장음표시 사용
541쪽
SIMPLICI B. MEDIC. 26sA Saepius gargaraetata per diem, secat ad uuulam nimsum extenissam, Sc ad exulcerationem, asperitatem uel dolorem gutturis cito opitulatur.
Discutit utriusq; generis morbum regium in potu sumpta, suae venit stranguriae.
Sc ordium: Trixago palustris. Allium agreste.
ANNOTATIO IN SCORDION. SCORDIUM uulaus medicorum, Sc Pharmacopolam Allium
bluestre appellat, sed magno in errore uersitur, sunt enim diis Derta herbi & diuersam habent figuram 8c facultatem, ut pulchreae, ostendunt Ruellius, Manardus, atq; Antonius Musia. Duo enim uocabula sunt satis assinia.Scordion & Scorodon: Scorodon a Grscis Allium dicitur,& Scorodon agrion, Alsium sylvestre. Arabes in his uocabuIis decepti sunt, Sc Arabum imitatores loco huius uota cabuli Scordion,Scorodon intelligentes, Allium siluestre interpretantur,non uiderunt autem Scordion apud Dioscoridem, Allium non esse, sed herbam Trixagini similem, unde a Romanis Trixago PaIustris dicitur, quod locis palustribus potissimum crescat,Nascitur, inquit Dioscor. Scordion montanis&humentibus locis, sotatio Trixaginis,uerum maiore, nec per ambitum tantopere incisuris diuiso,odore aliquo aliij, amaro simul dc astringente sapore, Cau-Ies habet quadrangulos,in quibus rubescens flos est. Musti in m dicina usus Scordion olim fuit In antidotis Galenus palmam ei triis huit, quod ex Creta defertur et quanquam non sit improbandum, quod in at s nationibus inuenitur. Scriptum esse a grauissimis autoribus medicinae tradidit, corpora quae cruento genere belli caesa mansissent humi diutius insepulta,quaecum; supra Scordion pro rata iacebant, multo tardius quam reliqua sensisse corruptionis tabem, partem: cadauerum quae herbam contigerant, a putrilagi ne prorsus fuisse uindicatas. Scordotis quoque dicitur ab Hera
542쪽
DESCRIPTIO. Allium agreste est planta, similis uero allio, uerum in bulbis, ocherba minor est satiuo, nascituri ruri. TEMPERAMENTUM. Calefacit alii desiccat in tertio gradu. Flores in medicina ualde
Hi flores in aqua decocti ai P poti, pectus at cerebrum expuravant a malss humoribus. Bulbi eius a ieiuno manducati,lumbricos uentrIS necant.ln citi sumpti,subueniunt stillicidio uritas:uires satiui aliti superant. Allium agreste in uino decoctum auxiliatur contra stomachi, intestinorum dolores ex frigiditate,& flatibus prouenientes. Idem cum parietaria in oleo decoctum, & intestinis impositum, pellit dolores ex frigida intemperie creatos. Aqua huius herbe sere eisdem uiribus est praedita, a satius altilaqUa, SEQUUNTUR VIRES SCORDII. Scordio Dioscorides excalfactoriam uim attribuit, urinam peL sit,si recens in potum teratur. Sicca in uin o decoquitur, ad serpentium morsus. Efficax in rosionibus stomachi,urinis contumacibus, dysenteria,binis drachmis in aqua mulsa potis. Crassitudines Pectoris pumis
lentas extrahit. Contra ueterem tus. sim cum resina S messe in eclegmate firmitur,sicca Podagras ex aceto acri auca a circumlitas tedat. Menses admotum excit, uulnera contrahit, uetera purgat ulcera , N ad cicatricem cum melle perducit. Farina eius excrescentia in corpore compescit.
NOMEN CL ATUR AE. Scrophularia. Castrangula. Strangularia.
