장음표시 사용
531쪽
A ieiuno sex unciis bibita, absq; noxa potenter aluum soluit. DE AQUA FOLIORUM SAMBUCI. Anteriora cacumina, Sc talia tantum distillari debent in medio Mam Ea aqua conuenit calidis cruribus ae putridis ulceribus,si saepius inde abluantur,& per se iterum siccentur. DE AQUA FLORUM SAMBUCLFIores bene maturi etiam in Balneo Mariae distillantur. Haec a qua mane & uesperi singulis uicibus tribus uncqs pota,
emollit thoracem. Prodest contra tumorem Sc aquam intercutem, aperit obstructionem iocineris,lienis,atq; renum. Pellit febrem tertianam, expurgat omnes fluxiones ex atra bile Prouenientes,cora roborat stomachum. Sex unci s semel hibita,purgat omnes humores per inferiora,atis
Oculis indita calorem extinguit: in potu sumpta, ater oculisinis stillata,dissoluit oculorum albUgines. Facit ad tremorem manuum, si mane ac uesperi ex ea illinantur, ae per se iterum siccentur. Prodest quo contra escera inueterata refrigerata, si inde I ea fuerint,vel linteolis imposita,etiam medetur.
NOMEN CLATURAE. Sanguinaria. ANNOTATIO IN SANGUINARIAM. ANGUINARIA uu aris, ut Hieronymus Tragus scribit, est herba quaedam rubens, cuius succus ut purpura tingit,nascitur que stercorariis, haec soldanessa ab alijs dicitur. Sunt autem multae herbae, quae hoc nomine donatae sunt, suntq; radices, sunt lapidesta gemmae, quae singula sanguinaria dici possunt. Quidam radicem illam quam Herbarii Tormentillam uocant,ueram sanguina Tiam esse uolunt, quae miram habet astringendi facultatem. AIqBursam pastoris quae a Germanis Deschel multuocatur, Sangui.
Mariam nuncupant. Praeterea Polygonon hoc nomine a multis imsigni tur,tam uaria est autorum de hac herba opinio.
532쪽
DESCRIPTIO. Sanguinaria caulem habet procerum, ferme ad cubiti Iongitvidinem,continenteni rubra genicula. Est autem haec herba maxumis praedita uirtutibus. Radix huius herbae magis in medicina Probatur. Refrigerat atq; desecat in secundo ordine. Haec radix in manu retenta, tantia emcit quantum uerus Hemata thites,ita ut in fine mensis Augusti effossa sit,est rubicunda haee ra dix' durat annum. Qui sanguinem expuit,edat puluerem ex haeradice. Cui sanguis ex naribus nimium profluit,radicem hanc in manu retineat ea sanguinem restringet absq; dubio in quibuscunque locis haec herba nascitur, omnes aliae herbae ad macium unius passus tuis sunt a serpentibus.
idem sunt: herba est aromatica,grauiter spirans, nos lingua nostra Saturey Iommoder3rmocleam vocamus. Est autem Thymi species: COIumella autore,cum ait: Et Satureia Thymi referens Thymbrps saporem. Vbi tamen sentit contra Alios autores Thymbram nonnihil a Satureia discrepare. Sic ae Quintus Serenus Saturesam speciem Thymbrae notavit. Satureiam a satyris nomen traxisse comminiscuntur,quod pronos facit in vetanerem, ut Plinius secundus ait, uel a saturitate in qua libido inest, Momen accepit,ut testatur Platina.DESCRIPTIO. Satureia herba est fruticosa, floribus teneris,stirpe referens folia
533쪽
SIMPLICI B. ME DI C. ast A serpilli,ssores erens coeruseos,multum seminis producens, Daudetque locis petro sis. Nascitur & in hortis satiua Satureia, sed ea non adeo est efficax. TEMPER AMENT UM.
