장음표시 사용
191쪽
s IMPLI GIB. MEDIC, Inssammationibus, prassertim sedis, dc intestinorum, cum foliis
Senetionis utiliter illinitur. Enterocoetas cohibet. Ad profluuium mulierum,herbae Consolidspuluerem mollis me contritum,potui dabis in uino, et restringuet. Oris ulcera,rimas,8c conditomata mirabiliter restituit. Succus cum oleo mixtus sanguinem sistit.
Multis modis haec herba usurpatur. Aqua enim ex ea potest diitillari,& pro potione uulneraria propinari. Vel lint eola possunt in ea madefieri, Bc imponi, quando aliquid sedare uel sanare uoluimus. Quidam herbam cum radice simul confundunt,& loco a Recto imponunt, quidam decoctionem ex ea parant. DE AQv A CONSOLIDAE MAIORIS. Radix tantum distillatur in medio veris. Aqua Consolidae pota medetur ruptis, & illis qui crus cadem
do fregerunt, eamq; pondere trium unciarum mane, meridie, ac ruesperi assument. Rimas labiorum sanat,si ex ea Iotae fuerint. Conuumones summesseentes competat, siue quascun*, alias etiam usturas,3e ardores extinguit,lineis pannis imposita. Eodem modo sedat sacros ignes,& expellit exteriores tumores
Cum Gompio imposita,sanguinem uulnerum sistit. Idem praestat, si cum alio potu mixtaser diem bis aut ter biba
192쪽
e DE HERBIS, C AE T BR Is QM Eu , ANNO TATIO IN CONSOLIDAM REGALEM,
O N S O LID A Regalis etiam inter Consolide genera a uulgitaribus Herbari' numeratur. Multis enim at s herbis id nos nunis competere potest,quibus uires pares,& temperamentum squa, le.Igitur non uidentur errare Herbar illi qui quatuor, uel quinq; genera consolidae ostendunt. Nondum nobis constat,quomodo Grece uel Latine amad Dioscoridem, & Plinium appelletur. Vol go dicitur Eporetis ia flores eius formam calcaria repro
Consolida regalis habet uiolaceo colore flores,medius Isiculus in floribus cum cauda est rubicundus, alioqui omnino uiridis est, Radix uelua est. Nascitur in locis cultis p lini altitudine. TEMPERAMENTUM. Calidi Sc sicci temperamenti est. bvIRES AC IUVAMENTA. iAbstergunt ruborem oculorum flores eius triti, atq; in aqua Maiacea macerati adeoq; tota ocuIaria herba est, quae quibuscunq; Ω-eile oculorum malis medicatur, Sc quae uri conspecta etiam crebro sanetoo Ab studiosis in precio habetur,una cum Ruta. Siquidem creadunt illius crebro intuitu nunquam se ex oculis laboraturos. Qua re eam in suis musaeis suspendunt. DE AQUA CONSOLIDAE REGALI s. Optimum distillationis tempus est,ut herba una cum caulibus, dc floribus concisa distilletur circa principium Iun . Aqua illius uel decocto florum utuntur experimentatores contra atram luem,ardores Sc aestus,tussim,tumores,uenena;Domitiones 8c Cholerieam passionem; aduersus stranguriam, casculos, ischia da,Sc coxendicen: Item ad dei ciendam aluum, datur autem pomdere iij vel ii .unciarum. . Ei quoqtie qui iri excalorem syncopin decidit, si porrexeris ConsoIidae regalis unciam unam,aqus,rosiaceae, Boraginis,& Bita glossae florum drach ij8c continuo refocillabitur.
