장음표시 사용
381쪽
sunt nonnuu quam, quam ut hac indigeant cura . Tum quae partessint rei,dicendum si sint ea natura, aut possint aliquae earu fieri partes. Hinc ea, quae proprie naturae cutus se adia cent, dicentur, hoc est is illa, qua agit patitur, em ea faquae agit quae o Zatitur,m ouς reliqua substantiam rei cir- . cunstant. Illud tame meminerimus, in de re quaque dicen- dum,id quod eo loco, quo de re icimus,intra complexum rei venire,ea ratione,' a ijam trutilamus. Nam qui de tu eda sanitate hominis doctrini instituet, dicet iste quidem de Miamine, nou tamen ut ιque dicendas ibi met omnia, quae tr
Liuri de homine possiit,nec quid sit mes hominis,nec quae siue
efficia vitae ad virtutem ducentia, nec quo pacto paretur ho mini eloquentia. Pertinent hoc quidem ad hominem omnia,
sed no ea ratione,qua sibi hic eu assumpsit,idere, quasanitatem tueripotest. Adeoque fortasse non defuerit Aristoteli, qui cauissetur,quod in libris quos de physico nuditu inscripsit, de
loco dixerit oe, vacuo. E ma his libris de eo quod mouetur in commune disseruerit, ad cuius tradiatum, locum m vacuum non videripertinere sed his potius libris debuisse de eo dici,de eo quod ad locu mouetur in serit, qui de caelo mu- do vocantur. Sed datur fere iusta libertas haec magnis ingeniis, ut queadmodum locupletes patre, familias in domibus. suis aliquid licentius citra reprehensionem instituunt, ita m
luet silmi viri indulgeant quandoque animis Dis , at trique rationis sit,illi, ita placuisse.
Adeoque fori assis non desuerit Aristoteli,qui ciuilletu Recte illud, eauilletur. Nain Aristoteles huius ordinis ac disputatio is suae rausam no ofane suile assere iniistio tertii libri phyliearum. Misique rationis sit, illisua placuisse. Qxs vadimodum dieere solebam auditores Pythagorae, auro, is , ipse dixit. ι ι Ordo firmanaus iisrim res varias multipliceH- , uec ulla certa raritae e baarentis descM-. Cap. I .
382쪽
RODO L. AGRI C. DE INU.ENT...ens. ' AT cum vatriae multiplicesque res in unun quoddam iun- multiplicibus gentur corpus, quale est, qui historiam animalium, aut
Theophrast . plantarum,aut totius etiam rerum nasturae sema didum
vis. tu, Mi Plinius) complexi sint , quale quificta dictaue clarorum irarum memorabilia, quale qui multiplicem . non unius
corporis rerum commemorationem contexunt. his aut perste
ries rerum distositio instituitur, reddunturque cunctasuis generibus,quemadmodum Plinio a caelo ordienti, deinde des denti in terras, usque naturam in commune reddenti, tum perpartes regionesque omnes prosequenti, deinde aruimantia inanima omnia persuas diu a disserentias explicanti. Sic Valerius Araximus, res memorabiles, per virtutum officiorumque humanorum genera dissi artiuit. Hocpacto m dici morborum faciunt ordinem, expartibus humani corporis a capite ad pedes deducunt. Est etiam in quibusidam,
non liberum modo videre , m quem arbitrarium diximus, ordinem sed ad res planesolutum, omnis prorsus ordinis expertem,ut apud Ovidium in I tamorphosi: qui in summa quidem rerum deductione, temporum quanda eruat imagine. verum in fabularum ordine, quoniam diuersi maesunt, nec facile in ordinem redi possunt, libertate illa, ut ita dicam poetico tu figurarum omnium utitur, quibuscunque transitio ad connectendas res feri potest,quo commissuram quadam rerum nequaquam inter se cohaerentium sequatur.Distositionis itaque loco in istis, est rerum contemtus. nexasque eas quidem diligenti me,ordinatas autem dicere nonposiis. Similiter Cornelius Tacitus in descriptione morum Germaniae, cum dixisset non esse Germanis aurum regentum, tandem sibiecit, ne ferrum quidesupe es, sicut ex genere telorum colligitur . Ex cuius verbi, hoe
