장음표시 사용
171쪽
quid detrimenti in itinere accideret , conlilio mutato , Tici
Galli, qui victoriam in celeritate reposuerant, instructa acie ad urbem propius accedunt. Caesareani commeatuS quam maximam copiam possunt in arcem invehi jubent ; Mediolano egressi Laudensi via proficiscuntur e vix Romana porta exierant , Cum per Ticinensem, & Vercellensem Galli ingressi incruenta victoria Mediolano potiti sunt. Constans fuit opinio, ingentem eo die Gallos oblatam rei egregie geren he occasi nem deseruisse , vehementiorique Mediolani urbis desiderio imtegra victoriae laude privatos esse ; qui si eodem animi ard re redeuntes ex Provincia Caesareanos insequuti suissent, longis itineribus defatigatos, cum plerique arma a misient , a que equos amisissent, profligare, ac delere potuissent : ne idneret, Regis occupandae urbis desiderium obstitit ; cum mortalium ejusmodi sit ingenium, ut si quando rerum , quas ardenti animo concupivere, compotes fiant, partis detentus animus langueat, & Contabescat, ac dum praesentibus fruitur , dispicere futura, vel praevidere nequeat. Ceterum erga Mediolanen seS summa Regis clementia enituit, qui nil hostile a militibus fieri passus: ipse, nisi consecto bello , intra moenia contineri decori regio minime convenire arbitratus, ne invisere quidem civitatem voluit. Verum quo potissimum Mediolanum adeptus Victorein exercitum duceret, consulto, Ticinum , in quo summum ad profligandum bellum momentum inerat, aggredi statuit , verituS , ne si a tergo relinqueretur , circum xeniri ab hoste exercitus posset. Relicto igitur Mediolani quantum satis esset militum praesidio , ipse cum ceteris Copiis Ticinum contendit.
Gallorum in Italiam adventu , repentina rerum mutatione
Italici principes perculsi , in summa animorum perplexitate
versabantur; cum maxime timerent, ne prosperiS rerum eventibus elatu S, ac victoria impotens Galliarum rex, Caesareanis
ex Insubrum possessione eiectis, suum ad arbitrium res Italas Componere statueret ; cum illi alte animo insedisse videretur injuria, quam sibi ab Italis illatam rebatur , qui vetere illius amicitia, ac foedere relicto , Caesari accesserant : cujus ulciscendar, Caesareanorum debilitatis, fractitque viribus , copi
172쪽
rum robore, ac numero potens, occasionem nactus Videbatur: iuer inam cataphractos Gallicos ad duo, Germanorum peditum octo, Helvetiorum sex, Italorum quatuor millia habebat e praeterea
milites voluntarios quamplurimos, qui praedae spe illecti qumtidie ad exercitum confluebant. Caesareani contra , neque in acie vires ostentare , neque in agris Copias explicare poterant; sed intra oppidorum munimenta continere se cogebantur, ut quacumque rex vellet, vix nullo obsistente, Victor excurreret.
Clemens Pontifex, ut foederi , quod anno elapso inter Hadrianum , Carolum, ac Venetos ictum fuerat , subscriberet , adduci non potuit; cum adeo se taesari obstringi, ut in Gallorum Regis inimicitiam incideret, minime tutum censeret; in id vero incumbebat , ut pacis inter potentissimos principes conciliandae , Vel paciscendarum induciarum ratio iniretur ;quorum illud a Caesare s hoc a Rege minime probabatur . Veneti, qui de Gallorum in Italiam adventu fama gliscente, copias augeri , septem millium peditum , equitum mille de- t1 b; , lectum haberi jusserant, Urbinatem imperatorum , ut de gerendo bello consilium caperent, Venetias advocaVerant c taphractos equites, ut in omnes rerum eventus parati essent,
