장음표시 사용
431쪽
SIMPLICI B. MEDIC . at dispina dorsi inde inuncta,prodest contra febrem S calorem iocineris. Semen uero papaueris nigri tratum bibitur ad ci tam aluum, S profluuia mulierum. Contra uigilias ex aqua temporibus 8c fronti illitum prodest Succus eius maiore ut refrigerat,inspissat& siccat. Is erui maonitudine haustus somnifica ui dolores finit, concoquit,& somnii alli est,tussi Sc coeliacis affectionibus subuenit. Facit ad dolores capitis cum rosaceo inspersus. Aurium uero doloribus cum amygdalino croco Sc myrrha instillatur. Ad epiphoras oculorum cum luteo oui tosto utuntur,item ad ignes sacros Sc uulnera cum aceto. Podagras refrigerat cum laete mulierum Sc croco Idem maiore copia potus nocet, inexpugnabilem somni necessitatem usque ad mortem faciens.
DE AQ UA PAPAUERIS. Conueniens tempus distillandi utruns Papauer est, ut herba concisa in principio Iund distilletur. Prodest haec aqua contra rubras maculas faciei, si per diem bis
Ianus reddit candidas, si saepius inde Iauen
Temporibus aut uenis pulsatilibus illita 8ciiij.unc is bibita, quando ci itum itur,inducithonam quietem,allicit somnum, mitigat dolo
rem capitis ex calore prouenientem, illita. Linteolis imposita, omnes calores extinguit, Prodest ad cutem ex sole adustam linteolis imposita,extrahit calorem.
NOMEN CLATUR AE. Euba, Parietaria. victorialis. Perdicium. Urceolaris.
432쪽
ANNOTATIO IN PARIETARIAM. PARIETARIAM esse herbam eam quae a ueteribus Haxine
uocatur,nulli dubium esse debet, nam hoc non solum Dioscstridis deseriptio ostendit, verum Sc Leonicenus uir acerrimi iudicij,& Hermolaus Barbarus, Ottho Brunsfelsius, Ruellius in medicina Herbaria pertissimi, summo consensu hoc testantur. Helxine amtem Grscis dicitur, ab cxxae, traho,quod sol s hirsutis,proxima queque attrahere uideatur: atq; hqreat uestibus ac quibusvis A is rebus. Herba Muralis Plinio dicitur, vulgo autem Parietaria & Murali Um: quod parietibus muris adnascatur Minhaereat. Vrceolaris a Latinis quoq; dicitur, quod detergendis urceolis vitreis idonea sit.Eadem ratione uulgo Vitriolum uocatur. Perdicium quo a nonnullis appellatur, quoniam perdices hac praecipue delectenis tur mescantur. Parthenion quoq; dicta est, ut Hermolaus Barba-xus scribit, quoniam a Minerua somno contra praecipitia lapsusq; monstrata est Pericli Atheniensium principi, cum in arce templum aedificaret,uernula charus supra altitudinem fastig repsisset,unde cecidisset hac herba dicitur sanatus, quare Parthenion Vocari coepta est,assignaturq; eidear. Est& astera Helaines species, hedera ceum folium habens, quae quia in uinetis ut plarimum nascitur,aGrscis cyllampelos dicta est, quasi uitis hedera. Parthenion autem
multis herbis nomen est commune,nam artemisia,Praeterea Sc ma tricaria eo nomine appellantur ab autoribus.
