Tractatus de Papa ubi et de Concilio Oecumenico

661쪽

lionibus excutitur. Verum postea probati quique auctores communi Sententia certum ac omnino lenendum docuerunt,

in dicto casu posito quod possibilis sit in Papam, nisi jam per

haeresim papa tu exciderit, concilio non subjici. In hoc quidem variant, utrum Papa Sit ipso facto per haeresim depositus, an deponendus, an tandem nec depositus nec deponendus. Sed in hac triplici opinione pariter negatur posse a concilio ullum jurisdictionis actum in Papam exerceri. Quoad primam et tertiam, per se patet; Si quidem juxta primam Papa iam Papa non est, ac proinde concilium, ipsum judicando, non judicat Papam, Sed ex Papam; et juxta ler-liam, judicari a concilio nequit, nec deponi. Tandem juxta Secundam opinionem, deponi quidem potest ac debel, sed per meram declarationem de ipsius haeresi; quae declaratio non est jurisdictionis actus in Papam: sed, ea posita, Pontifex a Christo ipso deponitur; Sicul, posita legitima electione, ab ipso Christo creatur. Quibus primo latis, exp0nemus primo varias illas sententias doctorum catholicorum, qui concordant in deneganda concilio qualibet auctoritate supra Papam. Tum consulabimus erroneam opinionem, quae Papam concilio subjicit ob dictum hodrcti S caSum.

g l. - Εxponuntur varite sententiae eorum doctorum catholicorum, qui eoncordant in deneganda concilio qualibet auctoritate supra I apam ob casum

PRIMA sENTENTIA quae negat dari posse easum Papae haeretici. - ' Quibus rationibus nitatur sontentia haec, Sic paucis exponit Pater Mari in Societatis Iesu : u Dici potest Romanum Pontificem esse non posse etiam privalim haereticum : lum ex verbis istis Christi : Esso rogari pro te ut non desieriat sides tua, etc., quI', licet directe pertineant ad Petrum ut doctorem Ecclesiae publicum, Simpliciter tamen accepta, exprimun tetiam hoc privilegium. ne unquam deficiat fides ipsius perSonalis et privata. Atque idem colligi potest ex aliis Christi

verbis, Tu es Petrus, etc., quibus, in remunerationem con-Diuitiam by Cooste

662쪽

sessionis divinitatis Christi, ipsi prona illitur inconcussa fidei

soliditas; non tantum ut per eam Sustineat Ecclesiam, sed etiam ut ipse semper hanc fidem inlime teneat ac prosteatur, qua Ecclesiam sustentet. Tum etiam quia summus Pontifex continuo debet et insallibiliter veram iidem docere; et cum ipso ut centro unitalis catholicae, et cum fide quam docet, convenire debet tota Ecclesia. Porro, licet ahsolute veram fidem docere posset Pontifex privatim hae relicus, ad id tamen

requireretur, praeter supernaturalem assisleni iam promissam pontificibus ollam recto credentibus et sentientibus, miraculum speciale et extra hujus assistentiae ordinem postium, quo pontifex haerelicus induceretur ad catholice docendum; eo quod, juxta hominis conditionem et ordinariam agendi rationem, Pontifex haereticus pronus esset ad haeretice docendum. Ergo requireretur extraordinaria assistentia et motio divina. Porro recurri non potest ad istam molionem extra ordinariam. Nam Christus, pro sapientia sua, in regimine Ecclesii se suae, licet supernaturali, statuere debuit et reipsa statuit ordinem, qui naturalem ordinem perficeret et elevaret ad conditionem supernaturalem, non vero perimeret aut ipsi adversaretur; et ex ordinis istius necessitate aptavit propria media sint, seu instituit media asse ordinata ad sinem Statulum. Porro ad finem, qui est ut summus Ρonlisex continuo veritatem doceat, non aliud est medium ordinarium, Sstu apte per Se ardinatum et ordinabile, quam ut summus Pontifex

ipso privatim credat quod docet, et doceat id quod credit:

praesertim cum praedicatio et intimatio verae fidei sit etiam per se actus sidet. quo scilicet creditur id quod docetur. Igitur ordo postulavit ut summus Pontifex id semper crederet quod docere continuo deberet; ei per id solum Christus accommodavit assistentiam supernaturatum ordini et conditioni hominis; et suaviter, prout agit divina providentia, simul ac sortiter egit; et exclusit omnem violentiam qua res quaelibet agit contra propriam inclinationem et molionem. Ergo Summus Pontifex debet esse semper catholice credens, ut Sit Sem-

