Botanicon, continens herbarum, aliorumque simplicium, quorum usus in medicinis est, descriptiones et iconas ad vivum effigiatas : ex praecipuis tam Grecis quam Latinis Authoribus jam recens concinnatum ; Additis etiam, quae Neotericorum obseruationes

61쪽

SIMPLICI B. MEDIC. ANNOTATIO IN ASTRANTIAM

l STR ANTI A apud Dioscoridem 3c alios ueteres

autores nomenclaturam non habet. Herbarum peritai tissimi scribunt Astrantiam speciem esse Angelicae, i d quod in utris sit calefaciendi facultas, nisi quod

Astrantia dc gustu & sapore calidior est Angelica, atq;,ut testatur Hieronymus Tragus,differt Astrantia ab Angelica,quantum pipera Gingibere. Non dubitandum est utrami ueteribus fuisse notatissimam,uerum at s nominibus.Ita enim fieri solet, ut durantibus rebUS, nomenclatUrae rerum saepe mutentur. Quidam herbarii statuerunt Astranciam esse diseu Dioscoridis, quod Brunsfelfius omnino salsum esse scribit. Meu enim esse Anetum agreste, &se magis assentiri excellentissimo medico D. Hieronimo Boch, qui credit Astranciam & Angelicam esse ea genera panaces,qus a Dioscor.3c Plinio ponuntur, probati hoc ex descriptione panaces, Scex odore Sc succo harum radicum, quae omnia cum Panace omni,

DESCRIPTIO. Astrantie herba est magna N incisuris diuise,dura Sc tenuis,producens caulem alluin,in summkate habentem herbam,& semen si B mile Aneto. Radices sunt albicantes, quae in terra se passim propa, 'gant,digitali crassitudine Sc odore iucundo. TEMPERAMENTUM.Astrancia calefacit 3c desiccat in secundo ordine. VIRES AC IUUAMENTA.Radix in aquae decocta N potasomnes phlegmatices humores ex corpore educit,3c tollit lumbaginem. Cum uino sumpta stomacho inflato conducit, re mulieribus matricem purgat, si Melissa re Artemisia addantur. Morbo regio laborans bibat succu ex hae

herba cum aqua centaureae permixtiam, S curabitur.

Radix cum farina ordeacea decocta, Sc emplastri modo impista,emollit nigricantes pustulas, ac sanat eas. Contra febrem, Accipe duos uel tres manipulos huius herbeae contunde, deinde semi mensuram optimi uini super infunde,in quo sinito per noctem macerari, & postea illo uino percolato,aliud ite rum super addas, quod eodem modo per nocte stabit,& percolabitur,ex quo bonii haustum quing uel sex noctes subsequentes sumuto Sc praesentissimum erit remedium. Radix in ore masticata educit humores ex capite Sc purgat cerebrum.Eadem masticata Sc comesta maxime concoquit si quod stomachus concoctu durum acceperit. Radix pectoris angustias a verit, Sc ad ueterem tussim ex frigida intemperie contractam saluta

62쪽

ACATI A. C

ANNOTATIO IN ACATIAM. 8 CATIAM Romani pariter Graecis desunt, Nostram au tem uocatam Acatiam, illam non esse DioscoridiS, maniis ira a feste patet:si quidem Dioscoridis Aratia spina est arbor

sceni fruticosa, nec recta in altum crescenS, flore visio, semine ceu lupinorum candido, in siliquis clauso ex quo succus ille etiam Aca tia appellatur. Pharmacopolae autem Passim ex arbuscula, quae prunus siluestris dicitur, Acariam Parant, fructum ante maturitatatem colligunt ac exprimunt, deinde simul cum carne miscentes in placentarum orbes conformant, re exiccanteS Pro Acatia ututur, Ne ullum dubium est, quin ossicinarum Acatia fere eandem hae.beat facultatem astringendi 8ic refrigerandi, quam uera illa Acacia Dioscoridis,quae ex aegypto adfertur. DESCRIPTIO. Aeatiae uulgaris arbor in spinetis nascitur, Hores producens aLhos,ac fructus nigros cum nucleis N austero sapore, radices habet canescentes Sc se propagantes alitias in terram, tum etiam Plorrum que sunt rubentes.

