장음표시 사용
181쪽
citrus. Citrea malus seu medica. Malum medrram. Persicum. CitromaIum. Et Citreummasum.
I TRE A malus seu medica, quam & Persicam autore Theo phrasto, 3 Assyriani, plinio referente, uocant, cuius seu in uulgo Citreum malum uel Citro malum appellant, uel malam Ciciri Graeci malum Hespericum, autore Iuba, qui ab Hercule trans latum id in Graeciam,& aureum malum uocatum scripsit,ut virgulius dei sintellexis se uideatur,cum dixit: Aurea mala decem misi.
s auxi colore relucent Poma,aurengia uulgus appellat,ut inquit Ruellius:Quae ex uiridi in luteum languescunt,Citreola 8c tandem Cirrula nominant. Quae ovata specie turbinantur, si luteo colore nitent, citrangula priuatim Citrea uocant, Si herbaceo colore uurent limos ira dicunt. Huc accedit, quod Antonius Musa inquit nos citri genus quod succo potissimum abundat Sc ualde acerbo, linionem appetiam . DESCRIPTIO. Citrus seu Citrea malus arbor est toto anno scecunda Sc pom fera, alqs cadentibus, ali s maturescentibus, atris uero subnascentiabus malis, folio lauri, intercursantibus spinis, fructu perenni, Pimum oblongum est,rugosum,colore ad aurum inclinato, cum graiaitate odoratum. Interdum quoq; rotundam figuram habet. Sotion rei rusticae celebris Author, iubet Pomu Citri, subacta gya Pso studiose perlini, ut toto anni curriculo inoffensa integritate is lauum omni uitio seruetur. Citria mala no putrescere promittit, se acervis hordei suerint obruta.
Tradunt alii malam per totum annum custodiri, si vasculis quia huscunq; claudatur. Ali j singula singulis fictilibus claudunt, Sc mpaco loco ordinata custodiunt. Plerii in cedri scrobe, uel in fir minibus minutis,uel in paleis tecta seruant.. TEMPER AMENT V M. Citrium malum refrigerat & desiccat in secundo ordine. Agineta inquit. itrq medium acidum aut qualitatis expers est,iii quo semen tertii refrigerantium siccantiumq; ordinis habetur,cortex siccat in secundo quidem abscessu, sed non item refrigerat,acri uirini d earo ipsius crassi spcci est,pituite generandS apta, Ac si igida: semen digerit, Sc in secundo ordine desiccat,solia arbiris siccandi discuties dis vim repraesentant.
182쪽
DE HERBIs, CAETERIS Qv Eo semen habetpirorum seminibus simile, Sc amarum,seu sin se
continet triplicem formam, quod inferiore parte seiactus est aci dum saporem praestat,ut acetum,Sc natura refrigerat, mediUm autem quod inter medullam, Sc corticem est, calidum Sc humidum
Cortex natura calefacit ais desiccat, cuius usus est in medicina Aetio cortex calefacit,& resiccat tertio recessu:Caro autem refrigerat 3c humectat primo. v I RES AC IvVAMENTA.Oris halitum & suauitatem xymmendant decocto mali citrij eoiluto aut succo expresso. Idem praestat decoctum corticis. Creduntur cortices in armarijs& scriniis compositi, erosionum noxas a uestibus arcere. S tus ex corticibus remouet malunt aerem,unde pestis oriri solet.Cortex Citri ad omnes affectus stomachi conuenit, ciborum eoncoctionem adiuuat. Aduersus atram bilem,& tristicias quas excitat,opitulatur.Omnes uiscolas humores ex intestinis pellit,Melia se conditus uentrem calfacit:& humorem,qui co t, expurgat. Pu Iuis ex cortice in uinopolus ocin eri S stomacho confert. Medulla huiusfructus conducit ad inflammationem membrorum.Cuius loco licet ex Pharmacopolio sumere unguentum Citriis hum,quod etiam ad cutem attritam Sc confricatam ex longo itine D re,labore uel pruritu prodest,si illinatur, Ao inprimis ad calidos tumores,utunguentum album. Idem faciei illitum Iepram inde tollit. Conditum fit ex malo citreo, quod comestum ab hominibus imismisn Lipothymia laborantibus,cor consortat & omnia interia
Ex succo Syrupus acido sapore,qui itidem cor consortat,u nenums inde pellit, 3c auxiliatur contra malu SO infectum aerem, ac febres pestilenti es. Mala Citrea assis Sc calidis obsoniis adhibentur omni tempore. aestate tamen praecipue, quod bilem reprimunt, sitim extinguunt,3c desiderium edendi inducunt. Comeduntur 3c in praegnantiis fastidiis,quod malum Graeci cydan dicunt. Semen omnibus u nenis aduersatur,priuatim morsibus Scorpionum, Sc potu oc appositu resistit.
