장음표시 사용
331쪽
SIMPLICIA. MEDIU. foA horpe Otum anniim uiret fructu cum maturi sunt, niorescunt luteos habentflores,lignum Nini stuSbonum odorem praebe
Iuniperus calfacit&siccat in tertio ordine,sericus autem lata est quidem similiter,ut Galentis inquie,sed in primo praclia si
Grana Iuniperi in ore retenta, malum aerem expellunt Malas numores in homine consumunt quocunq; modo usurpata fuerim eum Iuniperinum facit maxime Rd morbum arriculorum ex frigiditate contractum, quod hoc modo conficitur: Accipe duas litates ollas ultro incrustatas, quaruunam super aliam pone suoeriorem autem ollam implebis ligno iuniperi inutim conciso MInter ollas erit lamina foraminosa, ira ne lignum cadat in ollam inferiorem.obrurabuntur uero ambae ollae, ne fumus inde exire o Iit c ponentur intra rerram, ita ur superior aliquantum e terra Promineat, circu quam ignem eN carbonibus strues, tu quam primum lignum in superiore olla intus calefactum fuerit, oleum ex 2perim re olla in inferiorem manat. Hoc olaum auxiliatur paralysii nccirpore existente, limina dorsi inde inungatur, SP mviros iuu . Pro
dest quoq; comitialibus,tispinam dorsi eo inungant. Facit ad Me m lancholiam in cibo sumptum. Valet contra Iliacam passionem st
stillatum. Idem medetur omnibus morbis interioribus corporis intemperie prouenienribus. Lapidem in uesica frangit,si instrumento chirurgico immittatur. Facit ad quartana, si quotidie pondere unius drachmar in cibo,uel alio modo lumitur. Conteri conferionibus cutis,& malo tibiarum,serpi im& cancro uultus ex ligno iuniperi factus emendat pestilentem aerem Laccae Iuniperi in uino decoctae, medentur stranguriae, & doloribus coxendicum. Semen stoinachi,pectoris,later se doloribus utile inflationes,tormina,languoress discutit.
DE AQUA BACCARUM IUNIPERI Distillatio conueniens baccarum iuniperiest in principio Seore 1 ando imari uno nigricantes, tum contundi debenti dimitari. Aqua illa mane, meridie ac uesperi sineulis uicibus'. uncias pota,medetur calculo renUm &uesicae, purilatu, renes reueilaam,urinam ciet menses mulierum trahit ad i . uncias pota. Expellit foetum mortuum iiij. uncqs bibita,& uenenum: Pro cietis contra morsum uenenatorum. Facit ad omnes morbos articulorum ex frigidate contractas,si mane, meridie ac uesperi artiaculi inde tricentur,& deinde per se iterum exiccentur. Eadem ait
lauat, erit,& purgat immunda ulcera,si inde lauenturi
332쪽
sequuntur Herbae a Litera L. incipiente .
Lactuca domestica. Lactuca agrestis.
DANNOTATIO IN LACTUCAM.A C T V C A quam Graeci Thridacem uocant, dicta est, (ut Palladius in Ianuario inquit, quod undantia lactis exuberat. Verum Apuleius inde dictam putat,quod lacte nutrientes foeminas impleat. Lactica, ut tradit Athenarus, prima mensia apud ueteres non offerebatur, sed conuiuia coenas et finiebat: nunc ex aceto Scsale condita mensas inchoaresolat, quod ec Marti is ostendit hi sce uersibUS. Claudere qus coenas Lactuca solebat auorum, Dic mihi cur nostras inchoat illa dapescPraesertur Lactuca ut Galenus inquit, nec iniuria reIiquis olei Lhus,cum ne ullum quidemsucci melioris inueniatur. Aestate gratatus est cibus, quia natura refrigerat. Quare & Galenus scribit,se in iuuenta cum os uentriculi crebro flava bile incandesceret,psius moderandi gratia,Lactucam esitasse: Sc cum ad prouectam aestatem peruenisset, quo posset placidiorem inire somnum,comedisse, ad quem conciliandum Lactucam uesperi mansam praesens attulisse remedium. Ferunt Augustum Caesarem in aegritudine usu Lactu car conseruatum.Nec mirum cum Sc concoctionem adiuuet,&meliorem quam caetera olera sanguinem generet. Lactuca duorum generu est. Altera Domestica est, altera uero
333쪽
Agrestis. Domestica rursum in tres species diducitur. Una Hii, ta
eiciniis est, Altera crispa Tertia uer2 semita Agrestis T,.st
quam Hieronymus Herbarim re recenti res quidam medici pro vera Endiuia ostendunt, haec folio est cichor , Iatiore tamen idiore Sc minus inciso,sed lactescit quemadmodum Lactuca Crimes a Neuenare scribit eam esse herbam quae a Germanic: Disiet,id est Carduus porcarius. D omestica uero est uulaaris Lactuca, qus in hortis passim crescit. Stant adhuc putra eius oen
nera quae a Columella enumerantur. WDomestica in cibo utillaei.uerum cruda manducatainomini est noxia. Eitur tamen quum adhuc tenera est,nec multum esticax.