543쪽
SIMPLICI B. MEDIC. 266 ANNOTATIO IN SCROPHULARIAM. SCHROPHvL ARI A quodnam nonae apud Dioscoridem habeat, nondum satis compertu habetur,ut reflatur Ottho Bruns-felsius. Est aut trium generum,ut idem scribit,Maior scilicet Mianonae media, de maiore Simon Ianuensis sic scribit. Scrophularia herba quaedam dicitur, quae habet folia similia urticae, sed maioraec subnigra, similiter Sc tota planta stipitem habet re mim,duobus cubitis longum, in cacumine grana subnigra.Hsc a quibusdam Castrangula uocatur. sicaria quod dicitur,praeterea alii Urticam moreuam eam appellant,eo quod folia Vrticae simiIiahabet, non tamen urentia. Scrophularia minor, ut Pandectarius inquit,est testiculus sacerdotis, herba super terram expansa, cuius latia iunt pinguia ScrotUnda, flos eius croceus. Radix testiculis paruis plena,& albis. A Maio mense disperit,nec amplius cernitur. A Germanis dicitur
dicis hae c uocatu r,Chelidonium minUS. .
Scrophularia media, crescit folijs pinguibus, rotundis, colore glaucis, succulentis, caliculo palmi unius Ac semis, radice tortuosa Ac nodosa. Germanis uulao uocatur,rinabens autZot ei: mmdlSchromularia propterea dicatur, quod circa radicem quaedam tubera uelut Schrophaeas habeat, uel quod Scrophialas sanare Scdelare comperta sit. DESCRIPTIO. Scrophularia herba esst radice rotunda,quae longe Iateq: se intra terram propagat,nasciturq; in duro solore sere inter spinas. Inue nitur Noerunm in aestate. Radix dulci est sapore: quare sues terram rictu estodiunt. VIRES AC IMAMENTA.Elinuarium factum ex radice in puluerem redacta, cui mes admixtum sit, & mane ac uesperi sumptum, posteaq; duas hora s, si ita iunaveris,strumas repellit, quae in collo nascuntur. Vel accipe illum puluerem ais farinam triticeam, Ss permisce ceu massam aliquam, quo manducato uetus uinum superbibe,hoc statim eliciet sudorem,qui strumas illas discutieti Scrophularia urticae mortuae non absimilis est, ita etiam nigra est,nascituri ad duorum cubitorum altitudinem, radice nodosa, pleruns in locis frigidis, humidis atq; opacis. Conducit ad repellendum ficos 8c alios affectus ani, ali coeuntiis generis strumaS. TEMPER AMENTUM.
Vires habet resoluendi. Minor calida est & sicca, ut inquit VL
544쪽
Maiore etiam rubedo faciei depellitur ea, quae leprae quendam aspectum habet. REMEDIA MEDIAE SCROPHULARIAE. Media uulneraria herba est : nam uulnera recentia praesentiae me glutinat 3c consolidat. Proinde sanguinem sistit illius succus. Et coniecta in ollam, in qua carnes deseruent Sc frixantur,facit concrescere carnium frusta concisa. Certe Empirici ad muliebria pudenda constringenda, quo uiro ginitatem restaurent corruptis, ea utuntur. DE AQUA SCROPΗVL ARI AE. Optimum tempus distilIationis eius est,ut folia dc radix,cunita substantia distillentur in medio Ma'. Aqua Scrophulariae precipue ficis medetur,mane Sc uesperi singulis uicibus iiq. unc spota, dc linteola in ea madefac aper diem his aut ter si imponantur.
Senacion. Seneti Erigeron. Nasturcium aquatieum, Cressio.
