장음표시 사용
171쪽
eirre tantum sunt distendae visciantur, necesse ect dit mini-nisio oe usibus aliarum sit addicta. Istam vero miseramo edui sum loquendisolicitudinem,quam tu doces,certum ess,non modo reliquis artibus disiendis nonprodesse d Etiam obesse plurimum . Primum, quod dstutandi morem ad istas tuas leges exigenti, non loquendum modo solicite inedplane in Obmutescendum.Deinde,quod omnis artium usus, omnis loquendi ratioelerrique istorum quae doces repugnat. Postre-mδ,quod cumsemel fuerit extenuatus ad ista, constactis auditoris animus,nunquam deinde tolleres, oesicut pes Iunis confixus, nubium libere vestigium Enere audebit. me
ergo pacto si quem interroges, ilicssi fortasse, ut pleraque quae in ima dialectice praecipiuntur , vel non prosint ad percipiendas reliquas artes, vel ita praecipiantur ut non prosint: hoe tamen iuuant , quod agitatione quadam ω versatione mentem exacuant, oe Oexibilem praebeant, tuo facilius reliquis sepsit accommodare. lius qui liberius volet verum fateri,dicet praeterquam quae deso semis praecipiuntur,caetera non magni sane momenti esse sed ideo docere ista quemque, quia quisque didicerit, qMia doceant omnes.Sic sit, ut dux ista direct xque omnium artium dialectice, velut latissima
possessione exclus,soli sibi d tur m ne sibi quidem si v
rum dicere libeat quandoquidem si modὲ disceretur,non sibi, sed omnibus imam studiis prodesse oportebat. Sed de illa parte
quae ad iudicandum pertinet, post e Distotelem plena sunt omnia,quae longe minus negotij habet, cum certis quibusdam,
neque istis ita dissicilibus numerosisi legibus constet. Inueniendi rationeos Foetium,qui legisit dignus, nemo quod equi- δε iam tradidit literis. Priores iiD qui in manibus sunt)auintilianus m ante eu Cicero erisceri omniu Aristoteles,
172쪽
hunc rem complexisunt. Sed isti omnes locor si explicuere natura varie, m suo quisque modo. auod aut e maximil in re quaque est,rationem tractandi i s,unus uuintilianus renatus est explicare, G scdere quomodo inueniendusit ex ipsis. Et quemadmodum in re militari olet, non satisputauit amma dare ,sed docendum quoque credidit, quomodo ipsis esset utendum,m militem in procinctum aciems ducenta. N autem quot qui ue auintilianum attingit eorsi, quiphilosephiae sibi nomen asserunt ' Deinde,quae tradita sunt as Ego, quonia ad ciuiles quaestiones astricii .nt, nonfacilepotes ea quisequam inde sibi diuellere, rebu uessis in diues quaesionum genere aptare. Iam si quis est altius istasirutatu quisue ia tat omnes iustae eruditionis numeros impleuerit visunt erique hodis duriti disert , viri) istesibi fere ista, musi ue 't dici- rii literaturaetu' disciterophanum certe vulgus qua longissime oderis is ρ ' 'suo putat arcendum. Fuit patrum nostrorum memoria RaAmundus quidam, cognomento Lustus, Histanus, vel quod proprium e 'Balearis:qui a Ne quanda, quam ex nomine i lius Lusii vocant extulit acuti, quod equide non negauerim, δ' ηὐω nonsignis ingenij indicium sed quoniamquod ultro quoquesudis ipsi solent eius nomine gloriari, non liter insciebat,non distam aliam digna dodii viri nomine perceperat δε- Etrinam. hoc lsim quod inuenerat, quale esset persticere
si forte persterit, eloquendo aperire, ut perspexisse
videretur, consequi nequibat. Oue uritas ergo ingens est in disserendo horror incultus, qui etiam eos qui didicerintubiquesequitur, nisi alioquieruditione i um ingenisque soritate vincant: Copiamiane, cuius sola est i s cura, Upeditatsed talem,qualis in omnibus rebus esse solet, eorum, qui numerant,non iudicant. βuod autem non es diffcile videre,
173쪽
RODoL. AGRI C. DE INVENT. Iucsunt nouu i ex his,guos tradidimus, Verum non satis di- licenter explicati quibus omnis artis eius materia contiuetur.
