장음표시 사용
251쪽
DIALECT. LIB. II. Iorgumetationem item confirmationem,uustastae es disserentia nisi quod narrationem'confirmationem, duas orationis partes facimus,quibus certus es in causis locus. Expositio aut e c argumentatiogeneralia sunt nomina in pro-aemissaepe exponimus,spe argumetamur: in narratione interim argumentamur,m in confirmatione exponimus,
in peroratione itidem utrunque nonnunquam facimus. Itas dit quamminimum cofunderemus nomina ista cum illisolacuit haec sic potissmum nominare quanquamsit ea nonnunquam apud authores inuenire confusa. Expositio ergo seue- ξ pQs iq. admodum dicimus is, quae rem rcccsetsolμm talem aliqua A eues hi essio ut credenti auditori. Argumentatis,quae tale esse rem tio.
ratione peruincere nititur. Ut sit expositio, Vrbs antiqua Aeneid.
fuit, Tyrij tenuere coloni, Carthago, quaelsiquuntur. Causas enim propter quas oderat AEneam Iuno, recensitpoeta. Ea lues c accepisset, ut dubiumsceret,an odisset AEnea Iuno, harumque comemoratione causarum vellit id docere, argumentatio esset. Nunc quia odium Iunonis velut certum indubitatumqueseumitur,cui cause ubduntur,non ut ostendatur odisse Aeneam Iuno, quippe pro certo id es queadmodum diximus: propter quas odium i um prouenerit, ex positio est. auodsi iam conuertamus orationem,dicamusqueno dubium est quin oderit Aeneam Iuno, quoniam Carthaginem amabat, cui exitium ab Aeneae posteritate venturum erat, quia contra Troianos steterat pro Argivi uti in bello reliqua quae poeta subdit, argumentatiosa. Vt obiter
admoneamus,idem quandoque expositionem, emar umeta Idemquψε-
tionem,mutata tantum orationis Lorma, eri polle cum po At gumentati
idipsum causa rei ese m ratio. In praesentιa ita ratio' se. mutata ra
252쪽
. Argumen latum in narratione nun quam , argumentum pΟ- nemus aliqua
qui, cu videat deficere luna, disseratque id euenire, quoniam terra interposita sit interselem luna, excludatque radios selis, ne misi ad luna instrarepsint eam fulgore suo: causem dicet,expositioque erit. Si quis aut e cum videat luna deficientem ,probet terram interpositam esse interuelem lunam,quoniam aliter deficere luna nonposit,rationem tantilreddet. si cras defetitum iri lunam praedices idque sedas,quia doceas terram inter tem . lunam interuentura: idem iam hic interuentiu terrae inter lem lunam,causerit defestus lunae,quia per eam eueniet: ratio quoque fiet, quia per eam euentura esse cognostetur. rgumentatio au
tem est,quod paulo ps biecit poeta, sene incepto desipere
ictam . Nec posse Italia Teucrorum auertere regem Et reli
quamoti enim sunt loci. No dicit Iunos ii tanqui crede ii, nosse se desipereproposito sed addita ratione,docet ussi, quare indignum sit ut desistat. hortaturque, ut in sintentia
permaneat. Huius autem admoneudum videtur,nonunquain expositionem venire agumentationem,o pius in amgumentationem expositionem venire. Ehue si per se accipiantur,poterit quicque vocari id sim quod est. Orgumentatio erit itaque, sensere omnes'quaesibi quisque tim bat 'ius in miseri exitium conuersa tulere. auo magis enim potuissetprobare omnes assensisse, quam quod gaudebant securitatesua' Ita apud Ciceronem pro Milone,Seruos ex pennino deduxerat,quos videbatis res enim erat minime obseura. Et paulo pyi iterum, uuam vocem eius ad hunc Marcum Catonem statim Fauonius detulit. Et steria, Vt ante δειumfundum, quod re intellectum est, Miloni insidias collocaret, quae omnes argumentationes sunt, breues quidem sed argumentationes tamen. Contra inter argumen-
253쪽
landum expositio est. 'pro lege Manilia, rerum a Lucu
lo contra Mithridatem gestarum. Item pro Murena, einplicatis institutorum philoseph stoicae,quam Cato aba - li
tur. Et pro eodem, verba minaes Lucij Catilinae, in δε- mestica concione insenatu iactata. Laudationes pe vituperatione que tota propemodum expositione consant. auae caussa fuit nonnustis ut crederent, in eis controuersiam non esse. Verum quia inter exponendum argumentatio, minter argumentandum expositio, utraquesit alterius rei ae- cesso, transeunt in nomen quoque istius cuius subsantiae iunguntur. Euanquam enim partem quampiam expositionis modulo aliquo argumentationis iniectosirmamus, no tamen
tunc circa id seumma consistit in bruti nostra. Et expositiones quae inter argumentandum fiunt, quanquam sint utquepersi exceptae expositiones, tamen quia argumentationum pars sunt, issis confirmandis dectinanturArgumentationes νο- cantur. Nomina enim data rebus esse uoluit eAnaxagoras,
non ab eo quod lum,sed quod maxime essent.