DESCRIPTIO. Acatia frigida Sc sicca in tertio gradu est,& uirtute habet astringendi Sc repercutiendi. v I RES AC IUUA MENTA.Intestinum extremum quibus prominet, illinanthoe Acatia, sic introrsum repellitur. Simili modo ad procidentem matrice mulieribus adhibetur. Acatia sanguinem disenteriam, & mulierum menstrua nimium Hventia sistit. Oculorum Medicing accomodatus est Aratis succus,visium con

fortat,remouet fluxum oculorum.

Calidam

63쪽

sIMPLICI B. MEDIC. at Calidam intemperiem corporis maxime refrigerat, dc calores otion natiuos discutit,aluum fluentem supprimit.Acatiae succus sacris ignibus medetur, si illinatur 3c inflammatis membris. Epiphoris oeulorum illitus uuae refrigerat. Conducit optime ad locum aliquem corporis, quem glabrumae depilem reddere uellis,si inungatur. Acatia cum succo plantaginis permista,condusit ad fluxum sanguinis uarium. Cum dragaganto Sc mumia in albo oui si permisceatur , 8c stoamacho imponatur,mmium uomitum cohibet. AQUA AC ATI AE. Pruna immatura contundi debet Sc distillari in fine septembris. Aqua interdiu ter 8c singulis uicibus trium uel quatuor uncia rem pondere pota ualde conducit dysenteriae calidae, Sc ad omnes iam praedictos morbos salubris est,pota uel imposita. Similiter aqua ex floribus Aratiae in Balneo Mariae distillata uisset ad apostemata pectoris uel Iateris,prius p oriantur, tum quos ad abundantiam sanguinis.

ANTHER A.

NOMEN CLATUR AE.

Anthera,

ANNOTATIO IN ANTHERAM.NTHERAM medici iam uulao appellant flores in med s rosis, id est: luteos apices, qui separantur in capillamenta& iri semen, quod sub his lanugine qua--dam opertum cortice continetur. Quod autem flores rotarum Antherae nomine recentiores medici significauerint, ex hoc maxime apparet, ut inquit Manardus libro .ep .3. quod ea in morbis utuntur,qui ad strictoriam uim ualde desiderant, qua

prae Pusflores rosarum pollere Galeni testimonio demonstratur a D iii

64쪽

DE HERBIS, CAETERISQUE A Quod&nomen ipsum manifestat,quum ab eo quod est st, et

id est, flos rosae deductum uideatur. Apud antiquQS Uero autores Anthera compositio est, qus ad oris ulcera & fgritudines proficua est, oc ex rosis tamen constat.

rem redacta cum iure gallinaceo sumatur. Pulvis idem confert fluxui hemorrhoidum. Pulvis cum Aeeto temperatus statim restringit sanguinem ex uulnere fluentem,si imponatiar.

A qua ex hoc semine cum aqua plantaginis distillata Sc bibita, mulieribus sistit menstrua,& dysenteriam sanat. Semen hoc est seu gidum N siccum in secundo ordine. Ad fluxum sanguinis narium, Accipe unciam unam Antherar, sanguinis draconis, terrae sigillatae,boli armeni, singulorum drachamam unam,SO cum albumine oui Sc pilis leporinis in puluerem rodacitis comisce,& naribus immitte,hoc fluxum sistit,

65쪽

A SIMPLICI B. MEDIC. 22 ANNOTATIO IN AVENA M. GUEN A apud Diosco. Sc Plinium Bromus SO Agilops dicitu Verum inter Bromum Sc Agilopa hsc disteretitia est,ut clarissimus Medicus Ianus Cornarius indicat in quinto libro Commentariorum in libros Galeni de compositione medicamentorum, Quod BromuS auenam frumen eiciam,sativam. puram, Sc quam hodie alba appellamus significat. Agilops uero ea Auena a Theophrasto, Diosco.& Plinio dicitur, quae sua sponte prouenit, ali ex hordeo in eam degenerante sit, atq; ob id frumenti uitium a Plinio dicta est, quam hodie Aucinarii sylvestrem ac erraticam vocamus, Egilopa quoq; Vergilius intel ligit cum inquit:Infelix lolium Sc sheriles dominantur Auente.