383쪽
est telorum mentione,ad arma institutionemque rei militaris quae apud Germanos e delabitur. Deinde cum in furmis rum mentione, quod hueetatriccs etiam testesque pugnantibus adhibeantur ,p ostque dicat venerationem haberi plerisque earum, non adulatione,nec tanqui faciant deas, hinc co-tinuUubdit,deorum maxime Mercurium colui.moremque religionum hincsumpta occasione prosequitur. Abrumpit tamen nonniiquam hanc Dexturamine nimia proinde leuior
Utatis deprehendi post. Est quidem hoc ordinis genus a commodatissimum historiae, cuius narrationem volubilemo, ni quam insistentem esse couenit quod non esceret,si remti nibus distincta concisique esset, singulae parte 2is efflent diseret aliis. Nunc adeo δειnt nexa omnia, uisemel propemodum incipere emel desinere videatur. Quδυ dem haec tractentur,non ab historicosed a laudatore, vel qui alias quomodolibet di 'utantispraesesteriem ferat, is ea distinguat,digeratque persteries,dicatque primum, quae natu ra regionis,quae forma hominum,deinde, quis cultus erga d uina, quales belli,quales pace, cu publice tum priuatim rugalitate vitae ueritate matrimoniorum,cultu liberarii, qua erga principes veneratione, erga populares aequabilitate, emga hostiles beneuolentia, erga omnes fide, reliquάque vel ad hunc modum,vel alium quemlibet, dum tame appareat ordinem certumsequi eum, dicere que unamquamque rem non
eo loco quosit oblata sed quosit ab initio di posita, atque destinara. Ubera tamen m haec isto dissi onendi ratio est, vel propter hoc, quod ad nusta unam ord inis legempotest alliga H. Euisque enim ordinem quisibi visus est instituit: nec reninaturam sed animumsuu equitur.
iam dispositionem esse tan-niat in expositιone stratoria. Cap. m
384쪽
Dispositio expositionis oratoriae.
RODO L. AGUC. DE INVENT.T Ibera fere est etiam oratoris expositio ea, quam diximus alterius rei docendae gratia parari terer hactenus tam ulibera, ut ordo eius non ex dicentis voluptate, sed came ut litate nasiatur. auoties tamen res is non obstabit, temporum ordo fuerit aptissimus.a 'o si primae narrationispartes steriores fuerint, fauorabiliores reliquae, non ab refortassessit,eis quae benignius accipietur inccupare animos, O ad priora deinde figura aliqua reuerti e qui orte si inabit auditor, quo languenti adhuc avimo eius morem geramu , opti- nsum fuerit ab cis incipere, quibus notitia causae continetur. t ubi excitatus fuerit, incaluerintque aures eius oratio
ne, tumsi qua fuerint altius repetenda, ut pestent , praece sit enim pleraque causam logius: quibuspraecipuus fauor,
maximάque eius continentur momenta, ea cum quaestiones
explicabimus,quibus aptissme iungi poterunt,tum erunt in erenda . auam quidem rem utilem esse, facilius est ratione colligere, quam aut horum exemplis. quoniam rectus ille melior utique es ordo quam iste necesitate detortus. uui mandat autem literis acitionem, quae sunt optima, eascribendo maxime cupit exprimere, ne si aliterfaciat , non auditoris importunitas, quae exbriptis cognosii nonpotest, defendenda tu ea ,sed filia ipsiui in citia culpanda videatur. Iam vero partimur interim narrationem, id quod alio loco utilius dicipoterit, reservamus, ut in declamatione,quae gemini languentes inscribitur, aulatii facit. Cu enim ordo mortis quo alter ex geminis in alteris alute occisus dicitur, plurimu inuidiae reo mouerepotuisset, ad epilogum maluit differre eu,quἶd vehementiori assectui hic aptior est locus. CAcero ite pro Cluentis,cum prioris causae narratione, quae iudi-ej corrupti erat,continuo mortem OZpiamri, quaestiones
