장음표시 사용
461쪽
AN NOTATIO IN PIROLAM. IR O L A inter herbas uianerarias non postreinum li
s cum obtinet, re a Germanis novitex si rati appellatur,
H -quia Teius perpetuo virent tam hyeme quam estate, .ui Nonnulli maldt mantioli Germanice uocant, id est Betam sylvestrem,eo quod sylvis laetatur,& locis palustribus ac aquosis. Betae hortensi non dissimilis. Propterea recte & merito B ta sylvestris appellanda est,ut Hieronymus Boch tradit:eius sententis quoq: Brunsselsius est. Cordus putat Limonium apud Dioscoridem esse,nam haec a quibusdam Germanice,a similibus scilicet si forte a similibus tintinnabulo floribus. qus omnia in hac Pirosa conspiciuntur. Est autem duplex Pirola, mascula scilicet quae iuxta fluuios,& in aquosis nascitur, cuius solium arborispiritalio simile est: hinc Pirula,& corrupte pauIatim Pirosa appellata. Foemina autera quae in umbrosis Sc sylvestribus scatet,chirurgis Sc tonsoribus optime nota, uulnerariam & adstrastoriam uim possidens, quam etiam Dioscorides Limonio tribuit. DESCRIPTIO. Pisola nascitur in sylvis,cceruleis floribus, caulem habet patai
tris mali Tl sangolt, acl eit vluestras Ueta dicitur, Ipse quoq; Di scorides Limonium suum talibus decem 3c aliquando pIuribus filiis describit, Sc tintinnabuIum terrae a Romanis tum dichum ait.
462쪽
DE HERBIS, CAETERISQUE φ altitudine, talia uero Belae similia, sed minora. Maxime prodestii laris corpori adhibeatur. TEMPERAMENTUM. Calida 8c sicca est in tertio gradu, v I RES AC IUVAMENTA.Pyrola contusa cum radice, atq; succo Alchimillae & Saniculae
admixto,simul decoquetur cum oleo olivarum, dc Unguentum imde conficietur.
Hoc in tres partes diuidi potest, & unicuim parti proprius color attribui potest, Ad primam partem, accipe uiride aeris N Aristolochiam longam &admisce, tum unguentum hoc omnino sit
uiride, quo putridam carnem radicitus erodere potes. Ad secumdam partem, accipe Cerussam,& oculos cancrorum in puluerem contritorum, hoc unguentum omnino fit candidum, quo multos assectus potes mitigare Sc sanare. Ad tertiam partem unguenti, accipe Bolum armenum,Sanguinem Draconis, hoc fit unguentum omnino rubrum, quo inflammationes illinere potes. Pessit onmem calorem & Praeseruat quoq; taulaera a caIore, ita Ut nullum symptomaei accidere possit. Primum unguensum Docatur attractivum D unguentum, secundum lenitivum unguentum. Tertium uocatur linquentum Proeseruatiuum.
otio ex uino & hac herba confecta,ais sumpta, omnia uula ra tam interiora quam exteriora sanat, Si uelis eam potionem reaedere egicaciorem,adde Saniculam, Alchimillam. Vincam peruimcam Sc Artemisiam.
