장음표시 사용
221쪽
DIALECT. LIB. II. saaddere conditionem possumin, m compositae compositam:
quae clariora sent quam ut egeant exemplis. Hoc autem annotandum est, in praedicatiuis pronuntiari verum velDL praedicati uis,
sum, ex eiuS,'quaeritur, natura: mise quaeratur, set ditionalibus.
, pronuntiamus esse, verum esse quoniam sit. Inconditionalibus autem,no ex natura eius quod quaeritur,sed ex conditione sdque non ex veritate aut falsitate conditionis, sed ex cohaerentiasolum vinculo duo est e de quo quaeritur,astigata. Potest enim conditionalepronuntiatum verum esse ,sic, ut neque id de quo pronuntiatur, neque conditio sit dina modὸ ea sit habitudo eorum, ut data conditione consequens etiam sit, dari pronuntiatum. Si dicas enim mundus non deficiet ,si non coepit: verum est hoc, quanquam viro que, o defecturum eum,innon carpisse uulsum. Si nim dederimus istud, quanui apum fit,inxerumfingamus esse , non coepisse mundum , consequens est etiam dicere , non esse defecturum. Eadem ista quae diximus praedicativam conditionalem quaesionem,siunt nisi tamen me fallit visio) quae Rhetores vulgatis nominibus καὶ ἔπορισω hypothesim. vocant. auorum istud est, quod Ciceropropositum vel con-- sultationem interpretatur hoc causam vel controuersiam. Et esse propositum quod nullis certis finibus temporum ocorum, personarum concluditur. Controuersiam vero quae definita sit, vel omnibus, vel pluribus horum, quae attributa vocantur personaru cy negotiorum: quae cuiusmodi sint,ps dic
mim 'sit propositum,an sit ducenda uxor,an accedendum Notitiaeesa. ad Rempublicam: Controuersia autem sitne Catoni ducenda uxor,sitne Socrati accedendum ad Rempusticam. Noupertinet autent nec omnis controuersia, nec laad Rhetorem. Namque cur arme psit ab hac valetudine GKu-
222쪽
stis: ut multa habuisset e utonius Is a medicus quae diceret ita nihil orta se Messala. auatam: controuersiam esse, ex priore deseriptione nemo negauerit. Et deproposito etiam in foro cyιaeretur, ut qui se stulisse desacro rem prosena sateatur, furtumsfeci si vo sacrilegium contendat. nempe quaeritur , non virum hic aut alius fecerit Iedsolum virum rem
prusnam desacro subducere sit crilegium . Et propositum quidem esse idi m quod praedicativam quaestionem , posita
hine inde de iis exempla scili declarant. De controuersia ea quod posset ambigi. Videntur enim omnes aut plurimae asse- Qv νς 'iς ueranter efferri, ut, Struxeritne Clodius insidias Miloni.