385쪽
DIALECT. LIB. III. Inde eo habitas sebiungere potuisset, maduit diserre eam ad
proprium cause serae tradiatum , quae ea de re peragebatur. Contra vero matris odium, quodproprium illius erat came, cuique nihil negotij cum causa corrupti iudicij erat,id tamen primum putauit narrandum. Eratque alioquin temporis ordine primum,quod quanqua non fuisset primum,tame nam randum fuisse contenderim: quoniam matri,qua tota causa maxime premebatur, detraheta ante omni uitauthoritas. Itaque quanquipars narrationis , dcrifotes, quemadmodum est utique narratio, usum tamen assediu propemodum eius partis exordii praebet,qua aduersario odium,nobis beneuolentiam conciliamus. Eiusdem eii rudentiae co- filiique est, quod non nudum reru ordinem continua narratione coplestitur. β 2binde erumpit in affectus: quibissedam, velut digressoris,aut indignationis causa, ventis conturbat. Cliis odi est a principio statim: Nam Dina mater huius Habiti mater enim a me nominis causea, tametsi in
huc hostili odio crudelitate est,mater inqua appellabitur θquae sequiitur. Deinde non ita muliops: O mulieri si ius incredibile, in reliqua item. Tum infine huius partis effusius, Iaminum quois huic cum matre sueris multatis au-dsis. Sis in Oppianici criminibus recensendis, post nuptias Sassae m Oppianiciassentis,inquit, iudices vos pro v fra humanitate his tantis sceleribus breuiter a me demons ratis vehementer esse commotos. Et paulo post iteru m de
Auriast atris uxore praegnant blata, Rursus maiore e pia post Scamibi Fabrituque condemnationem de ratione iudici' corrupti,cum velut aditum aperit, ut id non a Cluetio id ab Oppianico doceat esse corruptum. Videmus ita
que hae narrandi diligentia intificioque sic iaci ab eo fun-
386쪽
dumeta came, ut si etiam nullas deinde siubiiceretprobationes,nihil tamefere plus iudex desideraturus esideretur. 2uod
autem ordinis est, temporum rectus hac tota narratione muatus es decursus. quod autem artis hic est in disponendo, id in eo est,quoniamsubinde contextus eius interrumpitur quod quidem sepius quam ut temporum ordo turbetur, in hoc genere narrandi contingere solet.
Nihil inest in hoe eap.quo explicato sit opus, praeterqua quae ex Quintiliani G minis languentibus, & Cic. pro Cluentio oratione asseruntur. Vetu ea eiusmodi sunt, ut nisi O mnibus serme di orsi verbis ascriptis,hoc loco satis explicari no queat. Quod Oxδ' φης eum nimi, quam logum foret, & libri illorum vulgo in manibus habeatur,rectius qui Rhς φ inde petierit. lnnuit praeterea Rodolphus orationes oratorum aliter nonnaquavxςr npΠΠΠΠ seripta, eme quim dictas. Cuius rei quodam in loco facit mentione & Fabius, & Ascoquin diei Diu Paedi/Πm Ciceronem id pro Milone secisse testatur. DE DIS pos ITIONE EIUS O TIONI s M AE A RG UMENT TIONE CONSTAT.obiter quomodo distonendasnt ipse Orationis partes,quaesunt exordιum,
ALiam diximus rationem esse distonendae orationis eius,
Qui ordo ser μ quae confiat argumentatione, quales sintscholasticae comenii dZ tentiones , ciuibίmque rerum controuersiae quaecuniuedemum repugnanti auditori sunt approbandae. In quibus idendum erit, quis sit ordo quaentionum interse, quis Atem in singulis quaestionibus argumetationum,tum quis partium argumentationis cui que . Erit fortasse, qui partium es 4. ' et orationis disponendarum oblitum me putet, credatque hane ης - i ydet, ante alia explicata uisse rationem. Nec id ne me tit bat,nec praeterissem,si Hra huius rei crederem tradenda esse praecepta, aut esset alius ordo earum, quam quo numerari selent, quique ex Uu earμm colligitur, m quem ipsis pene praeferunt nominibu ,hoc est, ut primumsit prooemium, hinenarratis,tum confirmatio, postremiin epilogus . Nam qu ties id est, orationis genus, ut aliquae partium istarumsint ei
