장음표시 사용
481쪽
s IMPLICI B. MEDIC.. Colligenda est haec herba cum floribus aeradice in Septembriae in loco aminposito siccanda,& non ad solem, ea totum annum durat integris uiribus. asino qui ualde obnoxius fuerit, eam in bono uino decoquat atq, bibat,cum dormitum iturus est,tum auxilium praeistat. Contra maeulas corporis. Hanc herbam cum radice in aqua coelesti coque, si inde lauentur,pereunt. Eo decocto si paralytica membra inungantur,ualde prodest. Prodest quos si tumida genitalia uiri inde foueantur. R adix etiam contrita ac tumoribus ijsdem imposita,certe iuvat: olia uiridia salubria sunt ad omnia calida uulnera,siimponant Herba ipsa adhuc tenera,cum sale,oleo oliuarum N aceto manducata,aluum constipatum saxat. DE AQUA PRIMULAE VERIS.
i. uerba,cum radice tota substantia in medio Maij distis
Aqua haec mane,meridie ac uesperi singulis uicibus ad imautiin. UnciasPota,facit appetentiam ciborum. Prodest si alicui costa ues crus frachum fuerit, sanat uulaera in potu sumpta,& si ex ea Iauentur. Eadem sex unc is sumpta,mollit aluum,sanat intestina exulcera, v ta,confortat membra paralytica, si ex ea fricentur. Iecur refriorarat,extinguit interiorem calorem,reprimit Choleram,medetur pu,tulis oris,ati Iinguae ex casore Obortis.
Proserpinata. Centum nodia.CorripioIa minor,
ANNOTATIO IN PROSERPINATA M. PROSERPINATAM Plinius lib. 2 .cap. 32. SangUinariam Columella uero Sanguinalem appellat. Nec fuit Romanisse Ploribtis,ut Marcellus inquit, alia nominis ratio quam exui&usu
482쪽
eius, i sentientes sanguinem expuentibus, cruentis ire intestin C rum torminibus eam mederi, ex meliore hac potestate nomen illi fecerunt. Graeci contra a seminis copia, uel geniculorum quos habet frequentia, Polygonon eam appellauerunt. Siquidem Graecis Gonos Renitura & semen, Gony uero genu est. Hanc herbam v
rum Gramen esse medici recentiores perhibent, quare ubicunqtae Graminis mentio habetur,non alia utendum est. Magnam ei iniuriam facimus, quae cum multis nominibus celebretur, re uarias in se uirtutes habeat, eam tamen pedibus nostris calcamus. Duflex
eius genus est apud Dioscoridem, nempe Polygonon mascula Polygonon foemina. Mascula, numerosos, graciles Sc teneros ramulos habens,geniculis interfectos,graminis modo per terram ieris pentes. Folia rutae illi sunt, Iongiora tamen & molliora, & singulis solijs adnatum semen. Foemina autem singulari catale exiguus frUtex est, harundini similis continuatis geniculis, & in se ipsos tuba rum modo farctis: circa quos piceae similia folia in orben exeunt. Centumnodiam quoq; Latini eam appellant a multitudine nodorum. De hac quoq; supra tractatum est in Gramine. DESCRIPTIO. Proserpinata habet sangulares & molles ramulos cum teneris geniculis,per terram se propagantes,& singulis lams semen adnatum H habet, flores ei sunt albi ais rubri, atq; haec est mascula. Poemina V habet teneros ramulos instar hariindinis, radix nullius e uius. Gaudet nasci secus fluuios, quidam appellant caudam UUbis. TEMPER AMENTU M. Proserpinatat umectat in secundo,N refrigerat in principio ter
Succus in potu sumptus prodest sanguinem excreantibus, tollit
Idem potus & umbilico illitus, tacit ad stillicidium urinae, lanas
Proserpinata cum uino dc melle cocta, sanat recentia uulnera i Potio uulneraria. Accipe succi Proserpinatae,Saniculae&Brasi cae,sinoularum manipulum, Sc exprimatur permisceaturq; cum qua Sambuci.Haec potio sanat quaelibet uulnera.