Statuitur autem omnis oratio. Fabius Quintilianus libro secundo: Itaque eum duo, inquit, sint genera orationis. altera pereetua, quae Rhetorice dicitur,altera coelia,que Dialectice:quas quidem Zenon adeo colunxit, ut hanc comtressae in pugnum manus. illam explicitae diceret similec etiam disputatrix virtus erit:adeo de hae,quae speciosior A. atque apertior tanto est .nihil dubitabitur. Et Cicero in oratore ad Brutu, Zeno quidem p ille, inquit,a quo disciplina Stoicorum est, de manu demostrare solebat, quid inter has gno. ληxor artes interesset:Nam cum copresserat digitos, pugnumque secerat Dialecti eam aiebat p-i et eluta odi esse.cum autem diduxerat Si manum dilatauerat, palmae illius simile eloque- iii. tiam esse dicebat. Equidem cum possit utraque oratione. Probat rationibus aliquot, utrumque orationis genus communiter N ad Rhetorem & ad Dialecticum pertinere. Quanqua hic quoque verborum magis quam rerum inter Rodolphum & alios p ena est. Etenim Rodol phus de Rhetorica de Dialectiea loquitur, quatenus hae commune, qu dam ministrae sunt artium omnisi: ita ut a Rhetore ornatus petatur sermonis,2 Dialectico probabilitas. Quo certe modo tam concisam quam cotinente seu perpetua
orationem,utrique harum aritia comunem esse oportet. cum utroque genere orationis,
probabiliter ornateque disseri possit. Qui diuersam sunt secuti sententia, hi dialecticε ad scholasti ea illa umbraticaque certamina coarctarunt: & ossieto Rhetoris eos demusugi aiblitati sunt,qui soresbus illis actionib' opera sua addixissent. At enim none Sein soru interim cocisum illud oration is genus venire potest Potest quide, verum id ra
254쪽
ius. Et qui hunt in modum d iscrevere res istas, eos non ta quid fieri possit. quim quid plerunque fieri soleat,tradere vol uisse apparet. Ergo se in foro. De his altereationibus caput est apud Fabium libr. 6. Quod autem addit Rodolpbus. editas esse a Quintiliano altercationes in hune usum. de ea re dicemus nonnihil libro tertio, cap.H. Cum id ipsum possit esse & causa rei & oratio. Causam nunc dicit. per qua res habet ut sir. Ratione, per qua res habet ut cognoscὸtur. Ergo res eade, inquit, & causia esse potest Ze ratio. causi. quatenus per ipsam res est. ratio, quatenus per ipsam cognoscitur. Ex pla quae addit, satis dilucida idnt. modo ne ignotemus, de se tu sive eclipsim lunς prouenire inde, quod terra inter solem & luna interposita, obstit, quo minus luna radiis solarib illustretur. Mene incepto desistere victi in Verba Iunonis. r. Aeneid. indignati; se tot annos cotra Aeneam crustra bella gessisse, animati'; se ipsam, ne ab incepto desistat. Loc est not' vel pueris, quo rirca nihil causae erat, cur liue plura ascribere tur. Eaq: si per se aecipiatur. Quoties argum etatio, inquit,venit in