장음표시 사용
331쪽
potius adducuntur munis eorum quaesupra memorauiamus in philosophi m uxoris persona pleraque huius generis. auia, tame crebro instat eis, in alterutram partemseunt propensiora, velut in conditionalibus accipiuntur. -- cidentium loci quaesequuntur, eadem ratione se habent in ν-xoris nomine, queadmodum in philosophi hominis habere praediximus. Verum hi loci,qui ex conditione inferuntur, non incommode ad contingentium referantur natura. Euau- quam enim iuuenem esse velfenem, non sit contingens uxori,
cui ines iuuenta vel nectus: huic tamen quod est , philosephum habere uxorem, contingens es, iuuenem habere uxorem, vel habere senem. Sicίtque ista in uxore adphilosophum relata contingentia sunt sc in philosopho haec eadem relata ad uxorem sunt contingentia. In eis autem rebus,
in quibus de certo aliquo singularique facito disseritur, his
locus aptius excutitur , plurique confert, antecedentibus, adiuncitis,consequentibus instectis: quae omnia priore libro sunt explicata. Sic iam insticimus nomen philosophi,innomen e p. vaoris, quid eorum viου proposito nostro asserat. Sic pro nuntiata de haere, quid quisque magni nominis author haede re, in hanc vel istam partem dixerit. Sic comparata fiunt ex philosophi persona, ecquid imperatori in exercitu agenti , anseruo, an rectori ciuitatis habendasit uxor 8 Ex uxoris persona, an philosopho habendus sit amicus firmior, an seruus, an concubina. Similia set alio loco diximus) nisi mmul ex viri uesubiecto praedicatos mi nonpossunt, e go ea continuo aut alsirmatiae aut negative pronuntiare de proposito oportebit, ut doceamus similitudine accepta , philosophum vel habere debere uxorem , vel non habere. Oppositorum,. diuersorum nisi in negatiuis nullus fere usus.
332쪽
Cum fuerint ergo,quae deseribendaώmpsimus, hoe more per locos deducta, tum conferendisiunt ut dixιmus) loci locis m videndum,qui quibus conueniant. Ex his enim af maliue de propositostatuemus. β'i discrepabunt, hi propositumsubuertent. Primumque per omnes locos consentanea
serutemur: vsumpta desinitione philosephi, qui serutatuη
diuinas m humanas res cum cura virtutis,conferamus huis ordine ea, quae ex nomine uxoris ivt ducta. Definitio uxo- 'ris non multum dabit, nisi ea parte, quae ponitur in desinitione philosephi, cura virtutis, m in definitione uxoris, causliberorum quaerendorum. au. eredi enim uberi, cum cura virtutis, videntur conuenire: quoniam officium virtutis videtur liberos procreare. Deinde genus uxoris,mulier, naturae ordine iuncta videtur. Species uxoris seumamus clari nominis seminas,quarum pudicitia virtutum inclyta memoria est, etiam non diserepabunt. Digna enim consuetudo earum , talibus viris erit. Poterimus hoc padio definitionem philosephi,per omnes locos uxoris circumferre,intentare o mnia. Deinde reliquos ex ordine locos, qui in philosephi nomineseunt, eadem ratione quemadmodum de definitione diaximus, cum omnibus locis uxoris coniungere,m experiri quieonueniant. eos vero qui non conueniunt, intactos relinquere
hi enim cum postea dissentanea eodem ordine quaeremus,quo eonsentanea quaesiuimim, materiam inuetioni nostrae dabunt. auod si etiam contraria sint aliqua inter Aquae ex ait raparte ducentur, inuenienda tamen viri que consentanea erunt. auemadmodum Stoicus Epicureus repugnant, quoniam hic virtutem expetit, ille astematur. Ergo huic voluptas tori genialis, blanditiae, benignάque uxoris con- Auetudo , gratia formae, consentanea erunt. Stoico vero,
333쪽
DIALECT. LIB. II. , g ibycura procreandorum liberorum, sudium coercendae libidinis,ne alia quam quae permissum es rapiat. Hic etiam nasutur argumetationes istae, quae proprie enthmemata Metores voluerunt dici: cum diuisa v)na re per duo opposita, ν-trunque deinde assi manius vel negamus, quod in enumerationesupra comprehendimus. Cicero complexionem voluit
