Botanicon, continens herbarum, aliorumque simplicium, quorum usus in medicinis est, descriptiones et iconas ad vivum effigiatas : ex praecipuis tam Grecis quam Latinis Authoribus jam recens concinnatum ; Additis etiam, quae Neotericorum obseruationes

201쪽

. DESCRIPTIO

' CROCIs 'exstitur bulbo agresti floribus quadantenus simili

m medio flos crocea capillamenta continet. herba quae circum flores haeret gramini similis est. Radicem habet bulbosian Quando autem seritur Sc tertio anno estoditur, inueniuntur apud unum quemlibet bulbum quinquel sex capitula, adeo intra terram coagmentatur. OptimuS est Crocus, recens &nouus oui coIoris bonitate antecedit,adeo ut capillamenta candida sint &rubore permista,nem fragilis sit, Ninter manus fricatus, eas inficiat odore iucundo Sc Iem acrimonia sit. Hic autem Crocus est: ortientalis. Duplex nam est Crocum Alter qui Cartamus uel tameus hortensis dicitur est sylvestris Crocus,quian rure aut in hortis nascitur, cuius ad uarias res Usus est, SO foris appIicatur coroori eo etiam pannos inficiunt. Alter Orientalis Crocus dicitur.cui probatissimus est: in medicinae usu. 'TEMPERAMENTUM. Crocus ad secundum calefacientium ordinem primu siccantium refertur,adstringit & c oncoquit,ut testatur 8gilieta. Sunt qui in tertio calidum prodant. Durat ad quinq; annos synceris uiribus in

lacculo coriaceo repositus

v I RES AC I UUA MENTA.Accipe boni Croci scrupulum , uel tertiam partem drachmaliae misci granum dimidium, hoc cum optimo & calido uino per

202쪽

E mistum Sc potum, timum remedium est,contra dissicultatem anhelitus,ex quacunq; causa acciderit. Crocus inducit pulchrum colorem bibentibus. Cor confortat reddits laetum sanguinem. In cibo sumptus bonam Sc facilem reddit respirationem,re tollit asthma. Vsus eius prodest apostema in pectore habentibus 5c asthmatuci medetur lieni, Venerem stimulat,ciet urinam . Contra uehementes capitis dolores opitulatur, si inde tale fiae emplastrum: Accipe Croci Gummi Arabici, Euphorbq,myrrhae partes aequales, Sc cum Qui albumine tempera , & emplastri in do fronti impone,hoc absq; dubio proderit.

Contra podagram, Accipies Crocum quem cum uitello tu rum oleo rosaceo, Sc aqua rosarum commiscebis, dc penna podagrae illines: Cocrus contritus cum Iacte, & micis ex pane, acapostematum tumoribus ac ulceribus impositus, dolorem mitigat, mollit & v rit apostemata. Si cum Opio,farina hordeacea ,Iacte, Ss oui albo, unguentsmo do inuicem commisceatur,hoc utitum quosvis cruciatus ac dolores

sedat & mitigat. Contra stomachi debilitatem,cordiss defectum multum ualet,ut Vitalis scribit.' Oculorum dolorem ex sanguine uel macula tollit,si cum rosis tritus,cus oui uitello emplastri modo panno Ilam oculo imponat. Omnes inflationes,& oculorum dolores destruit,maxime siciumnino misceatur,ac emplastri modo superp onatur. Inungitur etiam,ut Dioscorides testatur, eontra oculorum di stillationes,sistitq; eas ,ex humano l acte inunctus. Arcet idem crapulam cum passo potus. Qui Crocum tritum in uino prius biberit, ebrietatem postea non sentit. Aurium remedijs quos utilissimus est. DE CARTAM NOMEN CL ATURAE,

203쪽

s IMPLICI B. MEDI et

ANNOTATIO IN CARTAMUM. CastTAMus est Cnecos satiuus apud Dioscoridem , 3cha.