TEMPERAMENTUM.Lactuca refrigerat & humectat in secundo gradu.vIRES AC IUVAMENTA.d meta inquit: Lactuca manifeste & restigerat & humectae
eos somnum accersit, ut autem inter olera ualenter nutrit stabo ni succi sanguinis esticax est. Semen Lactucae lactantibus taminis abundantiam Iarus dira het in cibo sumptum,&uisum acuit. Idem inuinosiumptum soni num concili t. VEmplastrum ex Lactuca consererum,& calidis apostematibu impositum ali lacris ignibus,ualde refrigerat.
Crebro uiui cerebrum perturbatin frigido stomacho noxia est atq; cIaritati oculorum ossicit. 'Lactuca manducata bonum generat sanguinem, Sc medetur febri tertianae. Cruda comesta uel elixa cum aceto saccharoo, Hermi
sta,dissoluit obstructionem Iienis ais iocinet immi e
Semen Lactucae lacte muliebri &albo oui temneratum &poribus illitum,conciliat somnum. 'Semine trito & poto crebras libidinum imaginationes in semiano compescit,3c Veneris impetus cohibet. Succus honti male ualentis illitus,somnum acersit. Cauendus tamen Lactucarum usus suspiriosis,sa nouinem exerta antibus,pituitosis, & qs quoq qui procreadis liberis dant operam di quidem, ut fertur,non foecunditatem modo minuunt, sed quos postmodum sustulerint filios,uelut amentes Sc inepti a progenitorum ingenio degenerant. DLactuca
334쪽
Lactuca Agrestis decocta, &fouendo mulieribus subdita, facit 'Asyluesti 'heres uiribus quocri papaueri similis est. Carpitur Permesses, inciso caule, insolatu i conditur in fictili novo, ad multa
Dreclarus. Sanat oculorum uitia, cum lacte mulierum. Arcet cum eodem nubecularicicatrices,adustionesq; omnes. Caligines itidem&aroemas emendat imponitur etiam oculis inlana contra epiphoras Vrinae difficultates succus emendat. In summa uisci est lamis
nitica,dolores sopit quos per quiete leuari sit opus, menses euocat. Est & aliud Lactucae genus quod intrinsecus est Uarideuextrinis secus candidum.Estetiam que uocatur a GermanisamantRanim, quam Herbarii appellant Latine Vngulam caballinam. Cui ulcera in corpore. Accipiat ex hisce Lactucis N extremit tes soliorum decerpat, ut magnitudini ulceris quadrent, & cum melle lita,imponat per iij.dies 3c iij. noctes priusquam ulcus erumpat, emplastris autem siccatis, alia iterum imponenda luntrecemtia,ulcus inde abri: dubio curatur. DE AQUA LACTUCAE. Lactuca crispa prius,deinde uulauis Lactrica in medio ram et
stillari debet. - , Aqua Lactucae mane Sc uesperi singulis uicibUS . unctas Pota, prodest iocineri, nam natura ipsum refrigerat at confortat,retraveratq: sanguinem inflammarum. Itidem bibita sistit dysenteriam, Bc alios uehementes aIui fluxus, facit ad tremorem membrorum, conducit illis qui dormire neque unt, temporibus capitis bc pulsibus manuum illita, Iomnum conis
Conducit foeminis lactantibus quae modicum lac habent, si eam
hiberint uel potum suum inde miscuerint, enerat Iactis copiam. Sedat siccam Sc calidam tussim in potu iumpta, lenit gutturg puroat thoracem Sc pulmonem, sitim sedat, calorem iocineris stois machi,S renum temperat. Largius sumpta aluum laxat. Medetur uertigini capitis ex calida causia prouenienti, si caput saepius ex ea illinatur,ut postea per se iterum siccetur. Paralysim aracet, ne hominem inuadere possit, si membra ex ea inungantur retricentur,medetur apoplexie. Phreneticis medetur.capiti illita.