piosisiimum n priuato consilio Hannibal ob ideat Saguntum. An δε- ια'Miloniani lenda Carthago. auod verum esse non abnuo. auocirca quo uri latae. huc eximamusscrupulum,huius admonendi sumus. auem- dixiφη ' - admodumseunt pronunciata quςdam, quibus est diserte adiecta conditio ita quaedam seunt, quae fere cum inte ectu cod tionis esserutur. Itas 3 anuis pessia sint, tame interpretatione quadam reiediaiue ad conditionem mente , pro veris
I9muntur. 'si quis interroget, quid sit defecitu lis 'die mus esse obsecuritatem prouenientem ex lunae obiecitu, prohibentis nos asticeressem. Cuia odi sit rosea ' dicimus βο- rem candidum odoratum densis cristantibusue foliis. Isa cum nequest deficit,neque ulla rosea est, vera non te
semper tamen quoniam veluti praesente conditione proseriamus ea , pro ueris accipiuntur iuutque vera in eam sententiam qua probatur,non in eam quam praebent. Id est,sisut, erunt utique talia. Hocpadio etiam controuersiae, tacitam semper extra id quod quaeritur, adieElam habet coditionem. ιό st 'μ' plerae ue apertam , ut propemodωm declamationes otionem. mnes. Proponimus enim leges esse, deinde haec aut hae Eta
223쪽
esse. Vt lex sit, mi ortis optet praemiu quod volet. Alia item, qui in acie deseruerat, capiteplectatur. auidam in besto patriae fortiter fecit, ide ante quam praemium optaret, deseruierpsitur ad paruam .ium si haec ita se habeant,quaerimu3, δε-
bea ne huic ingratiam prioris meriti , praesens crimen remit ti . quis non videt hic reuera totam quaestionemex conditione pendere'Sic etiam,siquis,retilene Cato Martiam uxorem d
miserit,percisetur. Cui enim ignotus sit Cato ignorata Mamilia, quid habebit hic, quod dicat,nisi de comuniproposito, an quisquam recite dimittat uxorem nihil enim aliud uestitia eorum quaesent in quaestione complectitur. Interrogabit emgo, quis ri uerit Cato, quae mulier Martia. quod sit are
perit , Catonem ciuem Romanum, senatorem, Stoici Persona praeferentem: Martiamfeminam nobilem lectatae pudiciatiae , trium liberor si ex Catone matrem. iam dicet nimirum,
sitne haec ita necne,haud queam affirmare , possent enim alia ter esse. Heru sint, ut dicis. tum rideri, vel recte dimisisse,
vel non refcte, utcunque de resentiet: non quidem de Catonis persona quatenus Cato, hoc est hic homo est,sed quatenus ta- lis,qualem illum expressi possit enim m Cato talis homo nosse, edi, alius quam Cato esse talis. Ergo haec omnia ex conditione dicuntur in hanc quaestionem. Propositum tum id rivositu est,quod in eorum, quaesunt in quaestione, μbstantia ponitur, hoc est, an ne qui uam homo recte dimittat uxorem ,siue is
his homo sit siue illesiue quemcuque singere volumu , inquitum ad substantiam sam pertinet, hoc est,in quantum es homo nihil est quod in quaestionepropterea mutetur. auamobresit, ut pleruque necesse habeant narrare, qui in foro dicunt, praesertim si veram controuersiam, nou propositu dicant. auoniam conditiones eas, quibus cause innititur, perceptas
224쪽
ante m velut datas oportet. βuod nisi flat,nihilsit quod L proposita quaestione queant satis constanter dicere. Sed in propositis etia explicandis,perspe ad controuersiam delabimur, quod Euintilianus vocavit argumetum hoc estsecundum conditionem. Mihi quidem non argumentsi,sed i lata noua quaestio ridetur. Vt qui disserat,non esse ducedam uxorem labores olicitudines matrimoniorum explicet
dicat deinde, quid sipaversit ' quid si iussio dedituisquidsi
improbior uxor f nouae fiunt quaestiones, an pauperi ducenia uxor, ansudenti, an improba: quae utique inproposito pri
mo non continentur, sed nonμω atque in reliquis controuer
seus inseruntur quaestioni extra eius,de quo quaeritur, ubstantiam. Omnis itaque t dicimus 'ontrouersia, conditionalis quaestionis habet naturam: uti non eodem modo esseratur, idem tamen valet. Euocirca hoc ipso quod quaestionem iupraedicativam eis conditionalem divisimus,stis videmur eam diuisionem, quae est in propositum'controuersiam,fxu nes ἡ.., si complexi PMdicatiua igitur quaesio oe conditionalis huesse quaeredi is odisunt. Sunt alii duo modi quaerendi cuilibet isto-
&esi modo. rum communes, quorum uno pure quaeritur itne hoc, an no
sit sitne hoc, si hoc est. Id vulgo de inesse vocant, nos purum possumus vocare. e lio vero modo quaeritur de certa lege existendi cum no dicimus pure, sit ne hoc, ed an possit esse.