met eaulem altum,asperis follis, flor e aculeam ad modiam caradui, in quo nascitur lutea SP plena materia, quam Crocum appeLIant. Semen habet candidum, oblongum, &angulosum. Duo eiusgenera sunt. Satiuum,& Sylvestre. Satiuum folia habet aspera & aculeata, & capitula magnitudine olivae, florem Croco simi Iem. Sylvestris Cariami caulis fere satiuo est similis,praeterquam quod solijs caret. Et est genus Attractylidis, ut Ruellius testatur, TEMPERAMENTUM. Cartamus sativus calefacit in primo gradu, defiecat in secundo, Sylvestris in secundo gradu calefacit,3c in tertio desiccat.

Cartamus sativus ihomacho noxius est,soluiti aluum per superiora Sc inferiora, ac naturae humanae aduersatur, Quare eo utendum est, cum correctivo, nempe Aniso, Galanga, Sc Mace,quae ei malitiam adimunt. Semen purgat aluum. Item adhuc aIius Garramus est, qui Carramus Indus dicitur, qui admiscetur medicinis catharticis, purgat enim Phlegma dc hydripem

B DE AQUA CARTAM I. Optimum tempus distillationis eius est,ut folia a cauIibus decerpta,in sine Maid distillentur. Aqua Cariami ualde efficax est ad sacros ignes sedandos, si Iin,

colis duplicatis, uel triplicatis ac in ea mad efactis, per diem his uel ter super imponatur.

NOMEN CLATURAE.Cubebe, Carpesium.

, lius ex Actuario Sc Aetio tradit. Cubebe autem a Barbaris a pellatur, quod nomen iam omnibus officinis tritissimum ac Uu ratissimum habetur.Non sunt igitur audiendi, qui Cubebas asserunt esse hu

204쪽

DE I ERRIS, C AETERIS Qv E

C esse ructum Rusci,quam Oxymyrsinen Grycinomanant. SiquLdem Ruscum in medio solio baccas fert Cerasis similes, Carpesium uero,quod iam Cubebe dicitur, ut Galenus autor est, fructus fert tenues, odoratos, gustu non absimiles radicibus herbae quae Phunominatur. Dioscorides de Carpesio nihil scriptum reliquit. DESCRIPTIO. Cubebe est semen quod ultra mare in arbore quadam nascitur. quae soIta habet ad hastae modum acuta. Eius fructus est rotundus, aliquantulum depressus& latus, inter folia eius repertus, qui quando maturus fuerit, vergit ad rubedinem, dc intra ipsum granum est triangulatum autor est Serapion. Cubine duplices sunt. Satiuae scilicet & Sylvestres. SyIuestres minores sunt satiuis,& odoratae,ut piperis grana. Satiuae in media cina meliores habentur quam sylvestres. TEMPER AMENT UM. Et sunt in caliditate& siccitate temperatae. UIRES AC IUU AMENT A. Ex semine Cubebarum si quis bibat, tum ciet urinam, mouet

menses, Sc calculam uesicae frangit. Cubebarum usus morbum regium discutit. In medicina Valerianae uirtutem sequant. OpimIantur eontra Catharrum ex frigida intemperie ortum,&caput confortant. Vncia una Cubebarum in puluerem contritarum cum aqua B oraginis sumpta,medetur uertigini Sc Syncopi. Cum uino Sc Rosmarino decoctae sc Potae,prosunt contra morhum comitialem.

205쪽

Sylvestrem diminuta ,speii

citur autem Cucurbita st Ruellius arbitratur a con curu tu,quod facile, si quid obstiterat, aut fuer m

