장음표시 사용
241쪽
R UC A Latinis, Graecis euetomos dicitur, quoniam rura comende magnam enim in condiendis obsolans Eruca habet gratiam ac suauitatem. Erucam ideo dictam uolunt, quod erodat, &profecto si deditis aueris eam, os ae linguam latis acriter uel Ilicabit. Alii sic appellatam putant, quod urendi licentiam nanciscatur,quasi dicaSurucam,u,in c,uersalitera. Est etiam Eruca apud Latinos be itiola, quae a Graecis Campe dicitur. Additur Eruca lactucae in acerar is,ut contrariam uim temperet. Raro enim sine Eruca lactucae in acetaerio estur, sitiavisq; simul cibus hoc modo fit, & certam salutisipem homini adfert. Galenus quoi in libro de aliment. faculta. prscepit non esse homini comedendam fine Eruca laetucam, noratulacamue, nec contra sine lactuca portulacatae Erucam, Ut quam tum alcera refrigerat, & Veneri nocet, tantum colore inflatione
242쪽
DE HERBIS, CAETERISQUE sua altera in utras re homini prosit. Quod prscipuliam habet Erivica, dc quod maxime potest, uno uersu indicauit Martialis, dicensi
Et uenerem reuocans Eruca morantem.
Quare Columella in hortulo Priapo serendam pronunciauit, a senariosis Et quae frugifero seritur uicina Priapo,
Excitet ut ueneri tardos Eruca maritos.
DESCRIPTIO. Eruca in hortis tacitime nascitur, caulem habens fere bicubita, Iem,floribus luteis siliquis in cacumine gracilibus, in quibus grana continentur. Duo autem eius genera sunt. Est enim satiua Eria ea, Sc agrestis. Sativa editur Sc seritur in hortis,& ferme similis est uero sinapi.TEMPERAMENTUM. Eruca calefacit,& humectat in secundo gradu.UIRES AC IUUAMENTA.semen Sc folia in medicinis usi, an tiari Eruca elixa 3c manducata genituram hominis adauget. Quod
etiam Agineta lib. x.testatur,inquiens:Eruca magnam excaltaclenis di uim obtinet, dic genituram augere creditur, Sc ob id in uenerem stimulos addere, capiti et eum dolorem,quam caephaleam nomi nant, inducere. Eruca domestica sortem creat c orem, quare capiti noxia est, v erum elixa cum lactuca & Bela,nullum nocumentum inseri,& tali modo comesta lactantibus S nutricibus lac adauget. Urinam ciet comesta,aluum emollit,stomachum confortat, at concoctionem adiuuat Succus Erucae cum felle bubulo permistus, cicatrices nigras reducit ad candorem.
Vitia cutis in facie cum melle situs emendat. Succus uel semen cum melle permistum, dc capiti illitum, de ne, pius in cibo sumptum, lendes Sc uermes capitis necat. Nimius usus Erucae creat uentris dolores. Radix Erucae elixa SO contusa,ac fractis contusisq; ossibus impista discutit inde dolorem. Semen contusum, Sc cum uino sumptum, facit ad morsus uen
243쪽
SUL A ab omnibus ossicinis ac recentioribus medicis nominatur ea herba, qtis apud Dioscoridem GEco nomine Pityusa dicitur, ut Ruellius, Ottho Brunsfelsius,
j dc Antonius Musa Uno ore testantiar, ni eranti eam
inter Tithymalorum genera. Estq; hec una illarum Herbarum, quLbus circumforanei,& theriacs uenditores rusticis imponunt,exhLhentes puluerem ex huius radice ad aluum soluendam, quanquam ad id non inutilis sit, tamen ipsi non recte uti sciunt, neq; maliciam eius corragere,Qus autem uera Esula hodie habetur, Linaris herbeipecimem pre se fert. DESCRIPTIO. Esula duorum generum est. Altera Domestica, Altera uero SyLuestris. Sylvestris facilime prope uias nascitur, paruis Sc circinatis folijs, quae decerpta, lac eum liquorem prebent: in cacumine flores sulphuris cita inicolore gesha t. Domestica uero caulem ex se mittit cubiti unius longitudine,ac in summo satum,multis geniculis inter sectum,hIris minutis tenuibusq; uestitum: flores habet colore puro pureo, semens latum figura lentis. Radicem crassam ac candidam lacteo liquore plenam, TEM P ERAMENTUM. Esula calida Sc sicca est in tertio gradu.Radix tantum usui competit medicinae, ut Platearius inquit Et melior pars Plantae, est cortex radicis eius. Tempus conueniens effodiendi radicem, est circa mitium Man. v I RES AC IU U AMENT A. Cortex radicis per bienium,inmagna efficacia seruatur. Virtutem habet purgandi Phlegmaticos humores, Vnde ualet contra
ruritudines ex Phlegmate factas. Esulae uirtus est purgare clan
244쪽
clioliam Sc Phlegma,ut Vigonius testatur. Lac eius cum periculo sumitur. Nam nocet cordi,hepati ac simacho, dirumpiis in homine uenas, ac febres hydropemi infert. Quare necessarium est,sii quis eo lacte uti uelit,ut admisceat aliquid quod maliciam eius reprimat, ut est succus Endiuise Sc acetum. v I RES AC IUVAMENTA.Lae Esulae cum succo Solatri permistum, fortiter expellit malos humores, si quis pondere duarum drachmarum cum sacchar o temperatum assumat Ita quoq; sumptum medetur hydropicis.