Succus Proserpinatae auribus instillatus, tollit fluxum Purulem tum. Fistulas quoq: sanat infusius. Idem bibitur cum pipere longo aduersus quartanam, matutino tempore tribus diebus ex ordine sequentibus.
483쪽
A Herba ipsa cum uino Sc aqua bibita, prodest contra omne sei,
gus,febrem morsu Suenenatorum.Vrinam ciet,purgat uesicam. Contra apostemata pectoris, Accipe succum huius herbae, ScoIeum rosiaceum eodem pondere, butyroq; admisto temperabis si mus, oc thoracem inde illines, alias apostemata corporis, vitulaturo Proserpinata uiridis contusa,vulnera sanat. Genitalium ulceribus egregie medetur, cum uino decoctus suceus,addito melle. Contra stomachi ardores, sanguinis excreatio nes,quae serpunt, sacros ignes, inflammationes tumoresi 8c uulnerae emplastri modo folia utiliter imponuntur. Proserpinata in rubro uino decocta, omnem puram alui,uomitatum,excreationem sanguinis Sc superfluos menses sistit. Itidem ecpellit omne uenenum: calculum potenter pellit,omnem calorem interiorem sedat, sanat omnem exulcerationem internam.
DE AQUA PROSERPINATAE.Herba tota cum radice conciditur Sc distillatur in medio Maii. A qua Proserpinais mane,meridie S uesperi singulis uicibus iiij.
Uncos in potu sumpta, nimium fluxum alui sistit. Prodesse con trafebrem quae cum calore invadit. Sacris ignibus medetursinteolis imposita. Confert quom contra omnem dolorem uulnerum si h y xysipelas uel inflammatio accessit, si inde Iauentur,& linteolo etiam imponatur. Purgat renes,pessit cuculum lumborum, citurinam, aperit obta structionem eiusmodi membroriam. Prodest pueris N adultis contra lumbricos, in potu sumptat f cit ad putridas gingiuas si inde lauentur, medetur nigris pustulis linteolis imposita. Omnes calores extinguit tam intus quam laris.
Protentilla. Tanacetum agreste.
484쪽
PROTENTILLA uulgo ab Herbariis dicitur,quam nonnuli limedici Tanatatu agreste appellant,folia Tanaceto ferme similia sunt. Posset quo ob formam parua Agrimonia uocari,cui quoq; non dissimilis est. Apud Plinium & Dioscoridem certa nomenclatura ei attribui adhuc non potest. Hieronymus Boch putat esse Millefolium magnum. Germani eam appellant silenserit aut in enlim,quia anseres hac herba ualde delectantur. DESCRIPTIO. Protentillae talia super terram serpunt absq: caule flores habet Iuteos,ad similitudinem florum rumicis, nasci gaudet secus uias redc in locis aquosis, fere similis Tanaceto. TEMPERAMENTUM. Calefacit atq; humectat, ut Barbari tradunt. v I RES AC IUVAMENTA.Cum absinthio usurpata,interficit lumbricos,pellit colicam.
Ad Tenesimum, Hanc herbam in uino decoque, ac ita calidam umbilico impone ,ea absq; dubio auxiliatur. Succus eius cum uiano sumptus, tollit Colicam ex frigida causia procreatam. Succus etiam exterius uiuneribus illitus, prodest. Herba ipsa in uino decocta, colicae quo medetur. Itidem confortat membra, sit inde fricentur.
