장음표시 사용
431쪽
133o decori restitutas fuisse, quam egregia, atque obnixa cunctorum civium voluntate. An vero ea de re nunc agi, quae nihil m menti vel ad dignitatem, vel ad utilitatem Reipublicae comserat λ exteros homines nonnunquam insigniorum urbium antistites creatos, multa tapius agere, quae a Reipublicae rationibus magnopere sejuncta sint, quod alteri opes suas , atque sortunas, non Senatui, Cui maxime oporteret , acceptas referant : ingentibus divitiis, quibus etiam supra vota abundarent, ad eorum gratiam promerendam facile abuti , quorum opera dignitatis aliquam tibi accessionem spondeant et a Senatu non modo cives , in patriam natura propensos , sed sanctissimos viros praeterea deligi, vitae integerrimae exemplis apud omnes in honore habitos. Quid vero Reges alios, ac Principes Civitatibus suis Sacerdotes omnes majores impertire , Senatum Venetum eo tantum privari, quod continuis temporibus majores obtinuissent irent nunc , Pontificisque minis a tuendis,ublicis rationibus deterrerentur: in dies majora, atque me aiora toleranda. An vero timendum esse , ut rursus bellum lac de causa non exardescat neminem pacem magis , quam Clementem exoptasse, bellorum pericula maximo cum damno suo expertum, nunquam eodem se revolvi passurum. Contra vero qui altius rem inspiciebant , dissicile admodum , atque arduum opus esse, a proposita revocare sententia Clementem arbitrabantur e nec e Republica censebant, simultatum, atque odii semina in illius animo serere , cum ad praesentem Italiae statum retinendum nihil magis, quam Reipublicae cum Pontifice amicitiam conducere posse putarent : in tot maximorum, ac prootentium Principuin ambitiosis cogitationibus nihil tutius esse, quam hoc uno, veluti sortissimo munimento, inniti . Neque deerant, quibus non satis probaretur , ecclesiasticarum dignitatum, & opum spe civium mentes ali, qua nonnunquam deliniti & capti, ardorem, atque studium, quo Patriam complecti oportuisset, sensim remitterent i moderato victu, ac privatorum divitiis auctam esse Rempublicam, in qua ornanda, & amplificanda Omnes perpetuo insudarent, dum CLves, quidquid gloriae , quidquid dignitatum, quidquid opum
seret, id omne non sibi, sea commodo publico compararent: retinendos priscorum sapientissimorum hominum mores , non
432쪽
faces ad ambitionem, ac luxum civibus adhibendas . Haec , atque alia hujusmodi variis sermonibus jactabantur , cum Senatus in Clementis gratiam , quos antistites delegerat, in possessionem sacerdotiorum misit , leniusque cum eo agere coepit, ut priscum jus reciperet; licet aluarum rerum, quae posmea consequutae sunt , eventibus cunctatione longius negotium traheretur. Nam Veneti Turci carum rerum suspicione permoti, ac de Suleimani incrementis summopere solliciti , augere maritimas vires cogebantur.