193쪽
s IMPLICI B. ME DI C. ANNOTATIO IN CORIANDRUM. Pio RI ANDRUM Grsci Corion aut Coriannon uo cant, a cimicibus, quos folia eius Sc caules olent. SLl quidem infecitu illud Greci Corin uocant, ideo plani tam eos olentem Corion nominauerunt. Non secus
enim Coriandrum foetet atque illa quam Cotyiam foetidam uu ouocamus. Sunt contra qui quod Corian non GEci frequentiusquam Coryon,Coriandrum uocent,non a cimicibus, sed quasi Coriamblon, id est hebetantem oculorum pupulas dictum fuisse uetalint, oesu enim oculi pupulam Sc Mahumr hebetare 'dem Graeci di cunt:quod quam uerum fit,peritiores intelligent.Quocunq; autem nomine uocetur, herba est notissima, ac semen praecipue,os a Dioscorideatq; Nicandro inter uenenatas herbas enumeratur, quod sua frigiditate mentem offendere dicatur. DESCRIPTIO. Coriandrum caulem habet altum Sc rubicundum, folia Petri
selino similia, sed latiora tantum, semen rotundum S intus conchuum:florem assium gerit, uestici ex quadam umbella parum diuuLsa,neq; admodum coacta prodeuntem Nascitur fere in hortis.
TEMPER AMENT V M. Vim refrigeratoriam habet, ut inquit Dioscorides. Quidam ut Vigonius testatur,Coriandrum dicunt esse frigidum& siccum:
quidam uero calidum, Ab esse stu enim cognoscitur calidum esse: quia uentositatem & Schrophialas resoluit. Ex alio enim latere o
stendunt esse frigidum & ssiccum. Quia sumptum post cibum scibi
uapores compescit, & ne ad caput ascendant, prohibet. Galenus ac Paulus aegineta ex contrarns uirtutibus compositu esse testant.
UIRES AC IV V AMENT A. Corsandrum feruentibus ulceribus prodest:& praecipue nigrae pustulae ad modum pestis uenenosae, quam Carbunculum uocant, cum aceto Sc OIeo rosaceo aut messe sumptum. Vertiginem capitis discutit. Seminis usus auxiliatur morbo cimitiali laborantibus. Videndum tamen erit, ne copiosius sumaturi noxium enim est,ut semen Hyoscyami, & dissicilis concoctionis.
Coriandrum siccatum M aceto maceratum, aut saccham inuolutum atq; conditum, stomachu utentibus corroborat, &suavem oris reddit anhelitum.
Contusum 8c cum melle oleos rosaceo permistum, ac testium ulceribus illitum,cito ea sanat. Mulieribus uenerem minuit. Genituram autem uiri adauget,ut Dioscorides testatur.
194쪽
Reprimit uapores e stomacho caput petentes, quare in cibo sIIis eo utendum est,qui morbo caduco sunt obnoxia, Nam causa huius morbi est, quod creatur ex uaporibus, qui ex stomacho ad caput
semine crudo non est utendum,nocet enim sanguini sed in ac to macerato, at saccharo inuoluto licet uti. unde&Platina inis quit. Comedunt Anisum Sc Coriandrum saccharo inuolutum delicatiores mensae, adoris Sc capitis medelam: sceniculum uulgares. Aceto praeparatum uel saccharo obuolutum deprimit uapores e stomacho caput Petentes. Herbs nullus usus est, causa mali odoris quem habet, nocet enim eapiti. Coriandrum cum aceto praeparatum ae contritum, re eUm lucis eo plantaginis sumptum,Prodest contra fluxu sanguinis narium. Xenocrates tradit rem miram, si uera est: menstrua contineri
uno die,si unum granum biberint foeminae: biduo, si duo: & totidem diebus quot grana sumpserint. Succus Coriandri cum aceto permistus, refrigerat Sc extinguit
sacros ignes.semen cum pata sumptum umbricos pluerorum pellit. Succus eius cum succo laetucae 3c plantaginis, & albumine tui, Sc oleo rosato, omnibus simul conquassatis apostematibus calidis,3c heresypelatis, uehementer opitulatur, si quis imponat. Ulceribus si imponatur,expelli t Sc sanat ea. Semen in aqua coctum N potum, solutionem uentris stringit.
Coriandrum pustulis pestilentialibus impositum, eas extingui Succus cum cerusa, spumaue argenti, nec non aceto &rosaceo illitus,ardentes summae cutis inflammationes emendat.
