장음표시 사용
551쪽
dum drastice et venenorum in morem agunt, qualia drastica audiunt. Ita inter Emme- magoga alia sunt resolventia, et Spasticas VaSorum Stricturas, eorumque rigiditatem, solvunt; alia contra, circulationis Vim augendo, majorem sanguinis copiam versus uterum 4eferunt, et sanguine 'spissiori obstructa quasi vasa uterina, deplent, caet. Hinc alia sunt relaXantia, ut venaesectio, Balneum, caet. , alia stimulantia, ut Ruta, Sabina, Aloe, eaet.; alia tonica, ut ferrum, CorteX PeruVianus; alia antispasmodica, ut Castoreum, Succinum, optum, cael. Quae autem variis hisce subordinibus continentur medicam, na, singula rursus propria quadam ratione agunt. Ita v. g. Rheum primo alvum movet, sed dein, remota materie morbosa, roborat et adstringic; Senna autem longe alius est naturae et facile tormina excitat; Aloe calidae est indolis et facile fluxum alvinum promovet, absque gravibus torminibus, et speciali quasi stimulo, in anum ejusve sphii cieres agere videtur; Colocynthis contra plerumque gravia tormina, immo inflammationem intestinorum et symptomata convulsiva, nonnunquam provocavit, caet.; ita v. g. Sabbna, oleo essentiali stillatitio plena, sanguinis motum valde accelerat, et humores di solvit; hinc calidioribus et praegnantibus admodum noxia; non autem eodem gradu R
ta, licet etiam inter calida resolventia numeranda. Oleum Succini egregium est anti- spasmodicum, circulationem incitat et mucosos attenuat humores, auget omnes Secreti nes Serosas, et haud raro Spasmos et obstructiones tollit, quae fluxum menstruorum impediunt; Opium vero, minori dosi, circuIationis vim auget, et, ubi quid inflammatorii subest, vel plethora, aut fibrarum rigiditas, semper nocet c*7 ; conducit autem, ubi
sensibilitas maxime aucta est, et doloribus vexatur aegra uterinis VehementioribuS, et
styasmis hystericis ca8 . Selectus igitur cujuscuuque medicamenti in casu quodam obvio, ab unica iudicatione
individuali petendus est; haec enim, quae conditionem aegri, ipsiusque morbi statum , edocet, simul Medico indicat, quaenam medicamina in hoc cinu conVeniant, quaenam contra noceant. Hinc non omnia medicamina, quae quibusdam in casibus egregio cum successu adhibita sunt, indiscriminatim propinare licet; nec, cognito morbo, Cmnia,
quae huic opponi possunt, ordine quasi praescribere, ita ut, altero nullam opem ferente,
. Core. Cl. MDeus, Pharmaef., Tora. III. pag. 3o et seqq. . Cons. Rishter, speeielis Therapis , Tom. III. pag. 563. cas Vid. Buesivius, Praxeos Medieae , Libri II. Cap. 12. S VII et VIII. Cons. G που, conspera. Med. Theor. TOm. II. Cap. 43. S 1349. pag. Ecl. S. 488. et Ac exmann, LL, P. I. C. Iv. f5I. pag. 25. quir is Tandem indicatas, mutatione, per medicamenta ea Classe certa peragenda, plurimum saepe laboris in exqvirendis medicinis ex ha
552쪽
ab altero petamus auxilium, ut . ab hoc saltem quid boni oriatur 29 ; sed caute procedendum est; et omni, qua possumus, attentione adhibita, conditionem individuam ipasius aegri, praesentemque morbi Statum , detegere conemur, ut ita, antequam periculum alicujus medicamenti faciamuS, conVicti Simus , nil es Se in aegro, quod impediat. iquo minus hoc adhibeamus, utque veroSimili ratiocinatione concludere pOSsimus, num aliquid de ejus usu sperari possit, nec ne. se Decipiuntur, V ita enim ait . edicur in Conspectu, qui Materiam Suam Medicam praecedit, pag. m. R. se decipiuntur sa pissime Practici, quod medicamenta , licet essicacissima et vere heroaea , caussa vel se natura morbi male cognita, administrent; minime, ut videtum, conscii, quod ad rec-- te medendum, non Suffcit, ut remedia generi morbi et speciei cuique, aut etiam varietatibus quibusdam, apprime accommodata sint; sed quod Practico propterea, in se applicatione remediorum , ratio primaria habenda sit habitus aegri, id .est virium n se turae reagentium; utpote a quibus effectus medicamentorum in corpore aegroto prae-- primis dependent. Hi effectus diversissimi sunt in subjecto forti aut debili, torpido es aut morose irritabili, cachectico aut antea sano; et inde M , quod remedia , cael