663쪽

TR1CTATΓS DE PAPA. 656 per catholice docens. Ergo summus Pontifex non potest esse unquam privatim haereticusv Tractatus de Ecclesia, autographice editus, p. 5 2 Huic Sententiae non contradicit, sed prorsus concordat Octodecim saeculorum experientia. a Siquidem, ait Balterinius, nullus vel privatus error cuipiam Pontifici adscriptus, contra ullum dogma evidens aut definitum, hactenus invenlus est, aut futurus putatur. η Et paulo ante idem auctor de casu papae privatim haeretici dixerat: a Dei praesidio nunquam eventurum confidon de Potestate EeeI., cap. ix, ἶ 2, n. 8 . - Εidem Senienti de tanquam caeleris omnibus probabiliori adhaesit Suaresius. Equidem ex professo aliam propugnavit, videlicet: Papam haereticum non esse ipso facio depositum: deponi autem posse et debere, non per ullum actum jurisdictionis concilii in Papam, sed per meram declarationem de ipsius haeresi; qua declaratione facta, Pontifex ab ipso Christo immediale deponitur, sicut per tardinalium electionem, ab ipso Christo immediale creatur. Haec, inquam, Sententia propugnata eSt a Suaresio; sed hypothetire

dumtaxat, id est, in hSpothesi quod possibilis sit casus Papae

haerelici: a Quae certe omnia, inquit, probabiliter dicta sunt: procedunt tamen supponendo verum Pontiscem posse incidere in haeresim. Quod licet multi verisimillier ussirment, mihi tamen breviter, es magis pium et probabilius videtur, posse quidem Papam ut privatam personam errare ex ignorantia: non tamen ex contumacia. Quamvis enim efficere Deus possit, ut haereticus Papa non noceat Ecclesiae, suavior tamen modus divinde providentiae est ut, quia Deus promisit

Papam definientem nunquam erraturum, conSequenter pro

664쪽

IadertinuS..., Suarea ide Fide, disp. x, sect. VI, n. 1lJ, Bellar- minus de Pontistice, lib. IV, c. vi , Matthaeuccius Controv. VI, c. i, n. 5ὶ, et alii plures. Et hanc sententiam valde probabilem censet etiam Barbosa; et probabiliter lenoni plurimi alii,

contra Turrecrematam, fanum, Caietanum, Sotum, Banneg, Valentiam, Castropalaum, Turrianum, et plurimOS alios . . . Probatur autem nostra conclusio ex verbis a Christo diciis divo Petro : Ego autem rogari pro te ut non desiiciat sides tua: et tu aliquando conversus confirma fratres tuos s Luc., xxvj; quae verba non personaliter ad Solum Petrum, sed ad omnes successores in ejus cathedra pertinere ostendimus Supra ... IInde cum constet Petrum sic a Deo fuisse confirmatum, ut ejus fides etiam personalis minime posset deficere, ut clare denotant illae particulae pro te et tua, idem dicendum est etiam de aliis Romanis Pontificibus eius successori hus. Ideo enim late privilegium est illis impetralum, ut fratres suos in fide confirment. Sed quomodo confirmabunt, si sunt ipsim et vel haeretici, vel infideles Τ An in aliis eam iidem stabilient, quam ipsim et animo execrantur et impugnant Τ Tum quia cum Pontifex sit viva regula, quam omnes fideles sequi et prae oculis semper habere debent, oportet muniri singulari aliquo privilegio, quo ab errore, in iis quae Sunt fidei, non solum sedes ipsa, sed etiam ipsius persona praeservetur. Alias, si eb ipsum Papam in haeresim labi et a fide deficere admittamus, quid aliud sperari poterit, nisi quod caecus ipse nos caecos simul in foveam trahat Τ. . . Hinc haec de Romana Ecclesia prae omnibus aliis praedicatur excellentia et praerogativa Singularis, quod omnes aliae principaliores et antiquiores Ecclesiae, non solum haereticos, sed etiam heresiarchas habuerunt Episcopos: Antiochena videlicet Paulum Samosatenum; Alexandrina Dioscorum; Constantinopolitana Nestorium et Macedonium, et sic de reliquis. . .: Ecclesia Vero Romana nunquam. Ex tot enim Romanis Ροntiscibus, quamvis aliquibus subinde moribus

