장음표시 사용
551쪽
' Sanos homines panis Siligineus meliuS corroborat, uerum aegrotis Triticeus panis magiS conuenit. Panis Siligineus male coctus, est origo muItorum morborum. Grana siliginis combusta, dc minutim contrita, cum forti uino, conducunt lippientibus oculis.
ANNOTATIO IN SINAPI. I N API, 3c Sinapis, dic Sinape media producta ligitur, ut Hem
molaus Barbarus testatur, Grscia&Napy uocat, quasiNaphy, tit Athenaeus interpretatur, quoniam acri ae proinde incommoda natura esse uideatur: addit Sc pusillo corpore. Sinapi uero dici putat, quia olfactum luminibus ossiciat ut Allium. Pythagoras principatum ei dedit inter ea quoru uis in sublime fertur, quia non aliud magis in nares & cerebru penetret, purgatiordi re ad usum mentis uegetiora illic oia reddat. Recepta ia pridem in viis & sanitatis usugst,nec hyeme ad intinctus quiccb frequentius,ubii cibis intermiscetur, gratissimo obsoniorum condimento, nisi acrimonia feruor ejsito non
552쪽
suo non sternutamenta tant sed lachrymas etiam cieret quod talum in Carmine suo Columella illi obiecit,dicens:Ses lacessenti fletum facitura Sinapis. Quinto die post satum sinapis comparet: eos semel sato, uix est liberare locum: quia semen cadens protinus
uiret. Tria ei genera:gracile:secundum rapitalijs: tertium Erincte. Optimum Aegyptium, praesertim ad sinapismum, in quo usure Syriaticum probatur. Est autem sinapisimus Proprie mediem mentum sinapi factum, quo noxium uirus ex alto partis elicitur,ut tradit Ruellius. Hoc postulosum saepe reddit locum,atroq; sugillat
rubore, sic parua cutis iactura, conuerso foras humore, uel in extrariorem partem erumpente, membrum seruatur. Sinapismus, ut Barbaros autor est,a Dropace distinguitur,quod Dropax cum piisce fit,sinapismus e sinapi conficitur,multos uehementior est Dro,
pace. Sinapismus quomodo fiat,& quibus utilis sit, dc quibus uitandus,pulchre docet Paulus Agineta. DESCRIPTIO. Sinapi crescit ad rapistri similitudinem, floribus Iuleis,paruis Aliquis,in quibus continetur semen album 3c acre. Gaudet autem nascim hortis, Sc ubi semel seritur, ibi quotannis sua sponte erumpit. TEMPER AMENT UM. Semen sinapi calefacit at* exiccat in quarto ordine, smsse est raporum semini, praeterquam quod raporum semen amarum est, resinapis semen acre est.
Probatur semen sinapi, quod intus est candidum Sc humidum,
etiam si recens sit. Virtutem habet calefaciendi atq; maturandi. UIRES AC IU U AMENT A. Est sinapi uis de natura caIefacere,extenuare 3c extrahere,utDioscorides inquit. Semen sinapi cum radice Enulae contusum, dc maturis apostematibus impositum brumpit ea absis ullo dolore.
Idem semen contusium,& cum aceto temperatum,medetur morsibus uenenatorum impositum.
Cum aqua mulsa permixtum dc gargarissatum, facit ad oris emulcerationem,Sc ad anginam.
