장음표시 사용
471쪽
.identur haec principia dicenda es Se ita prima, Ut contineant ultima naturae decreta: ita proxime a nathra Irofecta, ut his ipsiS qtlasi elementis et lineamentis naturae essi-gies delineetur: ita vera, ut natura, qua duee errari nullo pacto potest, ipsa innitantur, atque ex ea nonnisi depromta sint: ita perspicita atque evidontia, ut, ope justae et legitimae conclusionis, omnia eXinde Ossicia facillime essiciantur; quemadmodum id ex Cicerone abunde Ostendimu S; quique eaS non percipiat, sibi ipsi repugnare censendus
sit: ita certa, ut, qUamdiu homo eX homine non tollatur, principiorum nostrorum immutata maneat atque firma ratio: ita universalia , Ut OmneS omnino homines, status, i mpora, complectantur, nullisque, Si Ve erga nosmetipsos, sive eXtra nos, implendis ossiciis detur locus, quibus singuli S in uno alterove eorUm initiorum non adsit fons arque origo: adeo apta denique ad omnia ossiciorum genera cognoscenda , ut liquido ex iis esset possit, quid sit 'ossicium, quae actio, quinam 4USdem cum humana natura nexus, quid adeo faciendum, quid omittendum; omnesque Omnino doctrinae moralis partes ita ex iis intelligantur, eorumque ordo, cohaerentia, cΟΠSeΠSus et discrepantia perspiciantur, suisque singulae fundamentiS et argumenti S suStineantur, ut disciplina inde oriatur, quae ex talibus principiis potest, certi S Sima, sibique conStans omnino et conjuncta: qua certe optime via sternitur 7 ad naturae fines adipiscendos.
Sed forte objiciant nobis ccui Cicero quoqile objectioni Occurrendum putavit) , se nonne se sibi saepius repugnent haec diversa princima, sive saltem pleraque ex diversis principiis si derivata ossicia δ'' Itaque pauca quaedam de hac re, deque egregio nostrorum principiorum
Cicero igitur, doctrinam moralem, his initiis exstructam, ab ea objectione vindicans, quasi ossiciorum pugna esse possit: D. L. ΙΙΙ. passim) has regulas statuit; detrahere aliquid alteri, et alterius incommodo Suum augere commodum, esse contra naturam: pro multorum vero incolumitate et salute labores et molestias suscipere secundum natu ram esse ibid. III. q. 5.): magis eSSe secundum naturam, alteriuS salutem Silae praeterre, quam contra; eoque magis , Si incolumitas universorum, praeSertim gentium aut societatis, agitur: ex quibus efficitur, hominem, naturae obedientem, homini nocere non posse ib. Ii I. s.); et communisi utilitatis derelictionem esse contra naturam. ibid. c. 6. His itaque regulis, et quasi formulis, constitutis, Cicero l. c. praesertim. c. 6. zo.s4. 25. multas quaestiones excutit, in quibus repugnantia videntur ossicia, quas tamen omnes ad naturae legem, eademque principia, exigit, Scrupulumque Omnem de collisione principiorum et ossiciorum animo eximit: inter quae si contentio oriri videatur, res
statim regulis, ex iisdem, principiis effectis et constitutis, dijudicatur et conficitur.
472쪽
Verum principiorum Ocaeronis non tantum nulla est repugnantia, sed potius admirabilis consensus, et intima conjunctio; atque angustissimis vinculis ita sibi sunt annexa atque affinia, ut ex diversis principiis Saepe eadem Officia Oriantur, quae tamen ex diversa sua origine magis saepe firmantur et sanciuntur, sibique invicem addunt momenta alia aliis fortiora, magisque urgentia. Sic ex principio officiorum erga se ipsum homo jam impellitur ad magnas res gerendas et remp. administrandam, Sed magis etiam Principium societatis, pro Salute civium remp.