Decocto Coriandri, ut Uigonius inquit, cum farina libarum,& oleo rosaceo & myrtino, ad ignem de omnibus faciendo emplastrum solidum,apostemata testiculoriam calida potentissime resoLiait,dolorem mitigando. atina docet quod Coriandro simplici, SO nondum correcto haud uti debeamus, propter innatam maliciam, sed uel cum melle, uel cum uua passa, uel quod suauius ac salubrius est, aceto praeparatum ac saccharo inuolutum.
Coriandrum liberalius Sc copiosius,ac non praeparatum sumptum, uocem exasperat, cerebrum obtundit, re ebrietati similem cum turpi loquacitate surorem facit. Antidotum est, Vinum meracum eum Absinthio. Bibuntur etiam utiliter contra Coriandrum ouorum putamina in seipsa confracta,
195쪽
MEDI c. si Quinetiam Muria ipse perses IMPLICI p.
hina,tritagi: dc cum muria diluta. --aPira Per Ichibitur,salsum j gallinaceorum anserisue esculantum ius. De hoe uide Dioscoridem lib. 6 M. Varro Coriandro subtrito cum aceto carnem incor plani aestate seruari putat,si inde salita fuerit.
deris potesten. ANNOTATIO IN COSTVM.c OSTUS frutex est, cuius radix tantum in precio est, fructus mutuis. Tria eius genera: Arabicum quod carieris praestancatidicans eue,Sc plurimo ac eximio odore. Proximum nobilita te siue cedit Indicum, crassunt S hoc, ut nigrum Syriacum graue,buxi colore, nares ualide seriens. Probatissimum omnium,ut Dioscorides testatur receps,candicans,undiq; plenum Sc densum,quod itidem axida soliditate sit,nullas teredines senserit, nec uiroso odore sentiatur, fervido Sc erodente gustu. Vnde con cere possumus, non esse veram Costi radicem, quam Pharmac opolae, hoc tempore pro ea ostendunt, um nec candida sit,nec leuis,nec odorata. TEMPER AM E N T v M. Costus ealefacit in tertio gradu,& in secundo desiccat. Est Coasto uis re natura calefacere, ut inquit Dioscorides, urinam ciere dc menses ducere. v I RES AC IUVAMENTA.Costus contusus Sc oleo olivarum permistus, Sc corpori infrica
vsus eius etiam prodest, quando paralysis pedes,uel aliam paratem corporis occupauit, si ex eo inungantur, nam humores landi. tus extrahit,3c calefacit membra. Radix cum uino pota,lumbricos latos pellit. Abstergit eadem asperam Sc discolorem ceu a sole faciei cutem, ex aqua ec melle inuncta. Radix Costi omnibus corporis membris refrigeratis conducit, eriti sumenda iuxta consilium medici. Cum uino pota auget genituram hominis 5c Venerem stimulac
196쪽
t Muliebrium Iocorum frigidis affectionibus iuccurrilis ex ea M.
uentur uel foueantur,ueI cum uino bibatur. Eadem cum uino adusto elixa,medetur membris remIutis uel paralyticis,fi ex ea inungantur,penetrat enim & potenter caIefacit eadem membra.