Eas quaestiones vocat modales. Modi autemsunt quatuor, psibile,hoc enim nomine utamur oportet,quod quaqua durius es, tamen ut inquit auintilianus solum est eius quod Graeci μνανήν vocant,id est,quodsiue sit,sive non sit, nihil refert , dummodo psit esse. Necessarium,quod non potest non esse. Contingens, quod potest esse m non esse. Et imposib se,quod nequaquam potes esse. Est autem praedicativa mo-
225쪽
datis,ut an homo potes currere, an hominem contingat mori. Est O conditionalis, ut an si virtus sit ummum bonum, necesse sit animam esse immortalem. Idque duplicite ri
uuandoque enim modum asserimus e de quo quaerimus ex conditione: Vt,si homo currit,an hominem necessit moueri. uandoque vero ad consecutionem quaestionis conditionis referimus modum. 'si dicamus,necesse esse homo cuserit,ut homo moueatur. Multumque disserunt hae quaesiones. Primam enim falseam pronunclauimus, secundam auteveram. Falsum enim est homo currit,ergo necesse es eu moueri. Potest enim non moueri,quia potest non currere. Sed vorum est,necessariat est quia homo currit, idcirco eum moueri.
Sed ista tenuior asent, nec huius instituti. Aliis libris,si quando de argumentionum lege, hoc est de iudicandiparteseribe-di otium dabitur,copiosius simul m apertius ista dicemus.
Primam vocant Graeci καν mi ορια ν. Ergo Rodolpho eopulatae etiam quaestiones, atque haud scio nu Sc disiunctae,quoties per se efferuntur,eatesoricae, id est praedicatiuae dicendae sunt. quando illud κανΜγορει, no modo accusare, sed & praedicare significat. Et de eopulatis auide,sacile equide ei subscripserim: de disiunctis malim Boetio, qui illas refert inter ii typotheticas, hoe est c5ditionales,propterea quod, queadmodudixinus capite prs cedeti,tacita in iis omnibus subest coditio. Sie & simpliei quq stionicopositam addere coditionem possumus. ut si dicas, An si prouidentia regitur mundus, di immortalis est hominis animus, tum est administranda Re publica. Et copositae composta. Eius rei hoc esse possit exemplum, An si animi nostri sent immortales, di prouidelia mundus regitur. tum est administra da Respublica, & honores expetessi. In condit ionalibus autem. De hoc diximus capite praecedenti, cum ageremus dec6 nexis pronunciatis. & de veritate illorum. Quae Rhetores vulgatis nominibus θίσωekαὶ ζαοsaac vocat.) De his Cicero eum in aliis locis quibusdam . tum vero in Topicis& in partitionib':& Quini ilianus i ibri terril ca.quinto.nec no Seuerinus Boeti' quarto libro Topicoru. Thesis eli quaestio infinita, sine circunstantiarum adiunctione proposita V t, sitne duceda uxor,an sit bellum peredum. Hac Cicero in Topicis propositum vocat,in partitionibus cosultationem. Hypothesis est qui stio finita. O eireunstatiarum ad iustione proposita: ut, sitne Catoni uxor duceda, sitne Caesari bellum susei
piendum aduersus Pompeium. Hanc Cicero in partitionibus cotrouersiam, causam in Topicis vocat.Circunstantiae sunt, persona, locus,tempus, usa,agendi modus,instrumenta. quaeque alia eius generis sunt. Non pertinet autem nec omnis controuersia.)Nonui superius, omne hanc opinionum diuersitate pendere ex diuerso intellectu . eibuli. Nam si Rhetoricen accipias artem eam, quae in comune docet, quomodo de re quaque elegas politaque texi nossit oratiochoc nimirum intellectit, omnes iussuque
tande geueris sint questiones,hacten' sibi subicct s habet,quaten' polire ornateq; p
Circunstatue An omnes bypotheses su tectae sunt Rhetori.
