Tractatus de Papa ubi et de Concilio Oecumenico

71쪽

pus que te Pope soli iusuillible, quila ne tui attribuent pas le

assem biees du elerg , t. V, p. 507 des Piὸees justisticatio in Igitur anno 1688 erat notoriolatis publicae, non alia de

causa denegari bullas nominatis, quam ob doctrinam declarationis quatuor articulorum nee non g Sla quoad regaliam

et quod huic doctrinae et gestis adluesissent. DocuMENTUM V. - istola Ludovies XIV ad Innoeentium XII. - Tre satiat Pere, j'ai tot ours beauc0up espsire de l' eleva-lion de Vol re Sa in letsi au pontificat potir l avantago de l'Egliso

et Pavancement de noti e saltile religion. J en reconnais pre

les ord res necessa tres, usin que les uir atres contenues dansmon sidit dii 2 de mars l682 c0ncernant Ia ddclaration salte par te clergo dii royaume fa quoi ius conjunctures d alorsm'avalent oblige) n 'aient pol ni de suilo. Et c0m me je Sou-haile, non seulement que Vol re Salii letsi soli in sorinde de mos Sentim enis, mais aussi que iovi te monde Sactae par uia te- moigna ge public la vendi alion que j 'ai p0ur ses satiates et grandes qualites, je ne doule pas avssi que Vol re Salii leten'I reponde par loutes sortes de prelaxes et de lemoignagos de Son a flectiori paternelle enuere naui. Cependant, ju prie

72쪽

II. An epistola satisfactoria anni 1695 vim retractationis habere censenda sit ΤΡΗΟposiTio Ι . - Declaratio quatuor articulorum non fuit, nec a Romanis Pontisteibus reputata est DEcRETUM FIDEI, quo voluerint Gallienni praesules animas ad et edendum constringere.

1' Non habuit declaratio illa formam deereti sidet. Nam ut aliqua declaratio dogmatica sormam habeat definitionis adsidem obligantis, debet expresse pronuntiari id quod declaratur esse de fide catholica, alque ex obligatione ab omnibus credendum; quod sieri solet reprobando contrariam opinionem tanquam haereticam. Porro declaratio gallicana nihil tale prae se serebat. Unde, attento vel Solo ipSius tenore, non potuit a Romanis Pontificibus, vel a quolibet alio mente sano, haberi tanquam definitio sidet, qua gallicani praesules conscientias ligare praesumpserint. 2' Fuisset ejusmodi gallicanorum praesulum praeSumptio, apertissima dementia; siquidem pauci unius regionis praelati sibi potestatem vindicassent sidem desiniendi, ita ut christiani ipsorum definitionibus credere tenerentur. Quod idem fuisset ac insallibilitatem sibi tribuero, eo ipso tempore quo eam Romano Pontifici denegabant, clin solo concilio cecumenico, vel EccleSiae universalis dispersae judicio residere pronuntiabant. Quod hac lanta dementia capti fuerint Gallicani praesules, nec Romani Pontifices, nec alii unquam Sumniarunt. 5' In gestis ipsis conventus anni 1682, contrarium expresse declara lum fuerat. Nempe die 19 mars dixit de Brias, Cameracensis Archiepiscopus : a du'il avail etsi nourri dans des maximes opposees; mais qu'il a vati sito con-vaindu par M. i' uequo de Tournai et M l. les commissa tres; et qu'il ontrait d'aulant plus volontiers dans leurs senti-menis, que l'on ne presenda it pas en faire une decision de sol, mala seulement en adopter Popinion. n Sane non ignorabant Romani Pontifices dicti conventus gesta. Sciebant igitur non eam mentem suisse gallicanorum praesulum, ut conscientias

73쪽

garent.

Pgopostrio II'. Litet declaratio quatuor articulorum non fuerit decretum fidei, fuit tamen rerum ac proprie dictum decretum. - Qui facit aliquam declarationem doctrinalem, licet non intendat alios ad credendum obligare, potest tamen ita suam doctrinam edicere, ut simul velit et procuret eam solam in scholis doceri, contrariam vero efficaciter prohiberi. Porro lalis declaratio est verum ac proprie dictum decretum. Sit in exemplum rex qui sic declararet: Sententia mea est, Romano Episcopo non competere Primatum jurisdictionis; hanc solam Omnes regni mei professores doceant ac discipuli defendant, sub poena carceris. Sane talis declaratio verum decretum s ret, quamvis rex non Sibi potestatem arrogaret conscientias Obligandi ad credendum interne, veram esse doctrinam quam docendam ac defendendam praecipit. Unde revera si Gallicani