Eodem modo sanat antiqua ulcera,& fistulas, i vhuiusmodi affecit . DE AQUA PIROLAE. Herba, causis 8c radix cum tota substantia distillantur in medio
Aqua Pirotae facit ad omnia recentia uulnera,mane, meridie Scuesperi pota, singulis uicibus ad duas uncias,& uulnera etiam ex ea lauantur,& linteolis quos aqua ipsa imponitur. Prodest eadem ad antiqua ulcera,si praedicto modo ex ea lauem
463쪽
III SUM penus Ieguminis sitis noti, cuius ca ulis sparguntur in terram nisi habeant adminicuIa. Latini pariter Graeci Pisum dicunt, Alias etiam a Graecis A. ob c dicitur. Diocles in leguminum censu ei secundas a faba tribuit partes, addidit dolichis non minus
nutrire, consimiliter flatu uacare. Duo apud noS genera reperiuntur,unum in aruis caducum, humi serpens: alterum in altum scandit,arboris ramo cui adhaeret adfixo, cui sese capreolis uinciens illia gat, cuius recens theca cum ipsis granis uere manditur in patinis. Eimile quid tota substantia Pisa cum labis obtinent, ut Galenus intaquit, nec alio quam illae modo comeduntur. Duo tantum sunt in quibus euariant. Non enim similiter ut tabe inflant, nec abstergent,
ideoq; segnius quam illae per aluum secedunt. Mirum est Dioscoaridem tam uulgaris tamq: protriti leguminis non meminisse, cum Theophrastus, inius, Galenus,& Agineta,non intactum reIiquerint. Impatientissimum se moris pisum habetur, ideo* in apricis seri gaudet,ad austrum uerno tempore facili ac soluta terra. TEMPERAMENTUM. Pisa albos producunt flores. In secundo ordine humectant ac reis Digerant. VIRES AC IUVAMENTA.Accipe siliquas Sc folia pisorum, ex singulis manipulum unum,3c ea contunde, ac inflammationi,in quocunq; loco corporis fuerit, Pone emplastri modo,statim ardorem extinguit absq; noxa.
464쪽
Decoctorum cremor aIuum ciet. Recentia quae cum suis uinnulis manduntur,ructus mouent. Pisa in cibo non admodum conducunt, multam enim generant humiditatem,*frigiditatem, inducunt asthma. Sediusculum eorum ualde corroborat at confirmat,est temperata naturae. Qui calida fuerit complexione ei Pila edere licet absq; ineomo, do,nam ipsem eorroborant. Verum qui frigida naturasuerint,ab esu eorum abstinebunt. Pisorum duos manipulos in aqua decoque,& eo tulciuo non imitto uulnus aut ulcus aliquod corporis statim sanatur.
tecten. ANNOTATIO IN PISTACEA.
Is T A C E A Romanis pariter Graecis dicunt.Sunt autem PQacea,ut Platina scribit,auellanis similia dc me dici eis in Pharmacis utuntur. Eosdem sere usus h hent, quos nuclei pinei, praeter quam ad serpentium ictus. Austerae Sc stipticae uirtutis sunt.Pistacearat Hermolaus Barharus autor est, in nucum genere habenturA. Vitellius qui Censor fuit,& haec in Italiam primus intulit e Syria, cum legatus in ea prois Dincia fuisset,nouissimis Tiberii Cssaris temporibus: mox & in Hispaniam qui cu eo militauerat, Iaccus Pompeius eques Romanum Nascuntur haec quidem circa magnam Alexandriam, ut Galentis inquit, sed lange uberius in Berraea oppido Syriae: pauci nutrimenti, sed iecori confirmando, ac liberandis ab infarcto humore eiusu's non inutilia, subausteram nanque Sc amaram uim cum odoria fera participant.Ossici stica Sc fisticorum grana hodie uocanti v I RES AC IUVAMENTA.Pistacea consortant stomachum atq; iecur. In caliditate 3c siccLtate sunt temperata. In cibo sumpta ualdecorroborant,aperiunt thoracem,purgant pulmonem.
465쪽
sIMPLICI B. MEDIC. aa in Oleum ex fructu isto capiti prodest illitum.
Hie fruetus comestus stomacho ualde est accommodatus, non enim potest inde oppilari, neq; nimium laxari, retinet stomachum in suo uigore, si non comedatur copiosius. Cor confortat, eiq bo num languinem parit. Pistacea in cibo idem praestant quod amygis
Plantago, Arnoglossa. Lingua agnia Septineruia.
