Tractatus de Papa ubi et de Concilio Oecumenico

61쪽

TR1CTATI S DE PAPA. Mnec Gallicanae Ecclesiae doctrina erat, nec etiam sua. Sed ita mentiendo declarabat, quia ita volebat rex. Iam quanti valeat Athanasiorum ejusmodi doctrinalis auctoritas, lectoris judicium Sit. II. Beelaratio quatuor articulorum fuit tyrannica perseeutio. - Εtenim 1' voluit conventus declarationem suam eSSe, non simplicem doctrinae suae expositionem, sed formulam estieariter obligatoriam, eo sensu quod potestate regia et sub paenis

prohiberetur ne opp0sita doctrina jam libere propugnari posset in Facultatum theologicarum lectionibus, iri seminariis, in thesibus ad gradum, in sacris concionibus, in libris, ac ipsis etiam pastoralibus Episcoporum instructionibus;

item eo sensu quod Facultatum, seminariorum aliorumque scholarum theologiae prosessores adigerentur seu Stricte tenerentur ad docendam tanquam veram et certam quatuor articulorum doctrinam. Quod ut pateat, satis erit ex actis ipsis pauca recensere. - Bie 26 novembris 1681 sic peroravit promotor conventus jansenista Loquelin : u Mouleg li ces articles fles 6 arlicles de la Faculte en 1665ὶ ce que uous jugereZ a propos . . . Changeg ce qui I 'est qu'une simple declaration d'un jugement doctrinal de la Faculle de thsiologieen une decision de Pgglise gallicane, qui tienne lieu de ehose jugde, au molns pour la France. η Die 17 martii 1682, Ian- senista Choiseul de Prastin, Tornacensis Episcopus, Sic locutus est nomine commissionis ad praeparandam declarationem deputatae : u MMgrs nos commissatres m 'oni enco rechamsi de votis dire que leur avis est qu'il soli di essδ des articles en forme de canons et de decisioris, p0ur inre en-vores a lotis lus prelais dii roraume, avec uno circulaire qui marque les motila que uous aveχ eus d'eclaircir celle ma-tiere, et de dsiclarer vos sentimonis fur un Sujet Si important. 0u'il uous plat se aussi de prier MMgrs nos presidenis de porter au roi avec lovS I OS Seigneu PS vos cummi Ssui res voire deliboration, volt e teli re circulaire et vos articles; et de supplier Sa Majusle d'en uouloir aulorifer l'exe-

62쪽

nuscriptis quae asservantur in bibliotheca Episcopi Atreba- tensis; solio 245 . - Sic prosequuntur acta : a Mgr de Tournar arant lini son rapport a ajoulsi, que Mgr de Meaux avait pris la pei ne de dresser des articles en latin, qui avalent etsivus et examinsis avec beaucoup de soin par MMgrs les commissatres et M grs les presidenis ; et que, tui, it avait aussi

nant les demandes qu'on prie Sa Majestsi d'autoriser par sadeclaration pourte parsa it elabiissement des quatres articles par Mgr de Meaux. η Dictae supplicationis ad rogem tenor is suit: u L'assem bisie supplie tres-humblement te roi dyordon-ner que la declaration que te clerge a juge a propos de donner de ses sentiments fur lyautori te ecclesiastique, soli enregis-lrde dans loutes les cours de partement, bailliages, Ssinε-chaussees, Γniversitsis et Facultes de thstologie et de droit canon du roi, pars et terres de Sa Majeste; defendre u tous

trine qui 3 est e liquee; et que les syndies des Faeul Ira dethdologie presenteroni auae ordinat res des lima des eopies des- dites foumissions, signfes par te gres ter desilites Facultri.