expositione, tu e per se quide inspecta posset suo nomine, hoc est, argum etatio dici, sed quia in eiusmodi oratione expositio dominatur, hinc est uti tota expositionis nome recipiat. Ide fit, quoties expositio incidit in araumentatione. Ita apud Cicerone pro Milone. Continetia loci Cieeroniani habet ad hunc moduc Vbi videt homo ad omne iacinus paratissimu , somtissimum virum, inimicis, imum Gium, certi simu cosule: idque intellexit .no solum sermonibus, sed etiam suffragiis populi Romani saepe esse declaratum. pala agere coepit, de aperte dicere, occidedum Milone. Seruos 3grestes,& barbaros, quibus sylvas publi- eas depopulatus erat, Hetruriamq; vexarat, ex Apennino deduxerat, quos videbat iures erat minime obscura. Etenim palam dictitabat, c6sulata Miloni eripi no posse, vita posse. Significauit hoc sis pe in Senatu, dixit in cocione, quin & Fauonio forti si imo viro, quaerenti ex eo, qua spe frueretur Milonet uiuo: respondit. triduo illi , ad summu quatriduo periturum . qua vocem eius ad hunc M. Catonem statim Fauonius detuliti interim es sciret Clodius, neque enim erat difficile scire iter solenne legitimum necessarium ante diem X l l l .caledarum Februarii, Miloni esse Lanuuium, ad flaminem prodendu. quod erat dictator Lanuuii Milo. Roma Cubito ipse profectus pridie est. vi ante suum iandum, quod re intellectu est, Miloni insidias collocaret. Ut pro lege Minitia rerum a Lucullo gestaru) In ea oratione explicaturus Cicero, quo modo ma Naadhue posset esse id bellia, quod eum Mithridate gerebat populus Ro.nanus. initio Lucullum laudat, atque res eius aduersus Mithridate gestas exponit. Longu foret hue totum locum ascribere, neque ita multum mometi attulerit ad eorum quq ab Rodolphodicvtur intelligentiam. Et pro eode verba minae ae L. Catilinae Dixerat enim Catilina in domestica cocione, miserorum fidelem defensorem inueniri no posse. nisi eum qui ipse miser esset minime timidia,& valde calamitosum esse oportere eum, qui esset suturus dux, & signifer calamitosom. Dixerat ide in senatu, duo corpora esse in republica: unu debile, firmo capite. alterum firmum. sine capite. huiC cum ita de se meritum esset, eaput se vivo no delaturum ice. Nomina enim rebus data voluit A naxagoras. Philosophus hie suit Asillicus. Claruit Athenis eode tempore, quo Persarum rex Xe xes. Cum post annos coplures ex Graecia in patria esset reuersus, videretque desierias possessiones suas: No essem,inquit, saluus ego, nisi istae periissent. Et qui annuntiarat morte filii. Nihil noui nutias, inquit: scieba enim me genuisse mortalem. Porro quod
hie de eo dicit Rodolphus, id si recte memini tribuit ei in Physicis Aristoteles.
Duplieiter orationisdem contingere, rebus . oratione ipsa. tqMeinde argumentatio 1 ιdst. Cap. x III.
