Botanicon, continens herbarum, aliorumque simplicium, quorum usus in medicinis est, descriptiones et iconas ad vivum effigiatas : ex praecipuis tam Grecis quam Latinis Authoribus jam recens concinnatum ; Additis etiam, quae Neotericorum obseruationes

321쪽

s IMPLICI B. MEDIC. - vi RES AC IUVAMENTA.Hyssopus decocta fico cu aqua, melle rutam in Pota,nusin nar fusuriosi , antiquae tussi, a capite in subiectas parte dei Trionibus,& in dissicultate spiritus non nisi recta ceruice spirantibus

opatulaturiventris lumbricos omnes necat.

Idem peaestat & cum melle Iincta. Succus eius potus cum Oxymelle, aluum constipatum laxat. Iclem cum semine nasturtij sumptus,leniter aluum soluit.

sis, Am r*ddix faciem, uti colorem commendat si quis ex ea

Cum uino pota thoracem expurgat. In qua decocta, suppurantes gingiuas emendat, ore indecoLIn uino elixa,cui admixtum sit semen foenicviuiliud uinum hibutum tollit stam chi ais intestinorum dolorem: fomentum quoin Ilus decoctionis idem praseat. Idem fomentum subditum locos muliebres a superfluis humoribus purgat,& mundificat. Sugillata ex feruenti aqua imposita,emendat. In anginis cum ficorum decocto gargaristatur utiliter. COIIuuntur prarsenti remedio decocto hyssopi in aceto dolore dentes oluit eadem incensa uaporis iussitu aurium inflationes.

u. V lxixum hyssopum,Phthiriasi, hoc est morbo pedicu lara resistit, & capitis pruriginem tollit. Quadrupedum scabiem sanat, ex oleo latum. Ex hyssopo conficitur uinum hyssopire, quod facit ad pectoris

lateris re pulmonis uitia, ueterem tussim &siusipiria. Vrinam orae 'terea cit Torminibus accommodatum est. Utile contra circularcumlehrium in accessionibus cum tremore algores, menses postremo etiam ducit. D PDE AEUA HYSSOPI. Quando floret Hyssopus,folia tantum decerpenda sunt, ad dLitillationem,in Augusto. Aqua Hytapi mane ac uesperi singulis uicibus iri. unciis nota.medetur suspiriosis.facit ad raucedinem uocis.tussim sedat.facilem

reclclit excreationem.

., o nxed omnia pulmonis uitia prodest pota:thoracem a vise ah EhIegmaticis humoribus expurgat,abscessus pulmonis sanat. Eadem

322쪽

DE HERBIS, CAETERIS EEadem iuxta modum supra dictum bibita, lumbricos expellite

corpore,uenas in corpore laesas aperit,educit malum sudorem,im teriora vos emata sanat,sacit ad aquam intercutem ex frigida si temperie prouenientem Itidem bibita opitulatur contra suppurationem stomachi,S licnis,adiuuat concoctionem, facit ad dolorem lateris & costaru,m detur ictericis. A mulieribus pota, prodest contra nimium fluxum menstrum rem,confortat cor,stomachum, dc lienem, emollitpectus, aperiuoppilationem iocineris.

A ahaecpota, & facies inde sola si fuerit, eam nitidam Ss p ram reddit,ore ex ea colluto subuenit doloribus dentium:tinnitumatu susurrum aurium discutit instillata.

NOMEN CLATURAE.

Hydropiper. Aquaticum Piper.

Piper montanum.