Parietaria est herba bicubitalis,gaudet nasci prope stillicidia i
ctorum, uel iuxta parietes, caulem habet paruum, folia atq; semen sunt aspera,adeo ut adhaereant. TEMPERAMENTUM. Calefacit atq; siccat in tertio ordine. Semen autem eius naturas ii dum est Sc humidum. Dioscorides hanc herbam semidae N ad tringentis naturg esse contendit. Idem Celsus, Plinius,& Paulus, denti Galenus & Aetius etiam humiditatem habere satentur, qvs
Proprietates eos medicos errare demonstrant, qui pro aperiente herba ac resoluente, ac urinam prouocante accipiunt,ec ex ea pro frigida materia, Sc in doloribus ex uentositate fomenta parant. Semen contusum cum Semperuiuo,& mm aceto temperatum, sacros ignes extinguit expositum. Conducit aUtem praecipue membris quibus timetur ne inflammatio accidat. Semen uero accipiendum est,& contundendum cum aceto ac imponendum,hoc educit magnum ardorem,quod non opus sit abscindere membrum. Semen itidem tumoribus impositu eos cito repellit. Inunguntur
succo eius utiliter addita cerussa sacri ignes, & ulcera quae herpetas
433쪽
a risIMPLICI B. MEDIC., uocant,haec ulcera peiora sent cancro. Idem succus succurrit laborantibus podagra Perm istus cum ano serino adipe ac impositus. Succus foliorum utilis est ad antiquam tussim in potu sumptus, quantum dimidiatus cyathus capit. inetiam contra inflam ima tionem gutturis succus gargarietatur,forisq; inungitur. Semen prodest contra calidas 3c malignas pustulas contusum ac impositUm. Succus ex semine utiliter auribus instillatur, dolorem enim re
Succus foliorum conducit, ibus orificium stomachi intemuit gargarissatus. Parietaria ciam carnibus decocta, iusculum illud utiliter sumitur contra stranguriam,& tormina intestinorum ex uentis& frigidis humoribus generata. Herbae huius succus & decoctum,medetur sacris inibus, ambustis 3c estuantibus ulceribus,ac tumoribUS. Succus cum hircino adipe subactus Sc impositus, dolorem podagrae sedat. Herba haec in sartagine tosta cum modico uini, Sc foliis petroseis lini ac nasturtio,& uesicae imposita,potenter ducit urinam. Itidem uentri super imposita,sedat colicam. Decocta cum maluis,rosis, absinthio, matricaria, furfure, sabis excorticatis, deinde in sartigiue frixis omnibus, &cum sapa iterum bullitis, emplastris modo si imponatur, sanat omnes contumius, uenas ac musculos, & id genus reliqua.DE AQUA PARIETARIAE. Tempus distillationis eius est, ut solia & caules inuicem concudantur ae distulentur in fine Mai . A qua Parietariae viij. aut x. dies in potu sumpta, quotidie bis singulis uicibus tribus unciis, aperit hepar obstructum & lienem,r,urgat renes ac uesicam, sedat dolorem matricis, muIieribus menta E odem modo tormina uentris pellit. Prodest contra omnes tumores dc desores quos sedat Sc mitigat linteolis imposita.
434쪽
DE HERBIS, CAETERIS QVE ANNOTATIO IN PASSAM UVAM. PA s s v L AE siue Uus Passis dicuntur quaecunq; UVae exiccatae,
a patiendo,ut Plinius lib.x3.ca. . docet. Sunt qui uuam passam dictam uelint, quod in rugas siccata contrahatur, ut passam frontem rugosam dc flaccidam Plautus appellat. Columella rationem praeparandi, ut passi fiant scriptis tradidit: quamuis Graeci alio modo utantur,qus eas sinunt exiccari in uite,postea loculis stringunt; Palladius quos alio modo eas conficit, sed haec nihil ad rem.pot rit quis eos autores,de ea relegere. TEMPER AMENTUM. Passulae nascuntur quemadmodum uuar. Calefaciunt &hum ctant natura.Quidam uvas siccari sinunt in furno. Salernitani apud solem defaecari sinunt, postea eas furno indunt, & acinos excera sunt,& dulci uino eas lauant,atq; iterum eximunt, atq; inspergunt eas cinamomo alijsq; bonis aromatibus, in quibus sinunt aridas sitari.Meliores habentiar hoc modo consectae.