Cortex radicis eius contusa,si cum saccharo uiolarum permisce, alur,sumaturq; cum aqua mulsasortiter laxat. Esula corpus conis sumit ac macerat,genituramq; hominis diminuit. Contra aquam inter cutem, Accipe succum sceniculi ac hene d eoque,deinde per linteum cola, Sc Pulverem ex cortice radicis eius
pondere semidrachmae cum saccharo admisce, atq; potionem inde confice. Haec potio ualde salubris est,& expellit quosvis noxios humores qui homine diu infestarunt,hydropemg absq; dubio sanat. EsuIa uerrucis quotidie bis uel ter illita, eas potentissime euellit. Folia in aceto decocta furfures cutis emendant. DE AQUA ES VLAE.
Maior Esaea cum herba,caule, dc radice effodienda est,ae circa principium ueris distillanda.Aqua Esulae prodest clauis pedum amisputatis, si per diem ter uel quater inde Imventur,aut linteolis madefactis si impona tur. Intra corpus haec aqua non est smmenda.
245쪽
ANNOTATIO IN EVFRAGIAM.t v FR A GIA herba est pulchro nomine insignita,quam tamen antiqui ignorarunt,nihil enim de ipsa apud Dioi scoridem,Plinium, Galenum, Paulum 'ut A ium re--- peritur, Euseagiae Hermolaus Barbarus in Saxifravo Dioscoridis sic meminit: Pampinulae similis est,folio tantum minore ac magis serrato,& lentiusculo: qua nostri Herbarq Eufragiam appellant inus fruticosa, flore luteolo, praecipus claritatis ad omnia uitia oculorum. Veteribus incompertam existimant:quemadmodum& illam que Cartofilago dicitur a uulnerarijs. DESCRIPTIO. Euseagia in Autumno fere nascitur in arentibus pratis,palmi titudine,hyssopo similis, cauliculis purpureis Sc non frutico sis, solio paruo,& per ambitum serrato,flosculo albicante. v I RES AC IU U AMENT A. Ad nihil aliud quam ad oculorum uitia ea uti decet.
Eufragia utuntur ad ocularum caligines ae suffusiones, uel per se imposita,ueI ex uino decocta. Succus ex herba contusa expressus,ac oculis illitus, eos claros ac pulchros reddit.
Conficitur quos in Autumno ex ea uinum, quod oculis ac uisui ualde prodest. DE AQvA EUFRAGIAE.
Tempus distillationi eius conueniens est, ut solia, caules, flores eum tota substantia distinentur,quando flores gerit. A qua Eufrasiae oculis instillata& circumlita, eos claros reddit uisums acuit. 'Oculorum dosorem sedat,eodem modo usurpata. Eadem unam horam ante noctem oculis instillata,& illita Sc singulis uicibus tribus uncias pota, confortat, confirmat, atq; conserauat uisum,nempe in senilibus ac Phlegmaticis complexionibus. Herba ipsa siccata ac in puluerem trita,uisum amisium restituit, si huius pulueris semidrachmam cum hac aqua permistam, omni uelpertino tempore hiberis.
