Botanicon, continens herbarum, aliorumque simplicium, quorum usus in medicinis est, descriptiones et iconas ad vivum effigiatas : ex praecipuis tam Grecis quam Latinis Authoribus jam recens concinnatum ; Additis etiam, quae Neotericorum obseruationes

381쪽

s IMPLICI B. MEDI A Mel mundificat,oppilationes splenis at hepatis aperit,auxiliatur hydropicis, membra debilia corroborat. DE AQUA MELLIS. Mes ex apibus distillationi conueniens est, quod colore canis didum est. Hoc antequam distilletur, admisceri debet purae &alhae,lotaeq; harenae, quae neq; siccata, neq: arefacta sit, ignis primo debet esse lenis ac lentus. Si caput saepius hac aqua totum fuerit ac illitum,facit proongos ac pulchros capillos. Oculis instillata ualde prodest, pellit quoq; albugines oculor Mundificatim pura uulnerabo uetera ulcera, si per diem mei Atq; iterum ex ea lauentur. Facit carnem in eis renasci, si ius inde Iota,uel si linteolum in ea madefactum, illis imponatur. Cinnibuaambustis medetur linteolis imposita. iALIUS MODUS DISTILLANDI MEL. Accipe mellis quantum uolueris, Sc immitte illud in uitream metam distillatoriam, Sc repone xiiq. dies sub fimum equinum: & Uiade ut bene operiatur deinde uitrum impone fornacular distillato, riar, qus cinere sit repleta, mes illud sento igne dis ista per vitrearn

metam distusatoriam, quam Asembicum uocant, cum autem stillare inceperit, tunc partem ignis ex fornacula extrahe, aquam albam quod primum uenit excipe, sulea autem aqUa ueniente, eam separa,

B tim excipe &reserua. Item quando hominem pestis invadit, Accipe huius aqus duas uncias,aloe epatici, myrrherubes croci orientalis singulorum decem grana, & folium puri auri,ea inuicem conis trita indes huic aqus,& egrotanti potui dabis,medetur isti morbo, re multis at s morbis.

NOMEN CL ATURAE.

Meliso tum. Melilotus. Sertula Campana. Corona Regia.

382쪽

DE HERBIS, CAETERIS Qv E

e S ANNOTATIO IN MELI LOTUM.A ELI LOTUM, Plinius 8c Celsus Romani sermonis candida

autores,Sertulam Campanam appellant.Cato nulla diminutione usus Sertam Campanicam dixit, ab usu bc natali soso tota appellatione hac illi facta: quia folium eius coronamentis sit dicatum. In Campania autem Italis sit commendatissima: uulgus medicorum Stem Alee interpretatur. Est enim genus trifolq, Dioscorides hanc utpote triuialem non depinxit, circa Nolam tamen Italiae visigni, coloris lutei odore languido tradit. Verum tria, ut Ruellius scribit,eius inueniuntur Herbaris rei prudentibus fastigia, uulgata restatim ab radice fruticosum, cubitale, flagellis exilibus, coma trifoli j minuta ac lente fimbriata, flosculo melino, odoris eiusdem euius & herba, nempe suauis, tereti ac per ramos ditasse semine. Alterum aspectu cano, croci odore ac flore, pinguissimis achreis uissimis sol s. Tertium simile foenograeco,solio raro,semine in sinata siliqua, glauco, rotundo, flore luteo, odorato. Aliqui etiam Coronam regiam appellant, cuius figuram quodammodo refert. DESCRIPTIO. MeliIotum planta est, super terrain anflexa ac propagata flore Iuteo,coronae regiae similis. Radicem intra terram habet longam,&fruticosam.