in Veronensium fines miserant. Cum valido exercitu Regem celerrime Alpes transgressum, Mediolanum occupasse s ingentes victoria spiritus sumpsisse s totius sibi Italiae principatum brevi polliceri; consilia pacis aspernari intellexissent: quonam difficillimis temporibus, tot procellarum, turbinumque imminente tempestate consilia publica fluerent, summopere soliciti erant. Adversus Regem proprio milite , externisque auxiliis Praepotentem, antea amicitiae, ac scederis nexu Reipublicae adstrictum, nisi summo periculo arma sumi posse pecuniae dissicultate , militum paucitate , Mediolani amissione attritas Caesareanorum vires ad obsistendum exundantibus Gallorum copiis impares videbant. Quid si rex itidem secunda amante sonu-na , Ticinum adipisceretur λ aut Caesaris Duces, desperatis rebus , spe subsidiorum abjecta , Insubribus penitus cxcederent etimendum esse , ne rex injuriae persequendae stimulis actus, fine; Reipublicae ingressus, victricia adversus illam arma conVe tat : ad hos bellorum impetus sustinendos impares illius vires esse : his addi Clementis erga Rcgem propensum ani
173쪽
mum qui licet in neutram pariem initio propendere videretur , postquam tamen Gallos Mediolano potitos persensit, ne Ecclesie ditiones superioribus annis diu bellis vexatas novis calamitatibus objiceret, a pacis, foederisque cum Rege societate minime aversus esset; quippe qui cum Senatu ageret, ne Gallorum amicitiam aspernaretur, pacique publicae consideret sproprium illud Venetorum semper prudentiae fuisse , pericula primum saluberrimis consiliis repellere ; in ea conjectos viri te , constantiaque superare. Contra foedera superiore anno semcte cum Impcratore icta mentes solicitabant , quibus deesse indignum eo Senatu videbatur, qui jura amicitiae etiam dissibiis gentibus, at9ue ab institutis , ac religione abhorrentibus servasset. His fiebat. , ut dissicillima , ac periculi plena ea deliberatio esset . Primum igitur Urbinate copiarum Imperatore , & Petro risareo, qui denuo Legatus fuerat declaratus,
Venetiis discedere jussis, injunctum suit, ut ne quid Reipublicae civitates, oppida, agri, incohe detrimenti paterentur, omni opera, curaque providerent s statimque Senatu convocato, visi sentientibus Senatorum , qui priecipui ea tempestate erant , sententiis , disceptatur: Dominicusque Trivicanus, ac Aloysius Mocenicus, qui tunc primi ordinis P consultores erant , atque prudentia, & eloquentia ea tempestate florebant, magnis certaminibus e suggestu in Senatu acerrime pro utraque Parte disseruere. Primum Dominicum Trivisanum, Marcium Proc ratorem, aetate, rebusque pro patria terra marique gestis clarum , in hanc sententiam dixiste serunt. Si unquam ulti in re sapientiam vereram, maximumque rorum gerendarum usum, Ampos , Patres, in considias capiun
dis Respubisca desideravit , eadem potissimum aessississimo hor
tempore a vobis suo quodam Iure requirit 3 ut qui ex cunctiscitabus propter egregiam virtutis opinionem in ampissimum S natoriae Egnitatis gradum cooptati estis , iidem Tenatorio mu-xere , dum de rebus gravissimis decernendum est, strenue pro fungamini. 7 Lon enim res bur moae agitur, quae in utramvis partem propendeant consi is, parum m menti ad pusiscam incolumitatem asiatura sit ; sed hoc uno Senat confusio, se umne cum potentissimo Francisco Grinarum Rege fuscipiendum, αque
haec civitas, universumque imperium, quis nomini Veneto paret , Disitiroo by Corale
174쪽
ret, quieti, ac pari sapientia vestra restitutum, in m ores an- is 24ginias, belBraxmque procesias conjiciendum sit te quae adeo gravia mihi videntur , ut Br hoc consisto capiendo rem omnem pubi cam , pravatamque, aereitias, imperium, per tot temporum sum cessiones auctas, exaggeratasque nobil=ssimae civitatis fortunas in inscrimen adiurari censeam. Quis enim addo es rerum imperi. tus , ac ignarus, qui nesciat statim , a versus Reeem victoria
exultantem arreptis armis , aetiones is vi cuialas rapinis , aedus, incendris, atque omnibus brigorum calamitati s com