Semen sinapis contusum,& cum ficis at cymino permistumae sumptum,medetur hydropi. Caput si inde illinatur,tossit Iethargum. Succus sinapis a ieiuno sumptus, bonam reddit memoriam. Idem medetur hebetibus oculis, & albuginibus eorum,inducit
Quicunm quotidie matutino tempore,duo grana sinapis degrintierit,eo die tutus erit ab Apoplexia. Semen
553쪽
Semen in uino decoctum atq: potum, medetur asthmati. Sinapi,pyrethrum.& Gingiber eodem Pondere sumpsa,SO mel, serosaceo permista,si os inde colluatur, 3 diu quo in ore hoc re, tineatur, expurgat cerebrum ex malis humoribus, unde grauedo capitis solet prouenire. Idem conducit ad decidentem uuam, Sctilcera gutturis. Qui cupit parare canoram uocem, accipat farinam ex sinapi, &eum melle subigat, pastillim: inde factis, unu quotidie assume, tum
Sinapi,ut Dioscorides tradit, commanducatum Nituitas capitis per os ducit 3c purgat. Succus eius dulci aqui mixtus,contra ton sillas & ueteres durata j in callum faucium asperitates, utiliter gargarissatur. Cit sternutamenta tritum sinape naribus admotum, eaq; ratione comitialibus succurrit, strangulatu uuluae procidenti hus. Et contra inexpugnabiles somnos quos Graeci Lethargos ducunt, deraso prius capite capiti illinitur. DE AQUA SINAPI S. Herba ipsa florens in principio Iunij distillatur. A qua Sinapis pellit uIcera pingiuarum,ore se ius ex ea colluto. Conducit ad membrorum mihi , si saepiusinde sistentur,in de enim uigorem,& carnem recuperant. Medullam ossium calefacit,si saepius ex ea fricentur, dc per se ite
Prodest contra frigidum morbum articulorum, si inde fricen, tur 3c iterum per se siccescant.
ANNOTAT Ib IN SE SAM v M. CES AMU M & Sesamam,nam utro modo dicitur,ossicinae susamum uocant: quidam hoc humenti, quidam leguminum generi adnumerant. Nascitur, ut Mali scribit, culmo ferulaceo,
554쪽
DE HERBIS, C AETERISQUEt folijs sanguineis,femine candido,ins a magnitudinem Iini, quod uasculis ut papauer continetur, radici simplici Sc alba. Theophrastus Sesamam reprssentat caule serulaceo flore foliaceo,ut Ilion,grana
eius in siliquis distincta,ut supini, sed peculiari quodam modos Pta. Deetiam pridem seri in Italia sesamurn,ut Vergilius MarceLIus scribit,pauloq; minus quam peregrinum,dc alienum modo es , quondam tam commune, tamq; omnibus agris satum, ut aequa eL set huius 8c aliarum frugum cura. Indicanti id quae tam multa de semente eius a Columclla Pliniog, dc ab aliis docentur. Semen eius dulce est 3c odoratum, quod minores aues,quales fringillae, passeis ras Sc carductes sunt,auidius appetunt. Graecia omnis eo ad dulciaria utitur, in panificio tritum reliquo pani compinsentes: mox in summa panis cute integrum addito liquore aliquo inspergentes, retineatur, 3c in coctura pani concorporetur. d pytus oleum ex eo exprimit, quo in cibo Sc alio domestico usu utatur,tanta copia, ut amplissima latifundia nulla alia fruge vireant. Sesamum nostra
aetate exoleuit, adeo ut iam nomen eius uix audiatur, quod mirum
est, quum tam multas habeat in sanitate 3c in morbis utilitates. Hi ronymus Boch medicinae herbariae magnus promotor, scribit S
samum in Germania nasci inter Imum, dc praecipue in Alsatia, Mapud Rhenum, dc uulgo uocari a lato dotiem Sc quia uirtus eiussit incognita, propterea ut Zietaniam, bc uilissimam herbam erum cari. Vide de hac re ipsius Hieronymi Herbarium. DESCRIPTI o. Sesamum herba est, qus non paru lentoris pingui et obtinet.
