장음표시 사용
101쪽
-inare. Sed derident me ista dicentem , qui nec animum morunt ad vertere ad illam lucem qua illuminantur ῆ nec alia intelligunt, quam Disa lis emis vident ; nisi quos ratio 1- incit, auctoritate retunderem.
, i λόγω nilum, Pistriarchis antis,is apparuerit. versatus sit cum illis.
Mibi einecta fune in mera testimonia in libris .de corim aliquando edendis, quibus comprobare .psim ceriam doctrinam fuisse omnium qui Gelasiavin cratem scriptis suis sit irarunt, Dei μγον esse δ.ientiam eiss , qua omnia
erraνerie quae in omni homine .locet , ct quae iocina licti camem non in ea. sub specie tamen earnis apparuerit veteribus Hebrorum aerariarabis. Iusti r
Philosophus o Martyr , id suppon x , scilicet μυ- , Verbum esse ipsam hominis lueem, probat antiquos sapientes, etiam Grata . α Verbo Dei ι miratos; ct Gentilium errores semper ab illa reprehensor, ab illo inquam verbo qai homo iactus est. Hac occurrum iu cobortatione Iustini ad Graecos,inis focainae .pro taristianis apologia, tum alibi; qua indicare susciM; ause enim vacate
clemeu Alexandrinus an eo opere quod paedag- inscripsit tuan ere ut ostendae ab exordio mundi Verbum Divinum fuis bominans paedagogum. Murium testimoniorum instar sit illud ex libro pinno dicti operis, capis. omisnibus ergo vitibus humanae nMu 'dagogus, ὀ λονγ ,. inmurm. nostrum Verbum e utens omnibus sapae in machinis , in tes con rvare agressus est, admonens , reprehendenS , lucrepans , arguens , minans , s nans, promittens, Matificans, multis quibusdam veluti scaenis , humanae naturae M petitionςS alligans. Ratio isaque, sive lux mentis, qua nος docet, ,σ criminis conscisspungit, ipsum est Verbum dirinum. hoc doctrinamine Dominus noster Iesus christus confirmavit, toties se dicens iacem mundi, viam σ Perstatem -- ridere est in asseratis Patribus, σ in cateris. Od Irencum, Ter rutamnum, Origenem σ.atior, Deum omnin creas' per Herbum suum , qui filius eius est, ct illi Matem uxo quippe aterna Mus sapientia, qua earere nompotuit, qua oblectetur- Disunt praterea huic sapientia is reruri .exordio deli-rias fuisse eum sillic hominum versari οῦ ita ut nec dum, meis verὸ induta. iam amaret eum hominibus Qolloqui- Omnes enim antiqui patres sentiunt Dei Merbum familiariter cum . brabam collocutum , luctarum cum Jacob se visum
Mosi ; ut omino non mirum sit , si Mud quod is xao quoq- bomine ger bat inaeiam Diu gi, se hominibus in bum g natura oonspicuum exhibuerit, in aures camis eorum parsi erit, a Pibus interius loquens uon audiebatur. Vix dici potest quo is operae pretium sit haω auimadvertere ; incredibilis Ade lux a De domina orthodoxa de incamatione dixini Verbi; eterim mira quidem res es Deuc sinus Mino ; M Deus iam is rerum creatione eum quoliatit homise coniunctas eruto Quid enim niunctam ess mas seum homine, quam, a ratio ζ Deum ergo qui in bumana specie sVias cum Patriaribis serimoecmis erat. θω - rei ν isse car fidem omem superaret e Nunc iterum d
102쪽
L 1 a s R H. Dissertatio de Verbo Dei.