flagraturas ξ Quae tot, atque ingentia mala, si pruintia arc re , si opportunis onsistis avertere vistrum est, Patres, nesci , cur speriosa magis, quam tuta, hac temporum ranaetione, hac rerum statu, amplecti vel us. At cum Caesare superiore anno foedus percussum est ; ne Mediolani imperio excidat , deceram re , cuicumque hosti ingruenti pro Uri s obviam ire debemus. Utinam vero is flatus rerum esset , atque ita Respublica se Baheret, ut ea DLa , atque in sumi haec praestare possemus rurgemur unaeque non imminentium modo , sed praesentium p riculorum mole, ut jam non de Medolano tuendo , wrum de
imperio servanaeo , hostibusque a Reipublicae finibus arcenduagatur 3 cmm rex quoquo versus arma victricia prosperis D cessibus infodescens verterit, novis praeteritis victoriis sit cummiaturus . Expectabitisne Egum hostem recenti injuria sufensum, EB que viniuicandae ingenti studFo incensum at quo exercitu quo milite quibus viribus λ exundanti hujus torrentis is, fuimunimenta , quos aggeres objicietis , ne perfractu repagulis , undique in per cum oestrum ruat ras res in Italis p riclitantes sustinuimus; Ducibus, commeatu, copiis , pecunia
ad mento fuimus ; fultum nostris auxiliis Medis num 'tis omnia, quae a nobis proficisci possent , abunde , 9 cumulate
praestitimus . Λcunc omnium rerum facies immutata est. Rex cum prae lydo exercitu in Italiae praecor ia irrupit e nugis umgotio Caesareanis urbem, totius regionis com , ademit : omtempus, prospere rei gerendae opportunitas animum jam per se anhelantem ad majora impellant . Caesaris exercitus, neque justo certamine eum boste congredῖ , neque e moenibus exire o
pidorum potes ; Ticini, Laude , Cremona inclusi mi ues -- petum istam perhorrescunt ι ararisa incerta admodum , vel
175쪽
η longinqua s pecuniae, vel ad continendos veteres, vel ad novos comparandos milites summa impia ; Caesar in extremis respiniae oris degens, neque auctoritate, neque consilio, neque viribus Jam lisontibus , ac cito casuris rebus praeclo esse potest . Quid igitur ξ nos, qui unaeque hesiorum incendiis circumfun- ur , armis Galgorum circumcingimur , proprie falutis obg viscemur atque, ut Casaris res ruentes sustineamus , nos in
maiorum omnium harissum, certamque perniciem consectemus Id non virtus arduis in rebus a vobis semper testata; non 'mdentia , non veneranae Mius toto orbe Tenatus canities timere
nos sinit. 7 aulae profecto medis in mari fluctibus , ac procerulis j retati, portum, quem recta tenere nequeunt , ventis obfecundani, tempestatibus obsequendo, cur1um sectenaeo , se aulequunturina viri sapientes, atque ii , qui in re, pubί
cis, imperiisque regendu seruere, consiba nonnunquam temporum rationidius accommodando , patriam e summis periculis eripuere. Exemplo, atque argumento nobis sit Clemens Pontifex maximus, vir exactae prudentiae, atque in maximis gerendarum rerum curis innutritus, qui cum primum Pontificatus gubem
nacula suscepisset , meaeum se inter Imperatorem , rzemque constituit, atque ut potentismos principes in exitium Christimnae Reipubbrae Edsidentes, restinctis o tas , conciliaret , enixe laborarui I cumque Asorum animos a pacis studis amrsos interulleret, Regem faucibus Italia haerentem ingens moliri bellam inspiceret; non exasperandum, sed officiis, Mnevolentiaeque βgnificationibus asticiendum, mulcendumque duxit . Moa vero cum eo , jam Medistini potito, de foedere fanciendo agere imcepit . Ea res si ad exitum perducitur, Pontifex autem , C rex Galbae, Republica praetermissa, consentiant; quos MAS B los Principes amicitia devincietis Θ Forentino, ne, qui Pontificis a oritatem sequuntur Θ an Duces , qui naeque viribus , neque auctoritate posient is immo cisentelis , 2 patrocinio ais rum nituntur Θ Ad mensem jam videre videre, Gastum, nullo contra Mente, toti Italia fraena injicere , tagamque pro ambitrio moderari et in nostros fines irrumpere e cuncta ferro , anguine, incendiis, rapinis deformare. Contra .ro si istius. quae ustro a vobis petitur, amicitiam aue R im, ad quam