Calefacit in primo ordine,humectatq: in secundo. Sesamum, inquit Galenus, non parum in se continet, uiscosum 3c pingue: quare emplastrum est sc emolliens,ac modice calidum. Eiusdem facultatis est quod ex eo conficitur oleum: Sc herbae qumque decoctum similem uim obtinet. v I RES AC IUVAMENTA. eum Sesami pellit uerrucas,prurientem g scabiem, si illinatur. Cum oleo rosiaceo temperatum de temporibus illitum, capitis dolores lenit ex calida intemperie procreato
Nocet stomacho Sesamum,ut Dioscorides docet. Animae idem grauitatem facit, quoties commanducatum,intendentes haeserit. Discutit illitum sesamum, quae in neruis crassiora concreuerunt, prodest contusis N inflammatis auribus, nec minua ambustis etiam,stellionum 3c cerastarum morsibus medetur. Cum rosiaceo tactos ab aestu solis dolores capitis lenit et potest eadem in Dino decocta herba,praesertims contra oculorum inflammationes
dc grauissimos eorum dolores. D E
555쪽
ANNOTATIO IN SILER MONTANUM. I L E R montanum fere a recentioribus medicis appellatur,quod apud Dioscoride Seseli Massiliense dicitur,ut Antonius Musa, Rucilius, 3c Ottho Brunsselsius indicant. Pharmacopolae id corarupte Siseleos appellant. Seseli & sili Ac seli dicitur apud Hippocra tem, inquit Barbarus, unde orta confusio, Siler pro Seseli uocantio Din. Arborescitporro Siler, ut baculos rustici ex eo quos faciant, in aquaticis nascens. At seseli frutex non esst aquaticus, quod qui, dem aliqui distinguere putantes,non Siler, sed montanum siIer appellauerunt,id quod Massiliense est Seseli. A Dioscoride tria genea B ra Seseleos describuntur,figura longe differentia. Seseli Masusten, se, Aethiopicum Sc Peloponnesiacum. DESCRIPTIO. Siler montanum est herba sceniculo simili otia tantum aliquanto longiora re crassiora habet, caulem oblongum,in cuius cacumine est umbella, in qua continetur semen angulosum,longum dc
TEMPERAMENTUM. Calefacit &exiccat in fine primi gradus. Seseliae radix quidem, sed&fructus usq; adeo excalfacit, ut admodum urinam mouere queat. Sed & tenuium est partium,ut 3c comitiali morbo & orth Pnceis competat, inquit Galenus. v I RES A.C IUVAMENTA.Seseli erassosmconcretos humores incidit,'potenter educit. Cum uino bibitum facit ad diabeticam passionem. Tali modo sumptum prodest ad orthopnoeam. Idem cum uino sumptum, longos pipere admisto , auxiliatur
Contra frigora hyberno tempore cum pipere 3c uino, utiliter id hibunt. Ante concubitum si sumatur,promouet conceptum.
556쪽
Seseli in puluerem redactum, recum tostis carycis permistum,
Prodest contra obstructionem iecinoris lenis,renum dc uelace. Vinum in quo semen est decoctum,subuenit stranguriae. Radix Sc semen,ut Dioscorides inquit,stranguris, orthopnoes, suffocationibus mulierum ,comitialibus medentur,memes parmi trahunt. Interaneis omnibus prosunt,&contra ueterem tussim. Ipsum semen in uino haustum concoctionibus conseri,discutit toris mina:horrores febrium,quas uocant Epialas, coercet. Datur ad iuuandos caprarum re caeterarum quadrupedum partus.
ANNOTAT Iobs O LATRUM. So L A T R v M ab officinis dicitur,quod Latini Solanum appetis
Iant. Germani Nad istanen, quasi umbram noctis uocant,ex colore quem grana ipsa aut habent aut inficiunt. Olim satiuum erat, N. in hortis cum alijs oleribus seminabatur: nunc in hortis Maquosis locis sponte prouenit,imo dic cultoribus inuitis scatet: es talentum quoq; sim erat,ut Dioscorides inquit, nunc uero non ediatur. Nihil mali corporibus esse praedicat Xenocrates, cui hoc saluistare non sit. Quatuor eius genera a Dioscoride enumerantur: Satianum N hortense, quod omnes nigrum,a colore fructuS uocauerui.Mox Halicacabum cognomento, quod priuatim uesicaria a Plinio dicitur, rubente fructu, uuae acini figura, ab Arabibus Sc officinis
Athahengi uocatur:Tertium Solanum somniserum quod a Graeci Striclinon
557쪽
s IMPLICI B. ME DI C. a 3A Strychnon Hypnoticon dicitur et hoc semicat mustis ramis, den sis,
lignosis,fractu contumacibus,pinguium foliorum, cotoneaeq; mali similium planis,store grandi,rubro, fructu in siliquis crocato,ra dicelonga,subrubro cortice uestita. Nascitur in saxis non procul a mari. Quartum,Solanum manicon,id est furiosum. Huic soli iam Erucae simile, maius aliquanto, cauleS a radicemimios emittit decem aut duodecim ulnarum altitudine adolestentes: caput in cacumine oliua maius Sc latius, Sc ut platani pitula hirsiutius, fio rem nigrum, Postquam eo exuitur, racemuS exit rotiandus, niger, denis aut duodenis acinis constans, similibus Hederae corymbis,ut ar mollibus. Radice firmatur candida, crassa, caua, bitali. GLgnitur in montibus uento perflatis.