CP gyrum turdissctu intercluPS tanta naturae cognatio est ut

dant,scilicet Cucurbita,Cucumis, Melon Citrullus Ex I

inquit uu es sine adminiculo standi non fiunt uecitas

ingessis humi reptat, remebeia eodem autore appesta

. . et re et petet steteram

VTVtar,quae quidem cruda,saporis est fatui admodita Ni rem edi facile potest. Alia item incitur utqusdam aliquando uiuas nouem pedum Ioiamne refert Hermolaus,arqueliscauguina a quibusdam appetixta est ab

li crassitudine non nisi 1n Saxofis nascens,a G cis somolios cecine, enim ab hortulano,quodam uinculis,ea parte qua Tictiorem uuIt tacere. Qui mos etiam antiqui Sine solebat, ut cucurbitas in uasia fingerent. postea maturis & inanitivacsiceis uterentur Ni ethiquit Plinius,Cucurbitarum usiis uenere urceorum ii ea motadem etiam cadorum ad uina condenda. ' PH Amat rigua ac fimum Cucurbita,plurimuma Iimamr

EST 'di, positi'. seminibus tam diu est aqua praebenda, donec

enascantur atque ubi conualescere coeperint, adiecta humo uita menta eorum prosequenda,donecsulcuscosquetur.Erumpitpost

206쪽

DE HERBIS, CAETERI sev E

C sextum septimunue diem. Iis quae sicco loco mandata sunt, rigati nem ministrari diligentius expediet, quare fictilia aquae plena iuxin pomint,inditis fasciis quae perpetim humorem instillent. Cucurbita planta est quae nascitur ad formam Aetari, flores habens candidos,fructus eius stercoratione Sc rigatione crescit in magnitudinem. Semen firmiter inhaeret fructui. Dioscor. TEMPERAMENTVM.

eurbita seigidi Sc humidi temperamenti est fructus, Sc semitanis in medicina usus est.

Cruda Cucurbita edi non debet est enim cibo insuauis, sed elixa uel tosta,uel in sartagine s icta,ut Galenus autor est. v I RES AC IVV AMENTA.Semen in uino sumptum,iocinori& lieni obstructo medetur. Semen ab exterioribus corticibus bene purgatum, decoquetur in aqua hordeacea, quae colata, oc Pota medetur iocinorosis, cietq;urinam. Quod si aegrotus abhorruerit a potu huius aquae, tum bis

rupus cum saccharo inde potest confici, qui ad omnia febrium genera prodest. Ad ardorem iecoris, A ccipe succum ex ramentis Cucurbitae,aecum lacte ais aceto tempera, Deinde accipe linteolum, quod in eo madefactum iecori foris impones,multum hoc prodest. D Fructus Cucurbitae suspendi 8c siccari debet, frigore autem apis propinquante semen inde eximendum est,&eum sale fricandum, ut uiscosi humores inde amoueantur. Nuclei uero in locum siccum reponendi, ne humiditas semen corrumpat. Semen illud durat

per triennium.

Ramenta Cucurbitae infantibus contra capitis ardores,quos riasim uocant,utiliter emplastri modo syncipiti imponuntur.Imponuntur eadem ramenta uel succus inde expressus sstuanti podagrs Sc oculorum inflammationibus. Succus expressus ex Cucurbitae ramentis medetur doloribus amrium ex caIiditate creatis. In quem usum per se,& addito oleo iosa-ceo auribus tepidus instillatur.

Idem succus cum oleo rosaceo permistus, Sc spina dorsi ac Ium- his inde illitis,febrium ardores refrigerat. Idem sacris ignibus meis detur. Cinis ex combustis corticibus ulcera pudendorum iam in putredinem uersa,purgat , atq; ad cicatricem perducit, Idem cinis mire combusta sanat. Decoctae Cucurbitae succus cum exiguo mellebat nitro epotus aluum leniter soluit. Si quis etiam in excatauata cruda Cucurbita uinum infuderit, Sc per noctem sub dio habuerit,temperatumcas ieiunus biberit,aluum leniter molliet. Tumores

207쪽

SIMPLICI B. MEDIC. s

Decoctae succus dentium motus stabilit,ac desores anhibet, DE AQUA CUCURBITAE. Tempus electu distillandi Cucurbitam est, quando fratctus eius adplenam maturitatem peruenit, tum enim minutim cencidi debetin una cum nucieis,& tota substantia distillari. Aqua Cucurbitae cum saccharo permista, sitim sedat, medetur tutis ex calida causa prouenienti, emollit aluum. Eadem triginta uel quadraginta dies bis per diem,unaqua uice tribus unc S pota, medetur calculo renum. TEodem modo per decem dies pota,ciet urinam, renes et uesicam Purg t. Itidem pora Rinores febrium extinguit.