is 'inerim Natrem, 2 - ignora ferina eorum aliqribus rari logi, alimas orthorixis displicuisse , quasi ποπ quidem ammo sed ore te a m eineriser in fidem Triari, I a tam iniqui censura paetabo mentem rerum re linguam in aIiω opere cui iam multam infudiri. Quidquid ergo de d mina horam patrem morari post , σ de natura interioris tuos quae nos illuminat, pondus non detpahetur argumentis nostris , moia eviscamus sapientiam , qualiscinque ilia sit, per quam Deus omnia fetit, per quam o reget regnant, is vetustis scriptoribuν appellatam mise λίγανθω, Uerbum Dei
quis: sit re filius Hin s limes enim dilNamvis amfra es Agnificatio huius
Constat, limos testimoniis Philanis , veteres Iudaeos eandem
v notionem habuisse τοῦ λέγω Θμοῦι 'rbi Divini, quae notatur
Ne hererodoxi perfriena fisin dicant omnes antiqvosFatres dereptos; ost rim eum im Euangeli doctrinim eius interiisse , quam post rem stra saecula
exeitaverint ab interitu, 'lavat demonstrare , qua-domimam6 Ioannissancti patres crediderunt, eandem Iudais peritioritas probatam a selliso rem quam illa dixit Verbum Dei in prinespio suisse apud Deum, esse Dei sobolem qua comdidit oe illuminat omnem hominem. Frimam id proprium divisa sapientiae, instinet proles ' o oeunta , tribait Salomon in Deo mroverbiorum quem citavι- anus sum. qaem Iocum iidiamus exseriptam a Ioanne in exordio Evangelusui. Salamant autem Monsentanea sunt qua Fbilo inealeat da Divina Fer' δνς nemo sanus qui remex at, hae Milonem exTuronepotiis hausisse dixerit. Terpendite, quo , illi restimonia qua assenum ex hoe auctore. Milonem dico , qui scripsit ea ipsa aetate qua Evangesi vixit; sed antequam ille seriberet Evam gelium suum, miles udatis erat, ' id alienam a Chrimaaras mentem gerens. Iam dixi, vocem λήγω multa significare, vam est Verbiunes oratio, o sup putatio σ OHa amius cui que rei , per quam sunt singuia qua subsistunt, ais Hieronymus. Anti ais scriptoritas λίγγ' dicitiar de omni substantia intelle alimes rationali; andesaepias apud Thilonem Angeli Dei appellantur λόγue ars ut, apud Origenem, euί angeli ni ct mali pariter iam dicuntur,. Primi illi h vetiti de quarum perversis dogmatibus Irenaeus disserit, numerabant diversas c testes substantias, quas , δε- o aeones vocaba-.. His assignabanx diversas πω mietates ; at nullas dubitavia loeur si, qain πο-en illud λήμ , apud antiquos scriptores rem aliam invicet μὰ prolatilium sermonem et Betur disersor Dei λίγουν sive Angelos, videresin ilanis scriptisingis λήγει , Divnimn Verrum , M'mis. παντου λόγου verbum quod est omni Verbo sublimitis, ut loquitur oririi
Philo censet hocce Divinum Verbum se inam re nem, stis sapiensis Dei ratio dieitur ab illo M in , se enim loquitar lib. demigrati e Abraham pagia o8. lex nihil aliud est quam λι- -raetenda pincipiens itanda mohibensaiarra de specialibus legibus 'as declarat quia λόγω παπἰε vim habeat mariti qui 'ixit. Libin de ptonagis pag. I. dicit animam non in deterius verti qua diu in illa est nempe audit illum. Libro primo te is allegoriarum paues . De m appetiat patrem sapientiae, qua set . λώγ. . an libro de profugis pag. Αοφ
103쪽
dicitur fons sapientiae. Hanc sapientrum Maricatanaequiorem UMO in libro de cliaritate pag. - in bis, ear aliis lacis in quibus τοῦ λόγου . mentionem Deit, allaedat ad Salomonis verba, dubitare non patitur id quod tum Iiquido astruit maindi conditorem esse Dicit enim libro de mkndi ditio, pag. 3I. 32. Deum animam ereando usum suos λογψ, ω polo pG. . eum Dominim dixisset erratum ad exemplar Divini Verbi, m esse rem palmese 'rimam inde colligit. Sequitur enim necessario, in is , omnibus modis pulchri exemplaris milcnerrimam esse imaginem. Nam Dei Verbum, etiam eam, Juae in natura est, pulchritudinem superat, quippe non ornatum pulchrit ine, sed ipsum ornamentum illius. 