63쪽

Que dans lous les collὐges et mai sons desdiles Universitos ou il Τ aura plusi eurs prosesseurs, soli qui is solent regulires

t 'ense igner uiae des trois annues conseculi veS... 0u'auguribachelier soli seculier solt rsigulier ne pourra sit re licencie, ni et re recu docteur, quaprὸs avoir soutenu ludite doctrine dans rune de ses luses. v liisce postulationibus ab Episcopo Tornacensi propositis unanimis accessit assensus. Fuerunt nempe trourges tiras udiet euses et approuu es par totile la eompagnie issiance dii 17 mars 1682. solio 471-476 du manuscrit conservsi a la hibliotheque de I siveche d Arras . Edicti regii, quod sic unanimiter postulatum fuerat, tenor

est hujusmodi : a Besentions a totis nos frieis, et aux etran-gers sitant dans no ire rorati me, sdculiors et reguliers de quelque ordre, congregation et soci sitsi qu'iis solent, d'enseignerdans leui S maisons, colleges et seminatres, ou d erire au- cune cliose contraire a la doctrino contenue en icelle dEclaration ... Erioignotis a totas les Archevoques et Eveques denotre r0Saume. . . d emplorer leur autoriisi potir latre enset-gner dans I silendue de leui s dioceses la doctrine conlenue dans ladite dὁclaralion satio par tesdiis depulsis du clerge. nPostea Parta mentis injungitur edicti execulionem procurenta Sans Souslair qu 'it 3 soli controvenia direclement ni indi- reclement, et a proeuer contre les conti evenanis en ta mansere qu' iis te jugeront a propos, selon l exigence deS CRS. nΕvincunt documenta ista conventum anni 1682 revera V0luisse et procurasse ut declaratio sua foret striete obligatoria in eo sensu quem diximus : id est, primo, in eo SenSu qu0d interdiceretur omnibus, in tota Gallia, quidquam docere aut Scriptis edore. declarationi quatuor articulorum contrarium, Sub paenis arbitrio magistratuum infligendis; secundo, in eo sensu quod cogerentur theologiae professores hujus declarationis doctrinam tradere, et scripto promittere se tradi-

64쪽

p1Rs Stainsa. 57turos; nec posset ullus licentiam aut doctoratum consequi, nisi eamdem doctrinam propugnaSSet. injicies cum Bossuetio et soquacibus. - Εrrarunt SubSecuti Romani Pontifices et theologi exteri, existimando voluisse conventum edere deereta seu de initiones quibus adhaerere tanquam fidei artieulis fideles lenerentur. Hoc non voluit conventus, sed tantum exponere doctrinam apud Gallos

receptam.

Respondeo : 1' Falsum est Romanos Pontifices et theologos exteros quoad intentionem conventus errasse. Conventui nempe non exprobraverunt quod voluerit fidei artieulos quibus conscientiae ligarentur decernere. Sod ei exprobraverunt quod suos quatuor articulos voluerit in Galliis ita doceri ac propugnari ut contrariam ductrinam nullatenus jam docere ac propugnare liceret. Porro id revera voluit conventus. Voluit enim quod fecit: porro duo haec praestitit : quatuor articulos suam declaravit doctrinam, et edictum regium postulavit ac

obtinuit, quo prohibitum est ne alia in Galliis doctrina doceretur ac pr0pugnaretur. Hoc sensu obligatorios voluit suos quatuor articulos ; et hoc sensu tanquam obligatorios editosa conventu suisse repularunt Romani Pontifices et exleri theologi. Quod autem conventui in lentionem emoneo adscripserint arti eulos fidei proprie dictos condendi, est gratulla salsaque aSsertio, vaniSSimumque effugium, ad excusandas excusationes in peccatis excogitatum. - 2' Falsum est Voluisse dumtaxat convenium, apud Gallos receptam doctrinam exponere. Nam hac expoSitione contentus non fuit; sed postulavit regio edicto doctrinam hanc docendam et propugnandam injungi, ac contrariam prohiberi. Sane si voluisset conventu S Suam dumtaxat opinionem promere, articul0Sedendo non postulasset brachii specularis auxilium ut contraria doctrina doceri ac propugnari sub poenis prohiberetur. 2' Εjusmodi agendi ratio conventus anni 1682 iri annis suit ac perseculio. - Εlenim cuilibet in Gallia jus competebat quatuor articulorum doctrinam habendi pro erronea et