a Pontifice ad reamini, ab ipso Rege imitamini , omnia tu
176쪽
ta, tranquilla , Discia nobis polgiceri possumus. Ad haec Alo sum Mocenicum ita respondisse ferunt. . a rebus gravi mis statuunt, eos ab cimni spe, metu , Da, odio, ceterisque humani animi perturbationibus vacuos , ac Bberos esse decet ; ne , si rationis loco , quam agendreum omnium regulam sane praestantissimam a Deo optimo maximo accepimus , animi motus saepe AD adversos in con tam vir mus , recti specie decepti ea decreta amplectamur , quae sepe Respublicas cum ignominiae nota maximis objectas periculis AD quando pessum dedere. Quod utique in consibo de tantis rebus capiendo ne vobis accideret, verendum fortasse esset ; nisi v stra constantia, Patres Amplis i , arduis Reipublicae temporibus, non huic modo civitati, stae Italia, atque uni Uoπ-bi perspecta omnem mila penitus hanc dubitationem ex animo eximeret . Quis enim , dum ex hoc loco fumma auctoritate , ω eloquentia amplissimum Virum disserentem audivit ; potius
trepidatione, metu, terrore suadere vobis Galgorum amicitiam quam ratione, aut praeteritarum rerum exemplis non animam vertit ξ quasi vero larvis, ac terriculis majorum exempla, υ
stra instituta non maxime praeponderent. Nemo sane ignorat, qua fide, integritate, constantia fanctissimi AB viri, qui nobis florentissmam istam Rempubiscam, atque imperium, veluti per manus tradidere, societates , faederaque coluerint ; ut saepe fociorum causa gravisma helia susceperint et non pericula, impetus hostium, caedes reformidarim : quo effectum est, ut summi Reges, ac nationes amicitiam vestram concupiuerint; inde Venetum nomen usque ad extremas orbis regiones protentum
immortalem gloriam huic Reipublicae, ac peramplum imperium pepererit. Ire e Cia decora a majoribus nostris parta , ut hoc uno senatu consulto obscurare velitis, auctur υobis es Πλω anus I dum , ut pacti superiori anno cum Caesare foederis ostreis mini, GAgyarum Regis societatem amplectamini , ex, mia dicenae, is, cra copia enixe contendit . quoniam vero λιlud summopere ab institutis vestris abhorrere novit , ut nuda causa permoti societates, ac foedera foctissime icta , Θ commmata dirimatis, atque conisigatis , eo disputando orationem
sectis; Gasios Mediolano potiri, viribus posiere , Regem qumcumque velit armis sibi peruere iter posse , Ticinum bre- L . Mauro ni T. L H N
177쪽
a uer ,1 Di in suam potestatem redacturum , res nostras eo loco esse , ut, nisi foedere cum Gallis inito, nulti nobis spes regFqua sit, Quae omnia fl ita se haberent, ut Triυ avus ae seru/t s comstantiae tamen, ac dunitatis υestrae esset, omnia prius experAri , n id praetermittere , antequam ab oppignerate fidei isseraetemmoniis receiretis, sponsiones, ac pacta Myringeretis. V
rum non ea est rerum contanis , ut ad extrema quaeque non evitandae necessitatis remedia confugien um sit, ut praecipites in Gasiorum amicitiam nugis consibo, naiti re urgente proruamus,
'lam quid rei est, cur copiis, o Ducibus Caesaris parum j
amus Θ priegione junt victi an magna pars exercitus deleta ean forte vulga auxiliis, copiisque augenae, spes ructa Int ger exercitus; strenui, utque obstinati Duces ; subsidia undi. que accersuntur . At vero a Galgis ensibus vagina reconitis Medistinum in potestatem redactum s Caesareani omnes in fugam ses . Primum quae idius civitatis con uio hoc tempore