183쪽
s IMPLICI B. M E DIC. id A ANNOTATIO IN COCCUM GNI DION. Co c ' Gnidios, Meetereon,& laureola diuerse sunt herbe,
in quibus Pharmacopolegrauiter errant, quum eas ita confundunt,quasi sint una herba. Habent aute talem differentiam, ut Otatho Brunsfelsius, Sc Ruellius indicant. Coccus Gnidios pIanta esstquam Dioscorides Thymelaeam appellant. Meetereon uero est Cham elara apud eundem, & Laureola est Daphnitis. Semeia Thymesaeae Dioscorides appellat Coccum Gnidion. Thymelsa nomen habere uidetur, ab olea cui similis est, Sca Thymo herba,cuius habet flores. A liqui hanc plantam Pyrosechnen uocarunt,ab urendiui quam habet: mu enim Graeci ignem uocant:nec aliud Pyrosechne compositum ex igne Sc tenui stipula nomen indicat,quam quod egregie urit. DESCRIPTIO. Coccus Gnidios est frutex folia habens ut Prunus sylvestris, quam Acatiam uocant, sed abs spinis, in cacumine flores producit rubicundos, ex quibus proueniuntgrana nigra ad Piperissimiatitudinem,quaegustata Iinguam acriter mordent, Rami eius ad lynem accendendum optime conducunt, qui humi sparsiiacent.Nascitur montanis 3c asperis locis. Dioscorides hoe modo destri
si bit. planta speciosas ex se uirgas mittit, gracilesq: Sc bicubi,
tales fere. Folia Chamelaear,uel oleae similia habet, uerumtamen angustiora pinguioraq;, Nin commanducando giammosa glUtinois Las,flores candidos, & in eis semen myrto simile, Pamiam, rotUn dum se principio uiride,mox rubens: operimentum cuius foris dirum nigrumi intus uero candidum est. TEMPER AMENT UM. Calefacit at desiccat in quarto ordine, ut Melae testatur. Et iocineri altis q. membris interioribus natura nocumentum inferri quicunq; uero Uti uoIuerit, prius in lacte decoquet, & spumam in. de tollet, uel in antiquo iuregallinaceo, tu malicia eius corragitur. VIRES AC IUVAMENTA.Detrahunt per aluum bilem,aquas, pituitam, uigintigranorum nuclei,uerum fauces adurunt: quare cum farina polenta ue, aut iri acino uua nclusi, aut melle cocto obdum dantur deuorandi. In difficili sudore cum nitro,& aceto triti perun tantur, sed ora pnantibus obest. V ETheophrastus inquit. Granum Gnidion semen fert Pipere mata ius, multo g ad calefaciendum Pipere ualidius. Quam ob causam cum dant (datur autem ad soluendam aluum in pane aut adipe inuolutum dant:alioqui fauces urit.
Noxia stomacho herba est. Folia per messem carpenda sunt'
184쪽
DE HERBIS, CAETERISQUE U post quod siccantur in umbra Sc seruantur. Ea cum danda erunt,
tundenda prius,& auserendg omnes eoru fibrae, purgant corporis aquas pondere acetabuli in diluta uini potione potarmitiorem thmen purgationem faciunt elixae lenti aut concisis oleribus mixta. Meetereon ab Arabibus dicitur herba,quam Dioscorides Ch melaeam appellat, & interprstatur quasi rapiens uitam, ut Mesue testatur. Haec herba uenenum in se continet, igitur eius uius Periculosus est, nisi uenenum at s rebus ei adimatur. Omnes aliae herbae,qus sub hoc frutice nascuntur, etiam uenenosis sunt, Sc hominem interimere possunt,si quis eas in cibo sumpserit.
ANNOTATIO IN COLO CYNTHIN. CO LOCYNTI IS a Romanis Cucurbita Sylvestris appetitatur,quidam Cucurbitam amaram uocant. Hodie ossicinis mmnibus Coloquintida Barbare dicitur. Notissima est apud omneu Colocynthis,& peculiare antiquorum Pharmacum. Quidam ex recentioribus medicis eius usum improbant, ac consulunt ne quicquam ea utatur, quia adeo uiolenta res sit, ut magis tUrbet quam prosit. Sed si conuenienti additamento recte corrigatur Colocynthis, non est adeo noxium Pharmaciam.