545쪽
ANNOTATIO IN SENA CION. E N A CIO N Iacobus Manlius Nasturtium aquaticum uocat. Apud Dioscoridem Senecio Latino, dc Erige ron Graeco nomine dicitur, Posteriores autem fere omnes, ut Ottho Brunsfelsius indicat, Senecionem Na, sturtium aquaticum interpraetantur. Sed Euritius Cordus in suo Botanologico, Senetionem aliam esse herbam contendit, nempe uulgarem Sc contemptam herbam,quae uulgo Creum urinduocatur. Ruellius cestatur, Nasturtium aquaticum esse alterum genus Sisymbrq apud Diosco. quod Cardaminem quasiNasturciam uocant, quod nasturtio similis sapore sit. Ruelli iudicio subscribit D.Hieronymus Boch. A uulgo Cressio quos dicitur. DESCRIPTIO. Nasturcium aquaticum crisipa est herba, apud fluuios crescens, oribus puniceis, caule simplici, semen oc folia similia habet Apio, manducatum honum reddit odorem. TEM P ER AMENT UM. Calefacit in primo Bc desiccat in secundo gradu.vIRES AC IUUAMENTA.Semen crudum comestum, frangit castulam ex calore creatum, valde ciet minam. Nasturtium aquaticum menses mulierum trahit. In uino decoctum Sc bibitum,ischiadi medetur. Hoc uinum potum, medetur quoq; stranguriae. Semen sistit fluxum alui, bibitum cum frigida aqua uel succo citoneorum. Hoc ita coctum corroborat membra hominis. Nasturtium aquaticum prodest contra ardorem iecinoris in acerario manducatum. Estur quotidie, ut Ruellius indicat, primis mensias, cibatus fere pisculentos inchoat,uerna satiat ieiunia. DE AQUA NASTURTII AQUATICI. Folia ex caule decerpta,& concisa circa finem Mah distulantur: Haec aqua probata est contra Lithiasim,mane ac uesperi singulis uicibus iiij. unc Spota. Eodem modo vi uncijs sumpta pellit lambricos aIui, facit ad as fectus pulmonis N iecinoris, ita tamen ne una trice nimium sumas, Caput si inde lauetur, prodest contra decidentes capillos.
546쪽
ANNOTATIO IN SENAM. SENA, ut Antonius Musa scribit, ab antiquioribus, id est Di scoride, Plinio dc Galeno, nusquam descripta est, prorsus eis
incognita fuit: ideoq; ab Auerroe recte inter medicinas nouas ab Arabibus inuentas numeratur. Ruellius tamen indicat,apud Theophrastum senam describi, Sc significari per Goluteam fruticem.
Est autem Colutea Sutex quadriennio se in arborem ercns, rata mis exilibus, solio scenograeci, membraneo folsiculo, pellucente, praetumido, & ueluti quodam spiritu distendente turgido, ita ut digitis si prematur,crepitans dissiliat,in quo semen atrum, durum, latum entis magnitudine,pisi gustu. Mauritani sermone suo uera naculo,sene nominant,duoque eius faciunt genera iluae spontis,ae hortense, nam Sc semine nascitur, in fimo prscipue ouillo. Addunt
tibi 3 siliquas oblongas, quibus semina in ordinem utriusq; digesta
clauduntur,tenui pendere pediculo: ob id facile uentorum impeta deturbari,haerente j pertinacius perticis decuti. Caducas opiliones legunt, saginandis ovibus perquam utiles. Mirum autem est hanc arborem Theophrasto celebratam, & a Plinio, Dioscorideatq; Galano,praetermissam. Cuius resiliquarum Sc foliorum surcuiorumq; tantus eruperit usus, ut apud Posteros nullum sit reportavans medicamentum, quod eius missuram non admittat. Coluteae magni Alexandri aetate, non temere alibi quam in Lipara nasceba tur, iam tamen Sc in Gallia Sc alqs locis prouenit,ut Ruellius testis tur. Nascitur semine & fimo praecipue ouillo. Serendi tempus cum Arcturos occidit. Mandari solo debet praemaceratum, cum iam in
aqua germinare cinyexit. Falluntur Qmnino, ut Antonius Musiae
inquit, qui senam Delphinum aut Pession, apud Dioscoridem esse
TEMPERAMENTUM. Calefacit ais desiccat in secundo ordine. vltra drachmam per se non sumetur, uerum cUm additamento, ueluti Tingibere, potest sumi pondere semiunciari v I RES AC IUM AMENT A. Sene prodest ad repellendam Melancholiam, medetur morbo comitiali praesertim febri quartanae. Sena pondere semiunciae in iure gallinaceo sumpta,leniter laxae
Cum sero lactis spicas admixta si coquatur,eo decocto a ieiuno uel quando cubitum itur sumpto, etiam leniter iubducit vitium. Leniter educit Choleram adustam,expurgat cerebrum, conta tat cor atq; iecur,& potissimum pellit punctiones Iienis. Purgat membra corporis,oc praeciPue pulmonem.