ANNOTATIO IN PLANTAGINEM.L ANTAGO a Grycis Arnoglossus dicta est,quod agni admi nar linguae folia eius speciem habent, Heptapleuros ea tingi dem S Polyneuros ex eadem causa, qtaemi notis dicta
est: nactexe enim Graeci costas dicunt. Et quoniam septem crassio ribus fibris, quasi costis in dorso,per longitudinem solia eius distiticta sunt,ideo nomen id inuenit,nec minus a multitudine earundem fibrarum,quas neruos etiam Vocant,Polyneuron. Nos interdum Graia,uti solet fieri imitatione eptineruiam eam vocamus1atini eam plantaginem,ducto a planta uocabulo,nuncuparunt. Themi.son Arnoel osso proprium uolumen dicauit, laudes abunde camis Plexus. Duo autem genera Plantaginis sunt. Maior& Minor.Minor angustioribus uiret solds,minoribus, mollioribus,laeuiorubus atq; tenuioribus, caule angulos in terram inclinato,flore pasolido, semine cacuminibus caulium emicante. Hanc officinae quo
466쪽
C niam solium arctius desinit in acumen, Sc uelut in Ianceae mucro nem fastigiatur, lanceoIatam appellant, uulgus uero lanceolam. Maior contra crassor vegetiors,solio latiore, betaceo,caulis ei amgulosus, subruber, cubiti altitudinem petens, a medio sui ad fastu gium us* tenui semine uestitus, flosculo inspica lanugineo ut frumento,particulatim erumpente,radicibus teneri pilosis,candidis, digitali crassitudine. Inuenitur in uliginosis Sc circum septa acunosis s. Efficaciorem,meliorem abusum maior habet. DESCRIPTIO. Plantago maior gaudet nasci prope uias Sc in pratis. HIta habet Iala multis fibris distincta,& in medio caulis semina,qus in summo habent nodulos: flores habet candidos. TEMPE RAMENTUM. Frigidae Sc siccae naturae est,quare uirtutem habet exiccandi minera nimium humida. Plantago,ut Agineta inquit,refrigerat pariter & desiccat in ab scesta secundo,temperata ex aquea Sc terrestri substantia cui etiam adstrictionis nonnihil adsit, quo nomine ad maligna ulcera, fluxi nes putredine sq; accommodata est, temperamenti moderatione. UIRES AC IUVAMENTA.Succus Plantaginis clystere infusus per anum, diutinam febremo tollit. Oculis idem illitus pellit inde calorem dc tumorem. Succo si dentes colluantur,dolorem ac tumorem sedat. Prodest quoq; mulieribus quarum menses non possunt adstringi, linteola pudendis subditus es impositus : Sc linteolum quam primum si catum fuerit, statim iterum madefieri debet. Semen contusum de in uino sumptum, easdem cum succo lacuitates habet. Foliorum succo continua collutione Purgantur oris ulcera, & linguae uulnera. Suceus fistulis infusus, eas sanat. Idem auribus instillatus senat,atq; exiccat UIcera. Sacris ignibus medetur cum succo Semperuiui permistus. Cum aceto sumptus facit ad cruentas excreationes. Ad Phthisim quom
Folia mella contusa Sc elixa, ac humidis uulneribus emplastrimodo imposita,ea desiccant. Plantaginis maioris folia cum aceto Sc sale calidi Neris modo cocta,& in cibo sumpta, aluum adstringunt ac dysenteriam. Lenticulis autem additis magis prosunt. Triplices sunt alui fluxus, quorum primus uocatur dysenteria,& uenit cum sanguine.
Alter autem Diarrhoia dicitur,qui absq; sanguine profluit. Tertium
467쪽
s IMPLICI B. MEDIC. aasa Tertiumstenteriam nominant, Sc est fluxus in quo cibi celamine per intestina dilabuntur, Sc excernuntur non cocti, sed quales ante fuerunt sumpti. Ad primum Sc ultimum fluxum maxime pro dest plantago cum uino decocta ac in potu sumpta.
Ad affectus gutturis, Accipe plantaginem ac eam contunde,se cumi expressum bibe,collumq; eo inunge. Idem thorace relaxat. Plantago sistit profluuium sanguinis uulnerum, si contusa cum oui albo mixta fuerit ac imposita. Sanat etiam canum morsus, pellit omnem tumorem contusa ae impolata. Tollit uuInerum cicatrices, & reducit cuti pristinum e
Ambustis quoq; medetur contrita dic oui albumine imposita. Succus prodest ad quartanam febrem, duabus horis ante acces.sionem potuS.