DESCRIPTIO. Colocynthis folijs 3c fructu Cucurbitae est similis, sermenta de talia per humum stratast uni, fructum fert in orbem circum ctum mediocris pilae quantitate, egregiae amaritudinis. Vsus eius est admodum periculosus, nam uenenum in se habet, quare peri mit, & difficilem anhelitum reddit, magnamg creat imbecillitatem,& frigidum sudorem.
185쪽
I s IMPLICI B. MEDIC. T 8 A TE M P ER AMENT UM.
Calefacitin tertio gradu,in secundo desiccat:durat fructus intragra natura & uiribus ad quinq; annos. NoCvMENTA EIUS.
COIoeynthis nocet cordi,stomacho,&iecori,faciens in homsne operationes difficiles: & aperit orificia uenarum, sanguinem supra re infra potenter educit, deraditintestina, Sc uias urinae. Proinde quisq: qui ea uti u oluerit, uideat, ut eam prius misceat, Sc uim moratiferam ei adimat. Quare si ad stomachum uti uoles, tum ultra se, rnidrachmam non accipies,& admiscemastichem,ita enim non nocebit. Potest etiam Colocynthis misceri cum Dravanto, Bdellio NGummi Arabico. iPaxari quoq; potest, ne uenenum eius homini noceat, hoc motario, Accipe Colocynthida iam maturam, Sc farctum illud quod interius, quemadmodu in Cucurbitas alitia, in eo continetur,cultello excinde,quod in aquam mulsam,in qua myrrha sit decocta confice, in ea aliquandiu ehilare sine, ac deinde siccari.
v I RES AC IUVAMENTA.Colocynthis unius obuli pondere sumpta ac aqua mulsa permia ' ita corpus optime purgat ex malo Phlegmate. Expellit Phlegma &superfluos humores ex membris interio
Vsius Colocynthidis salutaris est aduehementes,&antiquos dolorescapitis, Oe praecipue medetur illis qui propensi sunt ad Apo-
Plexiam, Sc morbum Comitialem. Conducit ad asthma Sc antiquam tussim: Auxiliatur etiam contra coxendicum, Sc pedum dolores,& contra aquam intercutem. Ad morbos adeo graues ea licet uti, sed ita ut prius paretur ut ante dictum est, atq; ut hoc fiat cum ratione.
are quiss sibi caueat, qui ea uti ueIit, ne damnum alicui inserat. Cum aceto permista,scabiosam cutem senatina inde lata fuerit. Infusa quo clysteribus, intestinorum omnium uictrum medetur, aerenum,SO lumborum,Sc paralysi eiecto semine. In morbo quoiaque regio utiliter semina eius sumuntur, si protinus aqua mulsa sita per bibatUr. Carnes eius cum Absinthio, SO sale tri*, dentium dolorem toLIiant succus uero, cum aceto calefactus,mobiles sistit.
Decoctum Colocynthidis in aqua mulsa,vel passo refrigeraturi iub die crassos humores Sc strigmenta detrahit. xenti succo utilissime ischiadici perfricantur.
186쪽
Colubrina. Colubra. serpentaria. Viperina . Dracum culus maior. Collum Draconis. Dracontion. Bistorta.
ANNOTATIO IN COLUBRINAM. O LUBRINA a Pharmacopolis dicitur herba quam Dioscorides Draculum maiorem appellat. Latini Sei pentariam aut COIubram uocant, quae nomina sortita est, partim a radice, partim a caule Sc sol s, vel ut quidam uolunt,quod contra serpentum,& uiperarum uenenum Anta.dotum sit. Alij etiam Bistortam, Serpentariam nominant, sed Ion ge decipiuntur:quoniam radicem Bistorta non habet Serpentariae DESCRIPTIO. Cosubrinae dus sunt species. Maior crispis est soli s. Radicem hahens soris colore cineritiam,intias candidam. Minor uero qus apis pellatur Aron,ialijs est planis & leuibus,cum longa Sc candidar dice,quae,ut Mesue inquit,ad nigredinem vergit exterius, interius
187쪽
uero alba Q. Et super utriusque radicem cleuantur thyrsi,habetites maculas admodum serpentis. Dioscorides aliter maiorem describit,inquiens. Nascitur Dra, cun cuius maior Umbrosis locis circa sepes. Caulem habet rectum iurabitalem, baculi crassitudine,uersicolorem Ia, innato Ietiore ut angui similis uideatur. Abundant Sc euincunt in eo purpurea macular: folia fert rumicis, sibi inuicem implicita: semen in summo
caule racemosum,cinereo a principio colore:cum maturuit deinde capillamentorum croci colore,puniceum l. Radix est orandis rotat unda,candida,tenui libro uestita. ' Plinius triplici effigie Dracunculum demonstrat, Dioscorides uero duplici effigie. Ottho Brunsialsius in uolumine Herbario
quod Germanice conscripsit, Ultra quinq; genera enumerat Sc dea cribit. Quam Herbari, Colubrinam appellant, etiam in hortis plantatur, gaudet etiam humidis Numbrosis locis. Melior pars totius plantae est radix, ut inquit Mesue, quae colligenda erit inuere,& circa principium aestatis. Effoditur per messem radix, sita in caleolas secatur, que funiculo traiecte in umbra siccantur, te ite Dioscorade.