Calefacit ates desiccat in quarto gradu.vIRES AC IV v AMENTA.Haec herba sumpta cum colostro accommodata est peetori refrigerato,quod expurgat. Ex hac herba siquis bibat, medetur in syncopen cadentibus. Ita quom sumpta prodest contra uitia iocineris, Ilanis 3c stoma chi, mundificat locos muliebres. Gravidae uitabunt hanc herbam,& eius odorem. In uino cocta Bil membris paralyticis imposita remouet inde dolorem. Eadem trita& uentri superposita, ut Plinius secundus scribit,
Partus etiam mortuos expellit,urinam mouet.
Ex uino pota, lethargieos letaliter dormientes excitat, ae capiti eorum cum aceto frequenter infusa. Stomachum nauseantem,uel in ovo sumpta,uel pota confirmat. Contra animalia quae aculeatis ictbus saeuiunt, non utiliter ad hibetur. Sa tureia Sc serpyllum sin t condimen ta pauperum, quia hus si alii cibi parentur,inducunt appetentiam ciborum, stomacho accommodata sunt, excitant Venerem. Satureia, thymus d c Serati pillum fere ijsdem uiribus sunt praedita.
Priapis US. Aphrodisia. Satyrion. Satyrium.
534쪽
ANNOTATIO IN SATYRION. SATYRIO nomen secerunt,ot Poeta cecinit panes, S in Uentarem Satyrorum prona iuuentus: uel ut Virgilius Marcessus inta dicat, quod primisyluestres dia colludentes nymphis, per systias di antra, ad firmiorem Venerem eam inuenerunt,uel quod ad eam uoluptatem natura sua ipsi potentiores, quae ad eandem venerem homines duraret,herbam a se uocari permiserunt Duo genera Schrionis sunt, ut Plinius inquit: v na longioribus sol is quam oleae,
caule quatuor digitoriam, flore Purpureo, radice gemma ad foramam hominis testium, alternis annis intumescente, ac residenter haec mas esse creditur. Altera Satyrion Orchis cognominatur, refcemina esse putatur: distinguitur internod sin ramosiore frutice, radice fascinis utili. Herbaria autem Satyrion sceminam Palmam Christi appellant,de qua supra dictum est.Multo plura genera Satyrii inueniuntur,de quibus uide Brunsialsium, & Herbarium Hieronymi Bock. DESCRIPTIO. Satyrion soliis est crassioribus,mollibus, uiridibus. Radicem haebet cum bulbis instar testiculorum cohaerentibus. Haec gaudet iocis cultis. TEMPERAMENTUM. Calefacit at humectat in tertio ordine. Satyrion inquit Agineta, humidi est temperamenti ac calidi: item fla tuosum, unde v eneris appetentiam facit. virtutem habet attrahendi, re praecipue iacit ad morbum articularum Sc arthritim v I RES AC IUVAMENTA.Radix cum uino decocta ,stimulat ad venerem Sc coitum.
Satyrion paralysii optimum quod haberi potest remedium est,
Accipe radicis Satyria unam drachmam,& radicis AZari let quia drachmam,hoc cum longo pipere permistum, Pondere tertiae Partis unius drachmae,& circa noctem quando cubituitur,sumptum, ad Venerem reddit potentem. Maiorem radicem, ut Dioscorides testatur, si edant uiri, marespcncrari dicuntur: si minorem foeminae,alterum sexum.
