장음표시 사용
31쪽
a, ἔν - ανε ra πτον εἴνα Oportet episcopum lassem erae, ut in eo nullus Pateat reprehensioni lo- 'cuε. v aem , ανεπίληπτοις e palaeStra iunHam et se, do-eet Mebsiua ad h. l. Proprie enim dicitur de pugili, qui omnes corporis partes ita tutas ab adversarii ictibus praestat, ut feriri non possit. He chius: απ νον , ἄμεμπτρο, ακατάγνωτον. Euripides Orether: ανεπιληπινον βίον, ubi vetus Scholiastes: αναμαρτντον , ἀμαφθαρτον, αβλαβῆ, ἀκ αῖον ἐπιπλὴττεβαι. μιας ρομναικὸς άνδρα Non facile est intellectu , quia dicatur vir unius uxoris hic et v. xa. et Tit. I, 9. et quae sit uxor uniua υiri, c. V, 9. Omnino sensus esse videtur: Elds-
copum non decet vivere in polygamia; eam enim tum temporis non amplius fuisse usitatam, saltim inter Iudaeos, vix demonstrari poterit. De polygamia simultanea veteres etiam, quorum sententiam THEODORET Us probat, hunc locum interpretati sunt. Non obstat, quod cap. 9. etiam unius viri uxor commemoratur, ut ad illum locum ostendemus. filii tamen putant, iuberi, ut episcopus tantum sembi matrimonium ineat, neque secundas nuP tias celebret. Pro hac sententia militat, quod nuptiae secundae apud omnes gentes minus honoratae essent; alicubi et Poenis nonnullis coercitae. Neque vero Christiani in ulla Iaudia parte cedere debebant gentibus, apud quarum multas ad feminina sacerd, tia nonnisi admissae univirae, ut Tertullianus nos docet de monogamia, et ad uxorem I. et exhortatione castitatis. V de Grotium et I isto
nium. Caussae vero, cur iteratum matrimonium Vitupe
randum esse putarent, fuerunt fere hae: Fidem defunctoeoniugi datam fallere existimabatur superstes eoniux , si ad secunda vota progrederetur; rsa periculosa esse videbatur,
32쪽
IN EPIST. I. AD TIMOTHEUM C. III.
novercam introducere in familiam , eique liberos prioris coniugia tradere; denique etiam libidinosiorem eum puta-hant, qui alterum contraheret matrimonium. Sic Paulus se attemperaret moribus istorum temporum, nec scribere le- rem omni tempore observandam. Sed Paulum non improbasse secundas nuptias patet ex Rom. VII, 2. I Cor. vII, 9. ut recte TheodoretuS observat. Ex aliorum opinione a Paulo is dicitur esse aut suisse vir plurium uxorum , qui post restudiatam uxorem duxerit aliam , seu quacunque de caussa , seu etiam propter prioris adulterium, quae est Hammondi inprimi a sententia. Camerario ες γυναικος ἀνὴρ est Periphrasis honesti mariti; qui caste cum ruxore sua Vi Vat, una contentus; et infra cap. V, '. uxor uniuS mariti est, quae cum suo marito eas e vixit. Ceterum haec verba Apostoli non exigunt, ut Presbyter uxorem habeat, aut habuerit, sed id permisit, domne plures una habuerit. H1φάλιον - διδακτικαι θ Νηφά λιοι, εοbrius Gellius Xll, I 8. ud Lacedaemo- .nios, illos εobrios et acres viros. Sic υirum εobrium dixit Cicero in Orat. pro Coelio. Σώφρονα, moleatum, ad vitae tenorem pertinet, κόσμιον ad mores. Κοσμω ordinia aludiosus. Plutarchus Piaecepi. Polit. de Livio Druso: σώφρων κόσμος , Herodian I. κοσμίους τὸν τρόπον, ηπι σώφρονας τὸν νον, hovitalem. Erat et hoc Presbyterorum, advenien tes aliunde Christianos domi sitae excipere. Διδε τήν πρός τὰ μνους φιλανθροσπίαν , Galilaeorum ci. e. Christiano rum σκέιαν magnum inerementum cepisse ait Ap stata Iulianus. Διιακτικο ν, ,qui aptus sit ali:s instituisendis, vel etiam, qui doceat assidue, quod Vulgatus, qui doctor vertebat, sagaciter assecutus est, i 3. Diuitiaost ν Corale