fuerit, nemo non vovit : pestilentia ab umptos crees et urbem G. sertam, cuncturum rerum inopia laborantem : Hruta moenia rprostratos a egeres, ut ne minimum quidem pristini robo is, a que amplitudis retineat . Deinde non fuga arrepta , ut 1 setur , Caesareani a Meae lano recessere; quin o mature habito inter prudentes, atque belus administrandis a uetos Duces comsilio , cum satius esse duxerint , peramplam citatatem , quam tueri non sine maxima ae custate possent , hosti permittere , quam robur copiarum in ida dinendenda summis periculis objectarer, Ticino, Alexandria, Cremona militum praesidiis firmatis , donec externo milite exercitu aucto , a, decertandum acie cum hoste pares sint. Quis enim sibi persuadeat , Gefm rem , qui amplissimum in Buba imperium, tot impensis, laboribus , ac sanguine partum pos eat, curam tabus, υes retinendi , vel recuperandi abjicere omnem vel P on hoc praeterita egregia facta , non mens s non aetas; non ardor , atque impetus Agi insidens ad gloriam ; non imperatoriae Elnitutis a pexpersuadent. Ex Germania, Hispania, or ceteris, quae nomiui Austriaco parent, copias in stabam mittet , omni ope , simae o , conatu de Insubrum imperio cum Rege certaturus . Quae si contingant, quiae, spreta Abus amicis a s quid , comtempto foedere, tunc vobis agendum erit λ cum amicos longe, hostes
178쪽
is prope, atque in sinit, ut ita dicam, habuerimus ξ At rim 1324tifex, qui auctoritate plurimum valet, atqQ in utramυis pamtem pendeat, summum ad victoriam consequevdam momentum
affert, amicitiam Regis complectitur ; de paciscendis cum ilioso diribus agit; υos Artatur, rogιrt, ne a suis di Ua consibalneatis. Facit i. ane Clemens , quod e re sua fore existimat ;Caesara, nusta pactorum conitione obstringitur ; semper Galus in sic a quadam patriae propensione favit : nos Caesari ex se Gre obstriRI, neutri parti unquam addicti fuimus ; amicitias publica utiluate, diuitateque metimur ; neque Pontiferis robor- rationes apud nos majus pondus habere debent, quam commo- is , ornamentaque Re issicae patiantur; cum idem Pontifex si
aliquo minus fausto eventu ut in belus plerumque solet) GaDorum victoriam in dubium Docari senserit, qua facilitate modo Galiis ; eadem tunc Caesareanis ad furus sit. Vos vero , Patres sapienti mi, qui animi moderationis, constant neque sim
gularis apud omnes gentes laudem tulistis, Didete, ne tam pris propera cum Galgo jocietas ex levitate potius animi , quam ex eodem moderationis, ac constantiae fonte fluxisse videatur ; cum praesertim Galgorum Regem nudo unquam te are amicitiam vostram aspernaturum certum sit, nusium majus in Mediolanensi imperio retinendo firmamentum, quam amicitiam , societatemque vestram habiturum.. Ob diversas Senatorum sententias eo die nihil a Senatu decerni potuit : quatriduo post eodem coacto , Cum recentia Pontificis ossicia , quibus Patres ad Gallorum amicitiam trahere conabatur, acccs issent, eorumque vireS incrementa quotidie sumerent, Collegii Patres Marco Foscaro , apud Pontificem oratori, ita scribendum, mandandumquc else censuerunt,& iiij. kal. novembris ad Senatum retulere e Pontificem adiret s miram illius prudentiam, vigilantiam, qua pro Communi reipublicae Christianae salute excubaret, Senatus nomine quam maximis posset laudibus extolleret et ab illius consiliis nunquam alienum , aut aversum sore , totum hoc grave negotium in ejus auctoritate, Consilio, Voluntateque reponere , quem, ut summum in terris locum obtinentem decet , publico incolumit iis custodem , ac vindicem haud dubiis argumentis perspexerit. In hujuscemodi Senatusconsultum, Zamaria Bembo Conti
179쪽
t 3Σ nentis Praeconsultore licet magna dicendi vi , atque impetu
animi contradicente , frequentes Senatores ivere . Sequenti v ro die ex Foscati literis acceptum est , Ioannem Μatthaeum Gibertum omnium Clementis consiliorum participem, qui Datarii munere fungebatur , citatis equis ad Regem ab eo missum, ut de foedere sanciendo ageret. Qesareani interea Duces, ut Ticinum sortiter adversus Gallos propugnarent, nihil praetermittunt : annonam omnis generis in urbem convehunt e stationes militum disponunt tmolas stumentarias parant et pecuniam undique conquirunt rselectos fide, & solertia viros in Germaniam ad novos illius gentis delectus habendos mittunt. Ferdinando