246쪽
Agrestis SaIuia, Barbarorum rum
Neotericorum Dde minis. ANNOTATIO IN EUPATORIUM.vPATORIUM regiae dignitatis herba est, nam ab
Eupatore rege inuenta est, ut testatur vergilius Marcellus. Et quoniam iecori praecipue medeatur,quod Graeci rimas, dicunt, ideo Hepatorium Ss Hepatitis ab aliquibus dicta. Eupatorium hoc quod hic describi turi& quo officinae utuntur, non est uerum Eupatorium antiquo rum, sed potius alia herba, cuius nomen latet. Ruellius scribit esse eam herbam, quga Dioscoride hydropiper appellatur. Eupatori. um autem uerum,est Agrimonia officinarum,ut supra in descripti one Agrimoniae satis demonstratum est. DESCRIPTIO. Eupatorium quod a uulgo Sylvestris Saluia appellatur, folia habet magna &lata,nec adeo odorata, ut uerae Saluiae sunt: flores habet cceruleos lates se propagat,ubim facile nascitur. TEMPERAMENTUM.
CaIefacit in primo,& desiccat in secundo ordine. Tempus
247쪽
SIMPLICI B. MEDIC. iis empus optimum colligendi herbam cum succo est circa finem UIRES AC IUUAMENTA
Duas uncias Eupatorii, decoque succo vij, & hydropicis mane ac uesperi potui dato,& opitulabitur. Eodem modo Sc Iumbricos uentris necat
Ex hac herba in Pharmacopolqs conficitur Syrupus & ootio quae ad omnes assectus iocineris prosunt. 'DE AQUA EUPATORII. Aqua ex hac herba distillatur circa finem Maij. BDe herbis a Litera F. incipientibus.
248쪽
A' A noxum omnibus legumen est, a Grecis Usam dicia
tur. Sola inter legumina sine adminiculo nititur, Sc se pore sto assurgit. A pulmentario sabaceo Pythagoras
abstinuit,uel quod his mortuorum animae, ut ipse asse rebat,pro domiciliis uterentur,uel quo d is cibus inflatione sua tranquillitatem mentis qugre ntibus mirum in modum contrarius sit,ac uenerem excitet, Plinius existimat ob id a Pythagora damnatam fabam, quod hebetet sensus,& pariat insomnia.Prima leguminum ante hyemen seritur, Quaen Maro uere serendam dicat. Aquas in flore maxime concupiscit, ubi defloruit, exiguas desiderat. TEMPER AMENTUM. Fabae uirides natura refrigerant atq; humectant in primo gradu. Agineta inquit:Faba non multum a medio temperamento recedit,sive refrigerando, siue siccando. Caro ipsius nonnullius etiam abstersoriae qualitatis est, excreantibus e thorace Sc pulmonibus utilis. Fabis plurimum uescenti impuros generant humores, multosq; creant flatus,stomacho nocent. Fabae siccae ac inueteratae friagidae Sc siccae naturae sunt in primo gradu.Fabae s gre concoquuntur, Ac inflant.Insomnia,quouismodo in cibum sumptae,uel mala faciunt. Cruditatem stomachi faciunt frequenter eas manducantibus. Exteriora membra hominis emundant,si cutis inde Iota fuerit. Si quis cutem sabis extergere uelit, accipiat farinam sabaceam
ac ea utatur. Reducit enim cicatrices ad reliquae cutis colorem.
v I RES AC IU U AMENT A. Fabas edere cupiens,admisceat Cyminum aut mentam aut Origanum, qus corrigunt maliciam,ne stomacho noceant. Farina fata
hac ea cum melle bc Fenograeci farina permista, abscessus qui sccundum aures fiunt (parotidas Graeci uocant) discutit. Eodem modo cum aqua rosacea oculis illita, tollit pituitae fluxio
Odor ex corticibus adstringit,habent em temperatu frigus in se. Fabar in aqua decoctae Sc contusae, ac ita adipi suillo admistae,
medentur podagricis, si pedes inde inungantur, Accipe fabas Schonam partem earum aceto indito, sinitoq; eas unum diem atq; noctem in eo macerari,donec cortices decidant,deinde in sole siccato. Sc in puluer em redactis addito puram aquam fontanam: quando iturus es cubitu, faciem inde lauato, tu mane nitida est ac pulchra.