Eodem modo de Bromo Sc Agilope sentit Collinutius in defensione Plinq aduersus Leo nitanum. TEM P ER AMENT UM,

Auena siue Bromus ut Gasenus autor esst, iumentorum pabulo potiusquam hominum cibo nascitur, nec nasi cum elitrema premit fames, in panes cogitur.Calefacit egregie,minus qUoq; corPUS enutrit. Aegineta item calefaciendi uim ei assignavit. Dioscor. etiam at L tribuit ei naturam siccandi facultatem quom habet discutiedima- Diplatos humores Sc absumendi dura apostemata,si Auenae farina enstri modo imponatur,& praecipue conducit fistulis oeulorum. v I RES AC IUVAMENTA.Puls Menaeea D ioscoridi efficax est aluo cohibendae.

Auenae sarina in Aceto tollit naeuOS. Ex Auena cataplasma factum,eui admixta sit sarina dulcis, ma iam scabiem,quae representat lepram,sanat,si imponatur. Auena decocta in aqua,& deinde contusa, SP cum melle temperarata,bonum inducit calorem,si iusculi more edatur. Puls Auenacea cocta cum Aceto,ingentem calorem temperat. Farina Auenae emollit Sc maturat dura apostemata, si catapIacmatis more imponatUr. Cocta quom omnem tumorem ex calida causa prouenientem reprimit. Emplastrusi fiat ex Auenacea farina 8c permisceatur oleo Lau rino,hoc medetur scabiei Sc discutit tumorem durorum apostematum. Conducit etiam fistulis ani. Farina eadem cum cerussa temperata, puram Sc claram reddit

iaciem, si saepius inde inungatur,

66쪽

DE HERBIS, CAETERIS Qv EA POLLINARIA.

NOMEN CLATvRAE. Apollinaria,

, POLLINARI A propter nocumentum, quod infert, raro habetur in usu, destruit enim Sc corrumpit sanguinem, dc omnes humores,& generat malos uapores in corpore. UIRES AC IUUAMENTA.Si quis percussus fuerit aut ceciderit, Apollinariam in aqua bene decoquat,& eam potionem bibat,vherbam ita calidam loco laeta imponat,3c linteolum super liget,tum sanguis concretus dissipatur habet enim naturam incidendi Sc discutiendi.

Si uero quis ex colusione uel percussione inter cutem Sc carnem intumuerit, coquat Apollinariam 8c Solanum pari mensura, atque inde tumorem inungat, tum evanescit. Ad interiorem corporis tumorem ex morbo Proueniente non conducit,nam humorem qui erumpere deberet,repercutitac magnum incommodum adferret. Si araneam quis in cibo comedeta Drit,hanc herbam uiridem cum saIein bono uino decoquat, uenenum ab que damno redditur inefficax. Istias a uenenato animali, ex eas ciat emplastrum, dic imponat.

NOMEN CLATURAE.

Artincilla. Leucopedion, Planta Leonis. Pes Leonis. Leontopodion,

67쪽

s IMPLICI B. MEDIC. asANNOTATIO IN ALCHIM ILLAM.

CHIM ILLA herba uulneraria est, at ei a Hieronymo Brunsvicensi Herbario nome inditum Leontopodion uel Pes Leo, nis,uerum Dioscoridis descriptioni non quadrat,qUamVis nomen illud bene ei conueniat, ob figuram pedis Leonis, quem referre uidetur

DESCRIPTIO. Alchimilla habet solium crispum Sc serratum, nascitur in uetuis

stis ui js,ac in pratis,palmae altitudine,cum luteis flosculis, radicem habet paruam Sc albicantem, quidam tamen scribunt eam esseruishicundam.Salubris herba est ad uulnera sananda Sc ad sanguinem sistendum,ut Sanicula. TEMPERAMEN Tu M.