praesules, non tantum suam Sententiam exposuerint, sed simul voluerint et procuraverint eam Solam in scholis ac scriptis doceri ac defendi, contrariamque prohiberi ac impediri,

verum ac proprie dictum decretum ediderunt, ae edere inlcnderunt. Jam vero expendamus quid peregerint.1' Non dixerunt solummodo quatuor articulos tanquam propriam opinionem a Se declarari, sed addiderunt eosdem articulos a se sanetri. Haec nempe Verba lex tui quatuor articulorum praemiserunt : si Nos Archiepiscopi et Episcopi Parisiis mandato regio congregali, Ecclesiam Gallicanam repraesentantes. . ., haec sancienda et destiaranda esse duximus. DQuid sonet vox sancire, ita exponit in lexico suo Foreellinus :a Sancto, κυρεο , decerno, StB tuo. . . Proprium est legislatorum et legum. Proprie significat sancium sacere, id est, rem aliquam ut Diis probalam ideoque persectissimam atque inviolabilem proponere, con Stiluere. . . Hinc sancire solemne vocabulum de legibus foederibus, quae sanciuntur, id est, in ipsam Deorum tutelam conseruntur, ut quae laedere nefas sit propter ipsorum Sanctimoniam. Idem sere quod 3Ialuere. . .

74쪽

p1Rs SECΓND1. 67 Est etiam certa paena proposita aliquid ca ere ac Velare . . . Saepe est frmare, confirmare. n Sate jam vox ista satis innuit plus voluisse Gallicanos praesules quam nude Suam opinionem promere. Innuit nempe eos voluisse ui haec sua Sententia esset in Galliis pro regula, cui Scholae ac Scriptores sese aptare

deberent.

2' Quid voluerint ac intenderint ipsim et publicis actis suis

palam fecerunt. Postularunt scilicet a rege, ac obtinuerunt decretum, quo tenerentur magistri in scholis docere, ac discipuli defendere hanc ipsam quatuor articulorum doctrinam, prohibita sub paenis contraria sententia. Voluerunt igitur declarationem suam esse dicto modo obligatoriam. Sed emittere declarationem doctrinalem ut sit certo modo obliga loria, quiduliud est quam detemere 3 Equidem postea recurrerunt ad is-lud effugium : voluimus dum taetat opinionem nostram promere. Sed fuit hoc a portissimum mendacium. Enimvero voluerunt opinionem suam in docendo et defendendo et scribendo obligatoriam esse, Si quidem procurarunt decretum regium quo sic obligatoria sileret. 0ui vult opinionem suam nude proferre, dicit ita sentio: at non dicit ita saueio. Ast ipsi dixerunt sancimus ; et ita dixerunt tanquam Ecclesiam Gallicanam repraesentantes; et procurarunt hanc a Se sancitam doctrinam in scholis ac scriptis solam doceri ac defendi posse, contrariam

vero sub poenis prohiberi ac impediri. Igitur Gallicani praesules verum ac proprie dictum decretum edere voluerunt ac desaclo ediderunt. 5' idem insuper constat ex ipsorum encyclicis litteris ad omnes Galliarum Praesules directis, ubi Sic expresse suam hac de re mentem declarant: a Rogamus porro fraternitatem pie-

talemque veStram ut ... eam quam communi consilio divulgandam esse censuimus doctrinam, in vestris singuli ecclesiis, atque etiam universitatibus et scholis vestrae pastorali curae commissis aut apud vestras dioeceses constitulis, ita proeuretis admitti ut nihil uti quam ipsi contrarium doeentur. Si