Eadem herba cum aqua Sc sale decocta Sc potui data, subuenit
ex alto delapsis,dissoluit atq; expellit sanguinem concretum. DE AQUA PROTENTILLAE.Herba ipsa cu radice conciditur, bc a Iulio um: ad Septembrem distillatur, A qua hye vi aut viij.diebus mane ac uesperi singulis uicibus duabus aut tribus uncijs in potu sumpta, alba menstrua mulieru sistit. Eadem oculis instillata defluxionis impetu pellit,medetur quominuersis palpebris, si inde illinantur. Oculis indita prodest con
era caliginem,albuginem,maculas at pustulas eorum. Vulnera sanat, si ex ea lauentur, & linteolis imponatur. Herpetem depclientem quos sinat. si spina dorsi inde fricetur, tollit dolorem. DE AQUA EX FLORIBUS PROTENTILLAE. Flores eius quando plene fuerint maturi,in Balneo Mariae distaiandi sunt. Haec aqua mane ii ieiuno duabus aut tribus uncijssumpta,per aliquot dies,omnia membra hominis confortat. Prodest contra uertiginem capitis in potu sumpta Sc fronti illita.Tollit catharrum& destillationem oculorum lippientium, facit quoq; ad humida id cera linteolis applicata, humiditatem enim per Poros educit.
485쪽
R V H L L L A, Hieronimo nobilissimo Herbario inter
Consolidae species numeratur. Multae sane species sunt Consolidae quae enumerantur a recentioribus medicis de Herbarijs,quarum nulla sit mentio apud antiquos autores. Hieronymus ponit Consolidam mediam uel minorem,cuius triplicem lacit disserentiam. Primae quidem nomen indit Germasium,abruneis,flore purpureo. Alteri, fult est Fuiit et, flore ueneato, Blam. Et tertia nomen maiuscular, leutonice moeringet, sine floribus, figura Belae, folias paulo exilioribus. Habent sere eas. dem uires,sed Prunella usitatior est ad affectus oris at gutturis,&ad linguar ardorem, valde enim sanat 3c refocillat, ore atq; gutture inde colluto. DESCRIPTIO. Prunella caulem habet crassum qui ad Balsamitae modum fert herbam,&in Martio ac Aprili florem veneto colore producit:
486쪽
TEMPER AMENT UM. Calefacit alg desiccat in tertio gradu.VIRES AC IVV AMENT A. Succus huius herbae cum aqua rosacea temperatus, capitis impositus, dolorem eius sedat. Idem cum uino permistus ac in potu sumptuS,Uenenum ex moris sit uenenati,tollit.H erba ipsa elixa Sc temperata cum oleo amygdalino, re lucco malorum granatorum, Zc sumpta, medetur calidae tum. Pellit apoplexia dc Ienit stomachum cu aceto elixa ac mandata. Cum farina hordeacea temperata ac oculis circumlita, calorem inde repellit. Itidem dolorem gutturis sedat. Radix cum farina hordeacea temperata,medetur sacris ignibus. Suc cus eum oleo rosaceo ac aceto mixtus,dolorem capitis tollit, si illinatur. e Herba ipsa cum aceto contusa, atq: cerussa admisia, Iocos caliado illita, calorem repellir. Cum aliis bonis herbis permista 3c manducata, malos humores per inferiora expeII t. Praesens remedium est asscob,Sc oris utierabus serpentibus.
DE AQUA PRUN ELLAE., Tempus distillationis eius est, ut herba, caulis, 3c flores concu' dantur & distillentur in exitu Ma .