SEd nos singulatim de utraque, primumque de argumentatione dicamus, quoniam siunt in ea robur veruique disserentis . Expositio enim inuenit ut ita dicam idem, ar-
255쪽
gumentatio facit eam. Si quid autem habet expositio si quid G habet utique artis, quod Dialetifico praecipiendum sit, id
fere ex argumentandi ratione desiendit. Cum petatur autem fides argumentatione, dicendum videtur in primis ' ME.M; ἡ .dem orationi dupliciter eontingere, rebusilicet,storatio- duob' modis. ne . Rebus contingit fides, quam is qui audit velut tacita Prima rebus,
apud animum sevum argumentatione colligit ex persena eius qui dicit: quia velis putatur, cui tuto positi credis γ l assedius aliquis, ut beneuolentia, ut misericordia, propensiorem facit animum audientis ad credendum. Et ex r siquis , ut sunt tempus, locus, res, O ipsius etiam qui audit perspe cupiditas, vel aequitas utcunque animi, cuius parui
refert ,siue ita esse siue aliter credat: ipse dicendi modus. de persepe dubitatio dicentis,no tram opinionem con- firmat: non quia id verba siciant ,sed quia credendum via detur maxime ei, qui nihil improbius Ormet. Contrάque argumentosius oeselicite dicenti, minus habetur interim*dei. Putamus enim nosisse deside noctra dubitaturum, ni
si sirim sibi is non haberet: qui iret non dicere se die
ra , in eampersuasionem venire, ut ne verisimilia quidem nobis putaret visum iri. I de dudiam in prouerbium ent, neminem satis credibiliter aliis mentituris, nisi qui fuerit antea
sibi metitus. Sinon isse mirgilianus, nihil habet in verbisuis, T. 27'quosidem faciat eis,quae de ca suo, dequefabricatione equi , ,' 'R 'eonfingis . ride ergo fides i i venit ' Primum credeba tur auectos hostes. Mnde dimoto metu, libertas iam Troianis negligentius omnia,securius audiendi , minurique sestecta verba Sinonis accipere, ut quae nihil possent nocere. Deinde Sinonem reliEium hostibus, non videri, nisissem seu uis inimicum, esposse. sed haecpraesempro viro Tertia.
256쪽
Quaria. Quinta. Sexta. Septima. Octaua Noua. Primus eoruso modorii
RODO L. AGRI C. DE INVENT. fauor, misericordia ex periculis . Palamedes Troianis VI is aemulatione, m vetandis bestis acceptior. musta contra, Troianis actu dol que inuis S. Troiam cupientes H-ra esse, quae dicebantur:*paratiores ad credendum, quia nullum videbant esse praemium mendacio. Praeterea palladium a Graecis de Troia furto ablatu. Equus animal aptum
bestis, deae praesidi bestorum sacrum. Post Laocoon a dra
conibus peremptus , qui equum violauerat. βuia narrantur omnia consentanea istis, quanquam nihil sit in oratione, quo vera,quae dicuntur probentur, i se tamen auditor collidione costationeque rerum, earum interse ordine . congruen-m tia, sic esse sibi persuadet. Ergo creduntur alia, quia vera quibus eredi- esse certum est, quale es quod primum narratur de Palamen .. .es in F de, quem falsa sub proditione Pelassi Insentem infando in-22 dicio,quia besta vetabat, Demisere neci. Et iterum, Omnis stes Danaum,incoepti fiducia belli Pastadis auxiliassemperserit. e sua creduntur, quia seniper seprobabilia. M,Saepe fugam Danai Troia cupiere relicita Moliri, longo femidisicedere besto. Et, Eripui fateor leto me,'vincula rupi. Et, eripensere omnes, quae sibi qui ue timebat, ius
in misera exitium conuers tulere. e a creduntur,quia aliis verisimili unt. Hi, Sanguine quaerendi reditus. Creditur enim,quiasimile istius est, Sanguine placastis ventos, gine caesa, quod certum est. Sic etiam, Hine semper VI sis Criminibus terrere nouis,hinc gere voces In vulgum ambiguas. Certum erat antea talia selitum istum facere. uuaedam velut in numerum crediitur,quia no es cur saga ea putemus. Vt,illi me comite, csanguinitalepropinquu P