547쪽
SIMPLI cI3. ME DIV. . . Qui alapra sibi metuit, uel corpus habuerit infectum durata
hie,utaturSenabis ac ter per hebdomadam cum iucco fumi terrae Sena inducit laeticiam ,& pellit Melancholicum senauinem exeorde, confortat uisum& auditum, tollit malignas SP inueteratas febr . Cum uino decocta modicos Zangiberis admisto,prodest concidia oppilationem iecinoris ais lienis, subuenit quoq, contra animidete Stionem. Syrupus ex Sena 8c Scolopendria cum Boragine permistus,ae in aqua decoctus saccharoq; edulcatus,contra animi deliquium etiam Prodest. ISena, ut Antonius Musa docet, debet corrigi Zinethere, cinis momo, & Gariophilis, ne uentriculum offendat.
s ILERPTLLum notissima herba est, quae a serpendo
nomen inuenit,ut Dioscorides inquit,& quod quscunque pars eius quacun terram attigerit,radicatur. Vera, gilius Marcellus aliam eius interpretationem adducit,
inquiens: Neq; Herpyllum a Grecis, re ex eo Serpyllum a Latinia Uictum eit, quod per terram simpliciter serpit, quae lativi nostra
548쪽
aetate fortuna est:sed quod,ut Theophrastus ait de plantarum Hustoria,proprium quoddam est ramulorum serpylli incrementum: priuatim enim possunt, in quantam uoluerit aliquis longitudinem trahi: adiecto illis pedamento aliquo: aut si prope sepes plantetur, aut ex altiore loco aliquo deorsum demittatur, sic enim in longum Protrahuntur :8c ab hac plantae in ramulis eius natura quod in um serpit,Serpyllum Latini oc Grsci olus hoc nominauerunt. Duorum venerum est serpyllum, Hortense alterum,odore amaraci,& coronaria herba, talia ramulo . origano similes habet, can, didiores tantum, Ex sepibus prodiens aureus & speciosius. Alte rum est sylvestre serpillum,uocatur. Zygis,no lerpit hoc per teraxam, sed rectum ramulos erigit graciles,surculosos, talijs refertos, Iongioribus quam rutae,angustioribus tamen Sc durioribus,flores habet haec in gustu asperos: suaui est odore, Sc inutili radice. N scitur in petris efficacius, 3c maiore calefaciendi ui quam hortense, medicinaeo: Ionge aptius. Satiuum non serpit Plinio,sed ad palmi altitudinem increscit. Sylvestre serpit in petris maxime,hoc Sc pinguius, Sc candidioribus folijs atq; ramis, Dioscoridi contra serpit satiuum, non blaestre. DESCRIPTIO. Serpyllum est herba minutis soli sper terram serpens, abunde nascens in planis, floribus subpurpureis, oc iucunde olentibus:
Gaudet harenosis montibUs. TEMPERAMENTUM. Serpyllum utrunm natura calidum Sc siccum est. Vsq: adeo ex eQfacit Serpyllum, iatre menses d2 urinas moueat, gustu nimium est acre,ut testatur Galenus.
v I RES AC IUUAMENTA.Serpyllum facit ad destillationes capitis ex frigida causa proue nientes, medetur quoque tussi dc frigido stomacho, si quis ex eo hibat:
In uino potum mulierum menses trahit,ciet urinam. Medetur
Capitis doIorem sedat addito rosaceo decoctum, de madefatactum in aceto, maxime uero phreniticis 3c lethargicis conuenit. Sedat Sc cruentos uomitus pondere duarum drachmarum potus cum aceto succus eius.