pus desude istorum tam perplexe obsecurei traditus, ut haec
ars, quae reliquis aperiendis parata debebat esse, maioribus quam dissa circuli a tenebris sit , penitioribusue latebris eruenda, ut ausiim contendere, nisi quis maiori mentis vi veret dissicultates,non modo non iuuari ab is, sed etiam inge-nj aciem,nisi it acerrima ,retundi Donandub tameusic quo
que vir ille ingenij praestantis testimonio, nec merita honesissimipropositi laude faudandus qui cum plurimum studiis
conferre cuperet, contulit certe quod potuit, quodque recte
DEtastis est. Si quid animo sevo parum restonderit, volun-
sri tatem quidem laudes,ignosii ingenio. Nobis verostatutum sepςας ς 'quando Iuperiore libro locorum proprietatem disserentiam enarrauimus pro Hirgin, nunc quis sit usus imorum, quomodo disserendi paranda facultas ex ipsis, quam maxime possumusub oculos ponere: m protrahcre in mediu, quaecunque utilia instituto nostro arbitrabamur: quae vel legendo vel obseruando, vel undecuniae eruendo potuimus asserre. co- tingetque mihi, i minus iuuarestudia, at certe quod magis cupio doctiorum ingenia curamque,ad tradenda re filius ista permovere ,securusique hi tres operae meae, aeruo lsam animo perdam. dummodo prodesse,quod mea conor, huberiὐs aliena consequar industria. Optanda enim es iaZium,quaecunque lucro maiore penseatur.
Princedis Graecae facundiae vir Demosthenes.) Monui lib. superiori meeoniectura ouadam adduci, ut eredam eretplar illud quo sunt usi ealchographi Louamesses seripta oui3ξ aut dictatu certe fuisse ab Rodol. ipso,at non in hoc scriptu dictatumve, ut sic e-ceretur quin poli'. Ut premeretur adbue, & post meium aliquot exactoori cura recognosteretur cui rei etia Lic locus esse argumeto potest Habebat Lovantese illud, quo nos solo hactenus usi sumu .exemplar: Principem Graece facundiae virum Demosthenem, e eaeteri Q od Qt ab Rodolpho ipso ita icriptu fuisse credam, principio illud mihi in eausa est quod nullam hie Wideo deprauandi occasionem suisse librariis. Deinde, quod numerosius quoque ac sonatius nescio quo pacto esse mihi videtur, si locum hune aceti
174쪽
cndi quam si nomina dicasu legimus. Sed quid iacias. cu buic lectioni plane repugnet
haulo post additum verbuψQuis ita loquitur, principem Graecae fa diae viru in hae inter extera sententiam locutus eae Imo vero quis manifestum iubes le soloecisiti uim novideri Atque solet quidem hoc interim contingere viris et ia multo eluditissimis, ut in longi is excurrit orationis periodus,tum non unquam velut priorum Obliti, verbum aliquod parum e sentaneum iis quae praecedunti apponant: id quod Rodolpho ctia hoe loco siue lapsus ille memoriae, siue princepsquet da festinatio fuit, accidisse, res ipsa cla mat. Itaque aut sic legas oportet: Principem Graecae facundiae virum Demosthenem &caetera in hac inter caetera sententiam locui si serunt, aiunt, scribunt. aut simile aliquid. Aut certe accusandi casus. ita uti nos fecimus,comuladus in casium rectu,quod ut mallem hane sum rationem secutus. Video huc morem esse scriptoribus,ut quoties quid de homine quopiam,aliorum onumentis suisse memoriae proditum significare volunt: aut se utique no