장음표시 사용
221쪽
Tres manipuli huius herbae in uino decocti, otio, addito fiatio imponantur,flatus discutiunt,ac stomachum calefaciunt. 'Aduersus iecur ac lienem obstructum. Confice ex hac herba Scfloribus Syrupum,ais succum sceniculi admisce,eo mane ac uessieri utere,dic absq; dubio opitulabitur. rDaucus sylvestris cum malua & mercuriali in uino 3c aqua duo Mus,ec umbilico applicatus, medetur torminibus intestinorum.
Diapensia. SanicUIA, Consolida minori Ferraria maior.
ANNOTATIO IN DIAPENSIAM. DP A SENSIA herba uulneraria alio nomine Sanici
Ia a Latinis dicitur. De Grsca eius nomenclatura, & quo notamine apud Dioscoridem & Plinium legatur, medici adhuc nihil compertum habent.Fortassis ueteribus illis haec herba ignota fuit, mulis enim huiusmodi uulneraris herbs,& praesertim ex solida cnum genere post illa temperareperis sunt. Vulgares Herbarij hane Consolidam minorem esse constituunt, quoru sententia,ut Brunsis Felsius putat, non improbanda est. Collinutius putauit Saniculam pentaphyllon esse. Verum habet quidem Sanicula in quinin partesciittin statalia,sed radices nec rubras habet,nec fraga feri,ut de suo pentaphyllo dicit Plinius.Herba uulgo chirurgis ubio est cognita,
222쪽
et qui huius succum uulneratis in potum commendant: quarein adaagium uenit,eos non egere chirurgo, qui saniculam habuerint. DESCRIPTIO. Diapenta uel sanicula habet rubicundum Sc tenuem causem catalijs mollibus, radicem nigram cum multis fibris, in medio caule rubros Sc eandidos flosculos habens, unde rubicunda folia pro deunt, quae in tactu mollia sunt. nascitur plaerun humidis N p
Est Si altera quaedam species Sanaeulae, ut Hieronymus Herbatarius indicat, agrestis, rariorq dc minus perspecta Herbar s, solo Maio florens re apparens,flosculis albis, si lepidis admodum:indes enim paulatim disperit,abdiis sese. TEMPERAMENTUM. sanieula habet naturam calefaciendi & siccandi, multas pollet uirtute. Succus quos habet facultatem Ieniendi. Omnia prsstat quae Consolida. v I RES AC IUVAMENTA.
Ineratus succum Sanicular exprimat,3c bibat cum aqua Ceremti,tum uulnus intus omnino sonatur. Sanicula siccata,& in pinuerem redacta,ad integrum annum durat.
Qui stomacho laborat,habetcrum intestina uiseosis humoribus in D ducta, Accipiat hunc puluerem re cum melle atq: glycyrtetae succo
commixtum, uesperi antequam cubitum iturus est, in uino bibat, tum interanea omnia,Sc stomachum a Phlegmate expurgat. Hanc herbam in Maio una cum radice effodito, re in aqua eam decoquito,peri linteum colato,at saccharo rosaceo mellem ad dito,eam bibito,leniter enim aluum Iaxat,& multum uiscosi humoris ex stomacho Sc intestinis expellit. Sanicula,pyrola,at uinca peruinca,in uino decocta Sc potabis homine omnem sanguinem concretum desaeuunt atq; consum absis ullo damno. In omnibus potionibus uulnerar s utendum est Sanicula. Habetur enim Sc recensetur inter praecipuas herbas uulnerarias, unde dc essicax potio uulneraria ex ea confici potest.
Ad ciunt Experimentatores S Herbarn, succum decois timueeius illitum,tumores reprimere,iam in homine quam in pecudibus. DE AQ A SANICULAE. Distillationis eius tempus est, ut herba una cum radice, Sc tota substantia minutim concisa n medio Mati distilletur. Saniculae aqua a uulnerato mane dc uesperi singulis uicibus trubus uncijs pota uulnus penitus sanat. Eadem
223쪽
s IMPLICI B. MEDI QEadem prodestad omnes tumores tam in homine, quam in pe
indibus,siper diem bis uel ter linteolis imponatur. Sanat omnia uulnera aperta,& mpta in homine,medetur corpori exuIcerato, si inde Iauentur, uel linteola in ea madefacta, appli.
