장음표시 사용
91쪽
Lepida ergo ignorantiae fabella est Galeni, dicentis: Mane video urinam meam aqueam, quare me Iorepono ad quietem, &post aliquod spatium, tin- sctam video, quia bilis ultimo advenit, dc sic urina ultimam sui digestionis maturitatem recipit. Quasi
urina in vesica, si non emittatur coqueretur maturitate sui, vel additamento tingentis fellis 3 Bilis sane, si qua esset, cognatim oriretur cum aliis humoribus, & sanguinis sero urina, eodem scilicet iecoris sanguificantis labore, quo lotium transit per jecur, bilis assuis illud tingeret, & non aliquot horas post, nisi ostendant, utile fore istam bilem excrementalem aliquantisper, & separatam, asservari extra lotium. In oppositum autem sic argumentantur ab eventuali conjectura, & causis male intellectis. Ajunt enim experientiae esse, quod in febri- tibus continuis, si post flavas urinas, repente aqueae
appareant significari futura deliria, ob abreptam in caput bilem, iuxta Galenum. Sed hic vir osten- .dere debuisset. Quis mi r illius bilis esset, quis ductor per venas di quodnam receptaculum istius bilis. An sinus cerebri nulla est enim alia in capite cavitas sine morte praesentanea , bilem istam
ferret' & quo fine haec faceret natura, ut a cloacis humorum, emunctorio vicinis, directe in oppositum, bilem febrilem, & totaliter excrementitiam,od nobi Iissimum viscus deserretὶ Ego vero, in mea I avronomantia, ex iisdem lolii signis collegi, scoriam non ferri per venas more debito ad lotium: ergo Praeter naturam detineri alibi, certum est: non ferri mutem ad caput: sed ad praecordiales venas, id est, ad sedem febrilem, ipsum alterum excrementum febrile, unde auguror, febrim auctam iri; dc inde delirium. Q d autem sagittator delirii, &amentiarum, habitet in praecordiis, patet tam ex Ilip
poc. Cui vena in hypochondrio sortiter pulsat, is
92쪽
s DE FEBRIBUS. mox mente alienatur: quam ex proprietate nomianis, in Scholis recepti, quo passionem hypocho i 4 driacam , a sede denominant. Quod autem sagitta totas scopus sit cerebrum , ut deliria , Ac sopores excitet, non debet movere Medicum , ut proinde capiti remedium adhibeat. Si quidem id semper est ad posterius ad tela vibrata : non autem ad sagittatorem, medelam applicuisse. Quare quamdiu Scorta, recta fertur ad lotium, velut naturale sibi emunctorium, bene est: at si oblique, alio feratur, fit febris continua. Tam quia natura sui est excrementum, quam quia hospitio indebito recedit. Alioqui alimentum, in via digestionis ultimae degener, plerumque mitius est atque insipidum, ideόque Intermittentes dat, & long Ore S, quatenus glutinosior est illarum materia. Atrocior vel 5 est Scoria: atque ideo crudeliores febres continuas suscitat, citiusque ad periodum aspirantes. Duo autem haec excrementa, sive ambae causae occasionales, ubi conspiraverint, spurias, haepialas, hemitritaeas, sesquialteras, & erraticas febres
proserunt. Potentioribus ergo incisi vis egent intermittentes , quarti continuae, quia pertinaciorem , magisque glutinosam materiam occasion
i , lem habent, vasis quae intus adnascitur. Sin autem alimentum istud , supra hepar degenerat, apostemata varia suscitat, non autem febres primarias. Etenim quia dc in Phlegmone cruor, vel alimentum solidorum , in pus degenerat . febrim
quoque necessariam advehit. Cumque ad ultimum devenerit, minor labor & dolor. Pro ut & per con-i 6 tinuas , tum crisis vel abscessus instat. Etenim cur Scholae non concludunt, pomis cx nubecula urinae pituitam, quam periectae concoctionis signum, si unica bilis lotium tingat 8 S.,ne nubecula ista,
denotat primarib, quod stomachus acidi tui fermentum
93쪽
mentum recuperarit. Unde Senex, ructus acidos i di nidorosis supervenientes bonum ait, adeoque declinationem febrium adesse designat , aut Cri-sim. Bonus autem Medicus , negligere crises de- i sbet, quia anticipare. Nam natura crisim non fa cit, nisi dum sola totum onus baiulat, statis diebus. Verus ergo Medicus, ante critim, morbum superare debet, ideoque nec crissim expectat, nec optat: Infidus autem, post tergata naturae intentione;
Crisim vel impedit, vel dilatat. Coctio vero, quae in febribus expectatur , est tenacis materiae incisio, & abstersio : Non autem , quod alioqui natura i 6 moliatur , digestionem rei praeter naturam , nec coquat quicquam , nisi similari semper, & unita voca digestione, sibi praetendat assimilare. Saepe namque ideo in quartana nubecula apparens, eVanestit, ebqubd coctio, quam nubecula designat, non sit vera materiae subactio primaria intentione;
sed stomachi saltem fermentum digestivum. Alioqui materia febrili semel facta fluidiore, non sii-
pervenit illi nova cruditas. Diata Febrium. C A p v T XII.