per in arma pater primis hue misit ab annis, Et, iis quinos silet ille dies, tecturique recuset Prodere voce se a quenquam,
257쪽
aut opponere morti. Et Limoses lacu per noctem obseurus in dilua Delitui. Non enim est,cur ista, Asic, velpotius non ms adta credamus. uuaedi etiam fidem habent, quia inter
duoprorsus vera, velut 'via, vel transitus quidemstatuuture occupant ea mente, quia ad alia no resticimus,ut haec vera
credam m. ' Palamedem raudibus se hin, occisim esse pro confesso est, Sinonem relictum a Graecis in patriam pro- fediis res se indicat. Connectit haee duo capita Sinon,hine sumpto funda metostaudis,quod cosanguineus esset Palam
dij. Euod cum videatur nihil summae reru astaturil,sex lut extra rem, nihil ad rem pertinens, pro vero accipitur, originemque fideipraebet omnibus illis, quae postea dicuntur.' interim admoneamus, nulla parte illsi qui cotra nos differat,acrius institiendum, quam ubi minimu urgere nos,uel etia ridiculus nobis firmare partes nostras videbitur. Ea na-que=uae palam nos premunt, elut aperta vis,ui repelluntur, i aque vel indormietes nos impetusuo excitant. uuae vero tanquamsolida, nonnunquam etiam utprofutura, proferutur,quo rectius pleruque, eograuius diffribsisique vitatu periculi ferunt. Poctremo creditur dicenti ipsi, quia vela uis vir, vel benevolus putatur . eis id figurandum pertinet ' quod dicit, Fas odisse viros . ω , βuod dij prius omen in ipsum Conuertant. uuanqua sint aute haec omnia in i a oratione,non tamen altera adhibetur alter tanquamsideriactu sed gulae persepositae,reputatione audietis, m apud animum seum comparantis eas parantsidem. Pleraque ve rose i isti rersi aestimatione,quia apte accomodateque ommnia naturae Jae dicuntur,idcirco videtur credibilia. sors fidei genus,cum omni orationi nonnunquam est necessarium, tum expositioni maxime,cu non habeat ea me nisi ex rebu .
258쪽
RODO L. AGRI C. DE INVENT. Fides autem quae sit oratione, est quae consititur argume- fides cotingit tando, cum rem dubiam probabili colligimus argumento. Id
vero,quo simul coplectimur rem quam probare volumus,iqud inuentum quo probare conamur, eam argumentatione
esse dicimus. Sane quo parito argumentum rei probandae argumentando adhibeatur, in commune, prioris libri initio, quam potuimus apertissime conati Fumus explicare. In hoc loco, quae argumentationis, hoc es, orationis sentpropria,
Cap. a. Mendaeium Nemine satis eredibiliter aliis mentitum. Quintilianus libro duodecimo: Prodit difficulter te. enim se,inquit, quamlibet custodiatur simulatio . nec unquam tanta fuerit eloquendigitur. facultas,ut non titubet,ac haereat, quoties ab animo verba dissentiunt. Sinon ille vi gilianus. Locus notus est & obuius omnium oculis,ex 2. Aeneid. Virgilianae, quem . ad longum recitare, & molestum est de nil aliud quam charias comaculare,initium Ois orario Sino- rationis Sinonis sic habet, ni . Cuncta equidem tibi rex,suerit quodcunque, fatebor vera inquire neque me argolica de gente negabo,&α quae sequuntur. Ah m,h - Id vero quo simul' Ixaque δrgumentatio est oratio ea, quae& rem probandam Se PN R μ' arguimentum pio probare rem eam volumus, complectitur. Cicero in partitionibus
ait argumentationem esse exilicationem arSumenti. Idem in Rhetoricis, nomine argumentationis duo significari dicit, argumentum ipsum, S artificiosam inuenti argumenti expolitionem. DuaM esse argumentandi formas persctas sillogisnum G intactionem , sue ut Rodo bus mauult enumerationem. Duas item -- perfeLIM, entismema atque exemplum. Tum, quo ba forma inter se ci sent: quando perfecta, quando impers Lia argumentatione utendum. Cap. XIIII.