323쪽

SIMPLICI B. MEDIC. ANNOTATIO IN HYDROPIPER. YDRO PIPER nomen, ut Galenus Autor esse a Iocis quibus nascitur,' Paperis sapore, quem Pata se fert, post iidet, quasi Paper dixeris aquatile, nam iUXta stantes a. iiiii 'Myp Q'VTWῆPigro lapsu,prouenit,quare a na

tali loIo, , Pipere quod gustu imitatur, appellationem contraxit Antonius Musa Sc Euritius Cordus scribunt,Hydropiper esse eam V erlicaris lpeciem que lituris caret.Ponuntur enim dus ab illis species una que acri mordacitate pungit, nullam , habet maculam a t* hec Hydropiper dicitur. Altera que fere fatuo est sapore uesaI1 quantulit acido, ut acetosa,& in solio lituram habet macula motario conscriptam, & ab Herbarijs fere persicaria appellatur. Hanc

clinerentiam Persicaris non animaduertunt, qui ne oant Hydroni

per non esse Persicariam. Cordus apud Plinium Siliquastrum seu piperatida uocari credit, Brunsfelsius & Hieronymus Boch herbam Pulicariam etiam nominant, quod S ipsa pulices necare creditur DESCRIPTIO.

Hydropiper herba est mentastro similis, folia tantum molliora atq: latiora habet. Radix & folia saporem Piperis habent, sed non

adeo acrem . Caulem habet geniculatum,in quo semen fert ad uuarum immaturarum similitudinem. Herba ipsa magis ad medicinam utilis est quam radix. Praeterea herba, &ssemen in medicina plus Prosunt uiridia quam siccata. TEMPERAMENTUM Hydropiper herba est calida, sed non usq; adeo ut merest. v I RES AC IUVAMENTA.Hgc herha cum radice in aqua decocta ac ita oculis imposita,ma Ios humores inde tollit. Purulentis oculis foris imposita ualde pro dest, ita ut prius in mortario contus asiat, &ita humida cum succo

Ad maculas corporis succum huius herbe mane & uessieri illine, tum intra triduum consumuntur. Ad affectu illum quem uermem digiti,nominant, Accipe hanc herbam cum membranula, quae ex ouis elixis decedit eodem pondere, Sc emplastra modo impone,&uermis morietur absq; dubio. Hydropiper uiride cum semine suo illitum, sugillata,& tumores induratos discutit.

Sequuntur nomenclaturae Herbarum intacipientium a Litera I.

324쪽

DE HERBIS, CAETERI seu RDE IACEA,

Herba trinitatis. Herba clauellata.

ANNOTATIO IN IACEAM.

ACL A, vi Niexonymus Herbarius inquit, Latine

dicitur herba Clauellata, &uulgo Herba Trinitatis uocatur,a triplici florum differentia, quos luteos, coeruleos,& candidos habet. Seritur in hortis ad coro nas inde nectendas. Apud Dioscoride adhoccerto nomine significari non potest,ut Ottho Brunsselsius scribit. RueLlius putat apud Dioscoride uocari Ocimoides. Hieronymus Bochvero censeteam esse Polygalon Dioscoridis, S praecipue qus camdidis est floribus.Potest ergo Herbariae medicinae studiosius Dioscoridem ipse consulere, Sc iudicare an Iacea, uel Herba Trinitatis uulgo dicta,cuistis duabus herbis iam ante nominatis conueniat. DESCRIPTIO. Iacea fere in palmi altitudinem a terra crescit, flores eius triplici sunt colore,cceruleo, luteo, Sc candido. Caulem habet instari

uendulae acutis Sc paruis foliis. Vbicuns semel in horto sata est, ibi postea se ipsam seminat 3c propagat.

325쪽

s IMPLICI B. MEDIC, is

A Herba ipsa ae non radix in usu medicinae est, a-ad multas res iconducit,&praesertim aqua inde distillata. v I RES A et I AMENTA.Haee herba decocta cum uino&bibita educit malos humores, ae inflammationem erysipelaceam in corpore existentem fortiter expelliti Infantibus quibus erysipelas periculo est, haec herba in pultem