M. D. XXXI. BΥetantio siquidem afferebatur , Sulei manum, cum belli Peta
sici motus composuisset, terrestribus non modo copiis, Verum maritima classe Christianos Principes aggressurum, Germanorumque dissentientibus animis, & religionis dissidiis agitatis, gradum sibi ad eam Pannoniae partem , quae Ferdinando obteinperabat , occupandam facturum ; cum praefectis , quos Tur Sangiacos vocant, qui in limitibus erant , praecepisset , ut , iis quae ad bellum necessaria serent, instructis, ad Strigonium oppugnandum se compararent . Miserat quoque per cos dies Chartadeno Ahenobarbo, piratae maritimarum rerum peritia ,
atque ob damna saepius Christianis illata, apud suos illustri fa
ma notissimo, vexillum, ac quatuor apprime adornataS triremes , adjecto remorum, tormentarii pulveris, & aliarum rerum
navalium apparatu 3 & in summorum praefectorum numerum illum adscripserat : hujusque rei ad Senatum literas dederat, petieratque, ut Cum illo non tanquam pirata, sed veluti cum suo duce deinceps ageret. His accesserat, quod hoc anno infesta a praedonibus, ac piratis cuncta maria reddebantur, qui multis navigiis Mediterraneum excurrendo, naves non modo diriperent, verum saepe , exscensione in terram facta, oppida , ac loca in litoribus posita scede depopularentur. Ilva namque, insula non procul a Senensium litore sita, Talamonis oppidum in continenti positum, universaque Campaniae ora direpta, ac vastata fuerat. Quocirca Andreas Auria decem triremes extraordinem instruxerat, ut maritima Tyrrheni custodiret. Veneti, classe ad quinquaginta triremium numerum aucta , praesecto
433쪽
mandarunt, ut quantum in se esset, piratas, qui rapinis cuncta maria foedabant, persequeretur ; adversus illos non modo christiani nominis, sed humani totius generis hostes acerrime pugnaret ; quos invenisset, nulla tactus miseratione, veluti publicae quieti ex professo adversantes, taederet , atque obtruncaret. Plura illorum navigia capta ue multi interfecti meritas immanium scelerum poenas luere. Ceterum Ardinandus, Cum Romanorum Rex declaratus de more Aquisgrani corona inausuratus fuisset, quam illi amplicsunam dignitatem Senatus officii plenis literis gratulatus suerat , in eo totus erat, ut Suleimano , quem in Pannoniam cum ingenti exercitu venturum crebri rumores afferebant, haud impari conatu obsisteret, undique copias cogeret , pecuniam Pararet, cunctos Principes exoraret , ut communi Christianae
Reipublicae periculo communibus viribus obviam irent. Proinde Oratorem ad Itali e nonnullos Principes miserat, qui ab iis postularet , ut sacrum bellum adversus Turcas pro republica christiana susceptum , in eorum ditionibus promulgari sinerent; quod in praecipuis Italiae urbibus, supplicationibus habitis, maximo populorum concursu effectum est ue cum Pontificis jussu viri re)igiosi cunctos concionabundi vehementissimis orationibus ad stipem conferendam impellerent. Senatus VerituS, ne si intra suos fines sacrum indiceretur bellum , Sulei manus in Rempublicam incitaretur , atque ea pax labefactari posset ,
quam eo tempore maximopere rebus suis conducere arbitraretur , Cum Pontifice egit , ut Reipubli statum sibi ante oculos proponeret 3 neve potentissimum hostem sacro edicto adversus illam lacesseret ue eximium suum in religionem studium satis perspectum, quo majores incensi ingentibus se periculis pro illa tuenda, atque augenda objecissent . His perinmotus Clemens, a bello in Venetis ditionibus adversus infideles indicendo abstinuit . Verum fama , quae de Turcarum apparatu percrebuerat , hoc anno impares eventibus rumores habuit : nam Sule imanus Hadrianopoli egressus , venationum studiis intentus, segnius , quae ad tantam belli molem Comparandam requiri videbantur, obibat ; a summis curis animum
avocando tempus terebat, ut tandem in posterum annum Hun
garicum bellum distulerit, magnaque cura, ac metu Christia-
434쪽
nos solverit. Hax variis consiliis hoc anno de bello Turcico