Bibitur eum uino Sc absinthio, utiliter contra pectoris dolores, conuulsa,& inflationes. Si duarum drachmarum pondere bibatur,uiperarum morsibus subuenit,
inuidem Aut o ANNOTATIO IN COTONEvM m' ' mdlma Catone sic nominatum est,
Graeci domum a done oppido Cretae Vnde primum au. tectum est,appellArunt. Cotoneum autem ita dici nonnulli existia mant,quoniam lana quadam tegi uidetur,quae Coton dicitur on rum Iunx, Chrysomela, hoc aurea mala, imcisuris distincta colore ad aurum inclinat . Struthia, quae maena sunt O suaviora,mmusq; acerba. CVera autem Cotonea quaeparua sent, rotunda, odoratissima. efficacius ad aegritudines ualere existimantur. . Cotonea mirum iri modum fece uia seruantur, ut Democritus1nquit, aut futtile nouum s malis assigi atur, operculoque picato in uini dolio clauduntur, sic tamen, ut fluitent: ita recentia ten promittit, re uinum in quo enatant, odorem bonum contraheret aut in floccis toment ue mundo cistis disposita conduntur. Itidem plurimo tempore in scobe demersa custodiuntur: quippe scobis ariditate defenduntur.Nec secus in straminibus minutis, uel Paleis obruta componuntur. Nihil tamen certius experientia docuit quam ut maeturissima quaeq; Cotonea sine macula inteprah, sereno coelo,decrescente luna legantur,re in lagena noua, s sit patentissimi oris, detersa qua e uescunt lanugine, leuiter componantu laxes
197쪽
axe,ne collidi possint,deinde cum ad fauces usty fuerint compostata,vimineis surculis sic sunt arctanda,iat modice mala premantur hec cum humore fuerint imbuta,sustollantur, tum quam optimore liquidissimo melle uas usq; ad summu ita repeleatur, ut pomum submersum sic sed cauendum, ne quae in melle custodire uolueris, immatura mala condantur: quoniam cruda si lecta sint, ita indure,scunt,ut usui non sint.
DESCRIPTIO. Cotonea malus hirsuta habet folia,uulgari malo haud quam absimilis,huctus eius foris est lanuginosus, qui dum maturescit, Iuleatim acquirit colorem,& lanuginem deponit. TEMPERAMENTUM.
Cotoneum frigidum est ip primo gradu, 8c siccum in principio
secundi,habetq: naturam confortandi ac confirmandi. Succus Cotoneorum prodest,in dissicultate spiritus non nisi reacta ceruice spirantibus,& subueniunt sanguinem excreantibus. VIRES AC IUVAMENTA. ana Cotoneorum in aqua macerata,extvicerationem gutturis emendant, si inde fiat garglirismus. Eadem aqua in ore retenta,sedat sitim,linguam exulaeratam sanat,& refrigerat ardorem stomachi. Eructationem stomachi item tollit, & uomitum, stomachum. corroborat, Ss concoctionem adiuuat. Conditum Cotoneorum confortat omnia membra hominis,&discutit calorem non naturaleni. P otio ex eis consecta, & uesperi sumpta, inducit edendi deside trium,ebrietatemq; pellit. Cotonea tosta & a coena manducata, bonu creant sanguinem, cerebrumq; consertant. Stomacho accomodata sunt,3c urinam cient. Tosta semper melliora sunt, uel cum alijs rebus mixta qua cruda. Qui uomitu aut stomachi subuersione uexatur, Cotonea tosta sumat cum melle,hoc auxilium praestat. Succus Cotoneorum cum flaccharo temperatus, 3c gutture uel ore inde c ollula,sanat guttur exulceratu, tollit linguae asperitatem, os humectat,pellit sitim. In quibus uis aegritudinibus Cotoneis, Sc eorum Electuario licitatum est uti, magnum enim robur cordi praestant, Sc calores haud natiuos discutiunt, Ss generant recentem sanguinem, cor conforatant' omnia membra corporiS. In assectionibus intestinorum non sunt utenda, nam adstrimgunt. In febribus quoq; ab qs abstinendum est,quando quis aluum solutam cupit. H
198쪽
O Lanugo eorum,ut Plinius inquit,carbunculos sanancocta in uum,&illita cum cera.. Decocto eorum fouentur, si procidant uuluae So sedes. Conaficitur ex iis expetitus cibus,quem cydonitem appellant, decoctis Cotoneis ex saccharo,caryophyllis,N cinamomo.DE A Qv A COTONEORUM. Electum tempus distillandi Cotonea est, quu bene matura sunt, ut tum concisa dc contusa distillentur. Aqua Cotoneorum iiq.unc s permista cum iij. cijs uini rubet&crassi,ac mane,meridie,& uesperi pota, medetur stomacho misto,confortat enim ac corroborat ipsum, cibum in eo retinet,naus ains discutit: tum quom eructationem dc uomitum sedat, omnem fluxum alui stringit assidue Pota. . A qua ex floribus Cotoneoru distillata, & a mulieribus ad duas unciasPota,abundantiam menstrui fluxus diminuit. Eodem modo bibita confortat cor, citq; ad nauseam 3c uomio tum, mane,meridie dc uesperi ilhunc spota.