id vocari. auale est, uxor vel decora es vel deformis . Q detur quidem primo assectu se alterasit ducenda, altera ducendam non esse. Eui tamen volet utririque consentanea quaerere,dicet decoram ducedam esse,instem pulchritudinis liberorum .deformem, Pt exerceat continentiam mariti. Sic quidi ta nea quaeret, dicet,decoramIustectam esse, deformem inuiseam. Nec vero primo statim conatu demendum est ,si
consentanea quaereti, prima duorum locorum collatio parum restodeat. Sed conferendi iterum, adhibensque ad eos erunt abj loci, quibus consentanea esperuincantur. Eualia seunt Thuc indis nonnulla,contra commune ensem opinionemque dictae quae tamen adhibita probatione, confirmat. tandumque hae ratione ingenium, nec acquiescendum solum eis,quae ultroseproferunt sed erunt etiam quae latent eruenda. Sic enim paulatim facultas ilia parabitur magna ex parte, quam tribuit orations Cicero, ut nihil tam improbabile fit,quod non hae via probabile videatur. Vpus tamen horum exercitamentorum hicpraecipuus e i: De ptionis quidem, . ile' i' i quod per eam facilem assequimur omnium locorum in qualibet re, velut unosub assectu intuitum. Nec enim satis est Are,locos in omni re inueniripos sed oportebit promptos esse,c velut nutum nostrum experitantes . Praeterea, qui nequibit rem propositam per locos describere, nihil est quod inueturum ex locis certa se ratione confidat. Hoc enim primum ea
334쪽
P ODOL AGRI C. DE INUENT.ratius inuentionis caput ex quo commode tractato,omnia copio ime proferuntur. Comparatio vero ister se duarum rerum deseriptarum persingulos locos, hanc praestat utiliatatem , t quicquid inuenerimus,facile aptemus instituto nostro, in sum argumenti traducamus, m esideamus etia, quod inuentum nostrum aptum sit argumeto,quod ineptum, quid in hac ist uepartem magi prosit nobis: si quid conatui nostro repugnat, ut id ne attingamus quidem. I d eam enim,cuicunque est cura virtutis, ducet uxore, ergo philosephus ducet uxo rem: si neget aduersariim id, quodpropositum est, hoc est ducendii esse uxorem, cuicunssit cura uirtutis,iam hac inuetione quς ex philosophi nomine ducta 60 habere curam virtutis, nihil egerimus: nisi habeamus aliudex persona uxoris inuetum, cui hoc sit consentaneum: ut dicamus,cuicuns est cura virtutis,procreabit liberose ergo miscunque est cura virtutis, ducet uxore. Similiter quod in phi- Iosephi descriptione positum est, contemptorem esse eum voluptatum dolorum,cuicunque inuentorum ex uxorisper
sona adhibeas, rigidum oe segne argumentum conficies. Id vero quod sequitur in philosophi descriptione, incuria rerum humanarum, dissentaneum fere videtur omnibus eis quae ex persona uxoris ducentur. Ergo in his danda erit opera, ut si non prosint,obsint quam minimu.' dicamus, philosophum
non uxoris molestia, non orbitate liberorum a coniugio deterritum iri. quoniam contemptorsit voluptatu doloru. Aeetiam,eum no amor liorum,curaque parandae eis haereditatis amplioris, aut uxoris deoderis, in vitia cupiditatis, aut
auaritia prolaburum quoniam sit sibi incuria rerum humanarum,μlum ergo philosophu innoxie bona matrimonij -- lai, toleraturum. Sic quae perse quandoque obstare videntur,
335쪽
contra obstatia alia munimet unt. Et quemadmodum reliquis in rebus, sic hissit, ut quaeper se in malis numerarentur , aliis comparata malis, in remediorum habeantur loco.
Haec quidem fundament uni omnis inuentionis. quae quisquis rectesirmiterque iecerit, exiguus in reliquis restabit laborearataque es his omnis dicendi materiae quicquid dicturi copiam potest instruere,hac ria costi tur. Sola deinceps opus est ratione,quae praesenti rerum disii aptet ista, m ordi- .
net ea dissonatque velut in aciem producat.