eoncidenda est, uel dabitur eis potui aqua eius, & absq; dubio cito sanantur. Decoque in uino florum Chamomillae, Alchimillae de iaceae,singulfum manipulum unum,atq; illud per octo dies matu, tino tempore ieiunus bibe, & intra octo illos dies biflauabis: Ea potio tollit omnem glutinosum humorem dc illuuiem, quae longo tempore se collegit inter cutem Sc carnem. Prodestq; in primis scabiosis hominibus,si ex hac herba edant,vel aquam inde distillatam

bibant. DE AQvA IACEAE. Optima eius distillatio erit, ut si quando herba ipsa floret, simus

cum caulibus distillatur. Aqua laeeae infantibus1n potu data adr uncias medetur inflammationi qus eos corripuit. Mane dc uesperi singulis uicibus q. aut iij. unctis pota,subuenit asthmaticis, oc qui angustiam habet circa B cor & pectus, atque etiam qui ibidem ulcus aliquod uel tumorem habent. Eodem modo bibita auxiliatur illis qui apostema in pulmone habent,

DE INCENSARIA,

NOMEN CL ATUR AE. Incensaria.

sic appellari,quod thus,quod incensum uocant,redoleat. DESCRIPTIO. Incensaria herba est,quae ferme similis est plantagini, nascitur in arenosis montibus,per terram se propagat, odorem habet thurissimilemo

326쪽

t TEMPER AMENT UM. Calefacit& Arat in tertio gradu. a

UIRES AC IUU AMENT A. Consumit humores pectoris,unde exoriri posset apostema pChistoris uel lateris,uiridis imposita. Radix eius confortat membra paralytica,sanguinemq; ess affert imposita. Herba haec atm radix tollunt obstrustionem narium quae ex deis stillatione cerebri prouenit. Radix habet uirtutem avrahendi m Ios humores, usurpatur Propterea ad uulnera soluenda, S praecupue ad pus educendum. Succus ex radice permistus cum resina de cera,unguentos inde facto ualde attrahit.

DE INGUINALI,

NOMEN CLATURAE.

Inguinalis. i: Aster Atticus. D Asterion.

ANNOTATIO IN INGUINALEM. TNGUINALIS est herba qui e apud Dioscoridem, Sc Plinium' Aster atticus appenatur. Folsorum in flore Inguinalis herbae n. merus,positura & forma, quibus stellae modo radiatur, cognomLnem stellis uulgarem,alioqui in sepibus nascentem herbam fece runt, ut Marcellus Vergilius inquit. Vsus deinde medicorum coetus utilem inguinibus cognitam,in Graecis Bubonion,in Latinis Inguinalem,appellavit. Inguina enim Graeci Bubonas appellant. Tanta siquidem tamq; praesens contra inguina eorum g dolores uis Inguinalis herbae est, ut adfligata solum in eo malo medicinam faciat. Idggrauissimi Graecorum medici testatisunt: Galenus,

uineta,Dioscorides,ec Plinius. DEsCRIPTIO. Inguinalis herba est oblonga dc acuta folia habens, quae in summo stellae sunt similia.Nascitur inter petras & aspero solo. Dioscorides

327쪽

s IMPLICI B. MEDIC. 3ssa Dio orides hoc modo describit:Inguinaria herba lignosus causis est,purpureum & luteum habet in summo florem ii luti anthea mis, capitulum undis per orbem incisuris diu me foliolis stellae similibus. Quae circa caulem folia sunt, oblonga dc his seta sent. Hadie herba noctu tanquam stella in coelo lucet,& qui uiderit ignorans, putat se igne uel phantasmata uidere, & metu plenus,rideturi pastoribus pecorum. Vergilius Marcellus hoc confutat atque reqcit,tatim superstitiosum aliquid, quia in antiquissimis Graecis,