agitata fuere. δΙn Italia, quae jam pacis fructu laetari coeperat , nonnulla belli semina exorta ; eaque ni statim a Venetis repressa fuissent, ingentes motus ciere poterant. Nam Iacobus Mediccus, qui Mustii arcem, ac Leucum, Insubrum ditionis lora , occupaverat , anni initio Leonem Arigonium ad SBrtiam Ducem miserat, qui illum a concordiae ratione cum eo ineunda minime abhorrere significaret; Venetos, si ita Duci videretur, a bitros adhiberet. Senatus Ssortiam ad pacem hortabatur, quae cum ob multas dissicultates ad exitum perduci non posset , Mustii praefectus Hispanos pedites, qui Mediolanensi arce, ac
Novocomo nuper Ssortiae restitutis exierant, suo aere militari sacramento Obstrinxerat . Duo millia atque amplius gregariOrum militum numerum coegerat ; his adjectis nonnullis equitibus , ex improviso in Volturenam vallem impressione facta ,
Morbenti oppidum, sex ab illius ingressu passuum millibus si
tum, cepit, soliori busque vocatis, ut ad hollium impetus sustinendos validius seret , munire inceperat; atque ut Rhaetos magis Perterrefaceret, ca se, Venetis ac Ssortia consentientibus, moliri vulgaverat. Quae cum ad Senatum delata essent, ut, si qua in animis oborta suspicio foret, statim tolleretur, cdicto caVit 9 ne quis eorum , qui Vcnctis parerent, praesecto Mum a. no militaret; qui in cam expeditionem profecti fuissent, statim domum reverterentur ; quibus praedae aliqua pars obtigisset, magistratui exhiberent, eorum dominis reddendam; qui secus facerent , exilio, ac bonorum publicatione mulctarentur . Idem edictum in suis ditionibus Ssortia promulgari jusserat. Rhaeti improvisa re perculsi , cuncta tentanda rati, ne opima , ac praedivite suae ditionis parte exuerentur, ossiciis , atque armiS agendum censent; Helvetiorum foederatorum auxilium implorant sexquirere ea in re Senatus mentem nituntur , opem petunt. Georgius Goldus, Tiguri praefectus , Pagorum Helvetiorum n mine, primum literas, mox nuntios ad Senatum misit. Quaerit, probetne , quae a Mussiano praesecto adversus Rhaetos acta sint λde Republica semper optime meritam gentem hostile nihil ab ea expectare. Ad haec Senatus decreto responsum est e Rempublicam semper in Helvetios, ac Rhaetos fortissimas gente. propen. A a 2 sar 33L
435쪽
sa fuisse voluntate, non Vulgaribus causis eo adductam; praecipue vero haud dissimili regiminis sorma, quod maximam ad conis ciliandos animos vim habet, allici : Massianum praesectum non minus ejus gentis, quam publicae pacis liostem esse ; subsidia
commeatuum , ac militum petentem minime auditum; Bergoamati, ac Brixiensi magistratibus injunctum. ne Reipublicae subaditos opem ferre, neu annona subvenire Μussiano paterentur 'Rimis contra quae victui necessaria forent, immrtari a nostris snerent. Ad hunc Mussiani belli tumultum Rhaeti duodecim circiter aureorum millia cum ex suis, tum ex Helvetiis coegere, quibus Morbenio recuperato, pnesecti fines ingressi, cuncia dia reptionibus , incendiis, depopulationibus vastarunt . Mediccus intra Mussianam arcem se recepit : illi obsidione Mussium cir. cumcingunt , atque fame perdomitum ad deditionem compelleis re statuunt. Ssortia inde opportunitatem Leuci, quod ad ripas Novocomensis lacus situm est, occupandi nactus, prius Ioannem Baptistam Specianum , mox Angelum Ricium, qui illi a secretis erat, Venetias miserat, ut a Senatu auxilia ad Leucum obsidendum , milites , aut pecuniam, nec non tormentarii pulveris subsidia impetraret. Senatus, ne parvis initiis publica quies , ac
pax turbaretur, a suscepta sententia amovere Ssortiam contendit: non Inpina exigere ; non rurum Conditiones exposcere, ut armis iterum in Italia decertctur et si porro milites conscriberentur; si subsidia ad bellum subministrarentur, quid Itali Principes , aCreliqui de Republica sentirent Θ nisi ab ea, quae semper studium, amoremque pacis praesctulerat, alimenta modo ad belli incendium parari atque exhiberi, dum christiana respublica , vel importunis dissidiis divulsa, vel gravissimis bellis conflictata.