se rum eXimia, male aut Praepostere applicata, mosso nullOS , modo tremendos , autis plane exitiales, producant essectus. - Ut morbi graviores debellentur , habitus aegri se et natura aegritudinis probe investiganda, caussae morborum rite determinandae, et
se remedia iisdem ad amussim appdicanda sunt so . V - - Veri et peritissimi Medici' ita Burserius csib se ab Empiricis et circulatoribus distinguuntur morborum et
se caussarum, diagΠOSi, et, Pro earum Varietate, Indicationumque ratione, , modo isto,
se modo illo remedii genere indigent, opportuneque uti noscunt. - Sine cognitionθ,, morbi et eruta singulari Indicatione, Empiricorum more, quod turpissimum et sum-M mopere noxium judico, Medicinam faceremus. - Rationalem Medicum oportet ladia se cationibus , mature et scite praesinitis , simplicia medicamina prudenter accommodam M p
,, elasse est , aegrotantis eorpori , dispositioni , Idyosynerastae morbosae mntationi praesenti ae mmoda
553쪽
, re; aut, Si compositis OPUS ei Sit, talia conjungere et commiscere, quae non so k lum peculiari morbo ejusqlle cauSSiS, Verum etiam aetati, temperamento, sexui, re-- gioni, anni tempori , aliisque circumstantiis conveniant. V Nunquam idcirco, ut Baguvius ait 32b, de curatione morborum bene sperandum , nisi remedia et Indicationes,. inter quae tantum intercedat assinitatis, arctissimo foedere processerint. 'Ex hisce elucet, quid de remediis istis sit censendum, quae splendido Speciscorum nomine condecorantur. Specificum enim ut dici possit medicamen, omni tempore, omni aetate, in omni temperamento, in utroque sexu, caet., eadem prorsus ratione Ope. retur, necesse est. Sed remedii essicacia non ab unica huic inclita vi pendet, verum contra et pendet a, reactione, id est a vi vitali 33). Medicamenta nimarum i quid ali sunt, nisi stimuli, vim vitalem in actum ducentes Est ergo medieamentorum: essicaciae relativa, et pendet non tantum ab ipSo medicamine . ut est iu stimulo, verum etiam a reactione ad hunc stimulum; quae, uti varia est diversis in hominibus, immo varia diversis temporibus in eodem homine, non ad eumdem stimulum semper et ubivis aequaliter reaget, sed diverso tempore vario modo. Vi. enim VitHi auctat vel 4 imminuta, in jor erit vel minor medicamentorum Vis; ita enim, et verissime, Celaby Gregory c 340 se Qui propria ratione propriisque oculis uti velit novit, nullius vel levissimi morbi ,, existere, aut POSSe eXiStere, remedium certum et numquam fassax. Quoniam conditiose corporis variat quam maxime in diverSis hominibus, et sane in iisdem diversis temia se porthius, perspicuum est optima et essieaeissima quaeque remedia non semper eosdem se effectus esse Praestitura, neque SemPer ullo modo profutura, sed aliquando, potius
inς. eadem medicamina diversi'simos saepe edunt effectus . diuta sissima, saepe: eumdem ita v. g. Cl. Gaubius 35 Virum Novit, qui, cum fatuum lapidum cancrorum pulvistaculum ingesserat, V.ixia uiuus. .affectus .iuit, quam, alii ab MSeni isi et alio loco se vidisse matronam memorat, Lui, quotiescunque Opium modica dosi sumserat, nato post ali- uot dies pruritu, per univerSum corpus esideris Eecessit, ut per squamas ac lamellas
554쪽
deglubi posset s6 : ita miselenus άδε opto, quantitate exigua Sumto, Spasmos, anxie. tates horrendas, animi deliquium, excitata in Virgine novit; dum Crocus opii vires in eadem exseruerat. Sic exemplum e Stat rustici, cui Tartari Emetici grana LXXX pr pinata vomitum non moUerunt 37). Ita plurima medicamina, quae, nonnullis indivia duis propinata, egregios exSerunt effectus, in iisdem morbis aliis praescripta, perieuiosa excitant symptomata: Sie V. g. liceti contra Luem egregiam sistat medelam Μurias Hydrargyri, sive Mercurius sublimatus corrosivus, in corpore robusto et valido, valde nocet individuis teneris, debilibus, gravidis, et quae pectoris morbis laborant; non raro enim in hisce haemoptosis, vomitus , colicae , cardialgiae spasmodicae, usum hujus media eaminis sequuntur 38). Ra Aloe non convenit, ubi individuum fluxus haemorrhoidali est obnoxium, quem saepe provocat; nocet item gravidis, in omni dispositione chol