665쪽

TR1ciΑTES DE PAPA. 658 ulcumque dSscolis, nemo unquam repertus suit, qui in haeresim vel apostasiam fuerit prolapSus... Et expresse id testatur Agatho Papa, in epistola ad ConStantinum imperatorem, quae Iecla est in sexta STnodo, actione I v, et poStea actione vim ab omnibus approbata. Haec rat, inquit, verae fidei regula, quam et in prosperis et in adversis vivaciter tenuit apostoliea Christi Ecclesia, quae per Dei gratiam a tramite apostolaeae traditionis

nunquam erra e probatur, nec haereticis novitatibua unquam Lepravata sue buit, quia dictum est Petro : Simon, Simon, eeee Satanas rapelivit vos ut ei libraret Sicut triticum. Ego autem rogavi pro te, uι non desiciat fulta tua. Et tu aliquando conversus eonsirma fratres tuos. me Dominus fidem Petri non defuturam

promisit, et consimare eum fratres Suos admonuit; quod apostolieos Ρonlisi res meae eriguitatis praedecessores considenter fecisse semper eunetis est agnitum. . . Nec valet objicere quod si omnis Papa, ut S. Petrus, neque ut persona privata posset inhaeresim incidere et a fide descere, hoc esset de side, et consequenter essent haeretici contrariam Senientiam tenentes: quod non est dicendum, cum illam leneant clarissimi doctores tum canonistae, tum theologi; non valet, inquam, quia

etiamsi dicatur id esse de fide, ut volunt aliqui finier quos

Matthaeuectus, Controd. III, cap. I, n. 6ὶ utpote revelatum salioni implicite et virtualiter in illa propositione, ego rogari pro te ut non desiiciat fides tua, adhuc lamen contrarium sentienius non essent haeretici, quia propriam opinionem sustinent cum pertinacia, ut requiritur ad haeresim, sed parati sunt parere Ecclesiae desinitioni. Objieitur 1'. - Opinio haec habet contra Se communiorem elantiquiorem doctorum Scholae Senientiam. Respondetur e Id verum est. Sed in quaestionibus nondum definitis et liberae scholarum disputationi permissis, contingere potest ut sententia recentior et minus communis, vera sit et ut latis agnosci tandem debeat. 06ieitur 2'. - Ηobet insuper contra se auctoritatem Innocenti i III, cujus haec sunt Verba in Sermone tertio pro anni-

666쪽

. PARS TERTIA. 650 versario consecrationis suae: In tantum fides mihi neeessaria

est, ut, cum in caeteris peccaέi3 Deum judicem habeam, propter peeeatum piod in side committitur possim ab LeeIesia judieari vide Srlvium in II' II S. Thomae, tom. III, q. xxxix, art. 5, Oncl. 2j. Respondetur: Equidem ibi Supponit Innocentius III, posse Romanum Pontificem tanquam personam privatam labi inhaeresim . Sed ita locutus est Innocentius III, sequens opinionem Suo tempore magis receptam; nec id pronuntiavit tanquam Pontifex fidem desiniens; unde dici potest ipsum in

hoc errasse. Ilic autem ejuS error non est haeresis, quia propositio ista, Papa nequit etiam privatim haeretieus fieri, etiamsi

vera sit, non tamen eSt Amicci Us FiDEi evidens aut desinitus.

Igitur citatum Innocentii III dictum, lavet quidem sententiae quae lenet Papam posse privatim haereticum seri; vim tamen

peremptoriam non habet.

Objicitur 5'. canon Si Papa ex actis Bonis acii Moguntini apud Gratianum di St. xi , c. Vi). Papam ab inferiorum jurisdictione exemptum affirmat cum hac exceptione : Nisi deprehendatur a side devius. Et in simili documento concilii quinti sub SSmmacho Papa legitur : Nisi a reela fide Morbitaverit. Igitur in remota etiam antiqui tale indubilata vigebat doctrina, posse Papam haereticum sieri. Respondetur : De duobus illis documentis sic adnotat eruditus Ballerinius : u Monebo canonem Si Papa, de quo in actis hactenus nolis sancti Bonifacit Archiepiscopi nullum indicium est, nullaque apud eanon istas Deusdedit antiquiores occurrit mentio, incertae admodum esse auctoritatis ac si dei :concilium vero I Romanum Sub Symmacho, vulgo legitimum habitum, omnino Suppositilium probasse nobis videmur, in iractutu de antiquis eanonum eollectionibus, qui prodiit tomo III nostrae editionis Venetae 0perum Sancti Leonis. Vide parte III, cap. vi, n. 7, pag. 2l7 v de Poscitate Ecclesiastica, cap. ix, ἶ, n. 8, sub finem .