v I RES AC IUVAMENTA.vinum decoctum cum Vitis passis & bibatum, sedat antiquam
tussim ex frigore contractam. vinum illud eodem modo potum,prodest contra interiora vostemata,& praecipue que pulmonem obsederunt. In cibo sumptae tollunt singultum Sc eructationem stomachi avumq: fluentem constringunx. , Quocunq; modo sumptae corpori uires administrant honums
P Cibo admixtae,dolorem stomachi mitigant. Prosunt eaedem iocineri. uar passar, ut Agineta inquit, alqs calidiores sunt. stomacho oratiores,ualentius altant,sed minus subducunt aluum. Confert faucibus, ut Dioscorides inquit, tussientibus, Sc uesicae in cibo earum caro. Intestinorum torminibus cum nucleis suis ea dem per se prosunt in cibo sumptae. Milq uero hordeis farinae,aeouo mixtae,ium ciun melle frixae,3 in cibo sumptae, Per se cum pupere commanducatae, ris pituitas purgant. Testium inflammationes cum lomento fabae,aut cymini farina, sedant emplastri modo impositae. In uerrucarum genere quas epinyctidas uocant, carbunculos, fauos,& articulorum exedentia Ulcera, gangraena j sine nucleis sanant cum ruta impositae.Podagris cum Panacis liquore,utiliter emplastri modo imponuntur. Pellunt eaedem mobiles ungues brevi tempore,emplastri modo similiter impositae. DE P m
435쪽
AST IN AC AE nomen a pascendo ductum indetur, ut Ruelsius scribit, honum enim nutrimentum corporipetbet.Sciendums est, ut Marcellus autorest, Staphylinu Grscis simpliciter Pastinacam dici, olus,& oleris notic simam Sc quotidiani usus radicem, nullaque adiecta nota alia,sati nam semper intelligi. Est autem duplex Pastinaca: Satiua 8c sylve, stris, Satiua praecipuum habet insanitate inter olera usum, Sylveis stris uenit N ipsa quidem in quotidianos cibos: sed ob multas quas habet medicas uires,a medicis celebratur Sc expetitur magis. Hanc Graeci,ut Marcellus testatur,nunquam nisi addito sylvestris discrimine appellant,cae p-ιν- αγγοp uocantes, id est, Pastinacam sylve, rem: intelligit niq; eam, quae locis incultis nascens, satiuae pariter frondeat 3c floreat: sed minore radice Sc magis fibrata siti Sylve, strem hanc dem Greci,ut certiore uocis discrimine a satiua illa si pararetur,Daucum dixerunt.Testis pluribus locis GaIenus, qui de utros Staphylino agens,inquit:Satiua quidem Pastinaca ignavior: agrestis uero, quam daucum uocant S c. DESCRIPTIO. Pastinacar domesticae sunt pIsruns rapulae flaus non tantSmagnitudinis,ut sunt raps flaus,& uulgares,sed paulo minores Sc magis flaue,referuntq; formam radicum petroselint,aItum caulem limbent,& in summo umbellam,& semen hirsutum. TEMPERAMENTUM.Hec radix est calida in medio secundi gradus, Sc humida in premo gradu.Cibis accommo data est. n h
436쪽
DE HERBIS, CAETERISQUEO VIRES AC IUVAMENTA.Radix eius ciet urinam, potissimum Melancholicis conducens. Satius Pastinaci in cibo sumpis salubres sunt, bonum creant sanguinem. Sylvestres Pastinacs mouent menstrua. Radix collo appensa,prodest contra rumorem gutturis Nullum uenenatum animal hominem isdere Potest, qui radicem penes segestauerit. Pastinace omni calens est natura. Eius semen potum appositums uoluis,ut Dioscorides inquit,dUcit menses, Uring an gustiis,subeuntibus cutem aquis, & laterali dolori quem pleuritim dicunt, subuenit.Contra uenenatoria morsus ictusve utilis est. Radix quos ipsa urinam cit,& uenerem stimulat. eius ex Utero tra hit apposita. Repurgant ulcerum Phaga denas concisa Sc ex melle imposita talia. DE'AQU A PASTINA CAE. Radix cum herba concisa distillatur circa finem Martii. A qua Pastinacs mane ac uesperi singulis uicibus tribus uncibpota,SO membris illita,prodest contra omnem paraly sim eorum. Omni nocte ad vi. uncias pota, uenerem stimulat augetq; genituram hominis. Urinae angusta js subuenit in potu sumpta.
Herba Casta. Rosia Benedicta. Grana Psonte.