226쪽
test de eis dici. At si hoc nomine inieli gatur omnis ac sola facultas illa, qua debet esse instructi ri,qui causa, in foro agunt. hac certe ratione no omnis coito uel si a siue hypo thesis ad Rhetorem pertinet: ncque quisqu/m boc unqua dixit. N isi sorte ii quis dialectice i Rhetorice ita distare dicit,ut de ilicsibus illa, haec de hypothesb disputet, hue nos illud cotinuo dice te interpreta ur, muc, hyp tbeles ad Rhetoricen Ptinere. Id quod perinde mihi uidetur esse.ut si qui, dicat terra hoc differre ab igni, quod hic ellidui illa stigida sit. atq; inde nos colligi illod credanius, ori Dein calorem in igne, omnesristus in te ira esse .cum tamen Sc aqua frigidam, N aetem calidum esse sit manifestum.
e Iam quod subdit Rodolphus, no etiam solam cotrouersiam, sed Ze propositu sive tho ς ς λςgς -νου libere ad Rhetorem, eius rei aut bore, babet Cicerone iii libris de Oratore, de ης - 'ς 'RR pab iusti libro institutionii, opinor. secundo. Sed N hic quoque verbis modo tenus dis it ψης q*- sἡhsio est. Na qui di eut solis hypothesibus locu ei se in soro. ii hoc intelligur, id quod RV Q - φ initio iudiei b, pro ponitur, causam leuhypothesim esse: id quod nec Cic. opinor,ipse ς psy Φης- ' hε- tuerit in autem is ipse, secutusque eum Quin ilianus, di poli utrumque Rodoruphus, aiunt theses quoque id est Pposita di coluitationes m sotii venire, id in hue senia sum accipi debet. Cotingit iaepe inter dicedum,ut generalis atque infinita quis io aliis qua, sic in hy pothes ea de qua pronuncituum est, includatur, ut omnino de hypothesi hae quae a prie in iudiciu venit, statui nihil possit, nisi prius infinita illa quastione d in Ossa. V tin causa Miloniana, prima quae itio est, teneatur ne Milo lege Cornelia de si-ratiis. Negat id Cicero, quod ea lege Do teneatur ii,qui rure que pia occidisse iit: porro Clodium iure a Milone occisum esse. Quamobre iure/Quia Clodius inquit insidias
Miloni fecit omnis aute insidiator rure potest Occidi. Hic ergo iudices prcnuciare habent de eo, teneaturne Milo legu Cornelia, an no teneatur qua esse controuersa constat Vermio de hac nihil quicqua decerni potest, nisi plana factum sit prius, tu re an i iuria Clodia Milo occiderit. Quod sic probat orator, ut dicat Miloni a Clodio iactas esse insidias,omne autem insidiatorem iure occidi posse. lam haec, omne insidiatorem iure posse interimi. no hypor hesis est, sed thesis: atque huic caeteri omnes sic innitu tur, ut omnino primi illiu corrouersi e nulla esse certitudo queat. nisi hic prius in haeauolla partem probata st. Quamobi cm Cicero statim a principio orationis, hac sibi existimauit esse discutiendam. Atq; hoc est ii lud quod dicitur, erii thesibus esse in f ton Ius Mu ro loeu. Vt multa habuissὶt Antonius Musa. H ic medicus Augusti Caesari, suit. h