65쪽

58 TRACT1TI S DE PAPA. illicita. Lam sic judicabat Sedes apostolica, cum catholicis lotius mundi scholis. Nec intenderat conventus satente Bos-suet et testantibus aclisin artieulos fidei edere quos veros eredere Galli ex conscientia tenerentur. Neque somniavit idem convenius penes particularem sS nodum residere dogmala in-

fallibiliter definiendi potestatem. Igitur certo certius erat jus cujuslibet Episc0pi, presbyteri ac laici, post emissam a conventu doctrinalem illam declarationem, oppositam doctrinam propugnandi, docendi et scriptis propagandi. Porro jus istud impediri conventus procuravit. Petiit nempe elobtinuit a rege ut jus is d de medio tolleretur, et quicumque illo usi deprehenderentur, paenis sui acerent. Quid aliud tyrannis, quam jurium violatio 3 - duae quidem tyrannis simul quoad mullos perseeutio fiebat. Episcopi enim qui doctrinam declarationis erroneam censebant et illicitam, ad id

adigebantur ut, vel contra conscientiam suam agerent, eam

in suis dioecesibus doceri ac propagari permittendo, vel poenis, magiStratuum orbitrio, coercerentur. item theologiae professoreS, Vel mentiri cogebantur, eam doctrinam ut veram tradendo quam salsam Sciebant, quamque Sine gravi peccato doceri non poSse censebant, vel depositionem aliasque poenas Subire. Item juvenibus qui gradus academicos ambiebant, facta necessitas, ut vel doctrinam quatuor articulorum propugnarent, licet id prorsus illicitum ducerent, Vel in perpetuum arcerentur a muneri hus et beneficiis ecclesiasticis, ad quae sine licentia vel doctoralia non patebat adi-luS. Saevissima Sane persecutio luec. Et eo quidem delestabilior, quod ipse conventuS, ut Archiepi Scopia in Cameracensem ad subscribendos quatuor articulos alliceret, ei declaraverat

tu on ne pretenduit pus en satre uite decision de Di Ρroces-verbaux, seance dii 19 mars 1682 . Hoc ipso licitam omnibus implicite declarabat doctrinae istius impugnationem. Et nihilominus regium edictum postulavit et oblinia ii, quo sub poenis impugnatio prohiberetur, propugnatio Vero prolasSoribus et licentiam ambientibus injungeretur.

66쪽

versiarum fidei judicem supremum et insallibilem, cui competat potestas desiniendi et desinitiones suas obligatorias enficiendi, dogma catholicum est, quod nobiscum propugnant

gallicani systemalis defensores. Judicem istum Supremum nos dicimus esse Ilo manum Pontificem, sive Solus pronuntiet, Sive coriudicante concilio oecumenico. In Gallicanorum autem STSlemate, non residet dicta praerogativa penes papam si solus desinial, sed dumtaxat accedente consensu concilii secumonici vel Ecclesiae dispersae. Quae Gallicanorum opinio,

etiamsi non esset certo erronea, non tamen a conventu cleriniani 1682 intrusionis crimen averteret. Iste siquidem conventus, etiam juxta Gallicanorum STSlema, nequaquam erat controversiarum fidei Supremus judex, et lumen sibi usurpavit potestatem supremi quoad fidem judicis. - Εlenim 1' si contingat de doctrina in scholis catholicis, Sciente et permittonte Ecclesia, tradi solita, oriri contentioneS, ad Solum controversiarum fidei judicem supremum pertinet prohibere ne in posterum propugnetur, et professores ad doeendam doctrinam oppositam adigere. Nam professor obligari nequit ad docendum aliquod dogma tanquam certum, nisi simul obligetur ad habendum idem dogma pro corio ei indubitato. Alioquin obligari posset ad asserendum tanquam certum, quod certum non crederet, nec credere teneretur; id est, obligari posset ad mentiendum, quod manifeste repugnat. Ergo ut obligari possit quis ad latiter docendum in materia fidei, interveniat necesse est judex ille qui insallit,iliter doctrinam illam veram desinire et credendam injungere potest. Ergo Solus fidei supremus judex decernere potuisset ut professores Galliae talem doctrinam docere tenerentur ei contrariam sub poenis prohibere. Id lamen attentavit conventus anni 1682. Nam pelivit et obtinuit regium edictum pro sessures adigens ad ducendam tanquam Veram quatuor articulorum doctrinam, et oppositam sub poenis prohibenS. Nimirum i Ste aulicorum conven-