Latinis et autoribus non inueniatur. Quidam etiam Buboniona hutanibus,hoc est,uenenosis uermibus dierem uolunt, quod non solum ineptum ac falsum est,sed etiam contra omnem autoritatem ueterum fingunt enim quod bufonibus Inguinalis magna sit medi cina,quando in pugna cum araneis habita uictisuerint,& uulnerati ais icti ab eis. Et quod bufones aliaq animalcula uenenosa huius herbe gratia in locis petrosis se contineant, atq; ea herba sereficiantat 3 sanent. v I RES AC IUVAMENTA.Inguinalis prodest aestuanti stomacho emplastri modo possita. Prodes 8c oculorum inflammationibu inguinibus, procideiam iis sedi. Ferunt praeterea, quod ira flore eiusPurpurescit,aminis cum aqua potum prassidio esse: prodesse 5c comitiliaIibus infanti B bus. Contra inguinum inflammationes recens utiliter emplastrimodo imponitur. Sicca eadem quae tamen sinistra manu eius,qui sibi remedium querit decerpa fuerit, inguini adalligata,dolores inguinum finit. Caduco morbo laborantibus opitulatur,ut Apuleius testatur. Sibaecas Aster' id est Inguinalis dederis manducare Luna decreta scente, quu erit sagnum uirginis, Sc ipsam herbam laborans habeat in collo suspen sam,remediabitur.

DE IRINGO.

NOMEN CLATURAE.

Eryngion. Iringus.

Centum capita.

328쪽

DE HERBIS, CAETERISQUEO ANNOTATIO IN IRINGUM.

R IN G v s seu Iringium corrupto, ut constat,uocabulo ab Hera barijs, 3c Pharmacopolis uulgo dicitur, pro ea herba aculeata,qus apud Dioscoridem Sc PIinium Eryngion appellatur. Idq; ita esse omnes medici qui de herbis scripserunti uno ore consentiunt. A numero capitum,Centumcapita a Dioscoride, Sc Plinio dicitur, quamuis etiam Plinius candidam ea uoce uocari solitam scribat. Est em Erymion carduus multis atq; stellatis capitibus, omnibus carduis aspectu speciosior. Herba est quouis Protheo mutabilior,

nunc album,nunc caeruleum,nunc Pallidum mentitUr colorem.

DESCRIPTIO. Iringus aculeata Planta est, cuius folia adhuc nascentia Sc tenera recipiuntur in cibos sale condita, ea sunt lata, per ambitum aspera, gustu odorata & rubentia colore ,haec ubi adolevere, multis cautuum fastigris in spinas aculeantur. In cacuminibus capitella in sommam pilae coacta cernuntur, etiam aspera & spinosa,qus stellor modo rodiantur. Radix foris est colore nigro, intus candido. Nascitur petrosis montibus,3c campestribus ali asperis locis. TEMPERAMENTUM. Calefacit ais humectat secundo ordIne. UIRES AC IUU AMENT A. Radix contusa & calidis apostematibus emplastri modo impisita,calorem extinguit,& emollit.S i quis ex floribus bibat,medentur anginae Radix Iringi in melle macerata, & saepius sumpta, uirilem gereturam adauget, bonumq; generat sanguinem. Pastinaca eiusdem est uirtutis cum Iringo. Pharmacopols Mog, ut Antonius Musa scribit, in Italia radicem saccharo melles condiunt, & ad uiruie membrum erigendum,& hyeme,ut uentricUlus calescat, Utunt. Iringus pota menses 3c urinam trahit. Tormina Sc inflationes disqcit. Bibitur cum uino utiliter iocinerosis, Sc contra uenena torum morsus SO epota Venena.

Pota cum hydromelite radix, opisthotonicis, & comitialibus

medetur.

Auxiliatur Iringus cordis uitiis, lieni, renibus,stranguriae, viasthotonicis,spasimis, hydropicis. Extrahit spinas & corpori imfixa cum melle strumas, potridas, panos discutit. D E AQUA IRINGI. Radix tantum Iringi minutim concise in fine Mah distillaturi Aqua Iringi mane ac uesperi singulis uicibus h. aut iij. uncijs p ta,medetur stranguriae, uget genituram.

329쪽

Serica.