DESCRIPTIO. Solanum folia habet ad Sambuci figuram accedentia,cauIem I nem cum multis ramulis, flores fert candidos, ad modum herbae Chamepitheos,fructum producit nigrum, instar Iuniperi, & mouiem. Gaudet locis cultis. TEM PER AMENT UM. Refrigerat in primo ordine,& desiccat in secundo. Huius folia in medicina usiurpantur, quum adhuc uiridia sunt. v Galenus inquit: Solanum esculentum, quod in hortis nascitur, Eotum est omnibus: utunturq; ad omnia ea quae refrigerari ad stringis postulant,potest enim haec duo ordine secundo. v I RES AC IUVAMENTA. Folia empIastrimodo calidis apostematibus imposita, calorem
Exsolns contusis salem admisto, emplastrum conficito, quod prurienti scabiei impositum cito sanat. Idem stomachum ex tumol. inaatum deprimit Hoc emplastrum auribus applicatum, tollit ex eis fluentem sa
Solanum cum lithargyro, cerussa & oleo rosaceo permistum,cabitis illitum,tollit calidos abscessus. Succus solani cum aqua hordeacea in potu sumptus, facit ad abscessus stomachi,iecinoris 3c intestinorum. Succus cum oleo olivarum clystere infusus,fidat ieeur. Herba contusa calenti podagrae imposita,refrigerat& pellit di
Capitula eius quando uiridia sunt, sed nigricantia meliora sunt, contusa & tumidis pedibus illita,mitigant tumorem. Radix solani cum radice Scabiosae dc Rucae collo suspensia,medetur uariolis.' e iij
558쪽
DE HERBIS, CAETERI seu BFolia Solani refrigerant, & medentur sacris ignibus, & iaceri,
bus quae a serpendo herpetas Mocant. Eadem contusia & imposita, sedant capitis dolores, stomacha calentem podagram, oc omnem tumorem ex calore pro
Herba haec cum sue contusa.& emplastri modo adhibita,discutit abscessus secundum aures, quos parotidas nominant, Succo utiliter insperguntur, addito rosaceo infantes, in capitis ardore,quem syriassim dicunt, ut Dioscor. autor est. Quinetiam pro aqua ouo ue collyr si contra acres oculorum destillationes factus,ut eo inungantur, miscetur. Auribus in dolore utiliter instili latur. Sistit muliebres foeminarum fluctiones in lana appositus. Contra oculorum in maiore angulo fistulas,quas aegilopasu cant-itidem cum gallinarum rubente fimo subigitur, dc laciniae imiectus utiliter imponitur. DE AQv A SOLANI. Folia caulibus decerpta,quando acini adhuc herbaceo sunt e Ioee,distillationi adaptantur . - - A qua solani mane, meridie at uelperi linguIas uathus tribus unc spota, facit ad tumorem ex calida intemperie exortum. Idem praestatisi lineis pannis tumori imponatur. Antedieto modo sumpta edetur calculo. Sudorem eicit, xta aquae absinthqri tribus uncqs pota. Contra dolores occipitij dc capitis ex caIore procreatos optiuintur. Medetur calids podagre, dc sacris ignibus linteolis imposita,nus lapius iterum madefacere in ea aqua oportet. Autibus instillata dolores inde discutit. Sedat inflammata apostemata mamillarum Calidas anginas reprimit, ne strangulent uelocius, gargarietata refriperat iecur.& extinguit calorem.
Subuenit ruptis hominibus linteolis ruptum imposita. Insomnia prohibet in potu sumpta. Opitulatur quo bibita, si ex nos turno terrore pullius Uvae fuerint exortar,linteolis quos imposita dem facit.