67쪽

60 TRACTATΓS DE PAPA.lus in locum supremi controversiarum fidei judicis sese in-l rudere ausus est, et ejus potes latem usurpare. Quod quidem allent alum eo pejus suit quod doctrina, sic proscripta per

edicium a conventu cleri postulatum et oblentum, esset illa ipsa quam solam Sedes apostolica constanter probabat, quam unanimiter ut certam et tenendam tradebant doctores catholici, de qua Sua resius dixerat : mee est ealholieorum omnium sententia, cujus oppositam Bellarminus haeresi prorimam et certo erroneam pronuntiaverat. Equidem regium suum edicium abrogavit Ludovicus XIV. At corium remanet edictum istud a conventu cleri approbatum, postulatum et obtentum fuisse. - 2' filio etiam ex capite intrusionis reus convincitur

dictus conventus. Certum nempe causas majores esse Romano Pontifici reservatas. Nec minus certum majoribus cauSis p tissimum adnumerandas de sde seu dogmate controversiaS. Et dogmatica sane quatuor articulorum materia. Nec dixerunt hujus conventus pra lati, haec DEcl ARANDA rase duzimus,

quasi doctrinalem dumtaxat opinionem exprimentes et liberam oppositam relinquentes; Sed dixerunt haec sanetenda. Voluerunt nempe doctrinam a se assertam obligatoriam in docendo seri, et oppositam efficaciter e scholis et scriptis expelli. Ad quod postularunt et obtinuerunt edictum regium. Igitur ita pronuntiando et proscribendo, majorem causam dirimere ausi sunt, et propriam Sedis Apostolicae potestatem

invaserunt.

g 6. - duomodo ii qui conventui anni 1682 intersuerant, quosque Rex ad sedes Episcopales postea nominavit, anno 1695 summo Pontisci satisfecerint: et an eorum epistola suerit vera rotractatio fou r probatio declarationis anni 1682.

Hac de re subjiciemus primo documenta. Tum exquiremus an diciorum nominatorum litterar fuerint vera retractatio seu reprobatio declarationis anni 1682. I. Prauia illuntur documenta. D ΓMEATOM I. - Εaecerptum eae opere Nouueaux opusculos de Fleury, auctore Emery. - a M. Fleury notis murnit encore

68쪽

secondordre, a l 'assem bido de 1682, avalent eth nomines par Louis XIV a des hvsichus, mais te Pape Innocent XI ei sonsuccesseur Alexandre VIII resussirent constat tament de leur accorder des bulles. Iis n'en oblitarent qu'en 1695, solis lepontificat d Innocent xl I. Les Papes exigeatent d eux une salis- faction. 0n convini crisin qu' iis ecri ratent une letire de fou- mission au Pape Innocent XII. La redactiori de la tellrosousfrit bien des longustiirs et des difficuli sis. 0n proposa dif- renis projeis qui nous Ont sile conserves par M. Fleury s

opere citato, p. 162, Paris, l807 .

Ibi reseruntur variae formulae Parisiis discussae quoad dictam satisfactoriam epistolam. Alias ego prae manibus habui, o manuscriptis Bibliothecae imperialis Parisiensis desumptas. Eas simul conserendo facile perspicitur, in hunc scopum desudasse aulicorum Galliae calliditatem, ut epistola videretur esse retractatio quatuor articulorum, atque ut talis a Summo Pontifice acciperetur; Simul vero in ea ponerentur aliqua verba ambigua, quorum ope p0Stea contrarium propugnari posset. Ad quod intentum apta visa est et praevaluitlandem formula ista : Mens quippe nostra non fuit quidquam

decernere.