ANNOTATIO IN IU IUBAS. v I UB AE Zimpha a Latinis appellantur, quae polsus

baccae uidentur, quam Poma, licet autores inter Poma numerent, Peregrina arbor, de qua nusi Dioscorides, Duplex Zietiphi genus, ut Columellae placet, rutilum 'Bc candidum. Rutilum in ossicinis in frequentiori est usu. Candi' dum raro ad nos adfertur. Galentis Iutubas Serica uocat,ut Bruns felsius&Ruellius indicant. A recentioribus medicis pro tussi ex hibentur,in decoctis pro pectore:hoc a Galeno improbatur, utpo teqos potius incrassent quam attenuent. Optimus seruandi mo dus est si acu perforentur, & lineae insuantur,ut mulierum indices imitari uideantur, quibus numeratas preculas singulis diebus deo pendunt. Ves ut Ruellius docet, Zinipha collecta matura in Ioneto Dase fictili seruantur oblito,& Ioco siicciore composito:uel si rece ter lecta poma, siguttis uini Veteris perfundas, efficitur ne ea ructa xum deformet attractuo. SDESCRIPTIO. Iutubae frigidae sunt in prim o gradu,& in siccitate & humidi ate temperatae. Galenus inquit, Serica imbecillissima sunt, Sc disti eislLme concoquuntur,cuinq; hoc stomacho inutilia sunt. Ab insolentatibus & estrenatis pueris ac mulierculis cibo duntaxat,appetuntur exiguumq; praebent alimentum,maiora praeseruntur,prosunt estuanti sanguini,nam ipsum incrassant.

Candida Tigipha concoctu dissicillia sunt.

330쪽

DE HERBIS, CAETERI serum E

vIRES AC IUVAMENTA.Eietipha calare Sc humore temperata tradit Aetius,ideo sanguLnis acrimoniam edomant,probum succum creant,serosum sanguLnis humorem eliciunt:decoetium eorum tussim Sc dissicultatem ipLxandi lenit:peetor renibus uesicae prodest: praestantiora sunt mmiora,cuiusmodi sunt quae aedesina nominanxur. Uomitionem acri concitatam humore sedant, uerum aegre coquuntur, & lienem Iaradunt. Eorum decoctum salubrius propinatur. Cum melle condita si fuerint Tigipha ac sumpta,Prosunt thora ei obstructo,& uitiato pulmoni atq; tum. subueniunt contra cal- ulum renum Sc uesicae.

DE IUNIPERO,

FOMEN CLATUR AC

Aext se. Iuniperus. Crana Iuniperi.

i Ad NOTATIO IN IUNIPER v M.

v NIPERUM Graeci arceuthida vocant,ideo autem se dictam putant, quod iuniores,& nouellos fructus pariat, solaena fere arahoruscetus suos in bienniu prorogat, qui ne maturescant quidem, nouis superuenientibus,perpetua coma uiret,unde & topiario operi idonea: N pergulis applicari solet: praeterea cariosam senectam non sentit, ut ex trabibus templi Dianae uisum est, inquit Plinius: eius lignum Sc rami odoratissimi. Baccas item fert nigras admodum odoras,quibus in iustitibus cubiculorum utimur.Has Germani etiam Aminet beer appellant, id est turdorum baccas: his enim turdi pinguescunt, S carnem bene olentem faciunt, ut nullo tempore ganeae aptiores sint, quam quum iuniperus maturum fructum habet. Iuniperus uirens adhuc cum igni dicatur,crepitat,& non inis iucundum fumum expuit, qui odoris suauitate grassantia pestilemtiae contagia depellit,& s utentem perniciem eluit. Humor quom in Iunipero ad lachrymae modum concrescit, qui crematus nid rem odore thuri non cedentem expirat. Hsc lachryma Iuniperi e Ioris beneficio durata in gummi, Vernix peculiari uocabulo dici

tUr,Ut autores tradunt.

DESCRiPTIO. Iuniperi fructus primum circa tertium annum maturescit. Ara