vinum decoctionis Satyrii uel radix in gallinarum iustulo decocta,libidinem plurimum excitat,in Uit v igonius. Uleeribus diffcilibus,herbs priapisti, id est Satyrn,inquit Apuleius radices tunsas impone,& repurgat, Sc cicatrices claudet. Succo eius oculos inunges, S lippitudinem & dolores tollet sine mora. Si quis mulierem subagitare non poterit, herbae Priapisti radicem, id est testiculum dextrum, quia maior est, & piperis albi grana
535쪽
grana a. . mellis unc.i .in uino optimo dissoluat, Sc de hoc mediis camine pondo scrupulorum p. per triduum sumat. Mulieres Italiae, ut inquit Aggregator, radicem tritam mini. strant cum lacte caprino, ad excitandam libidinem. Cum melle rosaceo mundificat uulnera. Arietibus Sc hircis, ut Plinius inquit, segnioribus in potu datura SarmatiS. Equis in potu datur, ob assiduum laborem pigrioribus ad colocum e uim eius res inguit aqua mulsa, aut lactuca sumpta. DE AQUA SATYRII. Radix circa exitum Ma dis illatur. Aqua Satyrij mane ac uesperi singulis uicibus pondere trium unis clarum pota, corroborat stomachum, adfert calorem, dc excitat
Eodem modo id erum profligat,& ciet urinam. Sanat omnia extranea & interanea uulnera, potum pondere
536쪽
ANNOTATIO IN SAXI FRAGUM. SA XIF R A G V M & saxifraga, tum etiam saxifragia L atine ditacitur a Graecis uero Empetron, quod in locis petrosis nascatur,& frangendo in uesica calculo plurimum sit utilis. In hac herba uatariae sunt ambages,quoniam multae sunt herbae, quas uulgus saxi pas appellat. Quidam Pimpinellam pro Saxifraga sumunt, alii herbam alteram Pimpinellae similem, alia tormentillam accipiunt, alia a nobis uocatam Sancti Petri herbam,uerum nulla harum cum saxifracia Dioscoridis conuenit. Hieronymus Herbarius quatuor species laxisragiae ponit. Maior scilicet quae floribus est albis,caule subrubicundo, radice exili, cui uelut lentis, uel pisorum noduli ad haerent, qu od semen eius esse ferunt.Minor omnibus agnita humi reperis, in petrarum summis, cui uulgo nomen Oxyeis fraui, eo quod Ischiadi praecipue medetur. Tertia, alba quae milium solis, Germanice dicitur. Quarta cui Athahengi Arabico uocabulo nomen secerunt. Pimpinellam quoq; quintam speciem Saxifra se esse Hermolaus testatur. DESCRIPTIO. Saxifraga herba est cauti simplici,ssombus amas, gaudet nascisci eis montosis. Radices eius sunt candidae fc rotundar, ad labarum similitudinem, TEMPERAMENTUM. Calefacit atq: desiccat in tertio ordine. v I RES AC IUUAMENTA.Radicis eius usus est in medicina, Sc optime prodest stillicidio
Calida & sicca est in tertio gradu,inquit Platearius,uirtutem hahet diureticam,expulsivam, Sc extenuatiuam. Calculos arrodit ae' Herba haec in uino derecta S potu sumpta, facit ad diabetieam passionem. Sussitus factus ab inferiore parte ex radice eius, idem
y Saxifraga, semen petrosellas, semen quinquefolia,& milium in
iis in uino decocta, prosunt contra calculum lumborum Sc uesicaerauxiliantur quoq; contra intestinorum tormina, dc praecipue comtra stranguriam.
Pulvis saxifragiae in ovo sorbili si edatur, stranguriae quos meis
Saxifraga cocta in uino,& mox Pota febricitantibus opitulatur, ut Dioscorides testatur, Stranguriae prodest, singultum sedat.Cai culos renum 8c uesicae frangit, urinam ciet, purgat iecur, renes aeuesicam. Hoc etiam usurpatur contra coxendicis dolorem.