apud illos ipsos, a quibus dicta iactave esse dicuntur, sed in alio tu libris legisse tum sererita loquuntur, Hoc dixisse aiunt Periclem, id Socratem perhibet, crebro in ore habuisse. Catonem dicere solitum aiunt, Ferunt Cicerone interrogatum sierespondisse, Quemadmodum Crassus apud Ciceronem docet, Quemadmodum apud Ovidium ait Pythagoras. Cotta,cum quid apud eos ipsos quorum id factum dictumve est testere tum mutato genere orationis, hunc in modum loqui consueuerunt, ita inter extera locutus est, ita scripsit, ita dixit, ita scriptum reliquit. Quanquam solet etiam noinfrequens esse illud, ut posteriore hac forma loquendi: in priorem etiam sensium illum utanturiat ubi cotra priore illa docendi ratione usi fuerint ad intellectu hune posteriorem. id ego nondum usquam legisse memini. lam ea quae bic ex Demosthene citat Ro-dolphus, se ut ur apud Demosthenem ipsum, in prima oratiobe, quam is dixit aduersus Philippum regem Macedonii, neque video,unde Rodolphus ea nisi ex illa ipsa Dem sthenis orationescire potuerit. Quocirca tolerabili sore existimaui,cu omnino aliquid mutari oporteret, si mutat sem accusativum casum in recti quam si illud, locutus est . in locutum serunt. Doceretque quicquid incremetti magnitudinisque Philippi rebus a Ossisset. Locus est, quemadmodum di zi, apud Demosthenem prima oratione contra Philippum. Quo in loco praeter alia multa ic haec dicit. γέ νηκι πτορ, evita a
σιτε. ,πvoυπω προσεχητι- ρη νον. ovδἰ γὸρ ἡ του παρὰ τήν AH i . τοσgro, ἐπ υἱιτα , σον παροῦ τι, υπιτ αν μελ αν. Hoc est : Excessit e vita Philippusinon per Iouem. A t aegrotat quid hoc ad vos Etenim si huic sorte quid aceidat, vos etiato alterum vobis Philippum seceritis, si quidem hoc modo curam gesseritis rerum v strarum: praesertim,cum ne hic quidem tantadem creuerit viribus suis, quantum incuriaia indiligentia vestra. Rursus in eadem oratione: a ρὶ ς--. ω άνυς αξροαῖα, διώ-ιvρον, τἀνάἰσιν. ἐπροδαν δ' ἐπιλει το vir. τὶς ὐμῖν - σκη , Minτογχατε, ινα α μο ν πως καιτα ς ἐπιέρλαι πολεμοῦτε φιλίττω , αλλὰ και διργοις. id est: Quae quidem nos, o viri Athenienser,inuenire potuimus,ea haee sunt. vos autem cum per suffi agi a statuetis, quae potissim i nobis sit sequenda sententia, tumque placebiit vobis,ea suffragris vestris decernitote. ut ne semper decretis modo & epistolis,sed& manu aliquando bellum aduersus Philippum geratis. Iterum eum ostendi nset caeteras res quasdam, quae minoris essent momenti, accurate ac dili emer agi solere,b Atheniensibus, deinde haec verba subiecit: E, δὲ τοῖς περι του πολεμου καὶ νοῦς τουτουτιρασκευ , ατακτα, - ζ ωτα ανα α. rei γαιοῦν ἄμα ὰκ ἱαμ ν τι , καὶ γρο- καθὼRαμ . Et rursum interpositis verbis paucis : ἰνγα ῶτρά φν χρόνον ἰκαδ αα -- - ν, οι δι γων πραγμάτων κουροὶ ev μνο ι φ, ς, γέρανδήν, α iis i iis uαν. Ea verba hunc ni fallor in modum reddi Latine possunt. At quae ad bellum eiusque apparatum pertinent, ea omnia sine ordine , atque indefinita sunt, neque ulla certa lege diriguntur. proinde simulae audiuimus aliquid, praesectos trire .nium constituimus. Agendi tempus ad apparandum traducimus. Verum interim rerum gerendarum occasio , nostras haudquaquam moras.