2bn deret autem mirari Philonem quem chrisiana fides non illustraverat. a veritate interdum aberrare; sed ex ejus errore revinceretur qui sentiret sapientiam illam de Fa loquitur Philo , non statui a Deo patra distinctam . Libro secundo , allagoriarum. pag.79. Deus, inquit, , mund n cre hat, usus Verbo suo tanquam organo. Eadem dicit libro de cherubim, pag. Iap. O in libro de profugis,-- . pariter is libro, quis reruni divinarum tu res, pag. 97. ubi clarὸ innuit Divinum Verbum habere pro patre Deum i quod ab eo astruitαν pluribus in iacis in ιibro a. allegoriarum ν pag. 99. dieit Divinam Verbum fuisse gentium. Libro de agricultura, pag. I M. ese primo- .genitum Dei praefectum regendis creaturis . Similiter primogenitum Dei am 'pellat lib. de confusione linguarum, pag. 3 I. Vec quia genitam dicit, etiam ideo minus agnoscit fuisse aeternae naturae αὶ δίου φύσι- , quod de illa doces lib. a. '
Si hae Philo vis testimonia eum octavo capite proverbiorum Salomosis est.2par ardoctrinam utriusque non ex diverso fonte manasse liquebit. Sed σ idem sc riptor Dirino Verbo vindieat proprietater , qua chrso congruisse nor doces Apostolus, eum vocans imaginem Dei, splendorem eius ct figuram; quibus semilia passim occurrunt in Nilone, ut in libro de mundi opificio, pag. 6. inliseo deplantatione Noe, pag. eti' o lib. de confiisione linguarum, pag. 33 in lib. 2. allegoriarum legis, pag. 79. Verbum appellat umbram Dei/ is rode Profugis, pag. 346. vinculum iso Detis omnia constringit. Lib. qui S rerum divi- narum haeres, pag. 99. dicit hunc omnia secare, diνidere, donec perveniat ad ea . qua individua sunt. Solem vorat is lib. de somniis, pag. 378. in lib. de mundi opificio, 33. ιμ-γωον ή-ἡ ἀπιωγαινια, sigillum, δεν e formam, μve particulam, sive splendorem Divina natura. Non semel dixit Verbum Div, . num esse sacerdotem summum, ut lib. de migratione Abraham, pag. q. lib. de . Proiugis, pag. 466. oelib. de somniis, pag. 397. quo in libro, pag. 37s. statuit . hunc esse mediatorem quo hominibus auxiliatur Dens . In libro de vita Mosiis .pug. 73. nostrum V ellat παρααλέον, advocatum apud Deum . Non praetermi ram passim ab eo dictam manua c' panem, ut lib. a. allegoriarum, pag. 9a. in Iibro de profugis, N. 7α ct Hibi. Orientem nominat lib. de contusione linguarum, pag. 32ς. complerem multas paginas, si asserrem loca omnia iis quibus ostem dit Dirinum Ferbum olim patriarchis visum, e r hos ab illo fuisse compellator. Ita salomonis, Philonis, Ioannis Evangelista, eaeterorumque Apostolorum o -- liquorum Patrum una eademque est de Verbo Divino doctriha. alea t ergo qui haec a Philone dici sentiunt, quia πλατωνί γ. scilicet flu- .det Platanis doctrinam invebere in Iudaismum . Quo id argu ento probore pos .mte scio id plerisque dictum; sed a nullo probatum est . Heri ilius est , ut . iacta nos sustinus in apologia secunda, Platonem quidquid docuerit, ex Mose ,
104쪽
L1 ara II. Dissertatio de Verbo Dei.
2 9mque prophetarum doctrina Masisse. Irae probat clemens Alexandrinus ex ipso Platone, qua non digitetur se praesoli a quine in philosol ia a Bapbasi
mercatum esse. In hanc rem allegat testimonia Origenes, lib. I. contra celsum
Fertur Hermippus in primo de legislatoribus prodidisse , Pythagoram suam philosophiam Iudaeis traduxisse in Graeciam. Esto ergo Plato dixerit nonnulla τοῦ λιγου, de rauone Dra, qua mundum in imagine formavit, priuis mi tum extra se produceret: au inde demostrari potest Philonem tantummodo σinios e an alicuri Pudio scripsit Verbum Dei sam ab inirio rerum versatum interris, σ sub visibia forma Patriarebis apparuisse , ut adfli uit Nilo in tib a allegoriarum, pag. 93. σIo I. ubi buue Angelum qui sobolem Abraha promis rat, vocat divιnum Verbum, quod Abraham appellat Dominum suum. Lb. uu Deus sit immutabilis, pag. et Io. significat hunc Angelum, qui obstitit propheta Eulaam, fuisse dινιn- Verbum. Libro de migratione Abrahae. pae. Io hune Patriarcbam ducem sui itineris habuisse Herbum diνinum . Lib. quis rerum divi- vocat Arctangelum , ut in lib. de somniis, pari c88. uia duit Archangelum Dominum innixum fuisse scala , qua visa est Iacob donmientι. Lib. de vita Mosis, pag. 6Ia. id quot huic apparuit in rubo, dicit habe. D potuisse pro murne Dra, appellatque Angelum.