537쪽
DE AQv A SAXI FRAGIAE. Saxifraga eum tota substantia in medio Mais dimatur. Aqua eius quotidie singulis uicibus tribus unci s pota franstitealcusum renum Sc uesies,medetur ischiadi, ciet urinam,pumat rones &uesicam. V EANNOTATIO IN SCABIOSA M. SC A BI O s A est una ex herbis quae apud antiquos non reperiuntur. Pandectarius scabiosam apud Dioscoridem Stoeben intera pretatur, sed reclamante Hermolao Barbaro, cuius haec in CoroIIario uerba sunt. Si Steba idem est quod phleos, id quod uidetur asserere Plinius,errant qui Stoeben pro ea herba capiunt, quae uulgo scabiosa uocatur,folio Erueae hirsuto, non tamen aculeis hsrente,coerulei floris,ex qua Bc scopae fiunt. Potius ea esse uideretur Seahiola,qus ab Aetio Phra uocatur,ut Ruellius testatur,ab scabie, ut nomen praetendit, cuius ustae fumo arborum Erucae moriantur. quamuis non satis habeatur compertum. D. Hieronymus Boch contendit eam esse herbam, quae a Dioscoride Miam uel Cicon
mocatur,quae medetur uerrucis.
538쪽
DESCRIPTIO. Scabiosa est herba quae inferiore parte super terram serrata ha bet folia, caulem non adeo crassum, flores cceruleos instar morsus diaboli,folia penetrat uena quaedam spadicet coloris. Radix est obscuri colori TEMPERAMENTUM. CaIefacit & sicca esst in secundo ordine. Natura ualde de siccae, propterea in aqua decocta& pota, facit ad dissenteriam, aures fimentes,oleo indita. v I RES AC IUM AMENT A. Decoctum huius herbae conducit manantibus uulneribus,inum teratis ulceribus, sis inde abluantur & mundificentur,& postea se cos eius linteolo imponatur. scabiosa cum rubro uino decocta.
eo uino siccantur omnia ulcera, qus contra natura, manantia sunt.
Ita scabiosae contusa, ualde prosunt contra fluxum Hemo rhoidum,quem statim restringunt imposita. Oculis cruore ab ictu suffusis,solia illinuntur. Scabiosa usurpatasacit ad omnem malignam scabiem in cor tare,S praesertim ad Lepram. Ex hae herba si quis hibat, ueIaqua inde dictillata, discutit atascessus circa thoracem. Succus eius in potu sumptus,necatio riacos in uentre,3c tollit omnia ulcera interiora corporis,oc praecipue
apostema pulmonis,si inde quishibat. Succus scabios R&sulphur in. puluerem redactum, Sc Iitharn
rum, cum oleo Laurino permistum ad unguenti modum, hoc sc hiem curat cuti infectae illitum. Scabiosa cum viantagine in acetore aqua rosaeea decocta,& calidis ulceribus atq; apoliematibus imposita, ea natura refrigerat. Eadem cum Taxo Barbato, si coqua
tur prodest ad anum procidentem,& hemorrhoides,huic decocto insidentibus. In uino decocta N pota, opitulatur contra puncturam lateris. Succus scabiost medetur cuiuis scabiei,balnea inde parata idem prestanimecat quoq; furfures capitis, si caput inde lauet. DE AQUA SCABIOSAE. Folia ae radix simul concisa distillantur circa exitum Maij. Aqua scabiosae per diem ter aut quater, & singulis uicibus tribus uncijs sumpta,facit ad angustiam pectoris,& ad ipsius apostemata.
Mane meridie Sc uesperi singulis uicibus ad tres uncias pota, opitulatur contra punctionem laterum. Prodest contra abscessus in corpore,contra pestem,uenenum, tussim Ss omnem immunditiam interiorem corporis. Supradicto modo in potu sumpta,med tur scabiei, Sc impurum sanguinem emendat, abscessus exorientes in corpore discutit,sanat uulnera tam exteriora quam interiora,linteolis imposia. Purgat
539쪽
Purgat puisonem,pellit tussim. Lisdem uiribus pollet, quibus aqua Consolidae regalis. Oculis me detur instillata. Prodest ad foramina membri uirilis instillata, atque si ex ea
Medetur mariscis, impetiginibus 8c herpetis. Medetur quo leprae,pustulis pestilentibus, ut Carbunculo.