175쪽
Dialocticorunostri temporis stultitia. Mathematicorii coluetudo
1tque disci malationem ex nectae Potui sient & alia in hane ip ta n sententiam ex eadem oratione adduci. sed ψerebar, ne re liec quoque lectori delicato multa nimium Uideretur. Non videor equidem mihi magis apta lec.) Proxim8, inquit, ad stultitiam istam Atheniensium accedant dialectici te. nporis nostri. Nam ut illi tum dema consultabat, cum iam esset agendum . ita isti, eam dialecticae partem, quae consilii est, ad actione traducunt: Sc Unde erat petenda argumentorum inuentio, inde petunt rationem diiudicadi. Conaturque ostendere, bene se argumentatum ess ed Quissnim istorum Eodie in ore ista non habeti Consequentia tenet per locum a maiori, per locum a coniugatis,asimili, a contrariis. 1 disparatis,quaeque caetera eius sarinae sant. Quoniam ex omnibus istis inepte. Dubitari no potest, quin sit id quod dicit longe verissimum, nempe ex locis omnibus ineptaς duci posse argumentationes, ac proinde non e re diiudicandu inde, cohaereantne argumentationes an non cohaereant. Sane quibuscunque argumentis authores in re qua uisco firmanda refellendaue utuntur, eorum nullum est, quin ex aliquo depromptum sit loco. At non omnia apta esse, & ad rem qui de agitur proba damidonea. id costare vel hine potest, quod iidem alii aliorum inuicem argumeta diludi, aeresellunt. Quo fit, ut iudicium argumentorum petendum sit, non ex locis, sed ex ea dialectices parte quet tradit formas sullogismorum. De maximo & minimo. Docent enim res naturales determinatas esse ad maximum, re minimum. Item in sectione continui ad minimum deueniri non posse. Et de eat landi, ut aiunt, ratione. D e arte ac ratione computandi, quidoquidem calculus,& pro ratione computationeque accipitur. Qui quam, ut ingenue dicam, mihi haud dum satis liquet, ubi si aede re agant Physici. Sed puluere & radio ii tenta. Solebant enim mathematici in puluere lineas ducere, ac figuras illas suas describere. Quo autem in strumeto id faciebat, radius dicebatur: Unde illud virgilianum: Descriptat radio totum qui gentibus orbem, Tempora qua messor, quae curuus aratos haberet. Mutam potius oculorum. Probant enim sua mathematici, non tam oratione & verbis, quam iis quas vocant rex Mκας hoe est, lineares demonstratione : lineis scilicet ac formis descriptis in patuere. quibus plana faciunt id, quod ostedere volunt. Hinc est quod aiunt regiam Diony ssi, cum is pissente Platone mithematica amplecti videretur, areis ex puluere & arena iactis plena suisse. Et Arehimedem illum Syracusanum, quo tempore Syracusas cepit Marcellus, adeo formis quas in puluere de cripserat inteium sutile, quida aut hore Liuio tradidere, ut non prius patriam a Romanis cap am senserit, quim a niti ite ignaro quis esset, occi lac est. Si quem ergo eorum qui do 'ores artium vocanti) v ere doctores, siquidem doctor dicendus est, cuicunque quouis modo doctoris contigere insignia, quem in modu& similia interim rex aut regina dici potest: & asinus ille apud Cumanos. cu leonis induisset exuuium, sibi etiam ipse at i quandia visas e st leo. Equidem ita existimo, non esse aspernandas istas quas vocamus promotiones. mo io is quali Icunque honor solis cotingit eis, qui stadio ae industria sua, eo dignos se reddidere: no etiam hominibus ignauin simis,quibus animos aspirandi hac facit, non eruditio, non vlla moriam integritas, sed quae sola hodie omnibus in rebus dominatur, pecunia. I n cofesso est apud omnes eruditionis testimonium esse debere promotiones. At si vere dictum putamus illud, scientia non loeulorum, sed