Quaecuni sunt ulcera quae pascendo serpunt,& uetera mala,ea pingat & sanat. Sanguinem sistit plantago & dysenteriam, cum aceto cocta aemanducata, uel si clystere in aluum in ciatur, uel inpuIuerem trita
Potest quos, imponi ambustis inflammationibus 8c strumis.
Succus oculis instillatus purgat 8c refrigerat eos. Auditum re. 5 stituit,auribus inditus. Decocta eiusdem radice colluuntur utiIiter in dolore dentes. Plantaginis tres radices integrae in uini cyathis tribus, Sc pari mquae potae, tertianas febres soluunt: Quatuor uero quartanas pellunt. Plantago N puluis ex Arohemorrhoidibus impossis,eas sanant. Radix cum pyretro trita 8c cum tepida aqua dentibus admota, eorum doIoribus medetur. Plantago cum tota sua substantia,aperit iecur,lienem ais renes, eaq; refrigerat. Morsui rabidi canis medetur imposita. Prodest quoq; contra morsus serpentum aliorum i uenenatorum, posita. Cruditatem stomachi succus in potu sumptus, discutit. Plantago eum melle cocta SO mamillis mulierum his aut ter a plicata apostemata sanat. Si cui ex longo itinere pedes intumuerint, hanc herbampedum plantis subiiciat,ea tumorem discutit. Folia cum sale contusa Sc podagrae doloribus imposita, dolores mitigant. Succus utiliter datur suspiriosis ae comitialibus. In Iana strangu Iatu uuluae procidentibus,idem apponitur.
468쪽
C Apponitur & contra muliebrium locorum fluctione S. Plantaginis semen in uino potum,alui fluores & cruentas excreationes sistit. Luxatis dolores et tumores tollut solia tuta addito sale modico.Dantur contra uesicae renum g exulcerationes in passo radix refolia. DE AQUA PLANTAGINIS MAIORIS. Radix ais herba cum tota substantia minutim concisa, in exitu Ma distillantUr. Aqua Plantaginis per clo. dies mane ac uesperi singulis uicibus iiij.ui irijs in potu sumpta, facit ad aquam intercutem, calidam lusi
sim,& tumorem, ex calore prouenientem: sanat pustulas ex caIoreohortas. Prodest contra omnem alui fluxum, Sc imprimis contica dysenteriam si Iapidis hematitis SI Boli armeni,singulorum drachmam,& aquae Planigginis duas uncias admisceas:hoc simul peramistum,& in potu sumptum, diarrhoiam quom sistit, Sc nimium
Ulcera pulmonis sanat& tabem. Prodest contra uenenum. Medetur morbo comitiali per xiiij. dies pota. Ad amatorium medicamentum confert per uim dies bibita, ac deinde purgatione in potu sumpta, pellit dolorem sienis. Lumbricos necat. Per tres dies o matutino tempore ad iiij. Uncias aieiuno sumpta, medet sebribus.
Matrici subuenit,& pellit secundas. Conducit ad pestem. Inflammationibus prodest,linteolis imposita.