scolopendrion. Lingua ceruina. Scolopendria. Ienetica. ANNOTATIO IN s COLOPENDRION. SCOLO PENDRION uulgus Herbariorum Linguam ceruunam appellat. Est autem magna controuersia de hac herba inter medicos recentiores. Quidam enim uulgarem linguam ceruinam putant en e Scolopendrion Dioscoridis, A splenon dictum. Alii ucro qui magis scopum attingerunt,credunt eam esse Dioscoridis Hemio nitin aut Phillitin. horum sane iudicio subscribunt doctissimi quique medicorum. Scolopendrion uerum,ut dem testantur,est Asplenon Dioscoridis,quae est: herba nascens in petris parietibusvopacis, sine caule, sine flore, e semine, Polipodij herbae modo intacitaris diuisa, ex inferiore parte aspera S flauescens, superiore autem uiridis. Haec cum herba quam linguam ceruinam uocant, neq;forma neq; Uiribus conuenit, ea enim constrictuam uim habet aedysentericis prodest,medici autem ea utuntur,tanquam herba ape riente,lienes ditatuente& calculos frangente, quas uires possidet uerum Scolopeiadrion , quod a Hieronymo Boch Germanice id est sylvestris lingua ceruina appellaturmascia . tur enim inquit in opacis & humidis sylvis. Hsc olim a Latinis Caliacis raga, Nab Arabibus Ceterach dicta fuit.Cordus eam Germata
540쪽
DEsCRIPTIO. C Seolopendria similis est figura Scolopendrae animasi, quod hahet quatuordecim pedes,uel polypodio. Gaudet locis petrosis, parietibus: Folia habet multa ab una radice prodeuntia quae a posteriore parte maculis conspersa sunt,ceu uiridibus collis, interius Psvpodio similis est, cum spadicet coloris caule Sc radice. TEMPERAMENTUM. Est subtilis naturae, & mediocris temperamenti. Calida enis
primo,& sicca insecundo gradu.vIRES AC IU U AMENT A. Folia eius in aceto decocta,miuuuntlienem, & exiccant humorem eius,decocto illo per xxxi dies poto. Eadem concisa dc in uino elixa, lienis tumorem pellunt, emPI
Folia contusa atq: hyssopo admixta,in uino decocta atq; vivira,
medentur morbo regio atq: stranguriae.
Si quis ex hac herba bibat,srangit calculum renum atq; uesicae. Scolopendria fere omnibus morbis remedium praestat. Lienimultum prodest in potu sumpta,uel foris imposita.
Si quis tapius bibat ex uino in quo scolopensia Sc Tamarticus decocta sint,illud tollit dolor m lienis abs* dubio. Vinum elixum cum Scolopendria Sc radice Petroselini illud poo tum prodest stillicidio urinae.
Scolopendria cum uino decoeta pellit calculum & Iithiasin,com fortat cor aperit iecur Sc lienem,medetur febri quartanae,sedat sin
oultum,educit cilorem ex omnibus membris.
In aceto decocta, & lieni impossita, sedat tumorem, puncturam 8c dolorem lienis. DE AQv A SCOLO PENDRIAE. Folia in Maio distillantur. Aqua Scolopendriae mane ac uesperi, singulis uicibus duabus
aut tribus unciis pota,prodest contra obstructionem cordis,mum disicat sanguinem, Sc corroborat cor, aperit oppilationem lienis, emollit lienem induratum,& aperit iecur. Eadem bibita, medetur febri quartanae, frangit calculum reis num Sc uesicae. Contra omnes calores prodest pota, & lineis pamnis superimposita. subuenit contra tumorem, & puncturam Iate. rum.Prodest contra grauia& horrenda somnia,qus ex obstructione lienis,& Melancholico sanguine exoriuntur.
Pellit tristiciam 3c Melancholiam. Dissoluit in potu sumpta sanguinem ex casu, ictu uel contusi