ANNOTATIO IN CRETANUM.t Ii T , RET ANVS uel Creta marina,ab officinis uulgo dici
tur,ut Mellius indicat, herba illa que a Dioscoride Greco nomine R . , Sc Latine Batis appellatur, hoc etiam ex descriptione Dioscoridis adeo claru est, ut non opus lapropterea quenquam dubitare.
199쪽
DESCRIPTIO. Cretanus nascitur maritimis 3c petrosis locis,foms pinguibus aLhescentibus*, flores fert candidos. Semen profert simile granis tritici,siccat in aere, dc est odoratu.TEMPERAMENTUM. Calefacit atq: desiccat in tertio gradu. . Qv IRES AC IV V AMENT A. Radices atq; semen ualde promouent urinam, & expellunt catieulum. Balneum paratum ex hac herba,valde opitulatur urinamilii et dio, stranguriae. Herba ipsa cum uino decocta Sc pota, doloribus coxendicum
Ad tormina intestinorum auxiliatur, si cum succo mercurialis permista, flere infundatur Dioscorides inquit.Seminis Sc radicis,foliorums decocto,selle
suffusis medentur, angust S urinae, Eodem menses etiam trahuntiar.
PRIS P v L A in Arabes quidam, ut Iacobus de Manliis India mat, oculum bovis, id est Buphthalmon uocant. Verum Di
200쪽
t scoridis Buphthalmo nullo modo quadrat. Compositor ut idem testatur,Herba cancri uocat. Numeratur inter herbas Sanguinarias. DESCRIPTI O. Crispula altum Sc tenuem caulem habet,in cacumine autem flores cceruleos euin multis capillamentis. Cum ea maurescit, caulis arescit,3 flores ingeniculum phoenicetina crescunt. Gaudet nasci
in pratis 3c hortis graminosis. TEMPER AMENTUM. Crispula humidae 8c frigidae est naturae. v I RES AC IUVAMENTA.Conducit ad noxios re letales humores erysipelata, &pedum
uitia nam in cibo sumpta, tales humores consumit. In uino decocta dc pota,sebri quartans medetur,ea lege,ut duas horas ante accessione ex ea bibat, Sc hoc quinquies ex ordine ita scciet ante accessionem. Paralysi in corpore saeuiente ,ea in uino utendum est,& fiet meliuscule. Si febris ardens stomachum occupauerit herbam concisam uino
impone,& calidum hibe, hoc certo medetur.
Crispula duplex esst, Maior, scilicet Sc Minor. Sed Maior est
melior. Utra sanguinem uehementius sistit,quam ulla herba san guinaria. Item menstrua stringit portata uel manducata,pessiciis D ex Gossipso factus,& in succo eius intinctus,ac naribus inditus, is xum sanguinis narium sistit. Herba ipsa in manibus retenta, usti: dum calefiat, etiam sanguianem sistit. DE AQUA CRISPULAE Bistillandi Crispulam electum tempus est, ut radix, herba aecaulis cum tota substantia inuicem minutim concisia,distillentur circa exitum Marj,uel circa initium Iunij. . Aqua Crispulae mane Sc uesperi unaquam uice pondere iiij. ure
clarum pota, magnopere vituIatur contra omnem fluxum ueniatris,siue dysenteria, siue diarrhoia fuerit,nam mire sistit. Item lan guinem mingentibus prodest. Item sex uncias pota,& linteolo,uel molli stupa in ea madefacta, Sc uulneribus imposita, sanguinem stringit. Eadem per diem bis ac ter duabus ac tribus uncijs pota, menses Eodem modo pota, quinq; uel sex hebdomadis, calculo medet. Ad omnia uulnera conducit, si inde mane&uesperi laventur. Facit etiam ad assiduum fluxum sanguinis narium, si pessulo ex Gossipio facto naribus indatur, uel linteolo in ea madefacto fronti applicetur,praeterea etiam sex unc spora,sanguinem sistit.