laboris & industriae comitem esse: hic aute coctoratus, quo usque- adeo nobis placemus quidam, in plerisquet certe loculos magis quam laborem,aut industriam sequitur: planum Prosecto est, eruditionis eam testimonium esse non posse. Desino plura, quod verissime sciam dicti esse a Comico. Obsequium amicos. veritas odium parit. Die quaeso vir docti sit me de dialectice. Audio ego hunc morem esse quibusdam ludi magi stris, ut in suis illis plirontisteriis,ante oculos pueroru, quos docet, haec verbam ii ustulis literis soleat depingere, DIC QT A R E Hic: quibus admonitam volui rudem adhuc aetatem illam, ut subinde secum copi tent expendintque, cur quotidie ludii aleant, eur illac a parentibus missiletur. Velle equidem hane eande conluetudine hactenus esse fle dialecticis nostris, Ut no illi quidem eiusmodi nugamentis obliverent parietes,sed ut iis,quos in stitue doliua disciplio a susceperint,illua ante omnia explicaret,
176쪽
quemna in sinem discenda dialectica sint,& qui inde sperandus fructus. Nam ut inge nue id quod sentio dicam,queadmodum gallus ille apud Aesopum, repertam i segemim ideireo abiiciendi esse arbitrabatur, quod quae virtus, & qui usus eius gemmae eLset, ipse nesciret. ita & dialecticae unum hoc mea quidem sententia aduersatur, quo munus hodie in pretio sit apud multos, quod ut nomε eius apud o tres longe est vulgus simum, ita pauci, que vis, quissue usus ipsius artis sit, satis norunti Multi persuasum habent. eivilibus causis accomodari non posse, tantum disci in hoc, ut in umbra ae schola, perinde ut auiculae solent, tota aetatem garriendo teramus. Atque sunt certe, qui tanta non omnem culpam hane reiiciant in praeceptores,eo quod ii, etsi norunt quidem ipsi, alium quendam quam nugas istas e Te dialecticae finem: neque verisimile videatur, tam perfrictae posse esse Dontis homin m quenqua, ut doctor esse sestineat artis eius, cuius ipse praeter indecoros istos garritus usum alium nesciat: ita tame secula iam aliquot dialectica docent, ut de germano interim ae genuino illorum usu no audiatur apud eosvel verbum. Qui docent inquiunt illi arte gladiatoriam, i) non sat habent verbis modo praescribere,qua ratione vel aduersarium serias, vel ictus ab illo tεtatos eludas. Prime ipsi arrepto tel o in ludicrum eertamen illud descendunt: ut iam no solum auditor, sed spectator etia artis suae fiat is qui se illis in disciplinam tradiderit. At ne id quide niti. Tradiit deinde arma discipulo, docet aptare manus, docet gradus coponere, doc& quo pacto,nue fugere antagonisti, nunc in te qui debeat:quido sidendu viribus, qua do arte viedu. Quidς ii qui pueris praecepta tradat gramaticota, nonne prim si ipsi existo uno
aut altero id praeceptu quod sit explicandu illustiat, nonne deinde authoribus mariadis,traditas iam antὰ pret ceptiones illoru scriptis accomodat,ostedunt i, quis quo modo hoe,aut illo praecepto sit usus quis neglexerit, quis obseruauerit' Atque ita demum ipsos etia pueros iubEt conari aliquid. rubet carmina meditati, rubet coponere epistolas . Neq; vero id quead modi in prouerbio eli, sine cortice. Adsunt ipsi, vitia indicat, emendari ea quo pacto queant de nostrant: suas quoque interim epistolas, aut carmina illis imitanda proponunicidii; annum unum. aut alterum, quoui ue tandem aliqua-dosuit illi alis fidere tuto possint . ita sit, iam inde usque a pueris no sola discat praecepta, sed & usum quoque aliquem eorum nouerint praecepto G. Quam doeEdi rati nem putant obseru indam esse etiam in dialecticis, quorum si quis asus sit usus praeter istos gymnasiorum