mutatur undique , atque jactatur Ssortia Senatus consiliis acquiescere solitus, certam pacem dubio eventui belli antetulit a Rhaetis Μumi arcis iobsidio irrito conatu cessit, &cum praum compositis re S , . abiere. Mox oppida , quae Ssortia bellumini. me aggressus suerat, ea, pecuniae certo numero Mediceo praeseocto persoluto, tandem Insubrum ditioni adjecit . . . Inter haec Caesar, qui Gandavi in inseriori Germania erat ide Μutina, atque Regio Controversias inter Clementem , , MAlphonsum Ferrariae Ducem diremit ue in Ferrariensis jura Mutina , ac Regium concederent ι is urbium loco centum
436쪽
aureorum millia Pontifici persolveret, quorum dimidia pars , statim iis receptis ; altera vero , sex post exactis mensibus ,
penderetur . Quod ad Ferrariam spectaret , cum antea Centum cataphractis equitibus Ecclesiae, uti beneficiarius , si oc- Casio, aC tempora tulissent, praesto esse Ferrariensis deberet ;subsidium illud annua septem aureorum millium pensione commutatum est ; ea conditione, ut Ferrariensis ducatus privilegia Duci Alphonso a Pontifice praestarciatur et vades solutionis, fide publica interposita, adsentiente Senatu , undecime patritia nobilitate cives Clementi praebuit . Eodem ferme tempore magnificae , & celsae aedes in urbe , publicae liberalitatis argumentum , suis majoribus concessae , Duci restitutae suere. Caesar quoque, Florentinae Reipublicae forma immutata , specioso , ac plausibili libertatis nomine tantum relicto , eandem unius imperio subjecit . Nam magistratus eosdem , qui, Mediceis rerum poticntibus, in Republica erant , regiminis eodem genere permanente, creari voluit . Alexandrum Vero Mediccum, generum, ac Pontificis nepotem , principem Reipublicae atque caput , cui posteri succederent , instituit . Is, Ducis titulo assumpto, Ioannem Bandinum Venetias misit, ut de nuper acoepta dignitate Senatum doceret ue qui primcipatum illi ossiciosis literis est congratulatus. M. D. XXXIL
INter belli Turcici suspiciones , & pacis consilia annus
M. D. XXXII. vertebatur ; cum Petrus Zenus , ac Franciscus Bernardus , qui nuper e Costantinopolitana legatione reversi fuerant , ingentes Sulcimani apparatus retulissent , elassem numero , ac viribus praepotentem vere novo Helles- Ponto emissurum nuntiassent ; quae res cunctis Christianis
Principibus magnas solicitudines , & curas injecerant 3 ac Venetis praesertim , qui annuatim multis triremibus classem augendo. magnis sumptibus publicas , privatasque opes prinfundere cogebantur . Verum in hac belli suspicione pacis quoque stes aliqua objici videbatur : quamvis enim Ioamnes Sepulianus , Hungariae Rex , Sulei mani auxiliis , atque Opibus fictus . ad certaminis aleam subeundam Ferdinando
437쪽
nequaquam inferior esset I attamen a pace minime abhorrebat ; atque ea de causa Hieronymum Lastum oratorem ad Caesarem , & Ferdinandum miserat . Is cum de eorum voluntate certi nihil percipere potuitat , & conventus in Spira civitate indictus , in aliud tempus rejectus fuisset , aiuGermanos Principes proficisci statuerat . At fidei publicae a Ferdinando impetratae , qua tutus illi in Germaniam ingressus patuerat , praefinito tempore clapso , regredi in Pannoniam est coactus ; literis prius ad Germaniae proceres , ad Galliarum Regem , ac Pontificem missis , quibus propensum
ad pacem Ioannis Regis studium significavit ; Senatumque
rogavit, Clementem, S Franciscum Regem de tota re ed ctos , ut publicae pacis bonum procurarent , adhortaretur . Ioannes vero Rex, quo Germanorum in Ardinandum studia tepescerent , in conciliis , quae pass1m pcr Germaniam habebantur, Vulgandum curaverat, hostium loco, qui Ioanni adversarentur , Sulei manum habiturum . Venetias quoque Oratorem misit , qui enixe a Venetis postularet , auctoritate , qua plurimum possent , cum Caesare , ac Pontifice agerent ut concordia potius, quam bello rem decerni vellent . Sena tus illius Causam amplexus , quaenam Regis mens erga pacem esset , Pontifici significat , ut ad tantam rem conficiendam animum adjiciat , suadet : quantum inde emolumenti ad Christianam Rempublicam Principe multis virtutibus