U TEM P ER AMENT UM. Calefacit & exiccat in primo gradu.Semen tribus annis durat integris uiribus. In medicina hoc usurpatur cum corticibus,est enim semen adeo minutum, ut non absq; corticibus comode possit usui esse. Habet uirtutem confortandi,causa boni odoris.

v I RES AC IUVAMENTA.Semen decoctum in uino de hibitum, discutit flatus ex intestinis, prodes: oppilationi renum & uesicae. In iusculum uel cibum semen inditum,reddit ipsum odoratum,emendat dentes. Prodest apostematibus caiidis, qus indurata sunt, si emplastruimponatur, hoc modo paratum, Accipe seminis Meliloti,& foeni graeci,seminis lini singulorum paria pondera,atque albo oui admus amplast rum inde confice. Hoc emplastrum consert etiam ulceribus aurium foris appIicatum. Conducit quod ad fluxum hemorrhoidum, Sc ulcera genia talium,impositum. Semen singulare est remedium ad fistulas, cancrum 3c hemora rhoidas. Vinum in quo Melilotum atq; Apium decocta suerint,hoc saccharo edulcatum,prodest contra obstructionem renu atq; uesicam Melilotum

383쪽

Mdilotum conforrae cerebrumin memoriam at* etiam memis Dra, ii ex eo bibatur. Illitum quoq; idem praestat In uino decoctum ais potum emollir, Ny bene concoquit ueneris desorem leuat, sanat uulnera singulare est remedium contra caIcuIum quocunq; modo usurpatum, expurgat renes & uesicanumadefaectum in aceto aut rosaceo,capitis dolorem lenit cuIis medetur cum lacte aut cum Iini semine.Maxillarum ouoque dolores mitigat, & capitis eum rosaceo, Stomachi dolores intimo decocta,uel cruda.

DE AQUA ME LILOTI. Ad distissationem conuenientem folia cum floribus ex caulibus decerpentur circa finem Iunii Aqua Meliloti pota medetur illis qui perturbatos habent sensuu

Imra, corroborat cum,

DE MELI SSA

NOMEN CLATURAE,

nclissa. Apiastrum. Melissophylion.

Citrago Melifolium.

384쪽

doloribus Sc affectibus subueniat: talijs eius,ut Hermolaus in virum etiam ad coronamenta puellae utuntur. DESCRIPTIO.

Melissa herba est incisuris diuisa dc odorata, natura similis Ma loran e/ me M pnu AMEN TvM

Ctis Deit Met siccat in secundo ordine.Tam sicca quam uiridia in medicina usurgatur. Potest siccari adsolem,& deinde suspendi in

loco umbroso, durat sinceris Uirhus sex annos. Habet uirtutem confortandi cor .virtutem sequat Maiorans,uerum haec cocta maiorem efficaciam habet,nam ita sumpta, menses longo tempore obstructos trahit,purgat matricem,affert mulieribus robur pariendi. v I RES AC IUVAMENTA.Melissa in uino decocta,prodest contra magnam animi desecti onem ex frigida intemperie prouenientem, qualis accidere solet mulieribus. Folia Melissae in uino sumpta, medentur uenenatorum 8c praecipue rabidi canis morsibus. Aieiuno comesta calefacit stomachum refrigeratum,concoctio

nem adiuuat.

si mulieres ex ea bibant, cohibet PraeciPItationem matricis. Folia eius superiori parti capitis imposita,multos prauos humo D res educunt,caputq; laue reddunt Folia cum sale temperata re manducata, medentur asthmati,M thoracem expurgat. Utilis est melissa foeminis insidentibus ad duo Inuino cocta ac bibita consortat cor, calefacit stomachum. Folia eius strumis illinuntur,& sedis uit is cum sale decocta. Caligines oculorum succo cum melle inungi eximium habetur. Suetacus foeminas purgat,inflationes discutit,& ulcera sanat, Articusatarios morbos sanat,canthmorsus. Melissophyllum marrubio simile est se Itate, ut Galenus in quit, sed plurimum ab eo uincitur, quamobrem nec utitur eoquLispiant. Superuacaneum si quidem foret Praesente marrubio, cuius tantus est ubiq; terrarum prouentus,uelle uti Melissophyllo. Ceterum si cui forte ad manum quando marrubium non fuerit, illo

uti liceat,modo non exciderit,quanto ab hoc exuperetur.