I. victus renuissim in acutorum. 2. cibis non sunt miscenda medicamina herbaceia. 3. Potent febrientes. . A. Carnosis abfrnendum. s. Medentum vesania. 6. Natis eibus O patus febrientibin aptus. 7. De vini usu in febri-ιud disceptatio. 8. Febrim se calorem radicaliter disingui. P. LAn remedium sit calidum vel temperatum pro febri, parum refert. Io. Ofectio refutatur. II. Orchei accenseo quanta.
UNico Hippocratis praecepto isto. Quod in I
morbis acutis statim tenuissimo victu utendum praecepit. Victum autem tenuissimum non
interpretor arctum jejunium , sive abstinentiam
94쪽
severam; nec item iustula carnium, quocumque a herbarum favore alterata. Profecto non sunt medicamina ista cibis miscenda : sed singula, per suas scenas sunt introducenda. Imprimis detestor in fe-; bribus, abstinentiam a potu. Nam si febris sit calida & siticulosa, privetur autem potu humectante, depopulatur cruorem , & solidarum partium alimenta, cum Viribus. Etenim, uti licet vesicam ex nerare, quoties urget etiam importuna necessitas, ad hoc non petita a Medico venia: pariter quoque est bibendum.quoties monet necessitas cum unum non sit magis naturae consonum quam aliud: Sitis alioqui stricta lex,&rupta mandati obedientia, iam millies, Medenti opprobrium attulit. Abhorreo etiam in febri iura carnium: nam extemplo natura detestatur eadem , di quo meraciora , eo quoque damnosiora ex mente Hippocratis. Corpora impura sic vocat febrientium,quibus stomachi nido rosi) quo plus nutris, eb magis laedis. Laedunt namque febrientes, quia caro , ova, pisces, dc iuscula,
facile tum cadaverantur, ac minime nutriunt. V
saniae enim simile est, saepe deplere venas, iterumque Velle nutrire eos, quibus vis digestiva pessum, data est. Confortare, inquam, velle, ubi hostis in-ὸ tus est. Satisfaciunt enim tum potissimum cerevi siae tenues, vino nuptae , quibus panis admiscetur, prius in aqua separatim coctus , usque in collam, sive mucilaginem. Et frigide haec sumpta, cruda,&non cocta. Siquidem coquendo deperit potibus,
non autem accrescit illorum virtus. Sic namque ea vis insensibiliter mista potui, utrique indicationi satisfacit: nec timendum, ne aeger sub hac Diaeta, per inediam pereat. Maxime, cum Medici nomine, sit indignus, qui febrientem non restituit ante qua- γ triduum. Caeterum contra vini usiam increpant
Galenistae omnes quanquam secreto vina. toti
95쪽
toti arti Galenicae contumeliam millies attulerint)eo quod febris , non sit nisi merus calor, ab Hippocrate Ignis vocata , eritque vinum febrienti, quale est oleum ad extinguendum ignem. Sed hoc argumentum, ut anilis fabula, iam ante sub febris definitione periit. Eoque magis, quod sit quotidianae experientiae adversarium. Nam quotquot modice vino utuntur in febribus, facilius convalescunt, vires conservant, & in pristinum Ocyus restituuntur. Qui vero post corporis diminutiones, & vini abstinentiam fortassis evadunt, naturae solius' beneficio: Illi per longam hebdomadum seriem, perstant valetudinarii. Siquidem
nemo dubitat, quin Pestis, sit febris atrocissima, acutissima, dccelerrima: quin absque venaeiectione, dc purgatione, solisque sudoribus, & vini meracioris potu, solvatur. Nemo quoque ambigit quin Theriaca aliaque sudorisera, sint calida, propinentur in vino, imo & in aqua vitae. Cumque haec, ut talia non obsint: sed prosint in febrium
acutissima: multo minus erit vinum auferendum in mitioribus. Praesertim quod constet, calorem non esse constitutivum febrium : sed per accidens
consequens. Nec est quod arguant discrimen Pestis ab aliis febribus. Nam revera Pestis fluctuat tu
Archeo, ut venenum. Febres vero, pertinacem, &adhaerente venis materiam occasionalem habent.