335쪽
Lapathum. Lapatium. Rumem Hippolapathum. Oxylapathum. Lappatium maius. Lapatium manus,
ANNOTATIO IN LAPATHUM. A P A HvM Grsci, Latini Rumicem, Barbari Lanatium uocant Lapathum autem,uel uti Theocritus oro i tulit, Alapathum, ab effectu nomen accepit, quoniana exinaniat, etenim A ttici Qαπα α,qus nos inanitiones recimus,appellant, S π p uacuare uel exinanire Graeci omnes dixerunt. O lapathum quamuis anceps in acidum oporem uel
336쪽
acutam figuram uideatur significatio nomen sortitum est,quod talia desinant in mucronem. Hippolapathum Graeci quasi grande Lapathum dicunt,magnis ampli et rebus hippo praeponere soliti,
ab equo excelsentis amplitudinis animali magnitudine mutuantes. Lapathi quatuor genera facit Dioscorides. Inter ea OxyIap thon quas acuta Rumex dicitur, palustribus locis nascens,in cacumine acutiora duram solia habet, ob id officinae nostrates Lapatiisum acutum nominant. Est praeter hanc hortensis Rumex priori
dissimilis, Aliud Lapathum est agreste re erraticum quod quidem in pratis,suluis ac montibus frequentissimum est habetq: folia plantamni similia acidula aut minuta. Oxalis uulgo dictum,Quartumhnet oenus quod am Oxaliden,Qq Anaxariden,alii Rumicem syluaticum appellant,cuius solia sylvestri, Sc exiguo sunt similia, cavitis teres,sesquicubitum altus,semine Rubro,in mucronem acuminato,quod foliaceo uestitur inuolucro, sapore acri, e scapo & agnascentibus coliculis erumpente. id partim seritur, partim sua sponte prouenit. Omnes fere quod gratum acorem palato repraesenter, acetosam coeperunt appellare, de qua supra dictum est.
Est de aliud Lapathum maius,quod Graeci Hippolapathum umeam, quas Lapathum equinum : non quod aliquid habeat cum C quo simile:sed quod tantum sit omnium maximum. Atqui hoc Lata pathum malu s latissimum solium habet, bc longissimum, semen aeradicem Rhabarbaro similem, hoc tantum talia inter se differunt, quod folia Rhabarbari parte inferna incisia sunt, Ss ad pediculum minus iunata. Hieronymus Bock qui nuper librum de herbis Germanice conscriptum in Iucem aedidit, credit eam herbam quam nunc ubi* pro Rhabarbaro in Germania ostentant esse Hippolata pastum Dioscoridis,quam per omnia refert,scribiti se experimento didicisse,eam Phlegma,& Choleram purgare,si quis accipiat radicis eius siccatae drachmam, & Gingiberis tertiam partem drachmar,hoc simul in puluerem redactum, in calido iusculo sumetur. DESCRIPTIO AC TEMPERAMENTUM. Quatuor suntgenera Lapathom,que sere eiusdem naturae sunt. ut frigida re sicca in tertio ordine. Primum acuta habet solia,quod honitate atqs antecessit. Aliud rotundis est soliis,quod no est adeo honum ut primum.Tertium talia latiora,& oblongiora habet cmius in cibo non est usus. Quartum est Lapatium acutum qus a saporis aciditate a Germanis uermenen dicitur, quae rubros pro ducit flores,& radicem habet longam dc eandidam.Hanc quidam
v I RES AC IUUAMENTA.Lapathum moderate digerentem sortitum est facultatem,ut Galenus seri
337쪽
s IMPLICI B. MEDIC. A tenus scribit,at Oxylapathum mistam, nam cum eo quod diverit,