33쪽
3. Mit παρρων - α ροκερδῆ) Per πάροινον h. l. alii binoaum, Linolentum, alii petulantem, iniurioa umi βρις ην intelligunt, cui posteriori significationi ipse contextus favet; in aprico enim est, παροινον τω ἐπικικεῖ, τῆ , et alis χρ ο κ ερδῆ τοῦ ἀφιλαργυρω opponi. Πάροινος vocari posset iniuriosus, contumstiosus, etiam qui absque vino talis est. Hoe sensu Plutarchus Lib. an Seni geri reip. Aridaeum regem hominem dicit fuisse, υπο των αεὶ κρατύντιον παροι νύ μενον, tib iis, qui PIUS Ualebant, contumeliOSe fractatum. Deinde παροιν Ια auctore Hesychio , Vel eo potius, unde is eam glossam hausit, est, η ἐκ τῆ οι- rβριο - οῖα. ποτε αμαρτία. Cf. Hyphe, sebS. LOGn. ad h. l. πλῆκτην, Hon PercuSSOrem, vel vehementem, non manu promtum, qualis ille apud Gellium, XX, I. Plutar-elius in Catone maiore τν πληκτην. Aut, non quiaeerba clamore corripiat et castiget, non μάχιμον, ut
exponit Hesychius. M αἰσχροκερδῆ deest in codicibus plurimis, Versionibus et Patribus, probante Griesbachio omissionem. , αμαχον, αφιλαγυρον) Sed qui aliis facille cedat, lites fugiat, nequo ait aυarus. Ema ιῆ, cf. Eph. IU, 5. Ἀμαχον, non ligitio-4um, αφιλονεικον.
. Του ἰδίου - προις κενον ) Τοῦ Mis i. e. τῶνομίων, bonum et diligentem patremfamilias hunc decet esse. Male enim committuntur aliena ei, qui sua negligit. Domum uniuscuiusque, teste Seneca epist. 74. Romani veteres pugillam rempublicam GSe iudicaυerunt, et Chilo apud Plutarchum s Conviv. Sapient. δεῖν βασιλευο-Mνν πόλιοι τον οἶκον προσεοικενω dixit. Plutarchus in
34쪽
IN EPIST. I AD TIMOTHEUM. C. III. o
νότητοςὰ Τέκνα ἐν υτ οταγῆ, i. e. υποτεταγμ ένα, υπή-xta. 'Eν παστ σεμνοτητ cum omni modestia. Iatelligenda est modestia liberorum, non parentum.
νῖρ. Cicero ad Atticum X, p. de Caesare: Iam , quibus utamur Dei sociis, Vel miniStris, si ii Proυincias , ii Rempublicam 1 egerit, quorum hemo duos menses potuit patrimonium εuum guhernare' Augustus Caesar apud Senec. Clement I, 9. ad Cinnam, qui in se consilium inerat: Quo hoc animo facis' ut ipse sis Princeps' domum tueri tuam rion ρOtcg. 3
puer, recenS diScmulatu Suo. Intelligitur recens factus Christianus. Sic et Gellii XVI, 7. nouitii ac semidocti ;metaphora a plantatione desumta. φυταριον de homine minus solide instructo dixit et Λrrianus IV, 3. in Epicte- letum. ἴνα μή - τοῦ διαβολκὰ Ae superbia inflatus in-ciescit in iudicium conυitiatoris, ne hominibus occasionem praebeat, male de se iudieandi. Τ υ φοῦσθαι esttaano at olidoque fastu lab rare. loseph. c. Apion. I, 3. πως ουν ὐκ ἄλογον τετ υφω σθα ι τὰς 'Εληνας ως μόνους ἐπιταμένους τα quis igitur non Videat, Graecos Nario stolidoque faεtu laborare, quasi 4oli rerum antiquarum cognitionem teneant y Διαβολος significat maledicum, calumniatorem, et κρίμα riudicium, quod de alio statuimus. Alii intelligunt Saturiam, et vertunt: ne εimili modo ut Satanas sturitatur. Sed Prior interpretatio et rei et contextui est aytior.