coctictus, hunc aiunt indicari oportere eis qui doceatur. neque tam referre illorum, ut aduersuspraeceptum quodque plaustra aliquot couehas obiectionsirquam ut commodis in singulo a explicatione utare exemplis, demo stresque quo pacto alii hac aut illa pret ceptione sint usi, & quomodo ipsis utendit. Hoc, ut dilucidius satisie explicant. Aiunt dialecticen de earum esse numero artium,quae uelut ministrae quae dam sint artium caeterarum, quasque ullus modo causa discendas esse omnes confirmer. Itaque enitendum nobis hue esse, principio, ut quaecunque in ea, etiam si argute qui
dem Ze esi maxima quadam subtilitate dicuntur, tamen nihil aut minimum utique conducunt ad usum. ea omnia aut in totum submoneantur, aut certe non oneretur hisce rebus iuuentus: quod genus migna ex parte esse, quae sola hodie doceat scholae: nee non multa etiam ex iis, quae tot libris complexus est Aristoteles. Deinde, ut quae ad usium sa-eere videantur,ea tradantur sic iuuentuti, ut quinam is illorum sit usus intelligat. Atque id tribus rebus fieri posse. Primia n .si quemadmodum diri) in tradendis pr aerepti
non tam agamus illud, Ut aduersus singula quaeque myriades aliquot cogamus argumetorum, quam ut commodis unumquodque declaremus exemplis ,.siue ea comminiseamur ipsi, siue ex authore quopiam asseramus. Ea autem exempla, familiari quidem esse oportere non tamen otiosa atque inepta. Nam ut Grammatici paulo diligentiores suarum esse partium censent, non qualibuscunque uti exemplis in explanatione praeceptorum suorum sed quae praeterquam quod praecepta illustrat, utilem etiam aliquam complectuntur sententiam ita & dialecticis illud curae esse debere, ut quaecunque e*plicadis praeceptis suis, vel affingant ipsi, vel aliunde sampta adducant. ea semper eiusmodiri ad eviilem usam communemque hominum vitam accommodari queant i
177쪽
vel ad virtutem hortentur, vel a vitiis deterreant,vel alioqui ad forma dos mores ieri tae institutionem pertinere videantur. Ita fore,ut & postea schola egressi, sciamus quid
in ludo egerimus. quoque pacto in rebus eiusmodi, iis praeceptis uti debeamus. Deinde, si in enarradis aut hortis , siue sacris illis, siue prophanis, nam ad hoc utiqie institutum nihil refert omne artificium dialecticum, velut digito indicemus: Nam, ut in hisce explana dis partes sint grammaticorum. & rhetorum, ut quam emendate,quam eleganter unu quod ue dictum sit quaerant: ita pertinere ad dialecticos ut quam credibili quisque oratione sit usus ostendant. Qui in re duplicem inesse errorem hoe seculo, unum e rum, qui ut primum audiunt explicari poetam, euarrari historiographos, prilegi epistolas doctor u virorum, continuo vociferari solent aliud nihil est quam doceri grammitiaca. Eorum alterum qui posteaquam totum sesquimensem impenderunt audi edis libris grammaticorum, statim ad authores quosvil e odandos prosilia ut, perinde quasi nihil ibi praeter fabularum vocularumque explicationem quaerendum sit. Tertium, quod ad tradendum usium necessarium putat,est,ut praeter ea que iam diximus, quotidie ciuilia