Semen in uino sumptum,ualde ciet urinam, dc potenter expellit
Si quis assidue ex serpyllo bibat, frangit calculum renum &u
Ictus apium sanat,si imponatur. Inulat
549쪽
In uino costum cuili succo dulcis radicis,medetur expurgat pectus. Cum aniso in uino decoctum, excalfacit stomachum. oncutit natias Interiinorum,subuenit stranguriatig Idem in uino decoctum dic potum, facit ad morsius serpentum scorpionum aliorum s uenenatorum morsibus. Suffitus ex seroti'Io faetiis, sugat omnia uenenata. Haec herba cum aceto & melle decocta& hibita, quantum unus cyathus capit, prodest i a nouitanem excreantibus: succus eius potus idem praestat, cum aceto per
mutus Sc iij drachmis potus. VIdem cum uino Sc melle coctum, tacit ad anginam, si eo calido guttur colluatur. Aperit obstructiones iecinoris & Ilienis,cit urinam in uino deco istum N potiam. In aceto rosiaceo maceratum,atq; contusum in oleo rolaceo sinxum Sc illitum, dolores capitis sedat. Idem unguentum capiti illi, tum, phreniticis Sc lethargicis opitulatur. v I RES AC IU V AMENT A EIUS EX MACRO, Hoc ideo miscere cibis mei Loribus est mos, ut si forte sv or fessos depressit illos, vermibus a nocuis tuti requiescere possint, e Pestiferos morsus bibitum iuuat appositums, Prouocat urinas, compescit tormina uentris, Splen iuuat admixto, si saepe bibatur aceto. Si mel praedictis iungatur, sputa cruenta Ia stantes,mire potus solet ille iuuare. Haustum cum uino, iecoris sedare dolorem Dicitur,hici solet producere menstrua potus, DE AQ UA SERPYLLI. Herba cauIis, Sc radix cum tota substantia concisa, circa finem Iunii distillantur. Aqua Serpylli mane ac uesperi singulis uicibiis tribus unci spita corroborat Sc confirmat caput,cerebrum Sc stomachum,excitat ciborum appetentiam,Pellit uentris rugitum,emollit duritiem isto
Eodem modo sumpta confortat uisum, consumit humores Sc destillationes capitis, medetur febri quotidianae cum aqua Absinth permista ac pota. Eadem singulis uicibus tribus unciis Pota, conuenit iecinori refrigerato atq3 lieni, sanat exulcerata intestina. Aperit obstri ustionem narium Sc aurium, restituit auditum,medetur uertigini, nataseam stomachi sedat, discutit tormina uentris, re intestinorum. Frangit calculum dic ciet urinam in potu sumpta. Contusis membris linteolo applicata medetur.
550쪽
ANNOTATIO IN SILIGINEM. SILIGO frumenti genus est satis notum, a Dioscoride, Plinio ae Theophrasto Olyra dicitur, ut Hermolaus Barbarus indicat. Apud Catonem est genus Tritici, estq; Siligo uitiuTritici, ut idem inquit: nam omne triticum solo uliginoso, post tertiam sationem conuertitur in sialcitieni. Siligo locis apertis celsiss serenda ,3c ubi
bol quam diutissime sit. DEsCRIPTIO. Siligo nascitur in spicis N firmis stipulis, in cacumine flores cari,
didos ferens,spicis instar vermium adhaerens. TEMPE RAMENTUM. Mediam Tritici & hordei naturam possidet, tam ut nutrimen tum quam ut medicamentiam,ut Galenus autor est. v I RES AC IUVAMENTA. Ad graveolentiam oris ex febre, uel alio quopiam morho comtractam,accipe frigidam aquam montanam,& satis salis indito,panems siligineum in eum maceratiam, quantum potes, tribus di hus ieiunus comedito,tum anhelitus redditur iucundior.
Siligo magis alit hominem quam hordeum, & minys alit quam triticum. Non adeo calefacit ut triticum,sed calidior est hordeo. Sanes