eveniet ut ... communi noStrum Omnium Sententia noster con-Diuiti co by Corale

75쪽

sessus sat nationale totius regni concilium, et quos ad vos mittimus doctrinae nostim articuli, si delibus venerandi et nunquam intermorituri Leelesiae Gallieanae cAN Es eradant. v Igitur Suos quatuor articulos ediderunt ut evaderent Eeelesiae Gallieanae et nationalis eoncilii c NONEs nunquam intermorituri; et voluerunt nihil unquam contrarium in ecclesiis, universilatibus olscholis doeeri posse, siquidem ut ita procureni universos Galliarum praesules deprecantur. IInde quod postea dictitarunt, se noluisse quidquam decernere, sed dumtaxat privatam opinionem suam nude proferre, suit aperti SSimum mendacium, ad excusandas excusationes in peccatis excogitatum. PaoposiTio Ili'. - Summopere displicuit Sedi Apostolieae, non quod Gallieani Praesules deeretum edere praesumpsissent congcientias ad eredendum obligans; sed 1' quod professi essent falsam ac reprobandam quatuor articulorum doetrinam; 2' quod eam doctrinam deelarassent per formam decreti, id est, ut esset iuscholis ae seriptis obligasoria. 1' Non somniavit Sedes apostolica eo dementiae abreptos illos praesules, ut sibi insallibilem polesialem arrogare voluerint fidem desiniendi, et internos fidei actus imperandi. Nihil in eorum declaratione, nihil in gesti S reperire est quod hanc erroneam persuasionem Romanis Pontificibus ingerere potuerit: prout propositione Ι' diximus. 2' At certum est ipsis summopere displicuisse, quod doctrinam quatuor articuliS contentam professi sint. Id ipsi met Gallicani salentur. Imo doctrinam hanc ideo sic solemniter professi sunt, quia sciebant nihil Romano Pontisci molestiussore, et quia volebat Rex Pontificis constantiam molestiis exagitare ac frangere. Denegatas per tot annos bullas ob amplexatam quatuor articulorum doctrinam, non tantum apprime sciebant Gallicani sSstematis defenSores Inon excepto ad Ocato Talon et aliis e partamento ejusmodi viris , sed idipsum Romanis Pontificibus crimini vertebant. Ipsi nempe exprobrabant quod non alia de ea a bullas denegaret nominat is

a rege, qui conventui anni 1682 interfuerani. Quod quidem

76쪽

p1RS SELII DA. 69 adeo nolorium est, ut praetermittenda hic visa sint plura documenta quae abunde in probationem adduci possent.

5' Α sortiori Sodi apostolicae summopere displicuit quod

Gallicani praesules, non tantum quatuor articulos suam eSSedoctrinam declaraverint, sed insuper procuraverint hanc Solam in scholis et scriptis admitti, contrariam autem edicto rogio sub paenis prohiberi. Nimirum summopere Romanis Pontificibus displicuit declaratio anni 1682, quatenus simul fuit detretum praedicto sensu Obligatorium. PRoposiTio IV . - Falso asseruit Bossuetius, in libro Defensionis, Sedi Apostolitae displieuisse dumi atquod Gallieani Praesules

deerelum de side eonscientias obstringens prout ipsa erronee putabati edere praesumpsissent; neque aliud a nominatis possutatum, quam ut ejusmodi decretum ad credendum obligans retraetarent vel a mente sua alienum fuisse deelararent; et tandem non de alio se dolere testatos esse dictos nominatos, quam quod Summus Pontifer, ob erronee suppositum ejusmodi decretum, angultiam passus esset. - Praemittimus ipsamet libri Besensionis Verba, quae triplicem illam assertionem continent : u Idcirco nec piguit Gallus ad episcopatum promovendos, datis ad Pontificem maximum litteris, id obedientissime prosileri et subscribero : 0uidquid in iisdem eomitiis eirea ecclesiastieam potestatem et pontisiciam auetoritatem decretum eensseri potuit, pro non decreto haberi relle : mens nempe, inquiunt, no8tra non suit quidquam deeernere. Quod in ipso conventu clara voce testatos ex gestis vidimus. Nihil nempe decretum quod spectaret ad sidem, nihil eo animo ut conscientias constringeret, aut alterius sententiae condemnationem induceret : id enim nec per Somnium cogitabant. Quare, eum tale decretum a elero Gallieano editum putaretur, id a se amoliti sunt Galli, summo eum animi dolore: neque aliud quidquam de ipsa deelaratione aut P TlPEx Vol vir aut Episeopi praestiterunt sin disseriatione praevia cui litulus Gallia orthodora, n. Vi .u Itaque haud aliis conditionibus compositae res sunt. Quid