TEMPERAMENTUM.s Colubrina calefacit & desiccat in tertio gradu. Maior calidior
est natura minori. Vtracs; est abstersiua, incisiua, penetrativa,aperistiua,& humorum subtiliativa. VNOCUMENTA EIUS. Nocet utragacuitate sua hepati, &uentriculo, attrahens ad ea membra quicquid usquam est perniciosorum humorum in toto
corpulculo.Odor preterea teneroS conceptus ab ortu uiciat.
RECTIFICATIO EX MES ME. Uerum hoc quicquid est malicis,emendatur cum Rob aut meIId pallularum, aut speciebus elefanginis, deinde commiscendo ei aliis quid ex simplicibus stomachicis stiplicis, cuiusmodi sunt: Citoniare mastiche.Ministrantur Sc Trochisci Diarhodompost eius exhibitionem praeparatur etiam sic:Munda radicem Crisipae,Ac Iaua intrano deinde coque in aquaruel si id non lubet, Sc magis expedit,uigorem enim coquendo remittit, tere puluerem eius Ib. duas ae Robab. s. uel mellis N Rob,ana Ib.3.Piperis,Cinnamomi,Zineti herig,macis,gariophilorum ana drach.m IUVAMENTA ET REMEDi A. olubrina ischiadicis opitulatur, si inde bibant, ciet urinam, reuenerem stimulat, & naturam hominis confortat. Contrit aecum ouis comes aiuspiriosis medetur,pecitus lenit, pulmonem empurgatinc tollit tussim.
188쪽
O Suecus auribus calidus instillatus,tinnitus ac susurrus earum di scutit. Quidam & succo contra dolores aurium usi sunt, cum oleolastillantes. Radix in aqua elixa, cutem sepra insectam, expurgat, si inde Ia uetur. Eadem contusa& imposita,ad articulorum contusiones prodest. Conducit mulieribus quorum menses supprimuntur, laetus mortuos ex utero educit, quare usus eius grauidis est noxius, nisi tempus pariendi adfuerit.Fugat uenenata animalia. Radix potissimum efficax est contra pestem,si in puluerem redacta eum Theriaca Sc aqua Endiuiae assumaturi. Prodest tosta Sc elixa cum melle in eclegmate. 5c sic imposita, non nisi recta ceruice spirantibus,ruptis,conuulsis,tussi, dc a capite in subiectas partes destillationibus. Concitare ex melle illita phagedaenica, Sc malefica ulcera, praeo
sertims addita uite alba,purgat. Conformantur eXea etiam addiato melle collyria ad fistulas. Ex melle inunctae ea etiam uitiligines delentur. Polypos narium Sc Carcinomata absumit.Folia etiam ueluti adstringentia recentibus uulneribus, Sc pernionibus in uino decocta imposuerunta Radix medetur morsibus uenenatorum bestiarum, si ex ea in uuno quis bibat, uel Ioco afficto imponat. Ferunt prsterea non uulnen rari a viperis eos, qui manus Dracunculi sol s confricuerit, aut radicem eius effossam manibus gestet. Utilis Sc succus eius oculorum medicinae contra nubeculas,albugines caligines*. Ad dealbandam faciem,& mundandam,puluerem eius tere cum aqua rosacearinde rursum exiccata in sole aqua,& siccato puluere, adde Cerusae Ac
chmam .i. cum aqua rosarum, Sc line.