A qua Aunellae tollit putrefactionem oris. Temperata cum oleo rosaceo N aceto,& temporibus illita ala rem capitis discutit. Cum aqua rosacea permista,capiti quocu medetur. Eadem mane Sc uesperi singulis uicibus quatuor unciis in potu sumpta,prodest contra puncturam qus in latere sentitur, SO contra apostemata interiora corporis,extinguit inflammationes,succurrit imbecillitati cordis. Eodem modo pota, sacros ignes Sc herysipelata sanat, tam in adultis quam in pueriS. Mane in potu quotidie sumpta,pra seruat a peste ,expurgat P Aus,3 tollit stranguriam. Prodest contra tertianam re quartanam sebrem, Itidem pota medetur muliebribus quibus matrix intrinsecus imcipit putrescere Sc suppurare, ex ea enim sanantur Facit ad uulnera, si inde lauentur, atq: si ea linteis imponatur. Facit ad aleolam N exulcerationem oris, ore inde collato & gargarissato, putrefactionem enim N ardorem atque pustulas oris
487쪽
RVNORVM uaria sunt genera, S innumerae disserem ad fi liae. Prima Iaus Damascenis tribuitur, nigra cute, carne suaui, rotundo ligno, exili nucleo. Habenti nomen ,ut Galenus inquit,a Damasco Syriae monte,in quo nascuntur. Se cundas partes sibi uendicant Pertigona cognomine, Iberica uocata, quoniam primum ex Hispania uenerunt, ut inquit Aetius, succidulcioris, duriorisque carnis, Saul gustu, ea parte qua solem spe ctant, Purpureo nitent colore, aduersia candicant uel subrubent, utram pressa digitis internum os dimittunt. Alia coloris cerae exeandido in luteum pallescentia, qUar cereola uel c erea uocitantur. Commendantur maxime quoq; quae Pruntdactyla, a Iongitudine digiti die a, purpurea, suaui carne, Quata pomi specie, insitionis mangonio nusquaim non nastentia. Pruna ut ficus exiccata', utilia permanent,usuiq; per annum refert antur commode. Siccantur pruna insole per crates loco sicciore disposita. DESCRIPTIO. Prunorum qusdam sunt alba, qUsdam rubicunda, coerulea, aecerea,alia citrino colore,floreS Producunt,colore roseo. v I RES AC IUV AMENT A. Habent omnia uirtutem molliendi aluum, Sc mutandi naturam hominis.
Pruna Damascena Sc Armeniaca uiribus praestant. Austera Pruna in principio secundi gradus,natura sunt humida Sc frigida, virtutem habent purgandi, & laxandi, corriguntur Tamarindis
488쪽
Ex carne eorum conficitur electuarium quod ad multos affectri conducit ex calida causa prouenientes. In Armenia Pruno perforatae Scammoneam indunt, deinde argilla iterum obturant fora men .Pruna quae in tali arbore crescunt,subducunt aluum,& ualde ''Nigra Pruna atram bilem expellunt. Alia stomacho sunt noxia, parum alimenti praebent. Pruna emolliunt uentrem,prssertim recentia, sunt dissicilis concoctionis si nimium edantur,potissimum ijs qui frigid o sunt stomacho. Sed siccata stomacho non adeo sunt nociva. Gummi manat ex Pruno arbore quod ad multa conducit. Id frangendis uesicae calculis cum uino bibitur.Ex aceto infantium impetigines idem sanat. Folia huius arboris in aceto coquuntur,si antiqua ulcera inde ia
Nigra Pruna magis probantur, quia uentrem laxant, Sc Chia ram refrigerant. Recentia magis laxant quam siccata. Decocto Hunorum saucium, S gutturis inflammationes utiae ter coIluuntur.
ANNOTATIO IN PSYLIUM. PS YL ION a Latinis herba Pulicaris dicitur, uel quia Pulices tagat, uel quia semina pulicibus similia habet, A Grecis Cynoce philion dicitur, quia flores canino capiti non dissimiles habet. Est& altera herba apud Dioscoridem, que Co Za Pulicaris,haec amrem simpliciter Pulicaris dicitur,ne hoc alicui errorem pariat. DESCRIPTIO. Psylium folijs est flaccidis, caule oblongo,in summo duo aut tria capitula habens, in quibus semen continetur nigrum instar pulliscum, cuius usus est in medicina. Gaudet locis humidis.