enim ab Episcopis Gallicanis innocentius XII, honus ac pacifi-

77쪽

70 TR1CTATES DEδΑΡΑ. cus Pontifex, postulavit Τ Γt erroneam, ut Schismalicam, ut salsam doctrinam riurarent Τ Absiti Nempe Episcopi in haec verba scripserunt : Filiit enim deternere animus fuit. En quod deprecantur, en quod Pontis eae adversari jubet, decretum esseeonditum, talum episcopale judicium, eoque animo quo dirimus a libid. , Π. X . Igitur satisfactoriam epistolam revera interpretatus est Bos- suetius prout in thesi diximus, videlicet: 1' erronee putabat

summus Pontifex Gallicanos Praesules edere voluisse deeretum de side animas constringens et ex hac erronea perSuasione summe doluerat; 2' hoc solum exigebat a nominalis ut ejusmodi deeretum animas eonstringens respuerent: δ' dicti nominati de hoc solo doluerunt et dolere se in lilleris Suis testati sunt, quod Summus Pontifex erronee putasset editum a Gallicanis praesulibus eiusmodi deeretum de si de animas eonstringet , et quod ob illam erroneam persuasionem angustiam

Iam expendamus quam mendax et dolosa sit Bossuetiana illa explicί.tio. 1' Falsum est ita stolide Romanos Pontifices errasse circa Gallicanorum Praesulum declarationem et gesta, ut putaverint eos voluisse fidei decretum edere quo sidelium conscientiae ad credendum iis articulis obligarentur. Id jam propositione Ι' probatum est. Pularunt quidem Romani pontifices a Gallicanis Episcopis editum decretum eo animo ut conStringerent magiStros ad docendam, discipulos scriptoresque ad defendendam quatuor articulorum doctrinam, prohibita sub poenis sententia contraria; sed in hoc nullatenus errarunt, siquidem Gallicani PraesuleS Suos quatuor articulos, non tantum declararunt, sed edictum regium postularunt et obtinuerunt, hanc solam doctrinam in scholis et scriptis permittens. Quod autem Gallicani Praesules insuper voluerint conscientias allingere, et eas obligare ad credendum interno assensu quatuor articulis, lan- quam fidei articulis, nec ullus Romanus Pontifex, nec aliuS, quod sciam, vel per somnium unquam cogitavit. Equidem

78쪽

PARS Sta 91. . Τ asserit Bossuetius in hoc errore versalum esse Cardinalemd'Αguirre : a Daguirristus, inquit, objectabat catholicae doe-ιrinae formulam quae animas constringeret u s loco citato, D. VI . Sed hoc non dixit d'Aguirre. En ejus verba, paulo ante a Bossuetio citata : a Galliarum praesulibus non licuisse sua paradoxa publici juris sacere et mittenda curare ad omnes Εcclesias, veluti quandam sanae omnino imo et catholicae doctrinae formulam qua omnes eonstringerent. n Exprobrat d'Mguirre quod paradoxa sua miserint ad omnes Ecclesias, cum non soleant ab Episcopis sic ad omnes Eeelesias mitti, nisi catholicae fidei professiones seu articuli ab omnibus tenendi. At non dixit, nec putavit eos revera voluisse animad conitringere ad credendum declaratae suae doctrinae tanquam sidet articulis. 2' Falsum est Romanos Pontifices doluisse dumtaxat de chimera illa, videlicet, quod Gallicani praesules voluissent animos ad eredendum guis quatuor articulis obligare. De hoc non doluerunbi quia nec unquam crediderunt aut somniarunt. At doluerunt, et quidem summopere, de duobus certissimis Gallicani conventus allentatis : primo quidem quod detestandam quatuor articulorum doctrinam suam esse professi es-Sent; Secundo quod . procurassent hanc solam doctrinam in scholis et scriptis permilli, contrariamque Sub paeniS prohiberi, sicque essecissent verum ac proprie dictum decretum. 5' Falsum est non aliud expostulasse a nominatis Romanos Pontifices quam ut respuerent declarationem, quatenus decretum animas eonstringens ad eredendum. Non scilicet postulabat Sedes Apostolica id respui, quod apprime sciebat non extitisse. Porro dementia illa, qua intendissent Gallicani prae-Sules Suam declarationem tanquam eredendos sidet articulos conscientiis imponere, nec extiterat, nee a Romanis Pontificibus somni ala suerat. Igitur expostulabant a nominatis Romani Ponlisces, ut respuerent declarationem tum ob detestandam ejusdem declarationis doctrinam, tum quatenus declaratio illa decreti naturam induerat, ex implorato ac

79쪽

N CTATΓS DE PAPA. 2subsecuto regio edicto, contrariam sententiam in scholis et Scriptis prohibente. Hanc satisfactionem exigebat Summus Pontifex. Hanc sibi datam per directas a nominatis litteras existimavit. Et ideo eis bullas tandem concessit. 4' Falsum est nominatos, in sua satisfactoria epistola senSuobvio intellecta, non de alio dolorem testatos esse, quam quod Sedes apostolica, erronee putasset editum a conventu anni 1682 decretum animas ad credendum obligans, et Summum inde maerorem passa esset. Id sequenti propositionc expendimus ac palam lacimus.