Contra Cancrum, Accipe partes tres pulueris Colubrins,& tertiam calcis uiuae,atq; cum aceto distempera, postea inspergito,corrodit enim,mundificat,& sanat. Radix ut Apuleius inquit, cum axungia octo malagmate ossa fracta e corpore extrahiti
DE AQUA COLUBRINAE. Tempus distilsandi conueniens est, ut radix concisa 8c contusa distilletur intra mensem Iulium Sc Septembrem. A qua Colubrinae ibunctis pota medetur pesti. Itidem maneae uesperi pota, auxiliatur tussi, ac malos humores e pectore pellit, prodests urinae stillicidio. Conducit si quispiam ceciderit, aut percussus fuerit,aut ictus,ferro g laesus, quod sanguis intra corpus uel cutem concretus fuerit,ium accipe libram huius aquae,& iiq.uncias seminis sinapi contusi,Sc tempera cum iiii uncijs aqvs Cerephom, 3c linteolo percolabis, atq: ad modum lactis exprimes inde homini in
189쪽
sIMPLICI B. ME DI C. Smini mane meridie ac uesperi una uice ad iij.nncias bibendum di his, ut prius semiuncia sacchari penida j admixta sit, hoc remedium praestat: Si cum Gossipio imponatur recentibus uiuneribus Griguinem eorum sistit. p ulnera etiam sanatlineis pannis imposita, uel duabus uneris mane 5 uesperi pota. Pedes Sigore stupidos mane &uesperi ea aqua lauato, tum se .gus expellitur,& mitigatur. A uipera uel serpente morsus uel ictus, Iocum affectum Iinteolis in ea intinc flauet, uel etiam imponat,tum auxilium praseat. adem cum Gossipio naribus indita polypum absumit. Ad Cancrum quos esticax est,tinteolis imposita.
Consolida maiori Symphyton maius. Solidag . Anagallis maior.
lx G lanus uero Symphyton magnum appellar,Romam etiam Solidaginem eam appellant, nes dubium est, quinat effectu
190쪽
V ephe u ea nomina tam a Grscis quam a Latinis ei imposta fint,nempe a consolidando & glutinando, quod prae multis alijs herbis tria
primis facit, unde dc uulneribus curandis,3c sanguine sis endo maxime commendatur. Radix enim tam acri uirium robore est prae dita,ut si ollar ad ignem imponatur cum disiectis carnibus,eas con glutinet,& ex multis frustis, unam tantum partem faciat. Est ad
huc aliud genus Symphyli,quod Dioscorides Petraeum uocat, Propterea quod in Petris & locis saxosis nascitur, quod Herbar ne cognoscunt quidem. Herbarn recentiores tria symphyti seu Conso Iidaegenera constituunt,praeter PetrSum. Magnum de quo hic agitur: Minus, sed radice intus 3c foris alba, fere bulbi effigie rotun da. Minimum flore in spicam purpureo, ac folio quidem origani. ut petraeum, sed in humidis genitum, radice lignosa, superuacua
nec odorata, nec dulci, nec saliuam ciente: quae sunt inpetraeo o
DESCRIPTIO. Consolidae duo sunt genera, Minus scilicet, & Maius. Minus
solia habet crassa, dic origano simile est, caulem lignosium, odora tum, ac dulcem habet. Radicem autem Iongam subrustam ac d Liali crassitudine. Maius habet oblonga,& hirsuta solia, ad lino opo bubulae,quam Buglossum uocant, foliorum fguram accedentia,
caulem concauum, duo rii cubitorum altitudine,floresi candidos
habet. Radices illi sunt foris,& in superficie nigrae,intus candids,&glutinoso lentore molles:quarum usus tantum est. Maius ubi is est notissimum. Minus ignotum est, & ut Brunsfelsius putat, ei hDioscoridis Symphytum Petra Um. TEM PER AMENT V M. Consolida est calida &sicca, cum caliditate temperata, Ss cum humiditate uiscosa,ut Vigonius scribit. Ex contrarias potenti s constant,ut Galenus, Sc Agineta inqui unt, habet nams uim secandi, ideoq; Pus in thorace, Sc pulmoni,hus collectum expurgat, habet etiam aliquam contrahendi uirtu rem,qua sanguinis cxcreationes medetur. Item calida quaedam humiditas ei iness,qua sitim arcet,& arteriar asperitates sanat. VIRES AC IVVAMENTA.Radix trita ac pota, sanguinem expuentibuS ac ruptis prodest. Eadem trita,quassatis & contusis articulis utiliter imponitur. Herba eandem cum radice habet uirtutem. Herba una cum radice contrita So nigris pustulis emplastrimo
do imposita spus inde extrahit,& sanguinem conglobatum,ex calutiel contusione dissoluit. Radix recentia uulnera glutinat illita. Inflammatio-