Omnato, qui parte amplisIimi regni potiatur, a Turcicorum auxiliorum illecebris abstracto, & cum reliquis Christianis Principibus arctiori, ac firmiori concordiae nexu conjuncto, acces, surum sit, docet; quem satis constaret, extrema q-lue suta iturum prius, quam Pannoniae regno exui se permitteret. Caesaris quoque legato, quae sint Ioannis Hungariae Regis consilia , quae cogitationes, significatur. Uerum Pontifici bellum magis , quam pax probabatur , vel quod pace religionis dissidia majoribus incrementis augeri posse vereretur, vel quod cunctos Europae Principes adversus Turcas acrioribus conatibus, spe quadam victoriae animo usurpata, impellere, & concitare cuperet. Nam V ronem sem Epitcopum per eos dies Venetias miserat, ut Senatum adstedus adversus Turcas ineundum hortaretur. XI. kal. sebruarii
438쪽
egit ea de re graviter, multisque argumentis, vi, ac dicendi copia , quae permagna in eo viro fest , ut Senatum in Sulei manum concitaret. Quibus incrementis exiguo annorum intervallo se Ottomanorum imperium extulisset, vehementi oratione expli- eavit ; barbaram gentem Principum Christianorum dissidiis, aenegligentia, non propria virtute suffultam tantum ausam fuisse; tot provincias in miserrimam servitutem redegille: cui exitiali malo si initio obviam itum Eret, nullo negotio depelli, atque extingui potuisses at cum singuli magis proprium commodum , quam commune bonum spectarent, alitam hanc pestem, longe, lateque diffusam jam nostris finibus minari. An igitur, dicebat, aeternum boc sopore Christiani Principes , ac veterno correpti erunt runquamne ad tantum armorum 'epitum expergiscentur e Ouae hoc anno in hesium Panum nicum Turcae parant , non incertis rumoribus B antis alga. ta sum s nec, ut antea Turcae conisu erant,seterrestres tantum copias adbibent; numero, Θ υiribus pr.epotentes ri ses eminium ἱ maria omuia , maritimasque oras , nusio obsistente, legunt Ouae omnia cum oculis Comens pro munere AD aereis, tus delata fulicit ; vicem reipubscae christianae miseratur sperditam borum temporum conditionem deplorat s discerpi, ac misere iacerari tarditanum nomen conqueritur ἱ quantum iube est, cunctos Principes ad besium a resus teterrimos sestes suscipiendum suadet, bonatur, monet . Inter quos cum Re publicae opes , ac quantum maritimis in rebus pist , secum ipse reputat, spe magna evehitur , si in cremmune hoc foedusta scendat, fore, ut terra , marique petitus , inque conflictintus bustis, nonnibiI de superbia , ac fastu , quo nimium imtumescit , remittat s ac Deo juvante , qui hactenus praeteritis victoriis infosens , ac DRabundus incedit , adversae fomtunae tela quoque . experiatur . Quod si intentius m dirum υ strorum exempla intueor , nonne ea υ is maximos spiritus, his socias, ad arma sumenda addere videntur λ Continentia sigi , ac maena belu cum bac gente gessere 3 neque pro p tria , pro libertate , pro reluione ulti pericula formidarunt; nullos, quamuis λgentes, lisores perbremere 3 de Aga quantamque victricia spolia retus e . Fateor auctas esse immanium hostium vires ; inficiari non possum etiam ad vos clades , Λ a 4 Zamnar 33
439쪽
331 damna non pervenisse ; sed si efferri altius hostem pati H ,
quando vobis aut tempus, aut opportunitas , aut voluntas ει tam contundendi, atque obterent aderit λ. His, atque aliis Varie agitare, & commovere Patrum mentes Matthaeus Gibertus nitebatur , ut vel ad societatem jungendam impelleret, vel saltem ut ad sententiam planius aperiendam , aut si qua posset auxilia tribuenda, Rempublicam adigeret . Verum in gravissima re varie Senatorum mentes
assiciebantur': Suleimani communis christiani nominis hostis vires , ac potentiam , ni obsisteretur , in immensum augeri , cunctisque brevi sermidolosam sore providebant :nunquam dominandi libidini aut modum , aut frena injecturum ; victoriis non ad otium , & quietem , sed ad nova bella veluti gradus sternere et religionis amor , publicae libertatis , ac dignitatis decus stimulabant animos . At
contra potentissimae gentis vires ingenti equitum , ac peditum numero instructi exercitus , validae Clastes objiciebantur .