Calida Sc sicca est in secundo gradu. Durat totum annUm inteis gra uirtute .Recens tamen ad usum melior est quam sicca. VIRES AC IU U AMENT A. Accipe AIchimiliam,SanicuIam Sc herbam illam uulnerariam quam uocant herbam sortis, ex singulis manipulum Unum, ali in aqua pluuiali decoque, Deinde longos lumbricos accipe, Sc contatunde illos Sc exprime humorem per linteolum,permiscem cum decocto illo, Haec potio si sumatur sistit omnem sanguinem ex uulneo Bribus fluentem, dc herbam uulneri impone extrinsecuS, tu cUratur. Succus Alchimillae tribus diebus mane a ieiunis pota, comitiali morbo laborantibus subuenit, si postea cephalica vcna sinistre matanus incidetur ,absi dubio auxiliatur. Si quis in stomacho aut pectore uulneratus suerit,bibat ex Alchimilia dc Sanicula,tum sanatur. AIchimilla contus a Sc succus exprimetur per linteolum,cui hypericon uel Gallitricum in puIuerem contritum admisceatur, hoe

in potu sumptum, discutit tormina intestinorum, Sc quicquid in

corpore secuierit.

Accipe Alchimillae, poeniculi, salutar, Petrosilin singiviorum manipulum, Sc admisce Anisi, seminis foeniculi, hyssopi, Inulae

Campanar,singulorum uncias duas,atq; in duabus libris aquae usi ad tertiam partem decoque,ea potio sibibatur,omnem sanguinem concretum resoluit Sc expellit per urinam Sc Per excrementa.

AQUA ALCHIM ILLAE. Ad conuenientem destillationem, Radix ac herba cum tota substantia concidi debet, dc distillari in fine Man, vel a mense Iul usim ad Septembrem. A qua Alchimillae omnibus uulneribus conducit Sc malum spis rum calorem extinguit,si cum ea foueantur,oc Panni linei in ea tin cti,illis imponantur. Eadem

68쪽

DE HERBIs, CAETERIS Qv E

' Eadem adirii uel iiij.uncia; pota mane Sc uesperi, omnibus intrarioribus uulneribus,3c rupturis medetur.

NOMENCLATUR AE .

ANNOTATIO IN ANA CARDUM. NA CARDUS apud Diosco. Sc alios Graecos auto

res non inuertitur. O cing perperam appellant Pediculum Elephantis, cu Anacardus,ut inquit Serapion, es h fruetus arboris, similis cordi auis, cuius color est parum rubens,&inter ipsuna est res siunuis sanguini,Sc est id quod administratur in eo. B Ruellius Anacardium appessat, hoc modo de eo scribens:Anata cardium recentiori Graeciae, nam uetus non neminit huius, arhos est Indis familiaris, prouenit quom in Siciliae montibus, qui flammas ignis eructant, fructu aviculae corculo non dissimili, unde notamen Putatur inditnm, rubenteintus cruore, quo uouti sanguinem TEMPERAMENT M. Anacardi fructus calefacit atq: desiccat in quarto ordine. RueLIius inquit quod quidam tertiam excalfacientium Sc resiccantium classem huic assignant. Durat triginta annos, nihil de sua uirtute perciens in tantum in locis ualde humidis aut siccis non seruetur. Si quis LoIo Anacardo usus fuerit abstrum additamento, quod malatiam e1us corragat,illum mori oportet, aut euadet leprosius.

v I RES AC IUVAMENTA.Si vis debili memoria re hebeti ingenio praeditus fuerit, Accias PMd Ndqcoquat in unci acidi aceti, semctus , huius decorticati id. uncias addat, ac simul misceat dum a quirat conuenientem spissitudinem,Sc inde se in occipitio maneresiperi mungat,tum bonam re tenacem parabit memoriam.

