors cum appropinquet, ,, Non refugiat timissio sanguem, atq&s exalbescat motu
is Etsi hoc quidem est in vitio, dissolutionem naturae tam valde perhorrescere, qtiod
446쪽
item est reprehendendum in dolore: sed quia fere Sic assiciuntur omnes, satis argu- , , menti est, ab interitu naturam abhorrere. Idque quo magis quidam ita faciunt, ut ., jure etiam reprehendantur, hoc magis intelligendum est, haec ipsa nimia in quibu , , dam futura non fuisse, nisi quaedam eSSent modica naturae. - Maxime autem in hoe,, quidem genere Vis est perspicua naturae , cum et mendicitatem multi perpetiantur, ut ,, vivant, et angantur appaeopinquatione mortis confecti homines Senectute, et ea per- , , ferant, quae Philoctetem videmus in fabulis: qui cum cruciaretur non ferendis do- , , loribus, propagabat tamen Vitam aucupio sagittarum. V ibid. c. II. Atque hocce quidem studium conservandi sui, tuendique ea, quae, Secundum naturam sunt, tum universe referri possit ad omnes appetitus, quibus natura hominis continetur, ad benevolentiam erga alios, studium societatiS, venerationem Summae naturae, tum particulatim ad hominem ipsum , seorsim a ceteris spectatum , fontemque Ossiciorum, quibus homini erga se est fungendum. Atque ea restrictiore significatione nos nunc accipimus, et exponemus, quid tuam hominis naturam, cujus scilicet appetitus hominem ipsum respiciunt, intellexerit, quaeque adeo ex illo principio, natura homini conservanda commendarit. Eo consilio in hominis partes inquiramus, quaeque singulis illis partibus tributae sunt a natura facultates tuendae, investigemus. - Atqui perspicuum est, hominem e corpore animoque conStare, cum primae sint anu ,, mi partes, Seeundae corporis. Deinde id quoque videmus, et ita figuratum corpus, si ut excellat aliis, animumque ita constitutum, ut et sensibus instructus sit, et habeat praestantiam mentis, cui tota hominis natura pareat, in qua sit mirabilis quae. ,, dam vis rationis et cognitionis et scientiae, virtutumqlle Ommum. Nam quae corpo- ,, ris Sunt, ea nec auctoritatem, cum animi partibus comparandam, et cognitionem ha-M bent faciliorem. Itaque ab his ordiamur. Corporis 4gitur nostri partes totaque figura et Forma et Statura, quam apta ad naturam sit, apparet. Neque est dubium, quin frons, oculi, aures et reliquae partes, quales propriae sunt hominis, intestigatur. Sed certe OPUS eSt, ea valere, et vigere', et naturales motUS USusque habere, ut nec absit quid eorum, nec aegrum, debilitatumve sit. Est etiam actio quaedam corpo-M ris, quae motUS et Status naturae congruentes tenet , in quibus si peccetur distortione,, et depraVatione quadam, aut motu statuve deformi, ut, si aut manibus ingrediatur quis, si aut non ante, Sed retro, fugere plane se ipse, et hominem ex homine exuens, naturam se odisse videatur. Quamobrem etiam sessiones quaedam, et sexi fractique motus, quales protervorum hominum, aut mollium esse solent, contra naturam sunt; ut etiam si ,, animi Vitio id eveniat, tamen in corpore immutari hominis natura videatur. Itaque econtrario moderati, aequabilesque habitus , assectiones, ususque corporis, apti esse d
447쪽
ad naturam videantur. V cons. do O . I. 35. Sqq. Jam vero animus non esse solum , sed etiam cujusdammodi debet eSSe, Ut et omnes partes suas habeat im,, columes, et de virtutibus nulla desit. VPraecidere Pisonis sermonem liceat, ut eXplicemus, quod antea jam da Fin. IV. Io. habuimus, vocabulum ci mdammodi. Stoicis et Peripateticis placuit, esse res, ut animum et corpus, quae essent cujusdammodi, quae a Graecis dicuntur' ποια τινα: his opponuntur τα απλως εχοντα, id est, quae Se Uno modo habent, seu quae simpliciter constituta sunt, nec mutantur: at ποῖα Sunt ea, quae bene aut male