Fidem qui sit taues omnis quaesit argumetando, aut Gensibusprimum
do aut a se coepit, defutque in mentem, in qua necesse essdem omne '
io pios int consistere. ut ipsa per se mens, alterum ex altero, res perceptas conferendo collegit. Prius est, ut quia vidimus lunam, iam pleniluvio deficere, iterum tertio, quarto
que itide rei, dicimus: luna tunc tunc alio item alteque tempore plenilunio defecit, nec unquam aliter est , sum, colligimus, ergo luna nunquam nisi plenilunio deficit. Priora enim ista smin percepta stat singulatim,posterius autem quod est,iuvam nunquam nisiplenilunio deficere, mente
259쪽
a percipitur. Secundum, cum mens alterum colligit ex vltero. Vi cum dicimus,luna nunqua deficit nisiplenilunio,ergo necesse est id fieri interuentu terrae lunam obumbrantis. Horum enim utrunque, nisi mente percipi nequit. Pro hae diuersitate, duae natae suntpefeetae formae argumetad quarum alteram tu utilionem, alteram vulgo vocant Graeconomine αλλο M. Cicero apte ut omnia ) in prope ad verbu, ratiocination m dixit. Mihi redissime videtur inductio dic enumeratio e quemadmodum Cicero dixit argumeratione quanda esse ex partin omniiι enumeratione. InduIlionis vero nome magis couenire imperfectae enumerationi, cum duobus tribusive propositis inducitur auditor, ut in omnibus ita
credat esse. V autem indusitio vel ut nos dicimi enume
ratio, argumentatio, qua ex pluribus vel partibus vesipeciebus, unum vel totum vel genus uniuerstiter ω igitur. Genus in praesentia voco,quod aliqua ratione inplura diuiditur. Species, in quas id diuiditur. Ex partibus hoc modo Plebs Romana optime de Milone sentit,m equester ordo, e natus. totus ergo Po .Ro.optime sentit de Milone. Exspeciebus hoc modo Pompeius habet virtutem, habet peritiam rei militaris, authoritatem felicitatem. habet ergo cussa Pompeius
insummo ducesteolanda. Ratiocinatis si latino malumus uti nomine) est, ut inquit r isto. oratio, in qua positis quibusilla,necesse est altua praeter ea quaeposita fiunt euenire. Veces argumentatio, in qua positarum duarum propossitionum duo terminisic iunguntur in tertio aliquo,ut necessi sit eos eodem modo inter se coniungi, Ut, omnis insidiator iure occiditur, Clodius es insidiator, ergo Clodius iure occiditur. His tu his duabus propositionibus, iure occidi Clodius, iunguntur ae maliue, in eo quod s insidiatorem esse, iun-
Duae argumεtandi formae perfectae.
ligendo,&ratiocinando. Inductio siue enumeratio. Sententia ducta exorati inne. C ice. pro Milone. Exoratione pro legeManilia.
260쪽
RODO L. AGRI C. DE INVENT.gunturque inter se etiam irmative. Sic negatiue, nu siquistetur a se homine occisimias es vivere: Milo fatetur, a se homine ocri seu mygo Miloni ab no est uiuere. Hli MAL, fas esse vivere disiunguntur negatione, in eo quod es fateri hominem ast occisum. Disiungunttir ergo itidem inter se. Sed quae sit lex, quotquesint ratiocinationu earum figurae, ad iudicandi pertinet rationem exaEle persequi. In praefintia, quoniam necesse es su venire nomina ista, nesint ignorata, helusio. obiter quantum praestentis reisui est instituto dicantur. uer-ν quod es icitur argumentatione, alij conclusionem, alij intentionem vocant quoniam sit id, quod intendimus argumetando conficere. Ea vero Per quae conficimus conclusionem,
Prppo xi propositiones dicuntur. Et in inductione quidem nussum interi seordinem habent propositiones, nec numerum praefinitum. Pro multitudine enim paratum aut specierum, cresiat is necesse est, G quaelibet ex aequo adhibetur conclusioni conficiendae. In ratiocinatione autem tantum duae uni propositiones. Mi is, ψεita adfarμm altera ptu virium habet ad conficiendu, quia con-ppaxiq- clusionem fere intra se complectitur, idcirco ea vel maior Mis. .es ' positio vocatur. Altera minus habet virium,
sumptio. quam vocant minor propositionem, vel assumptionem. Et
omnis quide propositio duobus continetur, vel extremis, vel subiectum. terminis. βuorum hic subiectum dicitur, de quo dicitor alis Praeditatum. pr.edicatum,quod dicitur de aliquo. Nee se Ut igitur in duabus propositionibus ratiocinationis, quatuor esse terminoscinterj hos quatuor,quia unus bis per accipi tur , usi quidem in ministerio quatuor seunt, re vera tamen non pluresunt tribus. Euorum qui bis siumitur,medium diadii 4 5. Mia citur,quoniam in eo Aj duo iunguntur. At qui cum mediosiuius extremit. hi maiore, maius extremae in assumptione vel minore,