rica quavis i affectionejinflammatoria, et sic porro. . Constat ergo, minimi in Praxi momenti esse, ut animum advertamus ad conditionem ipsius aegri, et status morbosi; hanc Indicationes exhibere individuales, quae selectum medicamentorum dirigunt; et verissime scripsisse Celsum, ubi monet, se illud ignorari , non oportet, quod non omnibus aegris eadem conveniunt auxilia, Exemplo quodam hanc thesin illustrare conabimur. Ubi spasmi oriuntur ex vermibus, generalis Indicatio est expulsio vermium , et huic methodus respondet evacuans. E pelluntur autem vermes anthesminthicis, quorum plures prostant species; sunt enim alia anthelminthica amara, aromatica; alia acria drastica; alia resolventia; alia oleosa; Indicabit conditio aegri individualis et natura morbi , quanauit harum sit utendum. Sit v. g. aeger Valde Sensilis, quod et spasmorum praesentia indicat; proscriberita erimi acria drastica; oleosa et resolventia, quae minoris Sunt esecaciae, rejiciuntur, quoniam spasmus urget, et remanet species anthelminthicorum iromaticorum. Ad hanc autem speciem pertinent sequentia semen Santonici , Vanaeeti; Muces 'juglandes immaturi, radix
Filieis Maris, Cortex GeoTroyae Surinamensis, cari. Reliquum ergo est, ut determin mus/ quodnam horum in praesenti,easu conveniat, quidve prae ceteris hic indicetur. Erit illud v. g. Cortex Geoffroyae, qui parva dosi aut per epicrasin adhibitus, etiam sensili subjecto, egregium saepius tulit auxilium, et vel per nauseam αcitatam spasmos
555쪽
Divinum illud febrium in termittentium antidotum, Cortex Peruvianus, quot et quantas in usu requirat cautelas, fuse Satis eXposuit 'Desinus in Pharmacologia. Sunt enim plurimae conditiones singulares , tamiaegri ipsius, quam status Imorbosi, quee Corticis hujus usum limitant, et rationem docent, qua propinari po)sit; ad quas singulas nisi attendat Medicus, et incassum propinabit corticem, et Saepe imagnum in aegrostantis; de
Quantae vero necessitatis sit, ut in administrandis medicaminibus ad ipsam morbil nisturam ejusque stadium attendamus, jam olim Colsus, in saepius laudato libro de Medici' na, disertis verbis exposuit, dicens libro IlI. cap. z. pag. imoaO. se Videndum: es , , morbus an increscat, an consistat, an minuatur; quia quaedam remedia increscentia, bus morbis, plura inclinatis, conveniunt. Eaque, quaes crementibus apta sunt, ubi se acutus increscens urget, in remis Sionibus potius eXperienda sunt 41 - V. Ex hisce ergo, . quibus plura alia addi pos Sent, nobis constare videtur, Μedicum. Ope Indicationum individualium non tantum certum esse de adhibendo quodam remediorum genere et ordine, verum etiam de specie adhibendae, immo et de singulari medicamine,
in casu praesenti, prae reliqui S essicaci et utili. .
Sed etiam ex Indicatione individuali Medico constat de diversa dosi et propinandi
forma ejusdem medicaminis. Non omnibus eamdem Medicaminis cujusdam essicacioris Osin convenire , sponte patet sed et, eamdem dosin alio tempore eidem homini utilissimam esse, nocivam alio,, con
stat. Maximi hic momenti est, ut animum advertamUS ad aetatem, seXum, temperamen
tum, idiosyncrasiam et consuetudinem, ad diversam morbi indolem , gradum, stadi um , estet. Aetatis V. g. differentia non leve discrimen facit in adhibenda dosi; circa quod regulas quasdam generales pro remediis internis , iis que essicacioribus, proposuit Clar. Gaubitis, in libro de concinnandis formulis 42 ; pueris enim et senibus minor dosis se eonvenit, maXima adultis propinatur. Ita v. g. nullum fere effectum praestat moschus homini adulto ad dosin granorum vj adhibitus, sed ad grana xvj propinatus, plerumque largam producit diaphoresin, cum symptomatum levamine; . infantibus autem unum
a1ὶ- quod ab ejus plena do i anxietates, aliquando satis vehementes, nauseae, vomitus, immo et systematis neIVOSI turbae, exorta sint, veIum omnia haec mala evitari possunt closin iuste moderando , vel et lene Purgans vel Carmi- Nati Vum qu dam addendo, quibus movetur alvus, quae plerumque hoc in casu obstructa est. Cons. hrius Pag. 9s et 96.