Respublica quadraginta sere annis bellorum fluctibus , ac procellis jactata se se offerebat ; quantos sumptus subiisset ;quantum subditorum , ac civium amisisset ; bella cum Turcis suscepta memorabantur , quibus Veneti soli serocissimae gentis impetum sustinere coacti fuerant . His elati , ardentesque comerimi , ac tepescere spiritus videbantur , & vigor languescere , ut plerique prorsus rejiciendam societarem , ac stedus censerent : inter quos Gaipar Contarenus, summi nominis vir , qui magnam rerum omnium scientiam cum singulari pictate , & probato rerum usu Conjunxerat , atque ea tempestate supremi ordinis Sapientis locum sustinebat. Aliis, ut Lucae Trono ejusdem ordinis , Joanni Delphino contincntis Sapientibus , Senatus decreto ad paciὰ das cum lioste inducias Clementem adhortari placebat , ut, sedatis tumultibus, quibus rospublica christiana ac praesertim
Germania ea tempestate servebat, unanimi conatu , & mmmunibus viribus in opportuniora tempora consilia de bello Turcis indicendo rejicerentur. Sed in hac dissicili, ac perplexa consilii expediendi ratione neque Omnino amplecti , ne- . que Prorsus negligere foederis oblatam facultatem e Republica Collegii Patribus esse videbatur r ne altero decreto δε- tim
440쪽
M A U R O C E NI LIB. IIII. 37r
tim in gravissimi belli discrimen adducerentur ; altero autem Clemens optime in rem christianam animatus a suscepta sententia deterreretur.
Itaque Senatusconsulto , pro quo Marcus Antonius Cornelius diserte, ac copiose disteruit, ita responsum est. Quo an,
mo 'spublica in rem ebristianam sit, si quis I majorum, vel praesentium gesta inspexerit, facile intelligi posse: eandem
tigere mensem, haud dissimilem in commune bonum propensi nem in Senatu esse et angi vehementer ea esse tempora, hujusmodi rerum conditones, ut quod summopere cuperet, quo nuantiquius in vocis haberet, tu re ipsa praestare nan posset et arem rimbs dii iis aestentos Christianos Princeps; Respublicae Dires praeteritis belus auritas non eo sinu esse, ut potentissimi hostis impetum excipere, vel certa rei bene gerendae .spe in agius dAtiones arma inferre possint. Vicies censena milva passuum asHistriae ora Qque ad inprum infulam numerari ; hoc ampiss o maris, terrarumque tractu fines Venetos cum Ottomanis protenae ; besio exorto, eodem momento umυersos bostdus si, Rum iri r ad haec in oria, Aerapto, metantii multos medicatores Venetos reperiri, qui minima quois belgi suspicisne iuvincula conjicerentur, ut ingenti Asorum pecuuia, sc merci mniis hostes potirentur, eorumque potentia augeri, vires Re pMblicae debilitari , ac imminui baud partim possent : ea omnia fummi adeo momenti esse, ut missime Fenatus Dereatur, ne a Pontime istius consilia necessitate potiar temporum, guam -- luntate animorum expressa, probentur. Hoc Senatusconsulto x. halen. februarii Veronensi Episcopo responsum est. , Neque interea, ut Ferdinandum ad concordiam cum Ioanne Sepusiano ineundam hortaretur, aliquid omittebat. Verum ille ad amplissimam dignitatem elatus, conventuum, quoS in Germania habuerat, auxiliis fultus, spe Caroli fratris virium adduinus, decernere potius armis, quam pacis conditionibus obstringi statuerat. Quocirca cuncta in bellum versa videbantur'; nam Byzantio afferebatur. Sulcimanum ingentes copias comparare, Hassem Centum ac seraginta triremium, quamplura alius generis navigia emissurum e cum sexaginta millium peditum, ac duodccim millium equitum exercitui in Pannoniam venturum. Interim Aloysium Gritum ad Ioannem Regem N IF32