DE CUCUMERE.

ANNOTATIO IN CUCUMEREM. v C UM IS a curvitate,ut Varroni placet,nomen accepit. Gretas metri re Attico more sicyos uocat. Duplicem faciunt Cucu merem:Satiuum & agrestem. Satiuus quide descriptione non met, ais ab aliquibus, nepe Columella SP allis, uocatur anguinus a flexLhus,quod instar anguis sit flexuosus. Agrestis uero, uti o Cucumis asininus appellatus, folia habet priori similia, minora tamen, & in cisia magis sed fructum fert oliuae similem, paulo maiorem & stria tum aliquantulum,qui dum excernitur, ueluti uentosa sonat, Sc semen Iongissime iaculatur: cuius succo conficitur id medicamentatum, quod medici Elaterium uocant, cuius usum Dioscor. Iib. q. cap.i s. N Plinius lib. 2 Q. cap. i. docent. TEMPERAMENTUM. Cucumis satiuus refrigerat humectatque in secundo ordine, ut regineta testatur.

208쪽

DE HERBIS, C AETERISQU EVIRES AC IUVAMENTA.Bonam lacit aluum,S stomacho accomoda tus est, ut Dioseor des scribit. Olfactu desectus animae restituit. Habet semen ciendsurinae mediocrem vim. Contra uesicae exulcerationes cum lacte passbue idem utiliter bibitur. Medentur canum morsibus ex uino emplastri modo imposita eius folia. Ex melle uero ulcera,que epinyctidaS uocant. Semen quantum tres digiti apprehenderint,cum cumino tritum potum rum in uino,tussientibus auxiliatur.

NOMEN CLATURAE.

Citrassen.

ANNOTATIO IN CITRULUM. TRILude genus Cucumeris, quod a practicis medicisse

appelIatur a colore quem habet quum maturuerit, habet enim citrei mali colorem &formam, unde & Cucumis citrinus dicitur. Is est de quo Plinius lib.1'. m.f. scribit.Huius folia a metonum fo- - hoc duxerunt, quod pluribus incisuris diuisia sinr, ueluti in alaria ac pennaerum formam. Dioscorides nutu facit huius mentionem TLMPERAMEN Tu M. Citruli frigidioris sunt naturae quam Cucurbitae, semidos Sc no xios humores, malumq; sanguinem in uenisgenerant, unde febres

autumnales oriUntur.

VIRES AC IUUAMENTA.Ad stomachi ardorem absq; damno possunt sumi Semen CitruIi tritum&potui datum, bricitantes iuuat,dumst rim extinguit,ut Halma scribit. Citrulus in hole uenenatos humores creat, ae cocosis dissicilis est, quare eius in cibo nullus usus est

209쪽

MMPLICI B. MEDIC.

M Ad QTATIO IN MELONEM.

ELON Cucumerum generi etiam contribuitur, qui quum natiuam magnitudinem excessere, Pepones a Plinio uecam tur. Quum uero rotundi mali forma,& ehiem referunt,facta ex inpone 3c malo appellatione,Melopepones sunt uocati,neq; inter