556쪽
aimum natis, ne ultra grana Viij praescribatur, immo vel minima dosis ipsis saepe nocuit, anxietates et congestiones producens 43 . Ita pueris dosis granorum iv Resinae Jalappae accommodata est, adultis grana Vj ad Viij ad scrupulum dimidium conveniunt; quae dosis, junioribus propinata, Omnino Plurima damna afferre posset' 44 . Temperies pono huc pertinet; qui enim calidioris et StrictioriS sunt temperamenti, magnam dosin humectantium ferunt et refrigerantium; stimulantium contra et calefacientium major do sis his obest. Ita v. g. Cholerici et Sanguinei, potiSSimum posteriores, vix aliquam do- sin ferunt catharticorum, cardiacorum, eorumque quae praeter haec ad stimulantia egi-caciora a pertinent medicamina ; Phlegmaticis contra, utpote longe minus sensilibus . majorem sine i perieulo praescribimus. i Feminae minorem medicamentorum dosin , viri majorem ferunt; sunt enim priores sensiliores et mobiliores, hi contra magis stricti mu
- .COnSuetudo et . plurimum hic valet; magnam enim dosin facile fert natura assuefacta, immo et haec minorem exercet effectum, quam minor insuetae propinata. Μemoriae enim traditum est, homines, longo et prudenti venenorum vel atrocissimorum usu, hisce
corpus ita assuefecisse, ut ingentes, alios certo certiuS necaturaS, ctOSes, Sine ullo periculo assumere possent, nec qualecumque symptoma morbosum horum usum sequere.
tur 45 . Ita Turcae opto uti soliti, impune dosin ferunt hujus narcotici, quae incoinlam Europae , aut quemcumque alima, opto non Utentem, certe necaret. Eidem consu tudini tribuendum, quod eadem medicamina, prima Vice asSumta, egregium eXserant effectum, dein vero nihil fere praestent; quod augenda Sit dosis ejusdem medicaminis, quae vel minima profuit in principio morbi; quam ob rem et Omissus per aliquod tempus medicamenti usus magni emolumenti est , cum stimulo huic desueta natura, ad eumdem, denuo applicatum, valentiori vi reagere possit 46). Morbi porro indoles et stadium et gradus Indicationes exhibent, quae certam adhiben
557쪽
L ssi medieminis dosin determinant. se In maximis enim malis '' ita inquit Boerlavius, set cito et semel tentanda sunt Summa remedia; in mitiori malo, sensim et repetendo, remedia leniora 47 .' Non enim cunctando morbi sanantur periculosi; nec parvis dosibus, vix essicaeibus, saluti aegrotantis prospicimus, ubi periculum in mora est; nec ab altera parte magis tutum in morbis, qui Vel ipsis Naturae viribus facillime superam tur, heroicis medicaminibus aegrotantes cruciare; nec uberior profecto morborum secundariorum fons est. Rationem porro, Seu formam, qua medicamenta propinanda sunt, docet Indicatio Indi vidualis. Constat enim, Medicos certas quasdam ob caussas, Vel gravioris vel levioris momenti, definita quadam forma, in diversis casibus diversa, idem propinare medicamen, ita ut illud hac vice praescribant in pulvere, alia Vice forma pitulari, alia in decocta. vel 4n inlaso, aut in electuario, caet. Harum autem caussarum duplex classis est; altera, speetat indolem ipsius medicamemti, altera complectitur caussas, quae pertinent ad conditionem ipsius aegrotantis et ino bi, quo laborat; de posteriori hic est agendum c48 . Refertur huc, primo, injucunditas medicamenti, quae forma quadam ausertur, ve saltem imminuitur; haec, licet levioris videatur momenti, tamen Satis momentosa est, ubi delicatioribus, praesertim mulierculis et pueris , praescribuntur ingrata; ita v. g. mmata ferulacea, ammoniacum, galbanum , asa foetida, forma pulveris praescripta, ob ingratissimum saporem, vix deglutiri possunt; hinc forma solutionis propinantur, vel in pilulis. Ad idiosyncrasiam et consuetudinem aegrotantis hic attendendum. Hinc Ill. Gaubius, in Libro de concinnandis formulis, sequens praeceptum dedit: se si indicata
remedia in quacunque formulae specie commode praeScribuntur, aegrum interroga, ,, quaenam prae reliquis amet magis aut horreat, cuinam aSSueverit, cui minus. Ariari tem sic teque ipsum commendabis et laetiorem reddes praescripti usum c49 . Nec aetas et temperies hic prorsus negligenda; nam, ex Gaubiam monito, si exter nis medicaminibus curari possit puer aegrotans, ne internis vexetur so . Sic sicca medicaminum forma humidis convenit, humida siccis, caet. Sunt dein et conditiones qua dam Praeter naturam, et symptomata morbosa, et morbi primariis accedentes, quae formam s
558쪽
mam, qua medicamenta praescribenda sunt, determinant. Sic usum formae pulveris, i aut boli, aut pilularum, contraindicant mala oris, maXillarum, faucium, OeSOphagi, qui-.bus deglutitio redditur dissicilior ; hinc forma liquida adhiberi debent , quae propinantur
medicamina i . t Atque haec quidem de Indicationibus singularibus dicta sussiciant.