ANNOTATIO IN Di CTAMNUM. I II CTAMNUS ut Theophrastus autor esse, propria Cretae insulae herba est, uiribus admirabilis. ad plura utilis. Artemia dion etiam dicitur,a uenatrice Dea Diana, quam Greci Artemida uocant:quoniam uulnerator ab ea in Uenatione caprae SO ceru eius herbae pastu sanarentur. Eadem 3 de causa Dorcidion, quasi cerualem:Dorcada enim Greci hinnulum, & in ceruorum genere mino res uocant, quod animal Plinius ait Dictamnum hanc ostendisse uulneratis eo pastu statim decidentibus telis. Vergilius Marcellua uult Dictamnum interposita n litera, non Die amu, dicendum esse, quoniam id Grycom Codices oes indicent. Porro Dictamno uera nos hactenus caruisse,uel inde satis liquet,v ea herba qus nostra etate hoc note insignita fuit,& flores,Bc semen Iducat cum Germana
224쪽
E Uictamnus his plane careat quemadmodu Manard.& Fudiciis ex Dioscoride testatur,quilis. caesa.de ea ita seribit: Dictamnus Cretensis herba est,aeris,leuis,pingio similis, maioribus tamen fiat , tomentosis,3 lanugine quadam obductis, neq; florem, neq; semen prosert, Dioscoridi quo subscribit Plinius lib. 23. cap. S. Cum
itaq; ex ueterum testimonijs uera Dictamnus tam flore quam semi ne careat, nostra haec uti aris pseudo Dictamnus sit, utpote istis maxime abundans,oportet. Sunt autem Dictamni tria genera ut Dioscorides 8c Theophrastus indicant.DEsCRIPTIO. Dictamnus nascitur uirore quodam ad cubitalem aItitudinem, in cacumine sub floribus caulem haben Phoeniceum, roseis fori ae floribus fibrasq; roseis. Semen ei est spadiceum, radix uero ean dida. Ain uolunt Dictamnum nasci aeditis 3c pinguibus Iocis,ae herbam ac folia sua ab uno latere, gradatim sursum uersiis sese at tollere, inter quae flosculi colore sulphuris citrini contineantur. Est 3c aliud Dictamni genus nigram radicem habens,cuius usus est admodum rarus. Una radix in frigidis locis Sc altis rupibus nasintur. Est enim dupIex, una candida,astera uero nigra,hahenis eamdem sacestatem.Candida tamen magis in usii est.
o TEMPERAMEN Tu M. Calefacit atq; desiccat in tertio gradu.vIRES AC IvvAMENTA.Radix mulierum menses trahit,si inde bibant. Itidem ad aquam inter cutem prodest. Dictamnus cum melle permista ac sumpta, medetur tussi. In aqua decocta medetur morbo regio,si corpus in balneo inde lauet. Radix permista cum radice Acori,Win puluerem trita, puluis ille naribus inditus caput purgat. Succus eius cum puluere sanat uvulam. Dictamnus cum Iacte auribus instillata,tollit dolorem. Est tanta herbe uis,ut olfactu uenenata animalia fuget,& admmea, enecet omnia qUS ictu aut morsu uenenum relinquunt. Succus cum uino potus uenenatorum morsibus succurrit:
Pulvis Dictamni cum Gentiana 8c Aristolochia squali pondere commixtus,fit niger puluis, qui cum uino in quo Dictamnus sit de cocta emperatus,habet omnem uirtutem Theriacg. Idem puluis cum succo permistus alg Artemisia,pess1 inde factis, 3c foeminis inter naturalia subiectis, elum mortuum ac secundas expellit. Dictamnus, ut Dioscorides ait, non tantum pota, sed admota iussitus mortuos partus ex utero Pellit. strem a
225쪽
SIMPLICI B. MEDIC. io Castoreum eum Dictamno pari mensura an Pulaerem contri tum,atq; cum succo ruis temperatum,naribusq; inditum, medetur epilapsiae. Membra imbecillia,si ex succo Diaetamna inungantur. uires suas recuperant ac sanitati restituuntur. Plantas pedum stabit iis cohas illitu sanat, dc impactos rel1quo corpori aculeos refigit.
DE AQv A DICTAMNI. Tempus electum distillandi Dictamnum est a mense IuIio usque
ad Septembrem,tum radix concisa distillabitur. Aqua Dictamni mane ac uesperi unaquas uice tribus uncijs po-ta,medetur pestu Eadem sex uncijs pota,contra uenenum succurrit. Calculo medetur, si mane, meridie ac uesperi singulis uicibus aderes uncias bibatur.
226쪽
ANNOTATIO IN DENTEM LEONIS )PIENs Leonis herba est Empylicis N Herbarijs fatis cognita.
Apud Dioscoridem,Sc Plinium certa huius herbor nomencla- eura non potest ostendi. Hermannus Comes a Neuenare credit eam esse Lagopoda Dioscoridis, hoc enim modo de ea scribit. Laagopus apud Dioscor. non describitur ex seips& floribus. In exemplari tamen uetusto Apuleq,herbam sub nomine Pedis leporini pa- istam reperibea certe similitudine qus nobis exprimeret herbam uulgo dentem leonis appellatam. Idq; ex effectu uidetur noti sore ali . num a ueritate. Scribit enim Dioscor. Lagopoda uentrem contrahere, &discutere durities apostematum : quae ambo praestat SciDens leonis.