Accipe

69쪽

s IMPLICI B. MEDIU. ad Ahebe siueram huius fructus Sc commisce cum auripigmento & culinas eo malam scabiem, ut impetiginem, consumit ea, sed ut hoe suam primum calida aqua abluas. Contra impuram cutem leprae, Accipe Saluiam, Absinthium, Interiorem partem colocynthidos aequali pondere, & in puluerem redacta, confice cum tribus uncijs succi ex Anacardo,uel cum ac io, Sc decoque ad modum emplastri, dc cuti immundae superim, PonM. Omnibus morbis cerebri quos frigida aut humida causa attule rit,opitulatur. Propterea etiam fructus anacardi doloribus nemorum mede tur, qui ut podagra cruciant,si cum melle misceatur. Cum melle permistus,& uerrucis impositus,eas remouet. Anacardus temperari debet cum Castoreo quod corrigit maliaciam eius.

AMYGDALVS

ANNOTATIO IN AMYGDALUM. mTGDALus abor circa Calendas Februarias seri

debet,quia prima gemmascit, Ea iam in Germania est notissima,ubi passim in hortis seritur. Nuces quae seri debent,ut docet Ruellius,pridie liquido fimo macerantur,alq aqua mulsa madefaciunt, in eas noctem solam esse patium tur, ne germen extinguat mellis mordacitas.Cacumina in terram

recte huntur,sic ut lignosior pars sursum spectet. Amygdalam

70쪽

h Amygdalum pro seu stu genus uariat, nam etiam reperitu haec Amygdala,se,in foemino genere. Sunt uero duplices Amygdese, Amarae Sc dulces, Amarae salubriores sunt 3c Medicinae magis,

quam esui accomodatae,Dulces uero suauiores& Germaniae famuliariores, quibus Zaccaro consectis in secundare tertia mensau

scuntur, minus hae ualent in remedqs,ut inquit Plinius, sed tamen purgant & urinam ciunt. TEM PER AMENT UM. Dulces non tantum efficaciam habent quam amars Incidendi extenuandis uiribus pollent, ut inquit Agineta, ideoque uiscera aethoracem expurgant, idq; efficacius amarae.

Dulces Amygdalae calefaciunt & huniectant in primo gradu.Amarae calefaciunt Sc desiccant in secundo gradu.UIRES AC IUUAMENTA.Arcent ebrietatem, ut scribit Dioscori.quinque aut sex amarae Amygdalae in cibo petiumpis. Hoc idem testatus est Plutarchus Chyroneus qui apud Drusum

Tiberij Caesaris filium, quendam medicum comessari sositum retuIit, qui omnes bibendi certamine prouocabat,neminii cedebat in uini potu, is tandem deprehensus est, antequam biberet, quinae senaue amara comedisse Amygdala. Plutarchus hanc uimam B ritudini retulit, quae persiccet re humores depascat. Vulpes quodi, ut Plinius refert, si comederint eas, moriuntur, si

non contingat e uicino aquam Iambere. Amygdalae,si edantur cum Zaccaro,cito concoquiantur, quare 3c aluum laxant. Dulces comestae augent uirorum & mulierum genituram.

Dolorem gingiuarum tollunt Amygdala, si comedantur,ueI in

ore retineantur.

Amarae crassos humores educunt,Liensi apostemata auferunt. Radix amarae Amygdalae decocta asperam discoIorem tacitaem emendat,si inde lauetur,praestant idem Sc nuces illitae. Amarae Amygdalae cum aceto uel rosaceo decoctae, fronti temtaporibusue in modum cathaplasmatis impositae,aut etiam illitae,ca pilis doloribus si accurrunt. Contra exedentia ulcera& herpetas contunduntur,8c cum melle permiscentur a Cimponiantur. Eodem modo morsibus canis rabidi imponuntur. Dulces Amygdalae ut leniter aIuum laxent aut sistant, commisce eas cum uvis passis aut Zaccaro. comes s somnum conciliant. Cum menta Sc Amylo sumuntur contra sanguinis excreationes.

Linguntur uel ex aqua bibuntur,in renum doloribus, uel in pul