Adiacentia,affectus matrimonialis). Amorem uxorium hie dixit amorem uxoris erga maritum. Curam autem uxoris alendae, ego pute mariti potius, quam uxoris adiaces
esse.Negligentia toti. Animus ad alterius quam mariti toru propensior. Quonia hic virtute expetit, ille aspernatur. Hic,Stoicus: ille. Epicureus. Ne cui imponat religio illorum, qui putant pronomen bie, semper ad propinquius antecedens reserri oportere. Quae proprie enthymemata Rhetores volueest dici. Enthymema quid sit,explicatum est supra,libri huius capite decimoquario. Quanqua hoc argumentandi genu de quo hie loquitur Rodolphus, ipsi enumeratio siue inductio potius qua enthymemaestrid quod nee ipse hoc loco dissimulat. Cicero c5plexionem voluit id vocari.)C6- Comnlexio plexio. inquit Cicero primo Rhetoricorum est,in qua virum cocesseris, reprehcditur Dilemma 'ad huiae modum Si improbus est,eur uteris si probus, cur accusast A lii id argumetadi Comutu, sVIgenus dilema vocant.diuus Hieronymus syllogismum cornutu. Quale est, uxor vel looismu, decora est. vel deformis. Resposum hoe est Biantis, qui interrogatus a quoda, ecquid Biantia restici sibi dueeda esset uxor. Aut formosam, inquit,habebis,aut deformem si sormosim, ea peum pluribus tibi erit communis: sin deforme,ea erux tibi erit, & dolor. Horu utruque malum, non est ergo ducenda uxor. Lege Gellu libri quinti eaput undecimum. Ouam Cicero tribuit orationi. In Paradoxis Cicero. Sed nihil, inquit.est ta incredibile. quod non direndo fiat probabile. nihil est tam horridum, tam inculis, quod nosplendescat oratione, Se tanqua excolatur. velut nutum nostrum expectantes.) Ductum i ministris, ae famulis diligentioribus,qui eorum, quibus famulantur, etiam nutus spectare solent, ne dum auscultare verbis. eorum qua dι Iasunt b.t lanus da locorum Uis. p. xx II.
V T ergo demus omnia tanquam ub Imum constectum, summi eoia totamque praeceptionis huius amplitudinem in unam summam colligamus, ubi materia disserendi fuerit oblata,
si quidem sit formata quaestio, nihil est quod in hae parte laboremus . Sin rudis ut ita dicam) materia dictionisproponatur, qua ratione sit in quaesionis coniicienda formam, δε- cuimus, quantum tamem id praeceptione potuimus assius.
336쪽
Supra ς p. Cum habuerimus autem formata quaestionem, tu diligenter est etiam atque etiam expetenda, cuiusgeneris quaestionsisit, ex omni illa quamsepra explicuimus) quaestionum varieta Cap.r.3.& ν te. Nec enim facile quis inueniet, quosint probationes omnes referendae,msi recte naturam quaestoris cognitam habuerit. Deinde tum videre est, quo pacto haec quaesio, quae totius distulationis est caput, in plures diducatur quaestiones: quod . eum hic locus a nobis tractareturero viribus est explicatum. Cap. ii. Iam iudicij nostri erit, quαs quaestiones interprimam quaestionem comprehensas tractandas putemus: quod tamen ex
conditione rerum m utilitate nasiatur oportet: cumque ea
deliseridum est ante omnia, quas quaestiones credamus tractandas,quas remittendasem a lam eam,quae prima est Aficere arbitremur. Vt in quaestione quam modo pro exemplo possim ms, an philosepho ducend is uxor: utrum in hae εο tonesesiim de philosephi persona,de qua quaeritur, Asiserere velimus, an prius generalem in hac inclusem quaestione explicare,an cuiquam ducenda sit uxor. Sic etiam,an optandi philosepho liberi, quod ex hac etiam perit quaestione,