quaeda themata in gymnasiis proponantur: & in iis ipse praeceptor p rimas .i sic dixerim ducat lineas,o: tendat ue qua ratione,qua via, ea themata in hac aut illam partem declamari posiintcque exordiendi ratio, quo pacto narrandum, quo tractanda ordineratio, quo modo co ludendum. Hac demum ratione fieri posse, ut in umbra adhue d gens iuuetus, luci tame assuescat. atque usum aliquem eorum quae discit intelligat. Id se illi cum aliis multis, a quibus recensea dis ea de causa mihi supersedendum putaui, quod haud scire, an omnibus perinde essent sutura grata. Vnus Quintilianus conatus est explicareo Libro uistitutionum quinto. Quanquam multum interest inter praeceptiones Fabii & Rodolpbi. ille docet, quo ordine quave ratione viendu sit argum itis, posteaquam inuenta sunt: Rodolphus, quemadmodum ea inueniri eruique ex loeis potant. Quo autem ordine sit utenduat inuentis, id explicat libri tertii, capite decimolemo,et decimoquario. Nunc autem quotusquisque QMucilianum)Ferra poterat, si non attingant ipsi nis alios etiam, mirum quibus altibus non a solo Quintiliano sed ab omnipotiore i iteratura auerteret, planeque sacerent , d quod aiunt in praesepio canem, qui nec ipse hordeum edit, nec ferre potest , ut accedant eo equi, aut boues Sibi sere ista musiGque, ut dicitur. discit. Discit idcirco, ut sciat ipse, uo ut aliis ea quae nouit comunicet. Ita tibicen Antigenidas, ad discipulum quendam suum, doctum illum quicem, sed fri-ientem sine ad populum .m ibi inquit cane & Musis. Rai mundus quidam cognometo. ullus. Fit & hodie nonnunquam mentio a quibusdam de arte ista Lulli: caeteium, libros quibus ea ars continetur, mihi nondum videre contigit. Qui numerant, non iudicant. Sic & Plinius in epistola quadi conqueritur, numerari sententias, no ponderari. auo ordine tractanda ea boe libro sunt explieanda. Et quid dolectio. II.
S tutum est igitur nobis hoc libro, usum tradere locorum, hoc est ut idem apertioribus dicamus verbis o explicare:
quo pudio paranda sit disserendi facultas ista quam dialUt
ceu vocant. Id commodisiimefacituri videmur, si o lend rimus quae sit materia eiu , quod instrumentum, quis rerum tradiat. Materiam dico rem,de qua disserimus. Instrumentum, orationem, qua, quod dictum esse de re volumus, em
plicamus . Tractatum, quomodo hccparanda sint, . quae
178쪽
DIALE T. LIB. II. stuque rei aptanda. Haec quoscitiust videre inptimumserit initio definire,quidsit diale Ece,incul Uui hic enim*nis eius erit testinata sit. Et nomen quidem dialectices nonnulli Lettine tentantes dicere, disserturam vel distulaturam,
quemadmodum m grammaticen literatura dixere. Verum quando illa asterior int, atque usu minus recepta, mGraeco proinde usissut plerique Latini, tanquam sisum esset,nos etiam Graeco melius utemur. Diadecticen quidam ex artium genere voluerunt esse, quidam facultatem quandam vocavere . Herum viro dicatur modo, non ea quod in praesentia valde nos solicitos habeat. item esse communis accepit opinio, c artem disserendi vulgo dicimus, hocque nomine editi de ea inseribuntur libri. Erlique nimirum indignum,artium eam excludere numaro, quae reliquarm dux sie
stabilitrix artium , sine cuius praesidio tueri sines suos relliuae no satis comm de psi ut diuisi est ars ut quidam
duuiuere colle Lo multarum de una re comprehensionum, ad siuem aliivem utilem uitae: Vel ut alij recta ratio rerum faciendarum e nema i/sm d bitauerit artem vocare. Nam nullas comprehev ues co igit, quo patito inuenie- dum sit argumeutum, quamodo iudicaudum,ubi in eoe- νὼ facie ru istoru recta tradit eatenus ratione, quatenus
faciendi verbum potest ictu.aptari. mitems esecretum etii falli,decipi,vera profusis, falsa pro veris accipi, inutile puta
mus. Fallit tamen nonunquam dialeciticus,qpro verissa se tradit. Euenit id quidem, sed γ nauemgubernator euertit, medicus aliquando perimit. Hominu unt icta,nouartium. tque vel eo magis fatendum erit, utilem esse dialecticen,custrui orationeseducat,astu id per epe, nuta etia
instructi arte faciam: m tui fassitur ,si artem casseret, vel
Nomen dialecticae. Dialecticam