DE AQUA MELISSAE. Herba ipsa sola minutim concisa in sine Mah distillatur. Aqua Melissae per diem bisusingulibus uicibus ad duas uncias

pota, & capillus ossi inde lauetur nd sinit hominem canescere. Eadem pota homines ira commotos ac tristes iterum exhilarat, honos reddit sensus,dc iucundum colorem. Consert

385쪽

SIMPLICI B. MEDIC. IA Confert ei cuius stomachus ex frigore uel repletione orauatus est, si ieiunus iri. uncijs eam biberit, sanabitur. Melissa concisa & parumper contusa bono uino perfundi de hein per noctem ita reponetur,in fictili uase bene obtecta, deinde distillabitur. Eius aquae si quis unum cochlear ieiUnus hiberit,asa cres facit sensus bonum ingenium Sc memoriam. Opitulatur haec aqua, si homo fuerit tactus apoplexia,uel si membra tremere inceperint,sive sit caput,manus uel pedes,quotidie trita hus uncias pota,uel membris inde fricatis. Lingua quom ex ea fricata,reducit loquelam amissaris. Medetur morbo comitiali in potu sumpta, bonum reddit oris anhelitum, sedat omnes interiores tumores,pellit colicam Sc affectus intestinorum, purgat matricem facit quos ad aquam intercutem. Succurrit febri quartans medetur scabiei Sc corporis ulceribus, si inde lauentur. Prodest ulceribus oris gargarietata, Sedat dolorem dentium. Item pota dysenteriam remouet, succurrit in spiritus dissicultate non nisi recta ceruice spirantibus, laxat thoracem. Cum sale applicata strumas ceruicis pellit, purgat ulcera, articularios dolores sedat, si ea fricetur. Est peculiaris aqua contra strangulationem uuluae,in potu enim sumpta, statim auxiliatur. Eadem pota malum sanguinem consumit,bonum i sanguinem iterum generat.

D DEMENTA,

NOMEN CL ATURAE.

Menta

Menta odorifera. Menta sarracenica.

Menta alba.

386쪽

DE HERBIS, CAETERIS Qv E

ALTERIUS GENERIS. NOMEN CLATURAE.Caiamentumo Nepeta, Calamentum montanum. Menta non odorifera.

humanos seneri pluribus nominibus utilis, cum in mediem mentorum, tUm in condimentorum usu. A Graecis hedyosmos dicta,hoc es h suaue OIens: ruenta autem appellata,quod suo odore mentem excitet. Hanc fuisse pueIIam a Plutone amata,ferunt Poctae,uersams in herbam sui nominis a Proserpina,cuius pellex erat. Excitat haec herba, ut Platina inquit, propter inflammationem Schumiditatem, demortuam Venerem, hanc ob causiam olim duces exercitus Uetuerunt, ne milites hac herba uescerentur,uolebant enieos tempore belli esse castos, ne usu ueneris effoeminati mollesque torpescerent. IMentarum disserentias omnes nemo rectius distinxit Hieron mo Herbario,ut Citho Bruns elsius scribit. Ponit autem Seri granera mentarum,quae hisce Latinis nominibus significantur, utpotate Menta, Baliamita Calamentum,Mentastrum,mPeta. Prima est quae Latine Menta rubea, uel Menta aquatica dicitur,quia rubriim habet caulem,& Iocis aquosis nascitur, Germani.

Altera Balsamita Sc Menta saracenica appellatur, a Germanis

Tertia Mentastrum agrestis Menta ascitur in agris,& Germanice Actiret fidicitur. quanquam multi uolunt, hanc esse mem

tam aquaticam.

Quarta Menta Equina, qus nascitur albis, rotundis achirsutis talijs & eaulibus marrubio foeminae non dissimilis, eam putat esse Dioscoridis Meviastrum.