Psoposivm V . - Satisfactoria nominatorum epistola, sensu

obvio intellectu, fuit vera retraetatio deelarationis anni 1682. - 1' Testantur se vehementer et supra omne id quod dici potest eae corde dolere de gestis in comitiis quae Innocentio XlI otcjus praedecessoribus summopere displicuerunt. Porro publicae notoriolatis est summe displicuisse Romanis pontificibus, lumquod Gallicani praesules doctrinam quatuor articulorum Suam eSSe professi esseni, tum quod procurassent edictum regium eam solam d0ctrinam quoad scholas et scripta permittens tum quod regi jus regaliae concussissent in eas Ecclesias quae huic juri non subjacebant. Ergo de his tribus se dolere prosilentur nominati, ac proinde tria hiec respuunt atque rotractant.

2' Dicunt se habere pro non decreto, quidquid circa ecclesiasticam potestatem et Pontificiam auctoritalem decretum censeri potuit. Ergo retractant et respuunt quatuor articul OS, qualentis cen Seri possent verum ac proprie dictum decretum. Porro fuerant revera decretum, eo sensu quod Gallicani praesules declarassent hanc esse Gallicanae Ecclesiae doctrinam, et in Super procurassent eam solam in scholis et scriptis permitti, contrariamque regio edicto sub poenis prohiberi. Ergo dicia epistola vim habet verte retractationis relative ad quatuor articulos, qualenus fuerant verum in dicto sensu decretum. Et idem dicendum quoad regaliae extensionem, in praejudicium Ecclesiarum. Equidem addunt, mentem Suam

80쪽

p1RS SECUNDA. 5non fuisse quidquam deeernere et Ecclesiis praejudicium inferre. Hoc, si verum foret, probaret dumtaxat eos non intellexisse quid facerent quando declarationem quatuor articu lorum emittebant et regaliae extensionem regi tribuebant. Nam de facto ediderunt verum in praedicto sensu decretum, et Ecclesiis verum praejudicium intulerunt. At remaneret, rejecta et retractata ab ipsis suisse gesta comitiorum annil 682, qualia in se ac reapse perael a Sunt. 5' Desumendus insuper illius epistolae sensus ex ipsius scopo. Enimvero eam scripserunt ut Summo Pontifici satisfacerent. Cur autem nominatis hullas denegabat Sedes Apostolica 3 0b id solum quod quatuor articulis subscripSissent, doctrina inque iis articulis contentam proseSSi eSsent, et regaliae extensioni consensissent. Id testantur protractae purtot annos querelae, tum ipsiusmet regis tum ministrorum et aulicorum et ipsius etiam advocali Talon. Nimirum Sedi Apostolicae crimini vertebant, ob hoe solum nominatis bullas denegari, quod doctrinae quatuor articulorum adhaererent. Atque ut injustissimum id demonstrarent, perpetuo recanta-hant esse opinionem illam licitam et liberam ; nec proinde posse queanquam ob eam opinionem ab episcopatu juste arceri. Igitur cum scripta suerit epistola ut satisfieret Pontifici qui bullas ob amplexatam quatuor articulorum doctrinam

recusabat, interpretanda est tanquam dictae doctrinae retraelatio, nisi verba contrarium clare denotent. Porro nedum epistolae tenor hunc retractationis sensum clare excludat, oum Gontra aperte prae Se fert et exprimit, ut supra vidi

4' Quo res magis pateat, expendamus quid contigisset, si epistolae suae nominali adnexuissent Bossuelianam explicationem ; si nempe Pontifici dixissent: Bolemus, Beatissime Pater, quod stolide eaeistimaveris Gallicanos praesules voluisse deere- tum edere, animas constringens ad credendum declarationi Xuae tanquam fidei articulo. Item dolemus quod eae hoeerroneo supposito maestitium passus sis. At de hoc solum dolemus. Caeterum quatuor