se habere possunt: vid. Aristot4 in Categor. c. 7. Plat. do viri. mor. p. 443. Cic. Ac . Ι. 7. δε Nat. D. II. 37. de Fin. IV. 1 o. Statuit vero hoc nostro loco Piso, cum animuS non uno semper modo se habeat, illum ejus debere esse qualitatis, . ποιοτῆτος , ut omneS Partes suas habeat incolumes, et de virtutibus nulla desit. si Atque cita pergita in sensibus est sua cujusque virtus, ut nequid impediat, quomi- se nus suo sensus quisque munere fungatur, in hiS rebuS celeriter expediteque percipienis dis, quae subsectae sunt sensibuS. ib. c. I a. enumerandis autem corporis conisse modis, si quis praetermissam a nobis Voluptatem putabit, in aliud tempus quaestiose digeratur. V Tractatur et dijudicatur L. II. G Fin. passim: et O . I. so.) ,, Utrum se enim sit voluptas in iis rebus, quaS primas Secundum naturam esse diximus, necne
se sit, ad id, quod agimus, nihil interest. Si enim cui mihi quidem videtur, b nones explet bona naturae voluptas, jure praetermissa est et Sin est in ea, quod quidam vo-- lunt, nihil impedit nostram hanc comprehenSionem summi boni: quae enim constituta se sunt, prima naturae, ad ea si voluptaS accesserit, unum aliquod accesserit commodum se corporis, neque eam constitutionem Summi boni, quae est proposita, mutaverit. cc. 16. se Et adhuc quidem ita nobis progressa ratio est, ut ea duceretve omnis a se prima commendatione naturae: nunc autem aliud jam argumentandi sequamur genus, is ut non solum , quia nos diligamus, sed quia cujusque partis naturae et in corpore,, et in animo sua quaeque vis sit, idcirco in his rebus summa nostra sponte movea- se mur. AtqUe, ut a corpore ordiar, Videsne, Ut si qua in membris prava, aut debi-ri litata, aut imminuta sint, occultent homines 8 ut etiam contendant et elaborent, si se essicere possint, ut aut non appareat corporis vitium, aut quam minimum appareat gri multoSque etiam dolores curationis causa perserant, ut si ipse usus membroram non modo non major, verum etiam minor, futurus Sit, eorum tamen species ad natum ram revertatur 7 Etenim, cum omnes natura totos se expetendos putent, nec id obse aliam rem, sed propter ipsos, necesSe eSt, ejUS etiam partes propter se eueti, quod se universum propter se euetatur. Quemadmodum quis ambulet, sedeat, qui ductus oris,
448쪽
M oris, qui vultus in quoque sit: nihilne est in his rebus, quod dignum libero aut si indignum esse ducamus y nonne odio dignos multos putamus, qui quodam motu aut ,, statu videntur naturae legem et modum contem SisSe 8 Et, quoniam haec deducuntur deis corpore, quid est, cur non recte Pulchritudo etiam ipsa propter se expetenda ducatur; - nam si pravitatem, liminutionemque corporis Propter se fugiendam putamus: cur non se etiam , ac fortasse magis, propter se formae dignitatem sequamur 7 et si turpitudinem se fugiamus in statu et motu corporis, quid est cur pulchritudinem non sequamur' AN is que etiam Valetudinem, Vires, vacuitatem doloris, non propter utilitatem solum, sedis etiam ipsas propter se expetemus. Quoniam enim natura suis omnibus expleri par, tibus vult, hunc statum corporis per se ipsum expetit, qui est maxime e natura; se quae tota perturbatur, si aut aegrum corpus eSt, aut dolet, aut caret viribus. ib. c. 17. Eo igitur modo statum naturae tueri, seque in ea conditione servari, homo eupit, quam eX natura optimam esse sentit. Sed videamus de reliquis , quae homini, ratione hominis ipsius, ossiciorumque erga semetipsum, natura indiderit. se Videamus animi partes, quarum est adspectus illUStrior, quae quo sunt excelsiori res, eo dant clariora indicia naturae. Tantus est igitur innatus in nobis cognitionis amor et scientiae, ut nemo dubitare possit, quin ad eas res hominum natura nullo,, emolumento