489쪽
A TEMPERAMENTUM. Refrigerat atq; humectat in secundo gradu.vIRES AC I UUA MENTA.Subducit aluum, Sc naturam hominis mutat, si quas eo utatur
Exterior cortex seminis natura refrigerat,modicumi Herieni in se continet, Propterea semen contundi debet, &in aqua lauari ut interior materia exeat, sic potest in medicina usurpari. Semen cum oleo rosiaceo permistum, omnes dolores exterioreseorporis pellit,qui ex calore oriuntur,si emplastri modo imponat. Idem contritum Sc aceto temperatum, & emplastri modo cali dis pustulis impositum, calorem educit. Prisertim autem ita contaducit ad herysipelata.. Ad calorem si foris corpori adhibeatur magis prodest,quam si intro sumatur semen. Semen sub lingua retentum,sedatiustam, prodest contra sceliatem linguae, s ex calore prouenit. Semen in usu honti imponio tur in dolore Sc temporibus ex aceto, & rosaceo aut posca.Psyllion in aqua cu radicibus coctUm tenesmo imponitur: Item Ombilicis prominentibus, & infantium ramici, uetustis uIceribus Prodest. Omnibus articularum morbis selatare est semen huius herba E madefactum in aqua, admistis in heminam seminis duobus resinaeeolophoniae cochlearibus, thuris uno. Podagras idem refrigerat, dolorem Sc tumores luxatorum tollit. In quam domum uiridis inferatur herba, pulices arceri perhi tantur. Succus uerminosis auribus,aut fluxione tentatus instillat.
490쪽
ANNOTATIO IN PULEGIUM. v LEGIUM nota passim herba, magna ei cum nepeta 8c mentita societas: foemina in eo esticacior,ut Plinius
et inquit, florem habet purpureum, mas candidum, Utriis
a Did usq; recens incensus pulices necat: unde & nomen Pul gio. Quotidianus Pulegium olim ueteribus in sanitatis usu Chus: unde in s ale seruabatur aliorum, se amorum modo, ut autor est Columella. Graeci etiam Blechona mutatis literiS uocauere, onLam pecus,gustato eo dum floret balatu compleatur. Est & Pulegi, uin sylvestre, rigano simile,foliis minoribus quam sativum. DESCRIPTIO. Pulegium maioranae formam repraesentat, cauIem habet mos iem,flores coeruleos,in terra se propagans, odorem habet honum,
dc gaudet locis humidis. TEMPER AMENTUM. Calefacit atq: desiccat in tertio gradu.vIRES AC IUVAMENTA.Pulegium, ut inquit Agineta, calefacit Sc attenuat, AO decoquit
uehementer, Quamobrem ex thorace &pulmone, humida,crassa, glutinosas facile facit expuere. Pulegium quando flores gestat colligendum est , tum duos an cnos synceris uiribus durat. Nepeta, Pulegium, N Origanum, easdem sere uires possident, unde & fgpius unum pro alio sumitur. Contra corporis pruritum Pulegium in aqua decoques,&inde prurientem scabiem lavabis,& bonum erit remedium. Contra inflationem uvisse, mulier decocto Pulegq aluum laue bit,hoc auxiliatur. In uino coctum ac bibitum a mulieribus, menses ducit. Pulegium grauidis sceminis in cibo non conducit,quia abortus ita timendus esset. In potu uel in cibo assiimpium,secundas expellit. Cum melle & sale permistum, auxiliatur paralyticis Schactis membris. A sthma tollit cum melle permistum atq intro sumptum Contra tormina intestinorum, accipe duas partesuini, Sc cum Pulegio decoque, eoq; utere. Vel Pulegium cum aqua mulsa uel
ceto sume ita etiam opitulatur.
Ita sumptum medetur etiam uiperae ictui. Qui assi due somnolentus fuerit accipiat recens pulegium,ac sub linguam ponat,& in ore contineat,saepius em ita recens sumptum, auxilium adfert,& arcet somnum. Obmutescens accipiat Pulegium ac in bono uino uel aceto elimum,linguae admoueat,hoc loquelam cito restituit,