D. momede di arte insignis. Meminit eius in epistola quada Horatius meminit de Plinius Nessala. naturalis histori et lib. 29. capite I rc rursu libro trigesimo,capite tertio. Messalao Hie Coruinus. est Messala ille Coruinus, uo postremi nominis orator qui ex graui ea diuturno morbo nominis etia sui oblit' suit. Meminit eius Sc C icero in libro de claris orator ib' ad Brutum. Et propositum qὐ idem esse id. Haud scio num id satis declarit exempla. Nam An Thoses o- si diei,. An si adulterum o idere licet, idcirco eundez fas est de loris caecere: an si quamnes pyεdic mul est adultera, eade te veneficae it num si prouideria mudus regitur, tum est ad-tiu* sinx qu* inistrida Respublicat hae utique omnes pridicatius quῖstiones no sunt: ad thesest stion , men aut pros o sita ea esse, id manifestius est quam ut ullo modo negari queat. De co AR Hyp0xhς trouersia est quod posset ambigi. Hypo heses, inquit, accotrouersis,tametsi vocet si di , quε nu, asseuerantersere videatur proferri, tamen si sensu ni magis quam verba expendas.stio sit condi- sa ite animaduerteris, semper tacitam eas insulam habete conditionem. An priuato xioni . cosilio Hannibal obsideat. Haec sapulatus urbs erat Hispaniae, quam Poenorum dux Hanibal obsedit,cepitque prauuquam exercitum duceret in Italiam. Lege T. Liuii de
Quo Tu ε seeundo bello punico librum primum. An deleda Caribago Hoc M. Portius Catoro porsuaserit suasit, Scipio Nasica dissuast. vicit tame sentertia Catonis, qui vir quam leui argume- Iod isti di io persuaserat iantae eversione urbis, his verbi, explicat Plinius. Nanq; peniciali ci Cmbὸgmς. qui t)odio Carthaginis flagras,nepotumquesecuinatis anxius,cu cl.maret in omni I Pliniu lib. Is nitu Carthaginem delendam, attulit quoda die incuria praecocem ex ea prouincia fi- p. z. Mostendentque patribus, Interrogo vos, inquit, qua do hoc pomum demptum put tu ex arbore Cum inter omnes reces esse conitaret.Atqui terusi, inquit, ute diem scia
227쪽
tote decerptum Cirthagine.ta prope a muris habemus hostern . Statim lue sumptu est
punicum toti libellu n,quo Carthago deleta est, quanquam Catone anno sequete rapto. Quid primum in eo miremur curo ingenii, an oecasione sortuitam' celeritatemque curias, an ingeniti viris Super omnia equidem est, quo nihil equidem duco mirabilius. tantam illam urbem , Se de terrarum orbe per centu viginti annos urbis aemulam, unius pomi argumento euersam S e. Queadi nodum stitit proposition et quaedam. N5oscitanter legenda sunt haec. Profuerunt enim ad explicand i multa, in quibus mirum
hodie qui ira sudent quida. Se tamen frustra. Rectene Cato Martiam uxorem dimiserit.)Cato vii cenis post diuortium Attile, Martiam Pisi lippi filia duxit uxorem. Hic Mi ilia D Martiam vir nobilis Se orator insignis Hortessus sibi a Catone talisper tradi postula, io,ὸ diuit, dum rolem uni aut alteram ex ei su talisset: idque an nitente Martiae patre Phi- .. ' lippo a Catone obtinuit. Post annos aliquot, cum e Wiuis exeelsilset Hortestuc, Cato p 'Pompeium, coepto iam ciuili bello, extra Italiam secuturus, Martii rursus liberoruae itotius familiae causa sibi matrimonio luxit quod eius iactam ceu auaritiae argumetum, criminatus est in A nticatone Caesar. Lege vitam Catonis apud Plutarchum. Catone eluem Romanum, senatorem,Stoici sectam praeserente.)puit enim Cato philosophus Cato philois Stoicus.que res ioca dian sim praebuit Ciceroni, in oratione q a Murena de adit eo- phus Stoicus. tra ipsum liuac N. Catonem, Sc Seruium Sulpitium. Ego, inquit, iasilium tuum Cato,