179쪽
RODoL. AGRI C. DE INUENT. nequaquῆid,vel minus utique pateretur. Sanesicut reliquae artes, quae remedio seunt inuenta humanis necessiatibus, non potuerunt seuccurrere incommodis, nisiprius ea detegerent sis dialediice cum magna ex parte in eosisposita, quopacto laqueos captionum fraudumque indicendo vitemus, necesse habuit aperire insidia , ostendere quam varie quis capiposset . Euae si quis inde deprompta , utenda iputauit, nouartis haec est culpa,vitare fugienda monstrantis sed improbitatis diari vitanda cupientis. perienda enim fiunt, ut caueantur mala m nemo artifex tantum remedia nouit. Rel mo artium ctum ergo nobissit, artem esse diale licen. rtium autem
Ita x aliae ad naturas rerum cognscendas, aliae ad vitam hominusti emendandam, aliae ad orationis dicensque regulam pertinent e huiusique generis dialeciticem esse apparet. Orationem Lib. . ς p. . Omnem initio diximus in id paratam ese, ut animi sui pa ticipem quisque faceret alium. Tria ergo costat in omni oratione esse oportere: eu qui dicit,eum qui audit,strem de qua habetur oratio: tre ueproinde inuicendo obseruationes, Npercipipsit, suid sibi velit qui dicit: ut cupide audiat, cui dicitur vlprobabilesit, hab/atur1 des ecquod dicitur. Pr
mum grammatice docet , quae emendate oe aperte loquendi viam tradit. Proximum Rhetorice, quae ornatum orationis cultum m omnes capiendarum aurium illecebras inuenit.
Euod reliquum igitur est, videbitur sibi Dialectice vendicare,probabiliter dicere de qualibet re, quae deducitur in orationem. Itaque quaecunque ad inuetionempertinebunt, huius
si verum bateri volumus) erunt negotii. Euoniam autem pleraquesibi Rhetores de inuentione, mplura etiam quam qui quam Dialesticorum dicenda seu serunt, quale id sit
p. i . dicemust paulum. Id nunc dicamus, quia volumus dia -
180쪽
sectices esse , posse de quolibet dicere probabiliter: probabiti in disserendo no lum id esse,quod reue probasile eRhoe Hi,
quemadmodum rictoteles inquit, quod vel omnibus di detur , vel plurimis, vel pientibus,hisque vel omnibus, vel plurimis, Asyectati probatissue. Misit exempligratia quod omnibus videtur, religiose colendum esse deum, exhibendam pietatem parentibus. au' plurimis parandas opes, honores expetendos esse. Euod pientibus omnibus, meliorem esse opibus eruditionem. Euod plurimis,uirtutem maxime expetendam esse, auod 'ectatis,ut quod Plato dixit,quod EAristoteles,quod Theophrastus. Sed quoniam consilio nonnunquam talia ad dicendum seumuntur, ut dissicile sit huiusinori 3uie-
quam eis accommodarie in his ideo abunde nobis erit probabile,quod apte consentaneeque de reproposita dicetur, quemadmodum multa de rebus, quae prorsu fieri non possunt dicuntur qualia de commentis fabularumsarum poetae,qualia etiam apud nos e vuleius duodecim libris de Metamorphosi P I. ... Fua,inapud Graecos Lucianin libris eis,quos verae hictoriae reo. inseribit, quibin ea cripturumse dicit, quae neque quisquam alius vidit,neque quisquam sit crediturus. No quod ne iam, posse etiam reuera probabiliter de re ei nodi dici, quae nomiam Ude rerum e facultate etiam abhorreat.ut Lucianus idem,psintne homines in aues mutari: apud Macrobiu,
fueritneprius ouu an astinaequorum utrumuissumas,incredibile videtur. de xtroque credibiliter tamen disseritur. Nam bonum malum idem esse, quod Heraclisin: quodqueps eum alii: nihil ire posse,quod noua Academia dixit permulthue alia eiusdem notae ino iam qui credibiliter dicerent d maximos authores qui crederent ista,habuerat. Probabile ergo dialectices erit m probabiliter dicere,quod pro con