SrΕ cUNDA SENTENNA quae, Supponens Papam posse sieri haere-

667쪽

650 CTATΓS DE PAPA.ileum, tenet eum per haeresim ipso sueto deponi. - Εam defenderunt Turrecremata, AuguSi uS de Λncona, Paludanus, Driodo, Castillio, SImmanchas, Jacobatius, Salmeron. Praecipua ejus momenta haec sere sunt: 1' Fides est fundamentum necessarium cujuslibet jurisdictionis ecclesiasticae. Ergo pa- palis iurisdictio stare nequit cum luerest. Ergo Papa labens in haeresim, hoc ipso Papa eSSe deSinit, seu deponitur. 2' Plures sanctorum Patruin textus aperte indicant, non p0SSequemquam qui side caret jurisdictionem in Ecclesia habero vide citationes apud Suareet, de Fide, disp. x, Sect. VI, n. 2ὶ.- 5' llaereticus membrum EccleSiae non eSt; ergo nec caput.

- 4' uaereticus debet vilari sopist. II S. Pauli ad Tilum, c. xiii, v. 10 ; et non debet Salutari sepist. lI S. Joannis . Ergo a sortiori ei non debetur obedientia. Papa vero cui non debetur obedientia, jam Papa non est, sed Papatu excidit. Ergo Papa labens in haeresim, ipso facto papalein potestalem amittit. Impugnatur sententia illa rationibus sequentibus : 1' Si Papa ob haeresim ipso facto deponeretur, id fieret vel jure divino, vel jure humano. Atqui neutrum. Nam cum poena depositionis gravissima sit, ut jure divino incurerretur, deberet id injuro divino exprimi. Nulla aulem reperitur juris divini dispositio, quae id statuat, sive generaliter de haereticis sive specialiter de Episcopis, sive specialissime de Papa. Ne- quo de hoc habetur ulla certa traditio. Aliunde neque per jus humanum potest Papa haereticus ipso facto depositionem incurrere. Nam legem illam tulisset, vel concilium, vel Papa pro decessor. Si prius, invalida lex foret, utpote lata ab inferiore in superiorem. Si posterius, esset adhuc invalida, utpote lata ab aequali in aequalem. - 2' Ecclesiae Summe perniciosum foret, si ob haeresim Papa ipso facto deponeretur. Nam id intelligeretur, vel dumtaxat de haeresi noloria et publica, vel etiam de haeresi externa occulta, vel de interna. Quoad tueresim publicam et noloriam, incideret dubium, quanta esse debeat notorietas seu infamia, ut Pontifex censendus sit Pa-

668쪽

p1RS TERTIA. 66lpatu excidisse. Inde Sequerentur schismata, et perplexa so-rent omnia, praesertim si, non obstante nolorietate allegata, Papa per vim vel alio modo sedem relineret et plures muneris Sui actus exerceret. Quoad haeresim externam quidem sed occultam, adhuc majora exurgerent detrimen la. Nam omnia

Ρontificis sic occulte haeretici gosia nulla forent et irrita, idque nonnisi paucis in nolesceret. Quod inconveniens adhuc majus foret, si per internam haeresim Papa ipso facio deponeretur, ut palei. Unde supponi nequit Christum voluisse Pontificem propter haeresim papalia excidere, nisi sorte p0Sl-

quam Ecclesia declaraverit Papam esse revera haereticum. δ' Fides non est necessaria, ut homo sit capax spirituali S et ecclesiasticae jurisdictionis, possitque exercere veros actUS talem jurisdictionem exigentes. Nam in extrema necessitate Sacerdos haereticus potest absolvere, ut docetur in tractatibus de paenitentia et de censuris; quae tamen absolutio jurisdictionem exigit et supponit. Prieterea, potestas ordinis, quae prestantior suo modo est, stare potest sine si de seu cum haerest; ergo et ecclesiastica iurisdictio. - 4' Insuper, amittitur fides per solam internam haeresim, et lamen nullus est catholicus doctor qui unquam tenuerit ob solam internam haeresim Episcopos aut Romanum Pontificem iurisdictione sua privari; ergo flare potest jurisdictio sine fide. - 5' Αd lex lus Patrum, quibus docetur, n0n poSSe quemquam qui side careat, jurisdictionem in Ecclesia habere, respondetur : id intelligendum eo sensu, quod Sine side nequeat jurisdictio ecclesiastica convenienter exerceri, et eo sensu quod haereticus

jurisdictionis privationem mereatur; vel eliam intelligeruli sunt aliqui ejusmodi lextus, de jure canonico privatos Episcopos respiciente, quo scilicet ipso facio depositi decernuntur. - 6' Ad argumentum, Papa haereticus non est membrum EccleSiae, ergo nec caput, respondet Suareg : a Papam haereticum non esse membrum Ecclesiae quoad substantiam et sormam qua constituuntur membra Ecclesiae; esse lamen eaput