propter singalare animi mei de tua virtute iudiciam, vituperare no audeo: nonulla in re sorsiti cosor mare, Sc leuiter emendare possim. No multa peccas, inquit ille sorti Lsimo viro senior magister Ted si peccas, te regere posscim. A t ego te verissime dixerim peccare nihil, neq; vlla in re te esse eiusmodi, ut corrigedus potius, quam leniter milectendus videare. Finxit enim te ipsa natura ad hone late grauitate, temperantia, magnitudinem animi, iustitia: ad omnes deniq; virtutes magnum hominem &excelsi Accessit his tot,doctrina non moderata. nec mitis: sed ut mihi Uidetur paulo asperior, qua aut geritas, aut natura patiatur. Et quonia noest nobis hec oratio habenda, aut cuimperita multitudine, aut in aliquo co tentu agrestium t audacius paulo de studiis hu- 'manitatis, quae re milii de vobis nota & iudica datur, disputabo. In M. Catone. iudices. hete bona quae videmus diuina Sc egregia, ipsius scitote esse Spria. Quae non unquam requirimus, ea sunt omnia noti a natura, sed a magistro. Fuit enim quidam summo in is genio vir Zeno, cuius inuentoria aemuli, Stoici nominantur. Huius sententiae sunt de . praecepta eiusmodi. sapientem gratia no mou i. nunquam cur usquam delicto ignosee i re neminem misericordem ei se, nisi stultum de leue m. viri no esse. neq; exorari neque Rh in oi nplaca i s bloxs pientes e se, si distortissimi sint,formoseia limela dicissimi.diuites si seria uitute Leruiant, reges. Nos autem qui sapientes non sumus sugitivos. exules,hostes inasanos denique esse dicunt. Omnia peccata essu paria, Omne delictu Leelus esse nefarium nee minus delinquere eam. qui gallum gallinaceum .cum opus no fuerit: tuam eum, qui
patre suffocauerat. Sapientem nihil opinari, nullius rei pinniter nulla in re fallit. enistentia mutare nunqua. Haec homo ingeniosissimus M. Cato, aut boribus eruditissimis inductus, arripuit: neq; disputandi causa.vr magna pars sed ita viuedi. Petunt aliquidlublicani. caue quicquam habeat momeri gratia. Supplices aliqui veniunt miseri te ea- amitosi: sceleratus Sc nefarius fueris, si quicqua misericordia adductus seceris. Fatetur aliquis se peccasse, te eius delicti venia petiimesaria est Acinus ignoscere. At leue de lictum est omnia peccata sunt paria. Dixisti quicquam . iam fixum de statum est. No re ductus es. sed opinione: sapies nihil opinatur. Errasti aliqua lare. male dici putat. Hae ex disciplina nobis illa sunt, Dixi in Senatu me nomen cosularis eandidati delaturum Iratus dixisti. nunqua, inquit, sapiens irascitur: At temporis causa improbi, inquit ho minis est mendacio sallere. Mutare sententiam, turpe est:exorari, sicelus: misci et fi litium &c. Propositum solum id est. Hoc eii,Propositum,ibe sis, siue, consultatio est questio ea, qua exclusis circuitantiis, de sola quῖritur natura ipsarum rerum. Ut possit ane homo quisquam iure occidi, num metus cadere possit in costantem virum . Quod 'FR 'ς di
Quintilianus vocavit argumentum, καθ' ua 4 F. verbὸ Fabii libro quinto, baee sunt
228쪽
sione Politiati copiose in Pan epist emo.