inritata rapiatur. Videmusne, ut pueri ne verberibus quidem a contem- ,, plandis rebus perquirendisque deterreantur Τ ut pulsi requirant et aIiquid scire se gau- se deant ut aliis narrare gestiant2 ut pompa, ludis, atque ejusmodi spectaculis, teneam ,, tur, ob eamque rem vel famem et sitim perferant 7 Quid vero I qui ingenuis studiis atque artibus desectantur, nonne videmus eos nec valetudinis nec rei familiaris habere se rationem Τ omniaque perpeti ipsa cognitione et scientia captos 8 et cum maximis c se ris et laboribus compensare eam, quam ex discendo capiant, Voluptatem y Atque om-- nia quidem Seire, cujuscunque modi sint, cupere, curiosorum: duci vero majorum re- ,, rum contemplatIone ad cupiditatem scientiae, summorum virorum est putandum. ib.,, e. 18.) Quem enim ardorem studii censetis fuisse in Archimeri, qui, dum In pururi vere quaedam describit attentius, ne patriam quidem captam esse Senserit 8 Qua se tum Aristoxeni ingenium consumtum videmus in musicis Quo studio Aristophanem ,, putamus aetatem in literis duxisse Τ Quid de 'thagora, quid de Putone aut D se mocrito, loquor' a quibus propter discendi cupiditatem videmus ultimas terras essem peragratas' quae qui non vident, nihil unquam magna cogniti0ne dignum amaverunt. D Atque hoc loco, qui propter animi voluptates coli dicunt ea studia, quae dixi, non , intelligunt, idcirco ea esse propter se expetenda, quod nulla utilitate objecta deleeten- ω tur animi; atque ipsa scientia, etiam si incommodatura sit, gaudeant. Quocirca in
449쪽
- telligi necesse est in ipsis rebus, quae discuntur et cognoscuntur invitamenta inesse, si quibus ad discendum cognoscendumque moveamur. Ac veteres quidem Philosophi In se beatorum insulis fingunt, qualis natura sit vita sapientium, quos cura omni liber se tos, nullum necessarium vitae cultum aut paratum requirentes, nihil aliud esse actu-- ros putant, nisi ut omne tempus in quaerendo ac discendo, in naturae cognitioneri consumant. Nos autem non Solum beatae vitae istam oblectationem videmus, sed se etiam levamentum miSeriarum. Itaque multi, cum in potestate essent hostium, aut se tyrannorum, multi in custodia, multi in exilio, dolorem suum doedrinae studiis levasi verunt. - Somnum denique nobiS, niSi requietem quamdam laboris afferret, contra natae se ram putaremus datum; aufert enim Sensus, actionemque tollit omnem Itaque si aut se requietem natura non quaereret, aut eam POSSet alia quadam ratione consequi, facile se pateremur: qui etiam nunc, agendi aliquid discendique causa, prope contra naturamis vigilias suscipere soleamus cib. c. 19.). Sunt autem clariora, vel plane perspicua, nec se dubitanda, initia naturae, maxime Scilicet in homine, Sed in omni animali, ut appe-- tat animus aliquid agere Semper, nee ulla conditione quietem sempiternam possit se pati. Facile est hoc cernere in primis puerorum aetatulis. - Videmus igitur ut comis quiescere ne infantes quidem possint, eum Vero paulum procesSerint, lusionibus velis laboriosis delectantur, ut ne verberibus quidem deterreri possint : eaque cupiditasse agendi aliquid adolescit una cum aetatibus. Itaque, ne Si jucundissimis quidem nosti somniis usuros putemus, Enigmionis somnum nobis Velimus dari, idque si accidat, is mortis instar putemus. Quin etiam inertissimos homines, nescio qua singulari ii se quitia praeditos, videmus tamen et animo et corpore moVeri Semper, et, cum re nullaia impediantur necessaria, aut alveolum poscere , aut quaerere quempiam ludum, autis sermonem aliquem requirere; cumque non habeant ingenuas ex natura oblectationes, si eirculos aliquos et Sessiunculas consectari. Ne bestiae quidem, quas delectationis causa concludimus, cum copiosius alantur, quam si essent