utrobiq; ideo exigi diaphoretica In Peste quidem
sudorifera cum alexi pharmaco contra labem veneni. In caeteris vero febribus, diaphoretica quae incidunt, distatuunt &abstergunt. Et utrobique quidem hoc negotium per calida completur. Vinum autem , peculiarem habet indicationem: non silum quia vires addit,quibus natura exosam materiam domat : verum .iniper, quod sit plaustrum medicaminum conveniens. Est nimirum nuntius, o a G qui
96쪽
qui vias novit, itineri accinctis, charus intimis, Madmissus in penetralia. Etenim in Juvene, ac viro forti, eum febri minuta , est c lor ingens: ubi interim senibus, est febris laethalis, ac ardua, vix tamen calorem habet molestum. Si ergo ealor. exhibito vino augeatur: non proinde augetur febrilis malignitas. Quippe febris S calor, sunt radicaliter dii tincta quod iam ostendi per febres
iuvenum & senum. Nil refert; etsi caloris molestia parum increverit potu Vini: nam cum foenore, id compensatur. Eis quod vires morborum unicae medicatrices) moderato vino augeantur Hoc ipsum si . penitius, ac radiealiter liutinetur. reperies, quod calor non proprie comitetur febrim : .sed virium valorem. Itaque quod Scholae, in vino tantopere perhorreseunt, boni est indicii nota. Laethales namque ae pessimae febres vix calent: omnisque febris, circa mortem absque calore est. Si ergo motus caloris,' sit ipsius Archei, ad expulsionem hostis: & vinum calorem addat: ergo qui per vinum procedit, iuxta conformitatem naturae medetur. Uerumtamen demus, calorem exhibito vino maiorem, imo etiam febrim acriorem. Quid enim inde aliud sequitur, nisi quod vinum, constitutionem vitalem adauxerit 3 Quodque Juvenum constitutioni sit status iste propinquior, quam qui per refrigerantia incedit , vel
non dato vitioὶ Sunt namque media refrigerantia , morti similiora, cessationi a motu, di defectili: calor Vero a moderato vino. est medium simile vitae, medio, quo ipse Arch eus utitur. Etenim vigori , statui, &crisi, propinquior est eo stitutio caloris aucti a vino, quam si flaccescent bus viribus, languidior calor abstemio fuerit. Haec de vini potu. De aquae potu autem decisio esto calidam febrientes non appetunt,nec sitiunt tepidam:
97쪽
frigida autem in gradu remita admittenda, in
status summo calore nee metuendum ut dixi de commixtione extremorum. Quippe experientia 'iam dudum feliciter hunc timorem excussit. Aliis autem febrium stationibus nec frigida ut nec affa,.tim potanda, nunquam tamen sitis toleranda, nec
quidem subter sudorem ; sed tum potus calidus esto. Si sitis urgeat nec pabulum potus febris habeat , depopulatur humidum innatum. Caeterum quod de aquae cruditate incusant,sic sumito. Aqua staturiens e sabulo simplex & optima est & sumenda de sonte ipso. Quae autem per canales decurrit vel e lutoso fonte scaturit iam mixtae malignitatis est particeps. Hanc autem non tam crudam voco quam infectam. Aqua enim per se nec cruda nec cocta dici meretur ut neque per calorem maturatur, nec aliquid acquirit: sufficit enim modo illi summum frigus retundatur , infectis autem aquis utatur nemo , ut neque ullo potu frigido in peste & malignis. At spatiosior est ratio, pro re- umedio calido. Neque enim siladeo unquam remedium, quod solo calore moderetur febribus : sed sicut vinum juvat consortando, & penitius introducendo copulata sibi juvamina: ita remedia, in- cidendo, re luendo , abstergendoque, eoque u mine talicius,quod A rcheum, operando, sibi co
sonum habeant. Hactenus enim vires suas, commiscet remediorum potestatibus, ut causia occasionalis profligatur, utque non consternatas Vires, mox excipiat firmior valetudo. His tandem forreobjicient: Quod cum calor in febri, sit effectus in-- dignati Impetum facientis: sequatur etiam ex mensura caloris. indignatione Archei esse metiendam, di per consequens, quidquid calorem febrilem a get, augere etiam febrim. Respondi ante unius radicis esse plures surculos, e us, sive sympto-G a mata
98쪽
mala varia. Saepeque sub mitiori calore, advenire deliria, comata, pulsuum intermittentias, desi-' gnantia nimirum auctam febrim. Pro ut e tenero germine glandis, major frons quam e quercu V teri. Elenchus itaque in argumento est, in homine febris major) ego enim febrim adauctam horreo, quam sumpto mata laethalia adaucta sequuntur. Increvisse autem febrim , eo quod Archeus fortilis insurgat, ad expulsionem radicis febrilis , nequaquam formido. Atque id si febrim auctam vo-I I cent in conclusione , parum moror. Nam & sic Scholae suadent, non magnopere timendum ab accidentibus praeter rationem supervenientibus. Notandum est ergo , Archeum nunquam accendi
in toto sui: Alioqui enim sub finem accessus, totus Archeus exolutus, causa esset deliquii: Accenditur ergo Archeus in multa vel pauca portione sui. Ideoque aucto per vinum Archeo, si plus ejus accendatur, non plus ei deperit s& tamen fortius strinxit causam occasionalem) quam non roborat auctoque Archeo, dc minor ei us pars accendatur. - ' Febris Essentia. C A v v T XIII.