Illud adiiciendum videtur, duci argumenta nen i conses it tantum: sed et ia 3 actione quae Graeci ai θ' ί et elen . vocant: re qu:dem ex omnibus iisdem locis, quibus superiora. rara totidem species esse pomum fictae,quoi vers. N a fingere hoc loco eii, proponerei quid . quod si verum siti, aut soluat quaestionem, aut adiuuet. Sunt Ze alia duo modiquetrendi. Tradunt dialectici, pr ter diuisionem illa supFriorem, duo adhue esse pronunciatorum genera, purum unum, alterum modale. Pura pronunciata nominantur, quibus aut simpliciter, aut adiecta conditione, pure esse aliquid, aut non esse signi sis mus. Vt, mors ultima linea rerum est. Et, si no aliqua nocuisses, mortuus esses. Modilia
vocat quibus no pure, sed certo quodam modo,certaque lege, aut si se aliquid significamus, aut no esse. Vt,diuitem ingredi in regnum caelorum, est impossibile: Contingit hominem eudem,& bonum virum & inutilem ciuem esse. Nodi per quos huius modi ronunciata fiunt, ab Rodolpho enumerantur quatuor, post bile,cotingens, imposit ite, necesse.Sunt qui lii, duos adiiciant, vetu ic salsum. Lauretius Valla tres modo ex hoc numero putat recipie dos, possibile, impossibile, verit. Quibus rursium alios quoΩda adiungit, facile, dissicite: certum, incertum: z6suettim. Utile, inutile iucundum, in tu cundum. decorum, indecorum, aliaque hisce similia. Quod quanquam sit durius o Locus est apud Quintilianum tertio Institutionii libro,capite de causa deliberat tua: M lius igitur, qui teri iam, inquit, parte dixerunt δινατον, quod nostri possibile nominati quae ut dura videatur appellatio, tamen sola est. Est ac conditionalis.) Qvid Rodolphe, si legat haec illi, qui hodie magna cum authoritate docent summulas Petri Hispani, de parua logicalia 'Quo putas supercilio isti lis elegent fimo vero quanta eum indi gnatione abiicienti An tu ignoras capitale apud ilios erime videri, si quis latum quod aiunt culmum ab ipsorum sentimeto ausit discederes Atque hi certe ita pro manciam, omnem propositione modalem esse categoricam, hypotheticam nullam. Quocirca i de quid egeris,quidue responsitrus sis iis, ubi centuriis aliquot syllogismoru instructi, in arena te prouocauerint . idque dupliciter fit.) Hoc aperitus fortasse dici sic queati Modus verbi causa, necesse quand6q; significat praedicatum eius proloquit, quod ex coditione colligitur, necessario subiecto ine illa. qua doque vero . etsi praedicatum illud subiecto non insit necessario, tamen proloquium ipsim necessitate quadam ex praecedente coditione sequi. Aliter Verbum necelle in pronunciatis modalibus, duplice significare potest necessitatem,unam cosequentiae, alteram consequentis. Priorem umcant, quoties necessario aliquid ex alio colligitur, siue id per se necessarium sit, siue nonecessarium. Vt, necesse est, si pluit, terram madescere. Posteriorem, quoties per se alia quid necessiarium est, siue necessitate aliqua colli atur ex alio, si ueno colligaturi Vt, si homo est animal, ic tio mutum. necesu est eum eue rationis participem. Aliis libris siquando de argume tationum lege. ruit, quibo librosi levisos diceret, vere an secus ego adfirmare non possum, mihi certe nondum eos videre contigit. rtium tria esse gem , O pra horum di state, diu ros etiam sismi
T Ertiam quaestionum varietatem diximus accipi, pro a setium , quarum coni crationi ut expositae, diuersitate.
rtes omnes, aut ad cognitionem referuntur, aut ad actionem. Cognitionis artes sint, quarum mis Viscientiae visent mathematicae,physicae, O reliquae id genus,ex quibus la rerum petitur cognitio. b. nt, Τπα earum sint rerum quae
229쪽
DIALECT. LIB. II.' Mattioni arbitrioi nostrosunt addidi. e ut mi eae,quibus ani- mus ad biirtutem dirigitur,quam moralemphilosophiam dicimus aut quibus corporis ne sitatu uccurrimus, quae operariae dicuntur. Tertiae m velut me j unt generis, quasv akGraec nos rationales dicimus quae ad formidam orationem pertinentede quibus cum malediicen desiuiremus, βιmus ti C p hq iv cutio quarum radix origos propius ad cognitionis vim accedit, videntvrs intra inesse os positae, cognitionis verius esse, quam asitionis. auia tamen communes siunt altarum ommuministrae,iamstate indutur,quam oratis,hoc est, qua humana ipsa natura. pronviscue videntur m actionis cognitionis nome accipere posse,que admodii ratio, vel mes, cui se Lis ..uiunt,est in aziuia m cognitiuam,ab Aristotele diu a. . - ma duplicem
meturpro hoc artiunumero etia numerus quaestio . Sed de ctum. specu-
his exastius dicere, adsingulas pertinet artes vel si ad buum V: t '
aliquam, ion est id Dialectices. haec autem uelut capita atti
dere, eos qui Rhetori omne id de quo bene dici possit subdide. apud Cice.&re deinde omne materia Imucre trιbus quaestionibus,sitne ab Institur.