liberae, facile patiunturia sese contineri, motusque Solutos et Vagos a natura sibi tributos requirunt. Itaque, ut quisque optime natus institutusque est, esse omnino nolit in Vita, si, gerendis, negotiis orbatus, possit paratissimis vesci. voluptatibus. Nam, aut privatim aliquid se gerere malunt, aut . qui altiore animo Sunt, capessunt remp., honoribus imperiisque se adipiscendis, aut totos se ad studia doctrinae conserunt. Qua in vita tantum abestri ut voluptateS consectentur, etiam curas, Sollicitudines, vigilias perferunt; optimaque is parte hominis, quae in nobis divina ducenda est, ingenii et mentis acie, fruuntur, se nec voluptatem requirentes, nec fugientes laborem. Nec vero intermittunt, aut adis, mirationem earam rerum, quae Sunt ab antiquis repertae, aut investigationem novais
450쪽
is rum; quo studio cum satiari non possunt, omnium ceterarum rerum obliti, nihil ,, abjectum, nihil humile cogitant; tantaque est Vis talibus in studiis, ut eos etiam, ,, qui sibi alios proposuerant fines bonorum, qu0s utilitate aut voluptate dirigunt, is tamen in rebus quaerendis explicandiSque nasuriS aetateS conterere videamus. ib. c. eto.)M Imprimis enim homini est propria Veri inquisitio, atque investigatio. Itaque cum suis mus necessariis negotiis curisque vacui, tum avemus aliquid videre, audire, addisce, M re, cognitionemque rerum aut Occultarum aut mirabilium ad beate vivendum neces'
se sariam ducimus. Ex quo intelligitur, quod verum, simplex sincerum que sit, id esse ι, naturae hominis aptissimum. Huic veri videndi cupiditati adjuncta est appetitio quae- dam 'principatus , ut nemini parere animus bene a natura informatus velit, nisi prael ,, cipienti aut docenti, aut utilitatis causa juste et legitime imperanti ; ex quo animi ,, magnitudo exiStit, humanarumque rerum contemtio. da Μ. I. 4. Ergo hoc qui-
,, dem apparet, nos ad agendum esse natos. Aetionum autem genera plura, ut obscu-M rentur etiam minora majoribus. Maximae autem sunt, primum, ut mihi quidem vid ,, tur, et iis, quorum nunc in Oratione versamur, conSideratio, cognitioque rerum co ,, testium, et earum, quas a natura . occultas et latentes indagare ratio potest, deinde
,, rerump. administratio, aut adminiStrandi Scientia, tum prudens, temperata, fortis et D justa ratio, reliquaeque virtutes et actioneS Virtutibus congruenteS: quae, uno verbo se complexi omnia, honesta dicimus. Ad quorum etiam cognitionem et usum jam corues roborati natura ipsa praeeunte deducimur. V de Finia V. a I. Antequam ad harvin sententiarum pondus et argumentandi rationem dijudicandum transeamus, observemus, quam egregie ex allatis e Cicerone locis firmetur, quam a tea jam dedimus, rationis veterum, in natura humana cognoscenda, explicatio. Co id rantur infantes, ut in primo quasi ortu jaeentes, atque in comparationem adducuntur animalia; inducitur aetas puerilis, in qua magis jam, quid expetat natura, cernitur, ejusque studia et conatus a natura profecti ac rate perpenduntur ; comitatur denique observator progredientem aetatem, atque Semina, in insantibus latentia, in pueris turgentia, exculta jam et persecta ex viris elicit eo modo, ut optimum quemque tamquam effigiem naturae atque exemplar inspiciat, in quo scilicet ipsa natura, quid efficere poscit, experta e se videatur. Pondus jam et argumentandi rationem Sententiarum, quas eX cicerone adduximus, per pendentibus, omnia fere occurrunt Ciceroris argumentationi faventia. Eam etiam ob ca Sam tam copiose ex ejusdem operibus excerpsimus, ne quidquam deesset, quod illus trationi inserviret: neque, ubi ex ipso Cicerone verborum atque placitorum explicatio et demonStratio commode et satis accurate peti possent, ibi nostra .insereremus, Cuc ovismi