Quae natura in homine sparsit benevolentiae erga alios semina, ea stabilivit et co sirmavit propinquitatis et agnationis gradibus condendis: vincula hominum inter Iomines coutraXit angustiora, amore parentum erga natos, in bestiis etiam vigente: atque idem ille in procreatos amor, cognationibus et amnitatibus sensim foras magis magisque se tendens , considerari potest tamquam fundamentum societatis humanae. Certe haec caderet, nisi illo modo homini hominem natura adjunxisset. Confirmatur benevolentiae conjunctio, ejusque observandae momentum, eX divini numinis in humanum genus co lata cura et providentia; quod eo amore, cujus ex ipso indicia plurima in homunculos descendunt, ut ipsi inter nos ratione saltem nostrum jungamur, summo jure ab humano genere exigere censeatur. de Fin. ΙΙΙ. eo. Quin et ex uno principio eXistentium officiorum observantia multo magis absoluta, et perfecta, naturaeque respondens sinibus redditur , si ex altero fonte profecta officia accurate impleantur. Sic studio suae s licitatis augendae anulto meliὸs satisfit , aliorum benevolentia, propensione, amicitia nobis ita concilianda, ut nostro usui inserviant: multo magis etiam nobis prosumus, eum consociatione certa praesidia et auxilia vitae nobis paramus necessaria ac jucunda: occasionemque quaerimus, conjunctius et firmius nos aliis adjungendi. Divinum denique numen, ex cujus Voluntate omnis humana constitutio naturalis pendet , nihil magis velit, quam ut illius constitutionis legibus obsequatur, ut sibi, aliis, societati, homo inserviat; et homini ipsi momenta naturae indidit, ut voluntati divinae, tamquam supremae et praestanti naturae, ob id ipsum, quia Summi numinis est' voluntas, pie et
Atque ita rem nostram peractam arbitraremur, nisi una superesse videretur difficu tas. Quaestio enim ab ordine proposita non quatuor Ut eX Cicerono eXponerentur
Philosophiae moralis principia, rogavit, sed de uno tantum principio quaesivit. Cons. qui in eodem fere casu versabatur Vir. Cl. Cras, Diss. SuperiuS laud. P. Iop. sqq. Verum nil nos haecce objectio moretur. Initio hujus capitis, quemadmodum et cap.
473쪽
Jam II., monuimus et probavimus, commune esse omnium Veterum Philosophorum primcipium: si vive secundum naturam; V id ab omnibUS mi SSe concessum, tum recte vitam institui, cum Vivatur secundum naturam: tum denique liteS et contentiones ortas fuisse, cum quid esset illa natura , quidque vellet, indicaretur. Quoniam igitur illud principium, generalibus adeo et vagis verbis conceptum, Ueteres diversissimis modis eXplicarent, ita ut iisdem Verbis utentibus opposita et contraria saepe sententia esset, eXponendum erat, quam nam lillic formulae communi Cicero significationem annecteret: atque ea demum eXpresSis Verbis additst, poterat vero sensu primcipium Philosophiae moralis appellari. Si itaque quaeritur, ut unum morum principium eX Ciceronis scriptis eXponatur, continuo paratum reSPonsum: se Vive secundum naturami 'sed ut merito nomine principii moralis univerSe, et principii, cui Cicero favebat, particulatim, vocari posset, diligentius, quid naturam Cicoro diXisset, inquirendum erat. Quod cum fecerimus, quatuor eam partibus, Seu Potius principiis stimordinatis, constare ex sententia Ciceronis invenimus: Si itaque Velit quispiam principium Ciceroni tradere omnibus illud Veteribus commune, ri Vive secundum naturam, V nil nobis invitis fecerit; modo, si de eo exponendo et definiendo quaestio sit, isto modo explicet, quo a Cicerone esse acceptum, ex ejus scriptis Probare conati sumus.
uuid aliis accidat , nescio. Mo legentem sic a cere sotis M. Tullius, praesortim , ubi do bene vivendo disserit, ut dubitarcs non posIim , quin illud pactus , unda ista prodierunt , aliqua divinitas occuparit. ERAs M. Epol. ad Ioh. Matienum.