437쪽
s IMPLICI B. MEDIC, ANNOTATIO IN PAEONIA AEONIAE antiqua pariter dc honesta appellatio est,
habet enim autorem antiquae meduinae peritissimum Paeonem. Antiquitas nihil non sanari Paeonia supersti
ciose credidit, nec corporis tantum morbis, sed animi affectionibus pariter mederi,imperare tempestatibus: arcere grandines, dis cere satorum rubiginem, & lemuribus etiam aduersiari. Duo eius genrra sunt. Hemina existimatur, cuius radicibus ceu halani longiores, circiter octo aut sex,inhaerent: mas plures habet, quoniam non una radice nixus est, palmi altitudine, candida g, ea
gustu adstringit. Foeminae folia myrrha redolent Sc densiora sunt. Nascuntur in sylvis. Radices fructum g legi noctibus praecipiunt, quia picus martius interdiu facere in oculos impetum dicatur,alioqui effodientibus radicem Paeoniae sedes procidit, si Theophrasto credimiis: magna id vanitate ad ostentationem rei fictum Plinius arbitratur. DESCRIPTIO. Paeonia est herba duris foli js ab inferioriparte, Prasino cosore,
radices inuicem cohaerentes instar radicum Violarum,Sc coIore rimhicundae, flores magnos Sc rpureos, ad formam rosiarum rubearum refertarum,in quibus inest semen luteum, ex quo fiunt fossiculi amygdalis similes: duo simul nascuntur, habent intus granaru hea, ad magnitudinem minoris pysi. Scapus super quo semen nascitur,habet magnos flores Sc rubicundos, dic plerunt Benedicta rotata dicitur. TEMPERAMENTUM. Calcfacit atq: exiccat radix Paeoniae secundo ordine. Nigro coisiore erit,& non splendida uel foraminosa.VIRES AC IUVAMENTA.Decem annis durat in sua efficacia. Habet uirtutem confortanta di Sc refocillandi corpus. Peonia cit Urina,Purgat iecur atq; renes. Radix in uino decocta ac pota,sanguinem purgat. Datur in pitu Paeoniae radix puerperis a Partia Non Purgatis, tiam acquirunt menses Sc ab o nocumento purgantur. Amygdalae autem quantita late sumenda est. Bibitur in uino etiam contra dolores alui, felle sustusis prodest. Prodest renum cum urinae malo aliquo, & uesicae doloribus, fumus ex stolonibus radicis, naribus attractus, pellit
morbum comitialem. Peonia tollit nigras maculas corporis.
Radix collo suspensa morbum comitialem tollit.Contigit quod collo pueri haec radix suerit appensa,& puer morbum non senti
hat, quandocunq; autem radix amota erat,protmuS denUo conuulsion e corripiebatur. Hanc uirtutem Paeonia mas habet,qus non
438쪽
C habet semen,inde enim cognosci potest. Parona a foeminam uino cocta,puerperas bene expurgat a partu. Ea semen praebet. In alijs rebus radices utriusq; easdem fere facultates habent. Psonis recens radix,ut Manardus scribit,collo suspensa geratur, uapores enim ab ea leuati cerebrum Petentes, alienos excludunt,ae cerebrum roborant,eligenda autem in hoc mas, qus folio nucis regalis constat radice alba, digitali crassitudine, longitudine palmi, re gustu adstringit.Quidam uolunt eam esse effodiendam luna de crescente. Nigra radice Psoniae Pro necandis puerorum uer Ahus in aqua,decoctione,& puluere utimur,immo Sc ipsa radix puerulis ad alligata ab atrabile oc epilepsia liberat, ut Antonius Musa testatur. Ad Sciaticos Paeonis herbs radicis partem alligabis ei qui patitur, Sc circumcinges:res est saluberrima. Ad lunaticos Herba Psonia, sit lunatico iacenti imposita fuerit, nunquam ei hoc mali accidet.autor est Apuleius. Grana Psonis multis modis prosunt,praesertim ad menstrua mu
In dissicili partu grana Psonis in uino danda sunt potui parturienti,ea Promouent partum,Sc bene opitulantur. Grana Psonis contusa,SO Zedoaria Galanga a repsaccharo pari pondere admixistis pro Tragea usurpantur,qus mane ac Vesperi sumpta,Pellit uenen num,leniter subducit aluum. Grana decem aut duodecim in ruishro uino N austero pota, muliebres fluctiones superfluas sistunt. Grana nigra auxiliantur suppressionibus nocturnis,uuIue strangulationibus, Sc matricis doloribus, quindecim numero pota, in
Comeduntur eadem utiliter cibum in stomacho non continem tibus' eius erosionibus. Incipientes prSterea calculos pueris in ci-ho potus disi ciunt. Pulvis ex radice Psonis in uino sumptus in quo radix ipsa cocta fuerit 3c artemisia,etiam prodest contra mora hum comitialem. Idem puluis in uino elaxus cum castoreo parati s
DE AQUA PAEONIAE. Addis illationem coouenientem ross Psonte cum persectem rint maturet ex scapo decerpuntur, & his admiscetur duplum pomdus radicis eius, Sc simul contunduntur ac in Balneo Marte dii iu
Aqua Psonis prodest Apoplexia correptis, qui laqueam amiserunt,duabus uncris potui data,tum absq; dubio loquelam recuperant, & sanantur. Puerulis prodest contra calculum mane ac uesperi singulis uictahus in .unchs pota. Auxiliatur contra dolores coxendicum.