Quinta

387쪽

SIMPLICI B. MEDIC. TSSA Quinta Menta non odorifera Nepeta etiam di sta, quga Germa

nis Augeiimuid dicitur, aut Steyn minis.

Sexta simpliciter Menta dicitur,uulgo dicitur

DESCRIPTIO. Menta in hortis nascitur fere cubitali altitudine, crispis foIijs S pinguibus, caulibus quadratis, floribus ceteruleis, radice cantis da,

intra terram ultro citroq; fruticante.

Variae sunt species Mentae. Domestica uiridis est tam hyeme

quam aestate. Habent ferme eandem naturam, quare S eodem modo usurpantiar.TEMPERAMENTUM.Domestica calida & sicca est in secundo ordine. v I RES AC IUVAMENTA. Iare in medicina uiridis uel sicca magis est in usu. Omnes Mentae N prssertim domestica, cofortant stomachum, Sc concoctionem ad iuuant. Menta prodest contra lumbricos, si in puluerem redacta, matur in lacte. Decocto eius,si tumida genitalia foueantur, tollit euestigio tu

morem.

1 Menta manducata & duris mammis, qui lacte turgent,imposita, emollit,&supputationem prohibet. Eadem comesta aluum soluuit, quotidie filmpta,pulchrum reddit colorem, dic quouis tempore est salubris. In uino N oleo decocta, mamillas lactis coagulatione induratatas emplastri modo imposita,sanat. Succus in potu sumptus cum aceto prodest sanguinem excreantatibus. Idem capitis dolores mulcet, fronti illitus. Aurium dolori bus SI tinnitibus cum aqua mulsa subuenit. Menta in uino decocta & sumpta, grauem oris halitum emendat. Potest addi acetum,& ore inde colluto, dentibus prodest gingiuas putridas purgat. Ita sum Pra exulcerationem linguae ex calore prouenientem pellit. Linguae scabritiem confricata levigat. Menta,Ruta ac Cepa, eodem pondere sumpta, admistoq; sale, sitnul contusa ac imposita, natricis ictui, morsuiq; serpentis auxiliat.

Cum melle contusa,& cum aceto temperata,ac imposita rabidi canis morsui, erit remedio. In cibo aut potu a mulieribus sumpta,mense S earum proritat. Si a ieiuno dentes decocto mentor colluantur,suppurationem eorum prohibet. Succus cum melle temperatus Sc oculis illitus,discutit caliginem.

388쪽

DE HERBIS, C AETERISQUE

Menta cum aceto temperata,maculas oculorum tollit,prope aecircum oculis illita. Contra fluxum hemorrhoidum illine succum,& breui medetur. Menta confortat stomachum, calefacit, cohibet singultiam,v mitionem,SO morbum regium discutit. Menta morbis frigidis magnam praebet confortationem, animum laetificat,sanat nauseam stomachi. Menta teque maribus ac Meminis sistit sanguinem, & purgatio nes eminarum inhibet. Cum amylo ex aqua pota, coeliacorum

impetus cUrat.

VI cera in capite infantium mire sanat, Voci sub certamine utiIisduntaxat,3c qui gargarietatur uua tumente: adiecta ruta 8c corianis dro ex lacte, Epiphoris illinitur, & omnibus in capite eruptioni-hus tem sedis uit s. Ad ignem sacrum herbae mentae succus expressus, adiecto suLPhure,& aceto de penna inunc us,sine mora dolorem sedat. Menta in uino decocta,uiscerum dolorem renum spIacat. Inuino quoi cum oleo decocta, apostemata dissoluit 8c eurat, empla stri modo imposita. Vuluae ante coitum admota, conceptioni r

sistit. Et in condimentis peculiarem gratiam habet. DE AQUA MENTAE. Herba ipsa una cum caulibus concisa optime distillatur in me

Aqua mentae mane ac uesperi singulis uicibus tribus unci' in potu sumpta, corroborat stomachum,ac cibum concoquit iidem pota prodest ad obstructionem iocineris alla lienis, aperit uias urinae

utpote renum Sc uesicae .