35쪽
. Δερο δὲ ἔξωθεν Mαρτορ Ια , laus. Oισεω- θεν pro οἰ ἔξω, non christiani, Iudaei et Gentiles. COl. IV, 5. et alibi. --- τοῦ et macula grauis Nitae praeSentu aut prioris a calumniatoribus obiici queat. Possunt tamen duae Phrases distin- sui, ut ἐμπίπτειν εἰς ὀνειδισμον sit incurrere in aliorum υituperium. ἐμπίπτειν εIὸ παγίδα τοῦ διαβολου autem, inFidia3 diαboli experiri, vel, quod magis placet, incidere in insidias, quae struuntur ab advera sariis religionis christianae. Παγὶς , laqueus, metaphori- 'ee est omne id, quod perniciem affert, sunt etiam insidiae, quae struuntur vitae, Vel pietati, vel famae alicuius. Vid. ScHLEUsNERI Lexicon. V. παγὶς.8. Διακόνους - προσέχοντας) Διακόνους ἀσαυνωο, st. χρη- Σεμνους, graues. Mi non mendaces, non bilingura. Virgilius: Tyriosque bilin-ιingues. Ubi Servius, faruacea. Mi οἴνου πολλε προσέχοντας , non multo Uino deditos. Προσέκdeleetari Hiqua re. Philo de Pros. p, 472. E. ἐνὶ προσέχουσαν ανδρὶ, ινος ὀκουρίαν αγαπωσαν, unLdeditam marito, et uniuS conSortio contentam. Plutarct. Quaest. ἡ θεροτο--ρει μεθυσκε θω.
9. Ἐχοντας - Retinentes Christianam doctrinam, et puram conεcientiam. υχειν h. l. pro κατέπιιν. Mυς ριον τῆς πχεως, idem quod Col. IV, 3. το -ς ριον τῆ , Oeculta religionis doctrina. Sio voratur christiana doctrina, quia Paganis occulta fuit ita .
36쪽
IN EPIST. I. AD TIMO THE UM C. III. 35
Io.-ωτοι - διακονέπωσαν ui autem exploren-rentur priuaquam muneri admoueantur. Non intelligitur exploratio scientiae, sed vitae. Vox δοκιμά ζεσ- desumta est ex itire Attico. Pollux. VII, 6 Δοκιμασία ἐε τοῖς ἄρχουσιν ἐπ ηγγείλετο, uti τοις κυ ρωτοις, ειτ
natus, non apud Graecos tantum obtinuit, sed et Hebraeos. Romanos ille. Seneca Contro Vers. I. a. Ambitiosa lex est, ad sacerdotium Notae ganctitatis admittit, inqui rit in mores - in Niιtim. Moi is erat apud Christianos, ut a presbyterio publicarentur nomina eo inni, qui ipsi liui emuneri viderentur idonei , ut si quis in eccletia haberet, quod culpet in iis, id proferat. Cf. Grotium ad h. l. ἀιέγκλητοι ἔντεσ) POStquam apparuerit, nihil illis μοεεί . obiici. Nam saepe eSSe dicitur id, quod palam apparet. 'H. Γυναικαο -- Γυναικας, se. ἀυτῶν, Diaconorum. Chrysostomus, Theophylactua, et post eos recentiores diacoritSSas expositere : sed de iis agitur instac. V. Sunt i itur hic iptelligendae uxores Di conorum. Σεμνοις, graυ a. Ita graVem semivam Apuleius in Apologia dixit. Mii διαβόλους, non detrahentes, ut Uulgata hahel: 12. Δικκονοὶ - 2 ιων οι κων ὰ cf. supra cOm. a. q. II. Oi γαρ καλας - ἐν χριςω 'Liσοῦ Qui enim lauadabiliter perfunguntur miniaterio, grcidum sibi cadpresbyteratum PGrant, et magnam libeι tialem dicendi in docenda religione. ln voce βαθμὸν alludit ad se. eularem militiam. Hadrianus Imp. iii sententiis excus. cum
37쪽
δυνν ς' ηιο πραιτωριον ταβῆναι. Παρρησώ, libertas in dicendo; et πίως doctrina ipsa. 14. Tαντα σοι --Haec tibi scribo, sc. aliquando restrictius, quia vero, me br i futurum tecum i