nonnihil quo repercutit. Semen eorum manifestam quoq: quan dam astrictionem obtinet,ut & dysenterias dc diarrhoeas, siue pro fluuia sanet, Sc maxime Oxylapathi. Porro Hippolapathum quod in totum in paludibus prouenit, easdem dictis facultates obtinet, sed imbecilliores. Succus ex acuto Lapatho cum oleo nucum Sc terebinthina pari mensura simul decoctus deinde linteolo percolabitur, Sc addetur pulueris tartari, tertia pars ponderis priorum, dc conficietur inde unguentum,quo si impura scabies corporis, que lepra obducta est, inungatur,cutem nitidam N pulchram reddit. Comes a Neve nare inquit,errori potius quam experimento trita buendum, uod lapatio acuto magis in scabie,& pruritu empirici usi fuerint, quandoquidem acetosam,si eodem modo praeparetur, multo citius prurit una tollere, scabiemq exiccare & sanare, scribit
se experimento comprobasse. Radix cum forti uino uel aceto elixa,postea contundetur, Sc em plastri modo imposita,lienis tumorem tollit.
E adem in uino decocta re hibita,facit ad dissiculiatem spirandi. Lapathium acutum cum axungia decoctum,SO duris apostema- si tibus impositum, ea cito emollit, malam materiam Sc saniem in eis contrahit,& eo citius postea sanat. Idem Lapathium habet uirtutem penetrandi, ae educendi ma Ios humores:quare facit ad calculum,Sc ad saniem extrahendam ex malis pustulis. Semen ex acuto Lapatho fluxus alui,& dysenteriam sistit, Sc pricipue etiam menses mulierum nimium fluentes. Lappatium maius uirtutes omnes minoris possidet, eius semen, si quis in aqua coxerit, Ac uulnera in quibus gangraena est, inde lauerit, ea hoc decictum ualde mundat. Lapathum ualde usurpatur in balaeis pro calcula renum. Lapathum maius habet singuIarem uirtutem discutiendi tumo rem,si imponatur.
Agrestis semen, ut Dioscorides testatur, itemq: Oxylapathi, Scelus quam ab acido sapore, Oxalidem uocant, utiliter in aqua uino uehibitur, contra intestinorum tormina, coeliacas alui fluctiones, bc stomachi ex repletione fastidia,& scorpionum ctus. Sanant Lapathorum omnium radices in aceto coctae crudaeo, mox emplastri modo impositae lepras, impetigines, Scabrosi ungues detrahunt ruerum oportet locum nitro aceto g, in sole consei catum antea preparasse. Fouentur Sc eorum decocto prurigines utiliter. Radix in uino cocta doloribus aurium dentiumq; prodest, si
338쪽
C eolluantur iure. Strumas eadem & secundum aures abscessus,quos parotidas dicunt,in uino elixa Sc illita discutit. In aceto autem lie nem minuit. Concisae & foeminis subditae radices eaed em,mulie-hres flustiones sistunt. Qtimetiam in uino decoistae,fellis suffusionem emendant: cascuo Ios in uesicis frangunt,& menses ducunt,& scorpionum ictibus suc
DE AQUA LAPATHI. Optimum tempus distillandi Lapathum est, ut radix & herba inuice concisa in Iunio distillentur,uel herba sola in Malo. Radix uero inter Iulium Sc septembrem. Aqua Lapathi medetur scabiei, si per duas aut tres hebdomades quotidie bis uel ter,& singulis uicibus . aut iij. uncijs bibatur .pro dest quoq; foris corpori illita. Sanat quos uitiligines,sii quotidie ex ea illinantur, Sc postea per se iterum siccentur, Sc praecipue, si addatur Sal gemmae uel com mune sal,& parum aceti.