477쪽
Α. MDCCCXVII. PROPOSITΑΜ : Qua is de Iusto Vondelio, Poeta Tragico, U
,, ut EDS in hoc genere VirtuteS e licentur , nec non , quid a Grae- ,, cia Latinisque Poetis profecerit , indicetiis QUAE PRAEΜlUM REPORTAVIT, D. viti. Μ SIS FEBRUARII
479쪽
Justo Vondelio, poeta Tragico: ut ejus in hoc genero virtutes explicentur, nec non, quid a Graecis Latinisquo poetis profecerit, indicetur. Apud omnes gentes, nulla non aetate, Verum fuit omnes homines gloriae cupidine duci. Nulla gens adeo fera et moribus est destituta: nulla aetas adeo debilis ac viribus expers, cui non sua lauS, Suumque decus, Sunt propOSita. Id adeo verum est, ut hominem optimo isto, ad magnum et elatum quidquid eXcitante , Stimulo prorsus carentem, nobiscum humanae naturae esse participem, aegre cretamus. Stimulus iste, animo insitus, cum educatione crescit et in dies augetur, quo nulla aetas juvenili magis indigere videtur. Hoc enim in vitae spatio animi motus sunt vehementissimi, quorum impetu cavendum est ne a veri bonique studio deflectamus. Qua re vix aliquid Summo Imperante dignius excogitari, credo, potuit, quam addita Literarum illecebris, juvenilis doctrinae et eruditionis praemia. Hisce enim promulgatis, haud fieri potest, quin novo impetu, novo animi ardore, ad artes et scientias eXcolendas, juvenes feramur; quin nobis, in aetate honoribus saepius carente, honores esse propositos laetemur, nihil volensibus arduum osso confitentes.
480쪽
Ego vero, propositis ab Academia Lugduno - Batava, certaminibus Literariis studium quoque meum sensi eXeitatum, neque Potui, quiri vires nervosque intenderem Omnes, ut aliquantulum fortasse gloriae in hoc doctrinarum genere consequerer. Operam navandam censui promulgatae a Facultate Literaria Quaestioni: si De Justo Vondelio, ,, poeta Tragico, ut ejus in hoc genere VirtuteS eXplicentur, nec non quid a Graecisse Latinisque poetis, profecerit, indicetur: V labori magnae quidem ut videtur molis, ast utilitate sua operis molestiam compensanti. Si enim in auras vota mea dilabantur, interiorem eum veteris Tragoediae, tum ipsius Vondolii speciminum cognitionem, mihi superesse sentio, certus in magnis socero voluntatem. Hisce praemissis, ad propositum transeo, meumque opusculum L densium Prosessorum aequitati et indulgentiae vehementer commendo. Divisionem a me factam nullam praemisi, cum ipsa divisionem indicet quaestio promulgata. Caput Primum de Vondebo agit, cujus vitam, noStro licet sermone vernaculo satis cognitam, paucis tamen attingere ex officio meo esse credidi, ut facilius cetera intelligere tur. Altero de Nostri in genere Tragico Virtutibus dicetur. Ultimo profectus ex veterum cognitione sunt considerandi. Exempla nonnulla adjiciam, ad hane partem pertinentia.
De Nostri paίria et parentibus. Itisti Vondelius, jure maximus illorum, quos sinu suo Belgica terra fovit, dictus et habitus poeta, natus est anno P. C. N. MDLXXXVII cI , Coloniad Agrippinae, ut ipse hocee fragmento In Em
c Videri potest dedicatio Treet A. S i=3. . De dis Natali Pοει. μητα, L. II. p. 88. ibique Ode ad Grem