Possent profecto ultimae hujus Capitis parti plurima addi; vexum. quum illa, de qisibus
egimus, majoriS, ni fallimur, momenti sunt, et prae caeteris ad Praxin fructuosiora habentur, haec mitti posse credidimus. Vidimus itaque hac nostra in disputatione: veram Indicationum doctrinam docere. quid singula morborum signa agendum moneant, illamque et attenta Naturae observa tione et cauta niti ratiocinatione. Vidimus dein, ubi veram Empetriae opo&uimus rationem, quantum haec distet a recentiorum Empiricorum medendi methodo; haec scilicet, vagis experimentis morbos aggreditur, illa a tribus principiis proficiscitur, a quibus unia Versa scientia Physica, sensuum nimirum usu, memoria, et analogica ratiocinatione. Nec aliis principiis inniti veram Indicationum doctrinam demonstrare tentavimus; nam sensuum ministerio deteguntur morborum phaenomena, et Naturae molimina et medica mentorum effectus; memoria aliorum etiam inventa nobis utilia fiunt, et tandera rati cinio analogico de convenientia aut differentia casuum recte judieamus. Unde, si quae in consimili casu aut profuisse novimus aut nocuisse , jam ante illorum adhibitioneri iudicare valemus, utrum quid de illorum usu sperari possit, nec M. Ultimo tandem, capite illud egimus, ut primo usum notaremus indicationum generalium, quibys quia
in universum in morbo ueterminati cuj tradam generis agendum sit edocemur. Secuta do, quid valeant in Prini Indicationes speciales, eodem hoc capite explanare annisi s mus; ut nempe eonStaret, non Solam Sussicere Medico generalium Scientiam, sed et amprime necessarium esse, ut animum advertat ad varietates inter aegrOS, et ex aetate, et e temperamento, et e vitae genere, et e climate, pendentes; dein etiam et ad diversam morborum indolem et complicationes et varia ipsorum Stalia attendendum. ectae, monubimus. Gndem Vero, ultima hujus Capitis parte, indicationum singolarium maximum usum exposuimus, non tantum quoad seligendas medendi methodos, sed et quoad se-, lactum singulorum Medicaminum, in eadem classe, eodemque ordine, Materiae Medi eae dispositorum; tum et quoad determinandam singulorum dosia et formZm, qua propis
M. et Grum , Ma et ratio formalas Medicar corucribendi , pati nu 29
559쪽
t Nec tamen, quae paginis hisce eontinentur, sussicere existimamus, quibus satisfiazomnibus, de quibus, in quaestione a Nobilissima Facultate proposita, agitur. Nos enim tenuitatis nostrae satis conScii sumus, ut ejusmodi quid suspicari omnino non audeamus; sed contra plane conVicti Sumus, plura nobis deficere eorum, quibus carere vix possumus, ut ejuSmodi conScribamuS diSputationem , quae a doctrina aut elegantia vctaliquam haberet commendationem. Quae quidem cum ita sint, a Iudicum humanitate ac benevolentia speramus, fore ut, si ipsis minus probetur haec n0stra scriptiuncula, immaturior juvenilis ingenii fructus, probent saltem scribendi consilium, quaeque hominem juvenem v n dedeceant, discendi ardorem ae laudis studium.
- De Curations morborum nunquam bene verandumo, se nisi remedia et Indicationes arctissimo foedere Ir