huefaelum quod dicitur, sene iusti m senesicroto leuis comprehensum: nihil alis dignum tanto promissos o protulisse. His enim tribus quaestionibus seuut omnia quae in iudiciis agii ta tanti.
tur,conclusa. Nam deliberativam breui quaestione an expe- di , -
diat absoluerunt. O Aripoteles quidem copiose eam diligen dignum pro-ter , explicat melitui breuiter attigcrc, quidam adeo ne nume- Rhetorii b.
rauere quidem inter ciuiles quaestiones. Nam laus vituperatio, sitne omnino quaesis necne fuerunt qui dubitarent. uod ut iure reprehendit duintilianus, ita recte videtur a- Orati sed nopud Ciceronem sentire Craglus, qui perse venire eam no putet inforum. iudicialibus aute . deliberatiuispersepe accedere. i
230쪽
Expenditiir auod autem Cicero in Topicis, an sit, qui sis, quale sit
ceronis in To quaestiones, ad cognitionem retulsit deinde qualitatem voluit ρεμ ' iuris iniuriae traflatu explicari utrunque diligentiu eri fortasse poterat. Primum enim non satis est verum secundum etiam repugnans. Nam G moralis philosephus an sit virtus quaererepotest, o quidsit quaerit utique. βualitas verὸ si ad cognitionem pertinet, quomodo iuris iniuriae tractatu ita est' auoniam ius m iniuria ad actionis partem , non ad cognitionis reducuntur. Tametsi enim multa sit variaque de iure m iniuria ambiguitas, ingentemque rerum cognitionem sit horum notitia cimplexa non tamen cognitionis nomen accipit eorum tractatim,sed actionis. Con
templantur enim ut inquit e fristoteles ) etiam qui agunt
sed alium in usum. Non enim in id contemplantur, ut contemplentur: sed ut pro eo quod contemplatione instituerunt, dirigant actiones. Sic etiam mathematicus, deseribet circulos radio guras lineoque in puluere ducetium mas motusi magnitudinil caelestum numeris colliget, quaestat actiones: non tamen ut agat, haec facit: sed vi silentiam eorum, , quae age dis istis' utatur acquirat vis potissimus ect rerum omnium,uti omnibus agendi est existendique causea,ita plurima etiam ex ipso accipiunt nomen. Multa vocantur bona,
non qui untsed quia bonis desinantur.
Loetieae artes Qua logicas Graeci, nos rationales dicimus. Sunt qui existiment has artes potius in dieMae ra- sermocinales,quam rationales di edas esse.Certe vox Graeca utriusque interpretati tionales. nis est capaz. cum λογος non modi, rationem, sed & sermonem,seu oratione lignificet. Atque haud scio num Rodolphus etiam, no rationales,sed orationes scriptum reliquerit. Id quod propemodu indicare vitiatur,quq cotinuosiabiungit. Nos, inquit. rati Laurentius nates dicimuς, quae ad formanda oratione pertinet. Laurentia vallae hae de re dispu- Valla lib. 3. tatio huc spectat,quasi Logice dicta sit rationalis scietia, quod circa ratione, hoe est, in dialectice. argumentu, seu mediu argumentationis cuiusque versetur. quae interpretatio quemadmodii dialecticae probe aptari potςst.ita reliquis duabus nequaqua. Id quod & Bo tisi sensisse apparet. qui in Porphyrium scribes, ita loquitur de ea parte philosophiae. quam rationalε vocamus, ut dialicticam solam. no etiam Grammatiram , & Rhetoriis Macrobi se cam eo nomine intellexisse videatur. Loge aliter Macrobius, qui rationalem philos