Excitat ciborum appetentiam, cohibet singultum &uomitum, in potu sumpta,uel stomacho foris illita. Oresspius inde colluto, facit ad malum anhelitum S gingiuas. Facit ad syncopen Sc uertiginem,si quis acceperit panem hordeaceum,SO in hac aqua atq: in uino uel aceto maceratum, naribUS assimouerit,odor ille magnas praestat uires. Eadem bibita matricem purgat,& Iinteolum in ea calida intinctum,si imponatur. Mulierum mammis in d uratis imposita, lac in ipso concretum dissoluit. Omnia interius rupta sanat,a iuuenibus atq; etiam senibus pota. Aqua mentae permista cum riata atm coriandro &gargariZ ta,uuam quae deorsum lata est,restituit. Sanat scabiem puerorum si ex herba in lixivio macerata lauentur. Prodest contra lumbricos in potu sumpta. Cum uino temperata ais bibita,confortat ais calefacit frigidum stomachum.

389쪽

s IMPLICI B. MEDIC.

NOMEN CL ATUR AE.

Mentastrum. Menta aquatica. Sylvestris menta.

ANNOTATIO IN MENTA STRUM. ME NT STRU I sylvestris Menta est, in hortensi Sc rustieare cunctis notissimum,siatis a Dioscoride descriptum,&quale Passim ab omnibus & quotidie uidetur. A Plinio aliter describitur foliorum specie aliter a satiua differens, quasi figura ocimi, colore puleg ropter quodqLudam sylvestre pulegium uocant. Plaeriq- tamen Mentastrum Mentam aquaticam esse a mant. Prorsus tanta inter men ram,men rastrum, & nepitam societas est,ut mirum non sit misceri quando ab amoribus earum species S nomina.DESCRIPTIO. Mentastrum & species mentur iuxta fontes & fluuios nascens sed tollas acutis floribus coeruleis & in summo candidis. TEMPERAMENTUM. Est h umide naturg temperatum calore quodam. v I RES AC IUVAMENTA.Herba cum radice contusa at* succus inde expressus atq; siccatus ealdem habet uires quas succus humidus. durat annum. Ad membra contusa ac conquassata decoque maluam cuuinoaumalioq; iucco,illine tum sanat,at rubram carne inde remouet

i iij

390쪽

DE HERBIS, C AETERIS QV EC In sanitate deterioris usus est Mentastrum quam satiua,potest in

medicina usurpari ad omnia quibus menta medetur,sed tantum foris adhibetur,non intro sumitur. DE AQUA MENTA STRI. Superiores partes mentastri folia atq3 caules inuicem concisa,in medio Maii distillantur. Aqua mentastri mane ac uesperi singulis uicibus i .autii .une sin potu sumpta,facit ad suffusionem seIlis. Itid em sumpta calefacit

stomachum.

Ad graveolentiam oris ex dentibus contractum,si inde os sipius collitatur,halitum emendat. Naribus indita caput expurgat a malis humoribus. A balneo bibita,ruptis medetur.

DE MERCURIALI.

NOMEN CL ATVR AE.

Mercurialis. Linonostis. Parthenion Herba Herculis. Vnguentaria.

ANNOTATIO IN MERCURIALEM. IERCURIALIS diuino nomine se commendat,a Mercurio

enim nomen ei inditum est,qui eam inuenit,uiress ac uirtutes eius hominibus indicauit, unde& Graeci id est Mercurii herbam appellauerunt. Vulgaris herba est, uinetis&campis fere omnibus nascens: aliquibus locis tam copiosa Sc e cax, ut sapore suo uina etiam inficiat, Sc bibentibus ingrata reddat. Vna praecipuas illi in de cienda aluo naturae uis est, & a cunctis in medicinae usu recepta. Numerauit & M. Cato hanc inter eas herbas quae fata miliam rusticam ad dehciendam aluum docebat, monens non mulium ex ea acciniendum esse.Duplex genus eius est. Sexu discernuntur,ut