387쪽
ι peruacuae tum cum desint, nihil est quod de earum ordine dicatur. Illud vero necessitatis potius quam praeceptis
rit, quoties vel occupatio auditoris, vel temporis angustia cogit nos, ut steri sinationis Iastidium audientis sistamus, in incipiamurique a narratione. tum velut digressone quadam,
quae fueramus ante narrationem dicturi,dicamus ante cosmmationem ubiiciam que narrationi prooemium.' tamen
non iuutiliter huius loci tractatum attigerimus Pud interim Tur' se admoneamu , non solii in initio dictionis prooemij v m v, ibi, ' 'f' nire sed in medio quoque orationis decursu ,sicubi vel noua quaestio tractetur, vel locus aqerior, obrepraemuniri ea, maliquando quod prooemij vicem habeat aures placari, quem admodum in oratione pro Cluetio, cuius modosum usus exe-plis. Cicero de censoria nota dicturus: paulo post, cum Cluentium lege defendere vellet , octendere lege corrupti iudici' latum iudicem, non etiam eum qui ad corrumpedum coisset meri. Sic pro Murena Caroni re 'onsistus, plurimis verbis contendit a iudicibus, ut Catonis authoritate aduem μου reum pro praeiudicio ne accipiant. Scio ictud a Metoribus tum M. Onia est,praesumptionem, tum praemunitionem vocari, numerarique a quibusiam inter figurassemetiarum. Euod siue hoc siue prooemi' nomine vocetur, non magni r fure crediderim, dummodo constet tame eundem esse usum eiu ex eisdem duci rebus,ex quibus proarmium petitur.βuod
tamen cur non ita vocent, non video quidsis cauiae. Nam cum-narrationem praecedere argumentatio psit, cuisse modisum quaestiones quaepro Milone tractantur ante na
rationem e epilogus in media dictione fiat, ut in Verre de Philodamisupplicio, cin de Nauarchorum item,Ciceronem videmus fecisse. cur non etiam*prooemium . POL
388쪽
RODO L. AGRI C. DE INVENT.dum principium mediae inseratur dictioni,sipraesertim noua tractetur quae lio, vel locus aliquis qui curam eampostulet,
Quos si H, in auo manna came mometa versentur ' Id autem quod
semper praece uelet de narratione praecipi, ut ea conprmationem praeceuat, - ' -s, i ius quaestionis cuius narratio est, pr
cedat confirmatiostem auod si quaestionem eam,alias nec se sit quaestiones praecedere, nim:rum nccesse erit priores quoque confirmationes earum explicara . Quemadmodum eo in loco de quo iam diximus pro Adilone faelum videmus. Cum enim narratio quaestionis eius estpropria, qua insidias Dru-xisse Clodium probare voluit, quid attinebat narrari, nisi probatum ante foret, insidiatorem latronem iuste occidi, nihιl neque a Senatu, neque a Cn. Pompeio contra Misionem esse praeiudicatum 'Similiter pro Cluentio in quaestione veneficiy,nullo usi ea quae ad exitium pertinebant Oppianici,superiori narrationisubnectebantur, quanquam rerum continuitis esset ordo: ergo ad proprium quaestioni uae tractatum illa reseruauit orator. auinetiam in hac es quis sione, cum ex priore orationis parte nota iam essent Oppia nisi crimina,argumentatioves quae ex causis persens que ducebanture posivit narrationi. At cum ex re is torm torum ratione,ΤMbus aduersari, contra Cluentium utebantur,confutandi essent tum demum,quoniam ea continebantur narratione,hubiecit illam, uls iudicum consiluit t.