Cum Oxymclite decoctae Sc impositae, abscessus articulorum emolliunt. Fabae elixae aut tostae sit fuerint, tum malitia earum roprimitur. Totam
249쪽
A Totam fabam medicorum nonnulli cum Overato decoctam
dysentericis,coeliacis,uomentibus,exhibuerunt. Sanat eadem in uino cocta testium inflammationes , & Puerorum imo uentri imposita, impuberes diu servat. Cum rosia,thure re ovi albo,procidentes oculos,eorumq; uuas, Sc tumores compe' cat. Vino eadem macerata oculorum suffusionibus, BC ictibus medetur:quinetiam sistendis eorum fluctionibus sine cortice commanducata faba fronti imponitur. DE AQUA FABARUM NOSTRATIUM. Optimum eas distillandi tempus est, ut uirides ultro inditae in Balneo Mariae distissentur. Aqua fabarum uitiosa crura laua, & redige in puluerem,quod ex aqua distillata reliquum est,pulueremq; illi malo insperoe,desii eat enim Sc optimum est remedium ad uitiosa crura. DE AQUA EX SILIQUIS FABARUM. Siliquae in quibus Fabe nascuntur,distillari debent, quando Sol in Leone fuerit,ae Luna in Ariete. Aqua ex fabarum iumuis optime medetur renum Sc uesicae lita thiasi,mane Sc uesiperi singulis uicibus xj.ues m. ian s pota DE AQUA EX HERBA FABARUM. Herba cum caulibus distillauda est circa finem Mad. v Haec aqua mane S uesperi singulis uicibus pondere duarum unciarum per aliquot dies pota,pellit calculum infantium. Eadem
iiij.uet v. uncijs quotidie pota,medetur ueneno. Eodem modo per unum mensem pota, bonum 3c purum generat sanguinem. Facies& cutis eadem aqua lota,lenis Sc nitida redditur.
DE AQUA EX FLORIBUS FABARUM. Hores fabarum in Balneo Mariae distillari debent,quum ad plenam maturitatem Peruenerunt, dc priusquam marcescant decem
Aqua florum sabarum uesperi oculis instillata, fluentes & Iipta
Pientes oculos exicca t. Prodest etiam ad exuIcerationem Sc rubo rem oculorum, intrinsecus, ut ante dictum est, indita. Sic Sc putastulis oculorum medetur. Item facies hac aqua tota uel corpori illita,cutem nitidam & lenem reddit,inaculasq: tollit.
Eadem contra uenenum auxiliatur,una Uicevi.uncqs pota.
Educit omnia tela,spicula,aim spinas corpori infixas,linteolum in ea madefactum,si imponatur. A mulieribus mane ac uesperi singulis uicibus i . aut iiq. unciis per sex uel septem dies pota, menstrua earum tempestiue trahit.
Sacros ignes extinguit, 3c malignas pustulas expellit, si linteola uel molli stupa mane ac uesperi imPonatur.
250쪽
ANNOTATIO IN FABAM INVERSA M. o F A B A inuersa uulgo ab Herbar s appellatur e a herba, que a Dio ' scoride,& Plinio Telephion dicitur ut Ruellius testatur. Hieronymus nobilis Herbarius subscribit iudicio Ruellij, inquiens, Fata ha inuersa est species uulgaris Fabae,& a Germanis ea herba appellatur Immoti aut uel Niobent aut, de habet folia fabis similia, sed crassiora& pinguiora tantum.Nonnulli quoddam genus semiaperuiui esse suspicantur. AIq crassulam minorem appellant, quod crasso pinguis constet folio, Doctor Theobaldus Mitiali clariss .mus quondam Vormatiae medicus, dc Herbarum peritissimus censuit eam esse speciem portulacae, & portulaca maior appellari,ut Otino Brunssessius indicat. Hanc autem T elephion esse apud Diota scoridem pictura, Sc uires satis ostendunt. Telephion autem inde dictum putant,quia ulceribus malis,quibus Rex Mysiae Telephus, consenuit ab Achille uulneratus,auxilietur. Ab Herbarijs uero Fata ha inuersa dicta est, quia radix ima innumeris tuberibtis scatet,quae fabarum implent magnitudinem. Radix tamen a Dioscoride non exprimitur,qui profecto ob sui raritate non fuerat omittenda. Numeratur inter herbas uulnerarias,inter quas non infimulocu habet. DESCRIPTIO.
Faba inuersa est herba latis sol s, Sc halicacabo serme similis. Herba haec verit Fabas inuersas, caulis est cubitali altitudine.