559쪽
AsPAS GVS ab ossicinis extrita priore Iitera, Sparastus ducitur. Dicitur autem, ut Varro ait,ab asperitate, uel quoniam
ita Graeci nominant, Asparagos a Theophrasto dicitur. Est autem vi I J Asparagus,Alulis latiuus ,qui notior omnaeus est uuam tit debeat explicari: namg , ut Ruellius scribit, e radiculis quil umeant ipongias thyrsus primum exilit, cacumine in torvios turbina eo, quod tandem increscens explicatur in ramos praegrandes, quia hus iniunt folia capillamenti modo tenuata, quae Per uetustatem occalescunt in spinulas, florem fundit paruulum, quo decusso bacculae dependent primu uirides, quae tandem maturitate rubescuntieminibus refertae. Est Sc Asparagus erraticus seu sylvestris,qui ue luti lignescit& spinosa folia habet, profertq; stolones admodum exiles,qui si in hortis transferantur, nunquam grati sunt saporis. Eatiui dc hortenses Asparagi stolones oblongos producunt,qui facilime quidem coquuntur recelerrime ac deInde aceto Sc oleo conditi primis mensis edi solent pro acetar s. Hinc prouerbium de re quam celerrime perfici dicimus, citius quam asparagi coquantur. bseruandum hic est apud antiquos Grycos medicos Asparastum non tantum significare spinosi fruticis summim, quod edendo est. o quodq; priuatim cum tota planta Asparagus ubiq; nominatur sed quaecunm in oleribus & herbis prima germina ex terra prodeunt
re videntur. Germani Sto' uella uocant. Signi Dcatione hac Paulus Agineta in primo, de Asparagis caput intcriis psit. DESCRIPTIO.
Asparagus herba est succrescens in altitudinem,habetq: iuxta quodq; soliolum bacculam rubentem dependentem in qua semen nigrum emunde herba seri solet.TEM P ER AMENT UM. Natura calefacit Sc humectat,facit ad paralysim,morbum regi. um,dc stranguriam. v I RES AC IvvAMENTA.Fructus Sc semen in medicina usurpantur, 3c durant annum imeegris uiribus. Asparagus petraeus aut myacanthinus (hoe est agrestis autore Marcello. abstergit utis,sed calore & frigiditate medius est,ut inquit Agineta,renes N iecur obstructa re cludit,praesertimi radices& semen: Item dentium doloribus medetur. Asparagus in cibo sumptus prodest ad lienem ac iecur obstruisetium atq; induratum.
Radix in uino decocta, abri: dubio medeturtille iussusis.l ' ae iiij
560쪽
O Ex decocto asparagios si colluatur, sedat omnem orisudentuum dolorem.' Vtilissimus stomacho cibus,ut traditur asparagi, Cumino quidem addito inflationes stomachi coliq: coculis claritatem adserunt, uentrem leniter emo L.
ad uuluae desorem adicem cum uino dulci propinant. didem cum aceto decocta contra elephantiam proficit. Lumhorum re re, num dolores sedat. Asparago trito cum oleo perunctum, pungi Suiuestris asparagi ad praedicta omnia essicacior uis. Regium morbum extenuat.veneris causa aquam eius decocti bibi iubent ad heminam. Coctus tostusq; distillationes urinae, disticultateis ncibo finit, strangurias Sc lumborum dolores discutit, dysenter1cis orastulatur. Ad serpentium ictus succus decoctus uatit. Radix in aceto uinoq; decocto luxatis medetur. Si sanguis per urinam reddatur, semen asparagi, vel, cumini, ternis obesis in
uino, erathis duobus dari quinq, diebus Chrysippus rubet.
NOMEN CLATURAT. Spataea foetida. ANNOTATIO IN SPATvLAM: SPATULA foetidaetiit Ruellius indicatsherba est que apud Dioscoridem Xiphion dicitur, quam ossicinae propterea Spatulam foetidam appellant,quod grauem exhalet odorem. DESCRIPTIO. solitula laetida habet herbam iuxta terram ad plantaginis minoris speciem, cuius caules in cacumine gerunt semen trian Iarere copiosum, iuxta gladioli similitudinem, tetrumq; reddit odorem. Gaudet nasci circa septa& locos opacos. Non est sumenda