Sanat omnia ulcera quae uel ex contusione,percussione,cam,uel ex alia quacunq; causa generata sunt. In ore diu retenta,sanat omnia uulnera ac ulcera oris, Sc putrescentes sanguine gingiuas. Fistulis quotidie instillata, eas persanat, si quoq; ex ea Iauentur. Auribus indita, dolorem inde remouet. Sacris ignibus medetur. Oculis illita, tumores eorum tollit. Exulcerationem gutturis sanat,gargaristata. Vulneribus imposita sinteolis sanguinis profluuium sistit. Sanat omnes morsus atq; ictus uenenatorum, facit ad inflammationes Scherysipelatablinteolis applicata.Lineis pannis imposita, seruat uulnera, ne inflammatio uel aliud symptoma eis accidat: medetur ulceribUs qLae pascendo serpunt. Herpetem depascentem curat, quem morbum uulgo lupum dicunt, si in ea decoquantur: halaus ite psidia . nucis cypressi, XyIobalsami, Carpobalsami, Aluminis succharini, singulorum uncia una, Mumiae uncia semis, Sc postremo Camphoroe drachma Una, aque plantaginis libra una: quo decocto affectus ille lauandus est
469쪽
sIMPLICI B. MEDIC. aet' Aqua Plantaginis facit renasci carnem: Sanat si Ias podicis. A Apthas quos sanat,ore saepius inde colIuto. ExuIceratis intestinis medetur per anum insula. Facit adfluentes hemorrhoidasaosso Pio imposita. Malignas pustulas 3c ulcera etiam mesa curat
DESCRIPTIO. PLAN TAGo minor nascitur ad maioris plantaginis formam folia tantum habet acuta &neruosia, & in summitate capites tum puniceos flores producens. rv IRES AC IUVAMENTA.Hsc ad omnia prode ad que Dantago maiori sed uiribus non
adeo pollet.Succus facit ad ulcus narium quod Oetaena dicitur,cum molIi Iana emplastri modo impositus. Hoc emplastrum post nouem dies semper renouari debet. Ab aranea uel alio uenenato animali punctusSuccum eius illinae loco dolenti. Prodest quos succus morsui rabidi canis illitus,ae in potu sum .ptus.Facit etiam ad serpentium morsus.
Si aliquem punctura lateris dolore asscit, talia huius Ileri
470쪽
DE HERBIS, CAETERIS Qv Eaquae imponat, & ea calida Iateri uel lieni adhibeat, tum doIor se
Si quis anthracem uel carbunculum in corpore habuerit, accita piat radices eius, 3c eas apud ignem tostas, calidas imponat, hoc erit remedio. Qui paralysi laborat,accipiat utrand Plantaginem, pari pondere,& succum exprimat, quem cum Uino aut melle temperatum bi hat,id morbum discutit. Qui ad spasmum propensus est, hane herbam cum sorti uino contundat, & imponat,ea opem praestat. Succus eius in Potu sumptus, uarios affectus uesicae expelliti Ex hac Plantagine accipe tria uel quatuor folia, eaq; in ore retine, tum nulla apis te punget. Contra tertianam, Accipe Plantaginis minoris radices,easq; siccatas in puluerem contunde,& in uino eatalido ante accessionem ieiunus eas sume,optimum est remedium, Scsehris emanet. Febre quartana qui laborat,bibat ex succo duabus horis ante accessionem, uel herbam in uino decoquat, illud. tri hus uicibus mane hibat,& semper die sequenti semel bibat,hoc ab que dubio auxiliatur. Succus in potu sumptus peIlit secundas. Idem empsaltri modo tumoribus impositus,eos discutit. i, hoc Succus calefactus, uel herba ipsa si aluus inde fricetur, pessit tora
Contra ulcera uel pustulas oris, accipe succum soliorum, Sc in ore retine, uel herbam ipsam d entibus mande, tum facile medetur. Contra gingulas, sanguine putrescentes, accipe laccum dcos ex eo collue,tum opem praestat. DE AQUA PLANTAGINIS MINORIS. Tempus distillationis eius est, ut radix & herba cum tota subis stantia concisa in medio Mari distillentur. . Aqua Plantaginis minoris quatuor uncijs ante accessionem in potu sumpta,medetur febri quartanae. Itidem pota pellit secundas, purgat Tenes Sc uesicam, prodest quoq; contra ulcera narium uel oculorum, si per diem bis ex ea la.
Tepida si in potu sumpta suerit,pellit lumbricos esui. Haec aqua habet ferme easdem uires cum aqua Plantaginis innioris,sed non adeo Potentes.
Item succus cu aqua mulsia potus, tollit febrem quartapius factum ante multas accessioneS. Succus impositus parotidas tollit, Sc dolorem sedat. Idem potus lumbricos occidit.