x. definitio essentiatu se phst siea. a. Morbi sunt entia 'per se subsistentia , ornon aecidentia. 3. Mare morbi habitent in alieno hostilio. . Orbin non est soluι nisius , nec motus, nee intemperies nec diathesis. s. Edentia febris,quam schola ignorant hacten-. 6. . 46- ergo scopus medendi. . quam qui hactenus. I. Causa occasionalis Ala , Mi febres d singuat. 8. Facilitatur eura Meici.
UEfinitio rei, non ex genere definiti, & diffe-I A rentia constitutiva specierum , fabricanda est.
prout in logicis alibi demonstravi. Eoqubd praeter rationale, & irrationale si modo adhuc sine differentiae constitutivae animalium ) ejusmodidisserentiae nullae, in Scholis appareant. Sed defi-
99쪽
nitio physica, constare debet causis, materiali, dcessiciente interna, sive seminali. Vtpote quae duae, rem ipsam totamque constituunt, & in ea manent inseparabiliter essentiales, quamdiu ipsa est . Adeoque rem per causas, harumque proprietates explicant. Febres profecto, materiam habitat, Sc aessicientem internam, per modum aliorum entium in se subsistentium, licet morbi omnes, habitent in corpore vivente. Eo quod non sint entia primae , creationis : sed a praevaricationis maledicto inchoati. Ideoque nec habent proprie suum ens
seminale, quod ipsos Sonstituit, de fovet : sed
loco seminis i ipsis estens occasionale, unde excitantur. Quo cessante , cessat quoque morbus. Quoties ergo non vitale , in agrum vitalem est intertum , indignatur Archeus , & excandescit,
ut istud peregrinum e sui anatomia excludat. Quod in limine hujus tractatus , per Spinam di- gito infixam edocui. Itaque febris non est solus nisius expulsivus, sive motus alterativus multoque minus ipsa alteratio, &diathesiis, ut alioqui putarunt Scholae) sed febris , est ipsa pars materialis, indignatione deturpati Archei. De foeda- stiar nempe pars Archei per iram , suscipitque i conem , sive ideam indignationis quod in praegnante metuente, aut appetente quippiam , clare
CX primitur, dum desideratae rei sigillum, in foetum 'deportat & quidquid de Archeo de foedatum est,
peregrina ista Idaea, hoc debet per accessum exterminari : usque adeo ista est lassitudinis caulai in febribus,' quod spiritus, peregrina Icone, sive imagine odiosa insignitus , tanquam ineptus, ad obeunda sblita munia sui regiminis, totus evanesicat. Sic nempe profunde speculantes, multa lassitudine fatigantur. Nam Archeus si imaginem in se inducta habet inutilis fit regendo corpori. ideo nam-
100쪽
que incurii, saniores, fortiores , atque longioris vitae, tarde canescunt. Studium itaque Medentis, non est dirigendum ad posterrus, sive ad alterationes in Ai cheo naturaliter susceptas. Nam ut dixi in morbis, cuncta pendent a causa occasionali, in agrum ritalem inserta. Quia morbi, non habent in se radicem essentialem permanentiae & stabilitatis, sicut habent caetera entia, quae seminibus suis constant atque subsistunt. Quia revera omneS, immediate consistunt in vita. In eadavere ideo non est morbus) horumque ideo interitus omnis, dicessatio pendet in ablatiose causiae occasionalis. 6 Scopus ergo medendi non se vertat ad caloris refrigerium, aut ad motus alterativos consopiendos . ut neque ad accidentium comitantium , &effectuum productorum expectationem: Incassum nempe laboraverit medicus, operam dies, & occasiones perdet, quamdiu ad causae occasionalis sublationem non intenderit. Imo quantocyus id fece-7 rit, eo iucundius & gratius auxilium erit. In febribus universis, est unica Archei accensio, sive indignatio, unde de in essentia, de nomine febrili
conveniunt: sbbum autem per causam occasion
8 lem distinctae. Materia nimirum dc hospitium febres distinguunt. Imb probo Medico , magni
non est momenti, diversitates febrium, juxta ma-' teriar proprietates, & loca, curiose indagasse, cum nee praecavisse lit datum: neque dici possit remedio: vade tu ad talem venam, vel ad istum locum. Sufficit enim novisse, quae jam ante generaliter determinavi. Totumque medentis studium sit, imvenisse remedia , apud quae omnes febres ejusdemiantri stiloc ponderis, ut mox declarabo.