quoad ossicium et influxum. Quod non est mirandum, quia

669쪽

TR1CTATES BL pQ1. 662 non est primum et praecipuum caput sua virtute influens, sed quasi instrumentale et vicarium primi capitis, quod polens . est influxum spiritualem membris tribuere vel per caput aeneum. Proportionali enim ratione per haereticos interdum baptigal, interdum etiam absolvit, ut dictum estn de Fide, disp. x, Sect. VI, n. 5j. Sic etiam responderi potest: Papa haereticus non est membrum et caput Ecclesiae, quo ad vitam Supernaturalem quae per sidem inchoatur et per charitalem perficitur, per quam vitam supernaturalem omnia Ecclesiae

membra in unum corpus Supernaturaliter Vivens coalescunt, concedo: non est membrum et caput quoad potestatem regiminis muneri suo propriam, nego. Non enim repugnat

velle Christum ut Papa fidem dic de Episcopo quoad dioecesim , licet ob haeresim non sit jam pars corporis i Slius Supernaturaliter viventis, adhuc lamen habeat potestatem Ecclesiam regendi, perinde ac si dictam vitam supernaturalem non amisisSel. Sane quoad polesialem ordinis, voluit Christus ea non privari presb3lerum et Episcopum haereticum, etsi per haeresim jam desierit esse, in praelato sensu, Ecclesiae membrum. Non autem magis repugnat stare jurisdictionem in Episcopo et in Papa, sive interno tantum, Sive etiam externe

haeretico . TERTIA SENTENTIA. - Papam haereticum deponere potest et

debet generalis synodus; non quidem jurisdietionem in ipsum ercendo, quod possibile non est, cum Papa sit concilio superior; sed simpliciter deelarando eum esse haereticum; qua posita deelaratione, Papa statim a Christo ipso deponitur. -Hujus sententiae praecipuus propugnator Suareet; qui tamen eam defendit solummodo hypothetiee, id est, in lirpothesi quod dari possit Papa haereticus; quam hypothesim reiici debere ipsi probabilius est. Suaresit hac de re disceptatio sic paucis contrahi potest:

Primo, ponit conclusionem istam : a Si Papa sit haereticus et incorrigibilis, cum primum per legitimam Ecclesiae juris-cidlionem sententia declaratoria criminis in eum profertur,

670쪽

PARS TERTIA. 665 desinit esse Papa 3 de Fide, disp. x, Sect. VI, n. 6J. Quam conclusionem dicit esse communem doctorum Senientiam. Seeundo, illius conclusionis rationes deducit in hunc modum : u Colligitur ex fletnente primo, opistola prima, ubi ait Petrum docuisse, haereticum Papam esse deponendum. Fundamentum autem hoc est, quia gravissimum foret nocumentum Ecclesiae talem habere pastorem, nec posse sibi subvenire in tam gravi periculo. Praeterea contra dignitatem Ecclesiae facit subditam manere haeretico Pontifici, neque posse illum a se depellere. Nam qualis est princeps et sacerdos, latis solet existimari populus. Hoc item confirmant rationes prioris sen-

lentiae; illa praecipue, quod haeresis ut eaneer serpit; propter quod malinia, haeretici quoad fieri potest vitandi sunt; multo vero magis paStor haereticus. Quomodo autem vitari poleSi, si pastor esse non desinat s loco cil. , n. 6 . - Tertis, exrpendit Suareet a quo facienda sit dicta declaratio; et concludit id spectare ad omnes Episcopos Ecclesiae, ac proinde ad concilium generale. - uuarto, sibi objicit dissicultatem legitime congregandi eiusmodi generale concilium. Et dicit

forsan non eSSe congregandam generalem Synodum, et Sus-scere concilia provincialia. Tum addit concilium generale, etsi non possit ordinarie cogi Iegitime nisi a Papa, in hoc tamen casu coadunari posse, vel a Cardinalibus, vel ex con- Sensu Episcoporum, etiam invito Romano Pontifice. - uuinto, dicit per ejusmodi declarationem non exerceri a concilio ullum actum Superioritatis supra Papam; sed a Christo ipso Papam deponi, statim ac concilium declaravit Papam esse haereticum. Contra illam Suares ii sententiam haec objici possunt 1' Quod legi lime, invito Papa, congregari valeat generale concilium ad declarandam Pontificis haeresim, quodque facta ista declaratione Pontifex a Christo deponatur, non cSt dogma, Sed mera opinio. Igitur sidelibus et doctoribus liberum erit Papam qui declaratus est haereticus adhuc habere tanquam verum et legitimum Pontificem; eum vero qui ejus loco electus suisset, repellere lanquam tirusum. Imo facile contin-