interCenerit autem, quod me cito assore prohibuerit. rudi ut his litteris monitus, noris ea, quae alioqui euram sueram dicturus. οἶκος Θεω, statim explicatur per ecclesiam Dei; quae cur ita vocetur, patet ex Eph. II, 2I. Ra. 'Aναςρ φλεδω, Ueraari, agere. I 6. Στυλος - - μυςηριον Firmissimum funda. mentum, quo utitur religio, et Omnium confessione madiimi momenti eat haec lim recondita religionis doctrina, quae nempe sequitur. Comma hoc parum commode cum praecedentibus verbis τύλος H in ιδραίωμα αληθείας connectitur, quanquam Synedrium Magnum hoe titulo passim honestari ait LightDotua ; item vero mulato incommodius a sequentibus .divellitur. Nam particula, καὶ novae periodi initio non congruit. Deinde frequens est in bae epistola, Τimotheum confirmante et excitante, Praesandi formula, qua Paulus rem quampiam mox a se dicendam commendat ut Meram, bonam et Salubrem, e. g. c. I. I s. IV, 9. 6. Similibus loquenia . modis utuntur Rabbini. Ita R. Levi Barcelonita rationem, quare Iiherationis istaelitarum e servitute aegyptiaca, tot signa memoralia in XV praeceptis ad Pascha concurrentibus assignentur. hane affert: quia fundamentum id magnum ait, et columna valida legis ac religionis Iudaicae. ruimonides: Fundamentum fundamenti, et
38쪽
IN EPIST. L AD TIMOTHEUM C. III SI
tolumna sapientiae haec eSt etc. Στυλο ς καὶ ἡδρα uμα per Hendyadin : firmi imum jundamentum. 'Aλ Θ. ια ι, et religio, quia et vera est, et ad pietatem ducit. Μυς ηριον h. l. non est universa do-etrina christiana; eonsideratur enim ut pars sed gravissima pars illius doctrinae. Mέγα, quod gravissimum est , maximique momenti. 'Oμολογουμένως ,
ad h. I. anntitat: Mihi ευ bolet, Deum additum fuissenduersus hereticos Arianos. Camerariuε: Non est stratem uitieratis senStia, siυe o legatur, seu θεὸσ. Decidendi rationes de hac varietate Lectionis Grirabachius ac .coratisfinie exposuit. Codicos variant, aliis legentibus eo,
Miis θεὸς, paucis O. Sed codice, solos nihil decidere, Omnibus notum est. Ε' Verεionibus sola Λrabica polyel. legit Θεοe, ceterae omnes non sed pronomen ἔς sive o. Patres latini omnes legunt mySter itim s. sacramentum quod manifeatum ete. licet de Christo intelligant. Λ ει tribus graecis, antiquissimis temporibus, rarissime excita tus est hic locus , ne eontra Arianos quidem, initio controversiae Arianae. Sic Cyrillus Alex. non provocat ad hune loeum contra Iulianum, negantem, Iesum a Paulo un quam alipellatum suisse Deum; nec vocabulum θεοe oppo-nst Nestorio. Reserunt quidem hoc dietum ad Cliristum. sed ex hoc non sequitur, eos legisse θεος, nonnulli enim christum ipsum μυς ριον nominare solebant. Θεος omni 26 leeetunt Gregorius Nyss. Chrylostomus, Theodoretus, Damascenus, Oeeumenius, Theophylactus. Oe legerunt Cyrillus Alex. et Theodorus Mopsvest. Epiphanius, GeIasiua Cyzizen L Macarius Hieros apud Gelasium, teste Wet C a ste-
39쪽
stento. Praeterea se mo inter opera Chrysostomi Tom. X. . pag. 76 . ὀι ,γγουμενως μέγα το τῆς ἐυσεβείας ριον. ἀγγέλοις, ἐπιτιυθη ἐν κοσμφ - αὐτῆ Praeterea ος habuerant codices eorum, qui Macedonium sub Anastasio Iesb. ος in Θεος mutasse narrarunt. 'o occurrit apud Gelasium Cyzic. in Harduini Colleci. Concit. T. Ι. p. I8. et in Ser m. de incarn. inter opera Chryl. T. VIII. p. aip. Apud Cyrillum Scythopol. legitur: ἐν ιερουσαλὴμ τὸ μέγα τῆς ἐυσεβείας ἐφανερώθη μυς ριον ἐν σαρκὶ ἐφανερωθη. καλως τά το λέγων, ουτος ο ἐμέτερος λόγος. Licet