utrum id latius velimius fundere, propria quaessione se a tractare, an solum simplicis argumentationis formam breuiter costigere. Sic an expetendae philosepho diuitiae, an philosepho cura rei familiaris obeunda, reliqua omnia argumenta ex locis duEla,quae latius arsiιi e tractaripro dic tis arbitrio possunt, fias quaestiones accipere. Cum fuerit autem constituta nobis quaestio ue ynam, siue plures facimmus, de erit omniu,quae cui que confirmata ratis,ea qua proximo loco diximus. ut acceptis in quaestionibus, ex quibuι argumenti aliquid duci poterit poterit autemsere ex omni-bm quae ponentur iu quaestione deseribamus ea,perque locos
337쪽
omnes ducamus, tum ex co nitentium,aut distrepatium ratione,prout de quaestionepronu amus, in hanc vel istam partem argumenta colligamus. Na de quaestione, quae expositione explicatur,misu A pitur negoti, praesertim cum de facto aliquo quaeritur,cuius tantum ordo,id est nitia,decur- Ius,exitu ,sunt recensendi. In eis vero ubi cauissae rerum quaeruntur, quiapossunt unius rei quandoque esse multae caussae: aut habitudo qualitaserti alicuius inuestigatur,ut qui quς-rat, quibus rebus, aut quo genere vita Cato tantum virtutis nomen sit assecutus. non oportebit utique argumentari eu, qui δε hae quaestione disperet: sed selum integre,siuere iuste, conflanter , prudenter inacta, dictaque Catonis expositione colligere. Argumenta tamenissemina omnia confirmatarum laudum Catonis ponet,ex quibus si quaereretur an fuerit laudandis Cato, idem id colligi possit. Sed quia genus hoc quaestionis credentes habet auditores: non enim quaeritur,ans
rit laudandus Cato ,sed quibus rebus tantum laudis sit asse cutus: idcirco expositione poterit m quaesto abselui. βοοd in omnibus his fere rectissimesit, in quibus auditor non certaiis,sed Venti ustinet persenam. Haec ubi fecerimus, per- uiderim que cuncta, quibussit nobis opus ad id quod instituimus docendum,tum facile videbimus,quod ad formania orationem pertinet, an res ea ex qua nasiitur quaestio , quae per argumentationem est explicanda, plex sit, quae δε-lum proposita quaestionepsit intestigi, quales βnt,quas proposita diximus vocariransit, multiplex, sinuosa quaei
ex varia mflexuos rerum oriatur'icivmni conditionales quaestiones,striuiles pleraes, ad quas rectepercipiendas longior narratio praecedat oportet. Deinde cum nostram au- C M.
ditorsimquepersenas, eis rerum de quibus simus dicturi con-
338쪽
Supra ς p. Cum habuerimus autem formata quaestionem, tu diligenter est etiam atque etiam expetenda, cuius generis quaestion is, ex omni ista qua upra explicuimu quaestionum varieta Cap.r. 8.& ν te. Nec enim facile quis inueniet, quosint probationes omnes referendae,nisi recte naturam quaestionis cognitam habuerit. Deinde tum videre est, quo pacto haec ouaesio, quae totius distulationis est caput, in plures diducatur quaestiones: quod
. eum hic Lem a nobis tractaretur,pro viribus est explicatum. Cap. ii. Iam iudici, nostri erit, quas quaestiones interprimam quaestionem comprehensis tractandas putemus: quod tamen ex conditione rerum m vitulate nasiatur oportet: cumque ea deliberadum est ante omnia, sum quaestiones credamus tractandas,quas remittendasem a lam eam,quae prima est seu ficere arbitremur. Vt in quaestione quam modo pro exem
plo possimus, an philosepho ducenda, uxor: utrum in haeqsaestionesium dephilosephiposna,de qua quaeritur, dis
serere velimus, an prius generalem in hac incluseam quaestione explicare,an cuiquam ducenda sit uxor. Sic etiam,an optandiphilosepho liberi, quod ex hac etiam perit quaestione,