DESCRIPTIO. Dens leonis soIta habet ad pedis corvini similitudinem, gaudet sub quercubus nasci ad cubiti altitudinem. Prasino est colore, flo sculos ut malua producit, magnam Sc candidam habet radicem. TEMPERAMENTUM. CaIefacit at j desiccatin secundo ordine. Haec herba colligenda erit circa finem Mail. v I RES AC IUUAMENTA.o Contusa haec herba Sc commixta cum Barba Iouis Sc Solatro,& membro inflammato imposita, absq; dubio id statim sanat. Succus oculis instillatus, glaucomata Sc albugines pellit, fiet a tem hoc in Iunae augmento, oculique prius aqua sceniculi lauandi
Si quis hanc herbam collo appenderit, ulceribus oculorum nota infestabitur. Conducit eadem ad potiones uulnerarias. Contusia 5c uenenoso apostemati imposita, illud absque dolore aperit.
Aqua distillata ex hac herba, Ac oculis instillata, ualde illis in
sequuntnr nomenclaturae Herbarum a Litera E.
227쪽
B U L V S alterum genus lambuci est,quod Greei chamsacten uocant,id est humilem sambucum. Est enim humilis So coacte ad terram breuitatis sambucus Ehu lum. & herbae quam arbori similius, ut Dioscorides
testatur. Gaudet isto sola ut testatur suo carmine C olumella.
Atq; habitu natrea soli,quae gramine laeto Parturit, er rutilia Ebuli creat uvida baccae.
. Fuit agricolis in honore Ebulum, non quod aliquid utilitatis eis adferret, sed quia sperandae utilitatis notam AO indicium face, ret. Siquidem in probatione agri,SO dulcem terram,& frumentis habilem,copiosum,SO sponte nascens indicaret,Idq; dulcis saporisae frumentard agri certissimum indicium sibi fecerunt semper agri, colae,si Columellae Sc antiquioribus alijs credimus. DEsCRIPTIO. Ebulus herba est minor sambuco, folia habet per interualla ex singulis geniculis exeuntia, Amygdalarimilia, per ambitum se sta, Iongiora tamen Sc graveolentia. Umbellam habet in summo cum nigris baccis, sambuco similem. Radix illi est longa digitali cras tudine,Habet Sc caulem digiti crassitudine. TEMPERAMEN Tu M. CaIefacit natura atm desiccat. Eadem sambuco Sc p bulo uis esti VIRES AC IvUAMENTA.Ebulus aquas ex aluo pellit. si inde quis bibat. Radix quos la
228쪽
c uino decocta, subeuntibus cutem aquis auxiliatur. Ebulus elixus 3c olerum modo manducatus, aluum constipatum emollit. Umbella cum caulibus eandem habet vim, quam ipsa herba. Radix hydropicis praesentissimu est remediu, in potii fiampta. Decocta eadem in aqua, foeminarum locos insidentibus mollit, dc aperit,& quae in eis fiant mala emendat. Folia in aqua decocta medentur siccae tussi, si decoctum illud bi. hatur. Idem ad anginam succurrit. Si eui uua oris deorsum seratur, gargarietet hoc decoctum, cum modico pyrethro permistum,tum auxiliatur. Misce succum Ebuli cu puluere radicis Esulae, & saecliuo, hoe' sumptum febri quotidianae medetur. . Herba ipsa podagram sanat imposita. Folia tenera & recentia podagris opitulantur cum taurino hircinoue adipe emplastri modo imposita. DE AQUA E BULI. Optimum tempus distiliandi Ebulam est, quando florere incipit, ut tum herba dc folia minutim concisa distillentur. Aqua Ebuli saepius una uice iiij. uel munc as pota, uum mollit. Eodem modo' pota mane Sc uespera, auxiliatur contra tumorem, & praecipue contra hydropem. Sic etiam pota medetur febri quotidi nar,re doloribus laterum. Prodest contra exteriorem corporis tumorem,sinteolis imposita Dolorem lateralem pellit, linteolis in didis etiam imposita.
EIIeborus albus. veratrum album.
229쪽
s IMPLICI B. MEDI c. IdyANNOTATIO IN ELLEBORUM.
ET EN LLEBORum album Romani Veratrum album aptati get pellant. Duo eius sunt genera, Albus cilicet S Nigrum.