ex unaquaque lauium lectjonum elici possit tensas bonus , imo isdem, Videtur tamen ος praeferendum. Est enim haec lectio omnium dissicillima, et ex ea vitio Librariorum sa- cile oriri p. terat o vel ΘΣ. Si vera est lectio ος, colonponendum est post μως 1ριοκ, ut cum ti tensus incipiat, hoc modo: oe ἐφανεραθη ἐν σαρκι, ἐδικαιωθ' ἐν πνέυματι ille= qui conapicuua fiactus est in humana natura, silium Dei se esSe OStetistit eo, quod misit Spiritum, vel : Ei, qui conερ icuus factuε-eεt, tanquam homo, ius redditum eat per Spiritum, dem hat der Geist leta Reelit verse hasst. J Si legas o, ponitur neutrum Pro mas culino, et intelligitur Cliristus ipse eodem 1ensu. Πνευμα h. l. potest esse ipse Spiritus sanctus, vel etiam dona miraculosa Spiritus. His enim Christus ἐδιααιώθη, iu1tifcα- tus est, i. e. declaratum est, Christum esse eum, qualem sahaberi voluit, nempe filium Dei. Ipse Christus Io. XVI, 8. Io. simile quid dixit. verbis his: 'E κεῖνος Spiritus S, ἐλέγξει τον κοσμιον - περὶ δι αιοσυν ς etc. con Vincet homines, me iustam caustam habere; me nempe esse eum, quem me .esse dixi, filium Dei. Δικαιἔδη nempe dicuntur ii, quorum caussa agnoscitur iussa , quique veI
40쪽
IN EPIST. I. AD TIMOTHEUM C. III. 5
absolvuntur iudicis sententia tanquam insontes, vel quibus redditur quo erant fraudati Sensus est idem Rom.
I, 4. quem locum et a nobis annotata velim conseras.
Idem sensi is est, si πνεύμα sumas pro vi illa divina, per quam Claris iis miracula edidit. Πνευμα potest etiam esse ipsa doctrinα christiana , ut saepe hoc vocahulum sumitur in Ν. Τ. lihtis. Tum sensus erit: Christi caussa defensa est hactenus, quod doctrina eius, a Spirita sancto profecta, C divina, festicissimo Liccessu I e commendavit humano generi. Neque enim caussa cecidisse existimari
poterat Iesus, dum eius divina veritas ubicunque terra rum uberrimo cum fructu divulgaretur , omniaque impedimenta ab hostibus obieeta superaret. Uid. NOEssELT, opusc. isse. 2. pag. 5 I. s. Adde eiusa. Exercitati. ad Sacrar. Scriptur. interpretationem p. I 38. l. αγγέλοιο
Convectus est angelis. Hoc de ascensu Christi in coelum commode intelligi potest Posses etiam Oertere cognitus est angelis, qhia, ut Grotius monet. videre apud Hebraeos ad omnem cognoscendi modum transferturi Post resurrectionem Christi, et Spiritus S. effusionem paruit angelis ratio et modus redemtionis humani generis, Eph. III, Io. I Petr. I, Ia. Aliis gγγελιι h. l. sunt Apostoli; illis enim Christus in vitam redux saepius a Vparuit, ut essent testes resurrectionis. ἐκ ρυχ ἔθνεσιν γ i. e Μaiestas pariter ac doctrina eius non inter Iudaeos tantum, sed et inter gentes alias praedicata est. ἐμμέυθη ἐν Fides ei habita est in toto serrarum Orbe . nempe a
magna parte hominum. ἐν- Susceptus est in gloriam. 'Εν pro alo. autem hic videtur esse ipsa maiestas diuina . et tota Phrasis significare idem