439쪽
Quinquefolium. PentaphyIIon. Mercurii herba. Penta dactylus. ANNOTATIO IN PENTA PHYLLON. IE N T A PHYL L O N Latini Quinquefolium appellant,nome
Theophrastus est autor: cum insinquefolii radix recens est oditur ruber,marescens nigrescit,&angulosia St,folio uitis pusillo,color
rula re enim quinquefoliu descriptioni Dioscoridis non respon clet, Plinius scribit. inquefolia fraga ferre,quasi fra aria sit heraa,cum ratiae ii stagaria tria folia habeat. Clarissimus medicus Ioannes manardus scribit,uerum Pentaphyllon esse herbam quam Tormentiva vocamus,quod ea magis forma & uiribus descriptioni ucterum quadret, Tormentilla enim radicem habet rubescentem ut
cle tuo l entaphyllo scribit Dioscor. quod uero septem folia habeat ormentilla,id nihil referre putat Manardusse quoq; saepius eamn laq
440쪽
oidisse quinq; foliis. Multi prsstantissimi medici ex rediminibus
iudicio Manardi subscribunt. DESCRIPTIO. Pentaphyllon herba est caulem habens semine plenum, soIta in quinq: parti diuisa. Radicem habet rubentem N multos ramulos& in unoquo florem luteum, nascitur aquosis locis uel desertis
TE M PER AMENT UM. Radix quinquefolij desiccat in tertio gradu,paruams habet caluditaeem.Est autem radix rubescens & oblonga. v I RES AC IVVAMENTA.Herha hse in aceto decocta ali imposita,heresypelata curat,magnosq: calores educit. Eodem modo usurpata subuenit Sc coxendicis articulorum g doloribus. Folia per noctem in uino macerata, Sc mane bibita, prosunt contra morbum comitias . Radix eius in puluerem redacta, atq; fistulis imposiata, eas curat. Folia in uino decocta & hibita, pellunt febrem quartanam. Folia quoq: indita melli ac aceto, quartan S medetur, ita in potu sumpta.Herha cum ueteri axungia contusa, curat vulnera in corporeae
Qui morbo regio Iaborat, conficiat pastillos ex Pentaphysici,addatta farinam triticeam ac aquam, sq; Per nouem ex ordine dies manducatis,sanatur. Prodest hec herba contra acutas sebres hoc
modo: Accipe Pentaphyllon atq; bene contunde, farinaq; triticenati aqua additis,ea inuicem subige, Parum g olei osiuarum admisce ut insita fiat, emplastroq; inde facto, uentri impone, quando autem hoc semi diem, aut semi noctem impositum fuerit,ium remoue,atq; calefac,iterum g aluo superimpone,hoc si saepius seceris,schres pellit, faciis euomere malos humores. Ad caliginem oculorum, Accipe Pentaphyllon, atq; in puro uiano in cereo vase, maceratum,iturus cubitum, illud uinum circum
ocuIos inunge, hoc prodest. Idem in puluerem contritum melles permistum, si exulceratim ni atm putredini oris & linguae illinatur, eam tollit, Sc os mundisi, cat. Deinde os collui deset,aqua qus melle rosaceo permista fuerit. Potest radicis quinquefolij decoctum quousq; ad tertias decreuerit si ore contineatur,dentium dolores finire. Putrida oris ulcera collutione sistit. Arteriae scabritias gargarietatu levigat. Contra alui profluuiabo dysenterias auxiliatur. Subuenit Sc coxendicis articulorumi doloribus potum. Radix in aceto cocta ac illita,serpentia ulcera cohibet. Strumas,