utrum id latius velimu fundere, m propria quaesiionesiua tradiare, an sium simplicis argumentationis formam breuiter colligere. Sic an expetendae philosepho diuitiae, anphilosepho cura rei familiaris obeunda, reliqua omnia argumenta ex locis duEla,quae latius arctii ue tractari pro dic tis arbitrio possunt, sis quaestiones accipere. Cumfuerit autem constituta nobis quaestio ue ynam, siue plures facimmus, de erit omnia,quae cui que confirmidae ratis,ea qua proximo loco diximus. ut acceptis in quaesionibus, ex qui ι argumenti aliquid duci poterit poterit autemsere ex omnisbm quae ponentur tu quaestione describamus ea, perque locos
339쪽
omnes ducamim, tum ex corintientium,aut diser*ἀtium patione,prout de quaestionepronu amus, in hanc vel illam partem argumenta colligamu . Ni de quaestione, quae expositione explicatur,minu seu pitur negoti, praesertim cum de facto aliquo quaeritur,cuius tantum ordo,id est,initia,decurseus,exitu sunt recensendi. In eis vero ubi caussae rerum quaeruntur, quia possunt unitin rei quandoque esse multae causse: aut habitudo qualita e rei alicui in investigatur, ut qui quς-rat, quibus rebus, aut quo genere vitae Cato tantum virtutis nomen sit assecutus. non oportebit utitue argumentari eu, qui δε hae quaestione disseret se iam integre, ere,iuste, conflanter , prudenter acta, Acthue Catonis expositione re bigere. Argumenta tamenissemina omnia confirmatarum laudum Catonis ponet,ex quibu si quaereretur an fuerit laudandus Cato, idem id colligi possit. Sed quia genus hoc quaestionis credentes habet auditores: non enim quaeritur,ans
rit laudandus Cato ,sed quibus rebus tantum laudis sit assecutus: idcirco expositio poterit m quaesis absolui. auod in omnibus his fere rectissime', in quibus auditor non certatis,sed -centis seu imetpersonam. Haec ubi fecerimus, per- uiderim que cunEia, quibuου sit nobis opus ad id quod instituimus docendum,tum facile videbimus,quod ad formanda orationem pertinet, an res ea ex qua nasicitur quaestio, quae
per argumentationem est explicanda ple G quae δε-lum proposita quaestione psit intestis, qualessunt,quas proposita diximus vocariransit, multiplex, sinuose,quaelex varia mflexuosa rerum oriatu erativisunt conditiona
les quaestiones,striuiles pleraei, ad quas recte percipiendas
longior narratio praecedat oportet. Deinde cum nostram au- C .ditorumqueper as, cim rerum de quibus in dicturi tan-
340쪽
RODO L. AGRI C. DEQINVENT. ferimus aestimationem oe cogitamus. quas aures nobis audi tores, quas eis qui contra nos dicent,si qui dicent contra ,sint adhibituri qua ueprius adhibuerint ,si qui prius quam nos dixerint,tum non erit dissicile iudicium nobis, ansis exordio parandus aditus ad animos eorum , cui vel occurrendum incommodo,vel stet incumbendum: cum viderimus qui is nostrarum partium, quo vel premamur maxime, vel cui faueatur. Sic in peroratione,an tam multiplex res tantaque fuerit argumentationum copia , ut sit auditoris memoria enumeratione reficienda: an ea sit natura rerum, ut queri de nostra conditione, mouere lac bymas ira, odio, indignatione Cap. ir; miseere auditorum animos debeamus. Omnium nos rerum personarumque conditio rectissme admonebit,si cuncta consideremus,quemadmodum diximus, cum loqueremur de his τ' 'δν ' paritim orationis. Omnia ex eisdem ducenda locis erunt, ex quibus argumentationes ostendimus duci siue doceamus, siue beneuolentiam,iram,odium, misericordiam, ali ue moueamus lectus soli que cuncta haec quaestionum capitibus,quod inuentionis es, distant. Validisimi autem assectus persaepe oratione,quae expositioni quam argumentationi, similior est,
mouentur sepe tamen o argumentatione ut alio docuimus Libri huius loco . Colligendi tamen acumen, omniseque tenuior illa argu-
ρ''' mentandisubtilitas vitanda es. Vique semel dicam,puritas ista docentis oratoris, m impetus assectibin turbantis ,sicut inuentione nihil distant, ita eloquendi prope extremissiunt*nibus disicreta.