DocuvgNTvκ II. - Teatus epistolae satisfactoriae ad Innoeentium XII missae. - a Cum in hac lania ex ullantis Ecclesiae felicitate , ingentes christiani omnes paternae providentiae sanctitatis vestrae fructus percipiant, facilemque in sinum clementiae vestrae aditum experiantur, nihil accidere molestius nobis potuit, quam quod eo nunc loco res nostrae sint, ut aditus in gratiam Sancti talis vestrae nobis hactenus interclusus videatur. Cujus quidem rei cum eam luisse rationem perceperimus, quod nos eleri Gallicani eomitiis auito 1682

Parisiis habilis interfuerimus, idcirco ad pedes beatitudinis

vestrae provoluti, profitemur et declaramus nos vehementer

69쪽

62TR1LTATES DE PAPh. quidem et supra omne quod diei potest eae eorde dolere de rebus gestis in eo mitiis praedictis, quae sanesitali vestrae et ejusdem praedecessoribus summopere displicuerunt. Ac proinde quidquid in iisdem comitiis circa ecclesiasticam potestatem et pontificiam auctoritatem decretum censeri poluit, pro non decreto habemus et habendum esse declaramus. Praeterea pro

non deliberato habemus illud quod in praejudicium jurium

Ecclesiarum deliberatum censeri potuit. Mens quippe nostra non fuit quidquam deeernere et Ecclesiis praedictis praejudicium inferre. Prompti insuper, in profundissimi obsequii quod sancti lati vestrae prosi lemur et demissae reverentiae pignus, ita nos gerere, ut de debita nostra, quam ad extremum vitae spiritum sanctitati vestrae impensissime praestabimus obedientia, et de nostro pro tuendis Ecclesiae juribus gelo, nihil unquam possit desiderari. Ilis itaque perlociis nostris litteris speramus, et sancti talem vestram humillimo obtestamur, ut nos in gratiam benevolentiamque landem receptos, Ecclesiis ad qua S rex noster christianissimus nos nominavit, praeficere dignetur ... nDe ista epistola dicit Emery : u Elle sui sic rite avec l'approbation au molns tacite de la coiar debuisset dicere par ord=ὶ, et de quelqueMuns des principaux Exeques dii roFaume, et notamment de Bossuet. - Cest lui Bossu et in qui en anait donrias

DoccvgNTO III. - Epistola Ludoviei XIV ad Cordinalem d Estrias qua constat denegastis fuisse bullas ob prarum quatitor arti eulorum doctrinam. - Scripta suit die si septembris 1688. In ea sic legere est : a Lllo Sa Sa inlothi s' est opiniat reo par uno duretu inflexibio a refuser les bulles a celix que j'ai

70쪽

de ce resus, et que les Exeques de inon r0Sati me qui ontacquis te plus de repulation dans toule la chrθtientd Ont sui vi Ies memes marimes qui soni oujourii hui te preteate d une

justitieatires . Igitur, teste Ludovico XIV, Sedes Apostolica

denegatarum hullarum causam allegabat nominatorum a rege doctrinam, quam contendebat non esse sanam. Ei, eodem I. udovico XIV lesie, istam eamdem doctrinam antea tenuerant praecipui Galliarum Episcopi, quibus lamen bullas concedere Sedes Apostolica non renuerat. Agitur, ut palel, de doco trina in declaratione quatuor articulorum contenta, prout expresse in sequenti documento. D GENTcv IV. - Ab adpotato Talon perorata die 25 janustrii 1688. - a Celle assein blec de l682 n a pas pretendusormer une decision d 'uno controverse do ulcuse, mais rendreun istino ignage publicet authentique d'une vἡrile constante. . . L'on a xv pourtant avec selonnemeni que te Pape a regarde eette distaration comme une injure salse a son autorit . Entelle sorio que, tu roi a Sant nomine u lipiscopat quelques-

rem se des bulles, solis te preterte qu iis ne font pus professiond'uue suine doeti ine. Si ce sonilement est Solide, nous sommeson blat de ne plus axoir a l'a venir d Exeques; puisque loustes ecclesiastiques dii roTaunae, et particulierement celix quiprennent dans les univerSites les degreS... solitiennent avecune sermetu invinci ble les propositions doni le Pape seplaint ...L'opiniatret e du Pape est cause quo irent eaeinq eglises calli, drales demetirent destiluces de PasleurS. Qui p0urrait syimaginer que te Pape laisse te tiers des eglises de France va