Aulus Gellius Pliniu secutus, ait coloris discerniculum
non in semine,nes in uirgultis, sed in radice apparere, Candido uomitiones cientur, eoi stomachum Sc uentrem stipe riorem purgat. Nigro aluus inferior diluitur,utriusi periculosa sumptio, sed albi,ut prestantior,ita periculosior. Quod ipsum talmen adeo uulgatum esse coepit,ut plaeri studiorum gratia, ad per videnda acrius, quae commentabantur, saepius sumptitauerint. Nominatim autem Carneades Academicus scripturus aduersum
Stoici Zenonis libros, candido Elleboro superiora corporis purgare solitus legitur, ne quid ex corruptis in stomacho humoribus ad domicilia usi animi redundaret, dc instantiam, uigoremq: mentis labefaceret. Elleborum herba est,apud multos Poetas decantata, Propterea quod antiquitus plurimus usus fuerit eius herbae, ad te Danda mentis Sc capitis uitia. Vnde Sc in Prouerbio dicitur:Esse horum hibere, Elleborum edere, Elleboro sese purgare. Elleboro opus habere. De illis qui insaniuntdc parum anim constant,ut te
statur Erasmus in Chiliadibus. Elleborum a Germanis uremum
dicitur,id est radix sternutationis, quoniam celerrime mouet ster nutamenta. Optimum quod ex Anticyra petitur, ubi copiose prouuenit. Durare uim albi Ellebori 3 o. annis ferunt. DESCRIPTIO.
Elleborum album solia plantagini aut betae serme similia habethreuiora tantum nigrioraq;: colore aliqua parte rubro . Caulem ferme duorum palmorum estitudine. Radices illi sunt graciles,cepa runa modo prodeuntes. Quidam uolunt uerum Elleborum album esse herbam illam, quae uulgo Dictamnus dicitUr,sed errant. Ha bet radicem fragilem, cuius nimius usus improbatur, natura enim
aluum sistit. TEMPE RAMENTUM. Calefacit atq; desiccat in tertio ordine. v I RES AC IUVAMENTA.Elleborum album decoetiam leprosis accomodatum est, si inde corpus lauerint. Prodest quoq; si inde bibant,nam purgat interiora
membra, leprami interiorem aut per uomitum, aut per sedes, aut per urinam expellit. Atram bilem uomitu expurgat per superiora. Album Elleborum uiribus antecessit nigrum. Album Elleborum foetus mortuos potenter ex utero pellit,simulier ux eo biberit,uel pudendis id applicauerit.
230쪽
C idem naribus inditum, caput purgat,& multos affectus inde pes Iit. Oculorum doloribus puluis Ellebori albi medetur,alijs colly-ms mixtus. Idem puluis mixtus cum farina triticea,interficit mures. Ves confice pulticulam ex eodem puluere cum melle Sc sarina permisto, quoscitias mures tum interficit. Muscae quo in eo enecantur,sii
cum lacte ma ceretUCElleborum album Teianum pellit. Est autem Tetanus affectus,
quum ceruix cum reliquo corpore Meluti immobilis,inflexa in neu,
tram partem, sed iuxta in utram recta intenditur. Est species spasmi. Cum Petroleo decoctum N inunctum, podaget medetur. Pueris,senibus,imbecillibus 8c macris usus Ellebori albi interdi
eitur. Si autem necessitas usum eius postulauerit, cum aqua mulsa oportet sumere.
Multum resert quo pondere Elleborum exhibeatur. Apud ueta teres Themison q. drachmas dabar. Sequentes uero iiq. dedere, quos hoc tempore imitari non licet. Nesiue i. drachmam dat. Vulta paris usus est a rigranis usq; ad h. scrupulos. Sed tamen licet tam in hoc quam in atris pondus augere uel minuere, iuxta qualitatem per D sonae, temporis atq; loci, quae medico semper sunt obseruanda Screspicienda.Si columbas manibus capere uolueris, decoque Esseborum aLhum cum tritico, usq; dum triticum dissiliat, & columbis ueI anaistibus ad edendum ob ce tum statim manibus capiuntur. Quiculas paralysim aut tumore in Pedibus, aut in quacungalia parte corporis habuerit,contundat herbam albi & nigri Ellebori, 8c succum linteolo percolet, atq; cum uino ieiunus bibat, tum ad talem assectum auxiliatur. Item aduersius Icteruim, Bibe ex hoc succo ar cibo silmpto, tum ex
eo morbo liberaris, pulchrum recipis colorem.
Elleborum album fistulis instillatum, eas expurgat atq; curati Medetur quom morbis comitialibus,uertigini, Melancholiar, phrenesi,podagra hydropi incipienti, spasmo, elephantiae albae, tremori,febri quartans, antiqugium,S torminibus intestinorum Idem usurpatur ad inueterata ulcera, scabiem S fistulas. Contra dolores dentium in aceto decoquitur: colluunturq; dea, cocto illo utiliter.
DIFFERENTIA UTRIUSQUE ELLEBORI. Album Elleborum per superiorem uentrem crassos Sc glutino sos humores expellit. Nigrum uero humorem Melancholicu per inferiorem uentrem purgat. P R A