eos aliud quam ex figura discrimen quondam fuit. A Palladio uero dc medicis recentioribus a malorum figura Melones tantum appelsantur,quos antiqui Pepones &Melopepones appellarunt. A terea Graeci quum fructum illum quem Melonem uulgo appella*t, significare uolunt,non mist,id est cucumis absolute dicunt.sed oi ua-im id est Cucumis Pepo,uel absolute inivrrum dicunt. DESCRIPTIO. I i Melones nascuntur ut Cucurbitae, habent L flores lute . TEMPERAMENTUM. Refrigerant atq; humectant in secundo ordine. UIRES AC IUVAMENTA.Seminis quoq; in medicina usus est,habetq; eandem faculiarem. Gratus est Peponis usus, ut Platina inquit,uerum dissicillime ob eius frigiditainem commixtam humiditati, coquitur. Repurgato stomacho edendus est,quia facillime in eos humores conuertitur, Sc concoctionem retardat, quos praedominari in cibi receptaculo compererit. Hanc ob rem nobis a maioribus impera tum est, ut Pepones ieiuni comedam Supersedeamusq; a reliquo cibo,donec in fundo semicocti resederint. Ad stomachi calores non naturales, dc febres mulanas maxime prosunt. Semen cutem purgat,si ex decocto illius cutis lauetur.Habent Mabstergendi uim Melones,ut Galenus inlibro de alimentorum fata cuIta tibus indicat: quamobrem etiam maculas ceu soIares, & Ienti

gines atq; summam uitiliginem extergere possinit. Qui decolorata fuerit facie, accipiet semen Melonis, cuisuperLor cortex detractus sit. Iomento addito, in puIuerem rediget alvcommiscebit,unde postea pastilli cum aqua rosacea permisti confieientur, 3c ad solem siccari debent, quibus si facies lota fuerit, niti dam SopulchrX reddit facie, omnesq; cutis turpes maculas exterit. Semen habet uim ciendi urinam, purgat lumbos & renes. Magis operatur semen in lumbis,quam in uesica. Oportet enim

potentius remedium praestare in calculo uesicae, quam in renum, uel lumborum calculo.

Superior Melonis cortex imponitur stant ut oculorum destit.

lationes compescat.

Radix ulcerasanat,quos fauos dicunt, ex melle emplastrimodo

210쪽

DE HERBIS, CAETERIS-E

Mesonem nonnulli cum aceto sumunt,puIegium ei Sc cepas assimiscennquo nocitura uis frigoris temperetur. DE AQUA MELONUM. Tempus optimum distillandi Melones est,ut quando maturuerunt,minutim concidantur,& distillentur circa Autumnum. Aqua Melonum per tres, uel quatuor hebdomadas, mane una uice ad iij.uel si .uncias Pota,calculo optime medetur,ciet urinam,& purgat renes, Item pota refrigerat, & extinguit omnes interiores calores non naturales refrigerat iecur, sedat sitim cum saccharo temperata. Prodest quoq; ad calidam tussim. Linteolis foras applicata ,ssi, scutit calores,Bc tumores corporis, ubicunq; fuerint.

ANNOTATIO IN CUPRESSUM.

v PRESSOS a partu ramulorum parilium uacatas Graeci um mun ut Hermolaus Barbarus testatur ,απo voi shoc est quod ex aequo, re ramos & huctus creent. Easdem Sc Charitas appellari solitas Eteoclis fuisse filias adnarrat: que dum tripudio dearum subsiliunt,euoluis in puteum deturbantur. D lens earum uicem Tellus arbores frondosas puellis similes ad obIractamentum,& rei memoriam aedidit. Cupressus Diti sacra est, s neribus indicandis ante domosponitalita, ut Plinius scribit. Huic patria est Creta insula, ubi tam familiaris a Theophrasto traditur, lut quocunq; loco quis mouerit terram ac subegerit,haec gignatur, ais protinus emigret,nisi seratur alia. In Idaeis Albim: montibus etiam non appellato solo sponte prosilit,ibis summis iugis, ubi niuesnunquam absunt,plurima,quod est mirum,alibi non nisi tepo, re proueniens,& nutricem magnopere fastidiens.Cariem ue iusta tems non sentit Cupressus, nes rimam, nem fissuram capit sponte.Hoc etiam Vitruvius probat,inquiens. Cupressus in uetustatem sine uitijs conseruatur: quod is liquor qui inest, penitus in eius corapore saporem habet amarum, qui propter acritudinem non patiis tur penetrare cariem, ne easbestiolas quae sunt nocentes et ideo quae cN