dio,qui togam iam orationem audienda desisti, si rursus num rare fuisset orsius, quoniam longius adhuc diEturum credere poterant,'sensiore fuissent. D cum in media rerum v lut statia,imi argumetando rapuisset,quanquam tum nam raret, Parebat tamen eum rem paucis, d quod fecit,esse ἁ- soluturum . Sed de partibus orationis haec obiter admonuisse
389쪽
fifficiat, uti ic ergo laod instituimus prosequamur.
Cieero de Censoria nota dicturus. Cn. Lentulus, & L. Gellius censores, notaram Cluentia, quasi is iudicium illud corrupissct, quo damnatus fuerat Oppianicus. Qua de re verba facturus Cicero, primu aures placat, ac velut aditum sibi munit ad aures iudicum, ut videre est in ip in pro Cluentio oratione. Cum Cluentium lege defendere vellet. Lex erat primu di sta Sempronia, deinde Cornelia de sicariis & venefici siquet lex praeter alia multa, & de eius capite quaeri iubebat, qui cu aut Senator esset, aut magistratum gessisset, aut tribunus militum legionibus quatuor primus suisset, tame cois set, couenisset. cos ensisset, salsumve testimonium dixisset, ut quis iudicio publico danaretur. Hac ergo lege Cicero defensurus equitem Romanum Cluentium, quasi is ea lege non teneretur, mira quadam arte inuidiam huius defensionis, primum a Cluetio, deinde isse et ii ipse repellit. Cuius rei ansam ei pribuerat T. Actius accusator, qui inter accusandii delatus huc erat, ut diceret iniquissime acturum Cicerone, si legis praesidio Cluetium defenderet: Quando aequis imu foret, omnes iisse teneri legibus, quod illi ux axioma. manibus quod arant pedibusque reiicit Cicero. Quod aute addit Ro-dolphus,lege eorrupti iudicii solum teneri iudicem, no etiam ea qui ad eorrumpenda eoisset ei dicto plane restagatur ipsa legia verba,id, facilὰ animaduertet is, quisquis ipsam legerit Ciceronis pro Cluen to oration S, cuius disputatio hue spectat. lege hae Sempronii pertinere ad magistratu . senatorcs. Sc ad eos qui primis quatuor legion bu, sitissent tribum militum: at Cluentia ni bil horum omnium esse sed tantum Romanum equitem: proinde hac lege postulari illum non poll). Plura q ii volet. legat iure-cosultos padectarum libro duodequinquagesimo, ad legem Cornelia de sicariis & veneficis. Rupra verba aliquot ascripsimus libri superioris capite decimo. Sic pro Murena Catoni responsurus. Murenam cOsulem designatum, lege Calphurnia de ambitu reum secerant Servius Sulpitius & M. Cato, is qui uticae ipsie sibi morte consciuu. Hunc ergo Murena defensurus Cicero, posteaqua seruio respodisset, deinde ict*5
surru, Catoni, venio nunc, inquit, ad M. Catone, Quod est sirmamentu ac robur totius accusationis qui tame ita grauis est accusator & vehemens. Vt multo magis eius autho ritatem quam criminatio item pertimescam in quo ego accusatore, iudice , prima illud
deprecabor, ne quid L. M V Πῖ dignitas illius, ne quid expectatio tribunatus,ne quid totius vitet splendor & grauitasnoceat, deniq; net ea soli huic obsint bona M. Catoni, quae ille adeptus est, ut multis Papsse pollet. His coitul fuerat P. Aphricanus, & duo, terrores huius imperii Carthagine Numatiamq; deleverat,m accusauit L. Cotta E rat in eo summa eloquetia, ina fides, Eumma integritas. au horitas lata, quata in perio pop. Ro. quod illius oper3 tenebatur. Saepst hoc maiores natu dicere audiui haeaeeuntoris eximiam dignitatem plurimum L. Cottae a suisse. Noluetat sapientissimi homines, qui tu re illa iudicabant ita quenquam cadere iudicio, ut nimis aduersa rii .iribus abiectus videretur. Quid Sergiu Galbam. na traditum memoriae est, nonne pravo tuo sortissimo atq; florenti si imo viro M. Catoni, incumbenti ad eius pernicie