NOMEN CL ATUR AE. Lapathum minUS. DESCRIPTIO. T APATIIvM minus simile est rotundo Lapatho, fruetiam ha bet rotundum&spinosum. Radices eius intra terram,sunt obis longae Sc candidae. VIRES AC IUVAMENTA. Habet fere easdem uirtutes quas maius Lapathum habet,&praecipue semen. Radix in uino decocta Sc hibita, tollit calculum, qui diu renibus Sc uesicae inhaesit. Radix in puluerem contrita Sc Rhabarbaro admisto in uino sumpta,discutit omnes malos humores,unde lepra exoriri posset. Collegio Sc distillatio eius est eadem cum maiore Lapatho.
A P A TIU M rotundum, ire infra in ungula Caballina
339쪽
Lauendula. Nardus Celtica. Pseudonardufi,
ANNOTATIO IN LAVENDULAM. AvgNDuca herba odorata est, ubi in hortis ira
scens. Marcellus Lauendulam inde dicta scribit,quod magnum uectigal Genuensibus mercatoribus praebet, quotannis in Africam eam serentibus, ubi Iavandis uendisq; corporibus,Lybes ea utuntur,nec nisi decocto eius abluti, mane domo egrediuntur.Ests Lauendula nostra apud Dioscori dem Nardus celtica,ut Vergilius Marcellus testatur. Ruellius Pseudonardum eam esse inquit. Cuius duo cernuntur gehera, num procerius adolescit, Sc maiorem spirat odorem,quod quia non minus quam nardum placet, sibi spicae nomen arrogauit. Alterum tum amplitudine tum odore minus: quod quia balneis, & hominulauacris expetitur, Hotas omnia, si permisceatur, odoris suauitate commendat, Scuu o Lauendula appellatur. Nunc doc ioribus censendum rellinquimus,utrius sententia magis sit probanda.DESCRIPTIO. Lauendula fere Spics est similis, flores tantum habet teneriores, caulem & herbam macram,flores coeruleos iucundo odore,gaudet nasci in hortis. TEMPER AMENTUM. Habet uirtutem calefaciendi siccandi:ad cibum no conducit. vis ei calfactoria Sc resceans abscessu secundo, tenuibusq; constat partieulis, nec multo a natura Celtici dissidens, ut Ruellius in, quit.
340쪽
VIRES AC IUU AMENT A. Lauendulam si quis sepius naribus admoueat, odoretur,tum uisum confortat atq; clarificat. Si quis Lauendulam in aqua decoquat, & indusium in ea mad faciat, &postea iterum siccari sinat, tum nullus pediculus Venit ad ipsum indusium,quamdiu odorem illum retinet. Hores singulares uirtutes in se retinent,& precipue ad Apoplexia am. Iores in uino macerati distillantur, atq; illud uinum in ore rotentum,loquelam hominis conseruat, APoplexia ueniente,habet*alias plures uirtutes. DE AQUA LAUENDULAE. Herba ipsa una cum floribus ad destillationem concidenda est in Iunio. Aqua Lauendulae facit ad uertiginem,capiti illita, & postea per se iterum siccescat:prodest quoq; duabus unciis pota. Itidem usura pata,facit ad spasmum, apoplexiam,torporem & tremorem menti
hrorum,atq; manuum. Prodes: etiam si cui lingua adeo grauis fuerit, ut ea mouere, uerieuare non potirerit,pondere unius ueIsi Unciarum pota. Conducit ad membrorum parabsim, sitndefricentur,inungantur&soueantur. Medetur doloribus Sc uIceribus dentium sepius in ore retenta. Ore inde colluto sanat exulcerationem OriS.
Si quis Apoplexia tactus fuerit,ut loqui non possat,haec aqua m. Unc s pota,loquelam restituit. Si cui caput dolet ex frigore, uertici eam illinat, dolor statim scdaturo
Eorberbaum. Eorbet. ANNOTATIO IN LAVRUM.L A v R v S genus arboris est,quae Grece-dicitur. Haee ac bor Apollini sacrae est,.ppter Daphnen, quam amauit, in eam transform iam,sive quod spectatissima nascitur in Parnasso. Euse