Davalo injungunt, ut Hispano milite laudem in fide contineat, magnum in ea urbe momentum ad bellum esse , quod Abdua flumine , quo illius moenia alluuntur , ad colligendas copias esset opportuna, eaque ab hostibus occupata, Ticino Germanorum supplemento subveniri non posset , omnisque trans Abduam Ora cum Cremonensi agro in hostes foret concessura . Gallorum rex eorum omnium , quae ad Ticini expugnationem necessaria essent, nihil praetermittebat s ac v. kal. novembriS urbem aggressus ad Carthusanorum aedes quinque a Ticino passuum millibus castra locat , quae dum propius admoventur , levioribus certaminibus propuguatorum virtutis periculum facit , mox disposito circa urbem exercitu, aptatis tormentiS , biduum ab oriente, & occidente moenia continenter quatium tur ἱ quorum ingenti impetu , ac vi nonnullis in locis diruta , aC Prostrata, aditum in urbem patefecerant. Rex milites
fossas transilire , & per murorum ruinas ordinata acie Conscendere jubet. Gallorum virtuti , & audaciae acriter Germani , Hispani, atque oppidani obsistunt utrinque compluribus Q
sis, Galli repelluntur . Irrito eventu ingressu urbis tentato , ad operas Vinearum, aggerum , propugnaculorum , cuniculorumque divertit; quae cum absque temporis mora ad exitum perduci non possent, ac nulla re propugnatorum constantiam imminui animadverteret , cunctationis impatiens , Ticinum amnem in duo distractum cornua , alterum Civitatis moenia alluens , praealtis , latisque aggeribus divertere ab urbe , atque uno, eodemque alveo deducere parat, ut ex ea parte urbem
180쪽
turribus, & propugnaculis nudatam , ac prosunditate tantum a sa aquarum tutam , feliciori successu adoriatur . Sed incredibili prope hominum multitudine opere inchoato, immensisque in eo perficiendo exhaustis pecuniis, cum repente pluviae incidi sent, aquarum insueta , ac vehementiori copia irriti conatus
Quapropter, neque Vi, neque operibus Ticinum expugnari posse Galliarum rex expertus , oblidione civitatem premere . tum ad rerum omnium inopiam redactam compellere ad deditionem statuit. Quae cum brevi temporis intervallo perfici non possent, duriorem, atque animo conceperat, urbiS eXpugnationem Pontifex fore arbitratus, animi anceps, variis agitatus curis, quidnam potissimum tanta in re agendum esset , mente volutabat , totumque belli exitum ex Ticinensi oppugnatione pendere ratus , nihil undequaque tutum sibi deceranere posse videbatur r defenso a Caelareanis Ticino , Gallorum impetum retundi, vincique illos posse et urbe a Rege vi, aut deditione recepta, reliquam Insubrum ditionem statim in illius potestatem concessuram , ac reliquias Caesareanorum exemcitus brevi consectum iri. His fiebat , ut in Clemente pristinus ille ardor, quo cum Rege amicitia , ac foedere jungi concupiverat, paulatim languesceret, & restingueretur, contruliumque a Ticinensis expugnationis exitu petendum Censeret. Eam rem vocato ad se Reipublicae oratori secreto aperuit . Summa, inquit, nudentia bac tempestate , dum maram rum rerum momenta in ancipiti sunt, utendum, cuinatione opus esse , ne ex festinatis consibis omnia in summa pericula priam hamur ; Droinde sibi constitutum esse , nihil hoc rerum statu certi decernere ; si Ticinum Caesaream tuerentur, foederi cum RSV ineundo moras nectere e contra si urbe Galgus potiatur ,
statim cum Rege societatem, faedusque inire , ct a Caesaris
Ducibus flagitare, ut penitus Infusum imperium Galis ced rem ue abnuentibus, istico besium iliaturum et cupere, quae mens Patrum bac in re sit, inuigetere. Foscari literis, ut moris est, in Senatu perlectis, variae suere sententiae ; nonnullis consilium Pontificis probabatur, rescribendumque censebant, Ticino e pugnato, statim cum Rege societatem ineundam. Aloysio vero Mocenico consilii Sapienti , licet Ticinum in Regis pol - H. Mauraceni T. L H 3 sta-