populus Ro.eripuit' semper in b c ciuitate nimiis magnis accusatorum opibus & dio
ivlus uniuersus,& sapientes ae multa in posterum P spicientes iudices restiterunt. Noo accusator in iudicium potentia asserat,no vim maiorem aliquam, no aut horitatem excellentem, non nimiam gratia. valeant haec omnia ad salutem innocentium ad odio impotentium, ad auxilium calamitosorum. In periculo vero& in pernicie eiuli rediu-dientur. Na si quis hoe sorte dicet, Catonem descensiuia ad accusandum no fuisse nisi prius de causa iudieasset, iniqua lege iudices & miseram conditionem instituet periaeulii hominu: si existimabit iudiciu accusatoris in reum, pro aliquo praeiudicio valere inere. Scio istud a Rhetoribus tu προλη d ςst praesumptione. Quintilianus nono. Mire vero in causis, inquit, valet prisumptio quq ac dicitur: cum id quod obiici potest. occupamus. Id neque in aliis partibus rarii est. & pr qcipue prooemio coaerit. Sed quaqua generis unius, diuersea tame sp iei habet. Est enim quaedam Lex seproniasseu Cornelia,
de sicariis diveneficis. Murenae ea sae.
390쪽
DIALECT. LIB. III. ny CSborumper se quaeri yotest, ut alterum de altero negetur autos metur. si unt quaestiones, multae quide: a; una defendentes origine, quemadmodum secundo libro demon-srauimus multas ab una deduci quaestimes,dirim que nasci alias ex verbis ipsis quaestionis, alias in verbis ines Mes,alias ex conditione quadam accipi. auae o mnia cuiusmo
mpnt,iuic expucat unt a nobis. Visotιes igitur venient in quod imis
orationem diuerse quaestiones Uis ut diximus ) fonti- quastione, bis dissetisi quidem nihil alteri explicandae ab altera asse-αIrtit
retur, liberum erit utique de qua volemus primum disser re, Ni rgrauior aliqua,quae plus ad explicatam psalla x M. boris,m reliquae vel ad dicendum tenuiores sint, vel ad approbandum faciliores, tum recenti adhue m nulla audiendi molesiastigato auditori , restissime obiicietur ea,cuius difficultas alacres requirat aures. maxime, quod minoribuspo sea O velut appendicibus vel fessius etiam benignius intendet. Deinde quod pronior erit in immer,cum dicetis authoritas maioribus approbandis fuerit confirmata. Cum fuerit enim animis accepta ex orati onepriorepes asio,incipiemis deinde non dictioni modo credere,sed homini. At cum quae- ' i' ' ἔsimis alteria dei alteri quaestioni innixa quomodolibet est, lxeri inde ea quae aluendae alterius in se continet momenta, iis sis ναοῦ
in dicendum. Vis quaeratur a prisia philosephia, an sit . m. 2
animus humanus immortalis sitssummu hominis bonum qu 'virtuso ei quidem qui veteris Academiae voluisset esse, id quod prius es, privi explicandum fuisset, immortalem esse animum: deinde, quod iam hinc probari aliqua ex parte po-D'virtutem essesummum bonum: quoniam manentibus post mortem animis,multum videatur nostra interesse,recte