Paraphrases Chaldaicie eadem dicunt de Verbo Dei, quae leguntur
-- apud Philonem. a dogmata a Platone non inventa esse demonstνant Chaldaisa paraphrases. rem antiquitatem asserere non est de insitato nostro, multis argumentir probarist, . . inter eruditor . Satis erit animadvertere nos illas arem pQedIudaeu qui procul dubio non eaderunt libros ut nobis faveaint: non, inquam, pleis dιctar parapbrases certis dogmatibus, ex quibus adversus eos cbristiani
iis legimus in illis 'rapbrasibus, uro eressita avisuroribus operitio ribias. Quod Iudais Hellenissιs, βινe Graeὸ sequentιbus erat o , Verbum Latiuis, Iudai Chaldais es Verbum ; eu1uma sim in veteris testamenti paraphrasitas Chaldaicis sit mentio ; ct exhibetur at a Deo patre distinctum, quod oe Deus sit. SapAs dicιων mediarer inter Deum o homines, quod o a Piltone Bruit .. In tes , cap. s. . ID ubi legimus in textu : & recordabor isderismet vobiscum dio paranrasis habet e de recordabor foederis mei quod est imter memra meum & inter vos. Similiter capite II. .. ao. rem aribus tu locis vicitur memra Dra esse ιu aclutoriam, scilicet memra axxilium suppeditabat sua notegens eos. Iacob Genestor cap. 28ίν. a a. eum erexisseι lapidem in titulum eo in loco quo ei apparuerat Deus rerit mihi, isqvit, una Paraphrastem, memra Dei in Deum. Laban, eap. 3I. η .a vidit in lamvis vicentem sibi Dominum et cave ne quidquam aspera loquaris eo tra Iacob, iba Parapbrastes e de venit, inquit, memraasacie Dei ad Laban ShΦ. o. 'acob dicis ad 2'. U'έ-- Nemra Donum est testis. inter me .de inter te. tot
δ' Scrιptura legimas, dem Genestas, eap. 8. sc. aride erit Deus vobiscum,
Dri strorum, Chaldaeus habet: de erit memtatis ἡ, νςiu ima di reducet Vos in terram patrum vestrorum.
105쪽
Ex plurimis lacis parapse eos liquet, eredisinu cliad Verbum Ddimini ,erit Maelitis in deserto ι quem rebelles draelisa tentasse ibi dicuntur, apiae vi miηa est Pauli Amstest σ o iam veterum Patrum . - eo quod in textu Ureuntur Israelita rebellasse adversur Deum, ubi Moser in Exodo, eap.r6. . eos alloquens dicit : murmur vestrum non contra nos est , sed contra Domi num; addit Paraphrastes e contra memra Doriunt. constat. UNkm obieesse Iudaeis 4 patribus eorum tentarum Christum in deserto e Neque tentemus Christam sicut quidam eorum tentaverunt, & a serpentibus petierunt, inquit
Eudem tot in locis cucurrunt apud Parapbrastat ut non alia quam Apost lux, doctrina imbuti videantur. Ipsi agnoscunt Deum per Verbum Dum yyraeli. tas redemisse. In Exodo, cap. a. V. as. legimus in textu r Et respexit Dominus fin fonte, Iehova J filios Israel, & cognovit eos. Para brastes autem diiscit . & nota erat coram Iehova suriectio sitorum Israel, & dixit in memin in V rbo suo J redimere eos Iehoo. Similiter in Deuteronomio , ea . Io. Memra, Verbum Israelitas ex M to eduxisse aperia dicit, quod iam dixerat,
Scilicet tibique videre est in paraphrasi Chaldaea, memra Dei, sive Verbum interfuisse Iudaeorum rebus, ct Moysem saepius cum eo collocutum. Scriptura me. morat Monem ascendisse ad Dominum. Paraphraser sic loquitur et ascendit incomspectu menara. In Levitico, cap. 26. I a. ubi Deus dicit r non abiiciet vos anima mea, Chaldaeus habet et non ab;iciet vosi mei ara meum. Et se. Ig. & si ita his non obediatis memra meo et pro , quia tegimus in textu e sin autem nec
sc obedieritis mihi. Multa alia ioca probant ex opinione Paraphrastis tentatum Verbum las Israel tis. In Humeris, eap. II. .. ao. legimus r eo quod repuleritis Dominum, qui in medio vestri est ; in paraphrasi autem i eo quod in fastidium fuit m rammini;.cujus manstas habitat inter vos. eap.r . re eq. et . Altibi, dicuntur Israelitae a Para uasta , in memra rebelles ; qui eorum ductor esset ; etenim in
Ubrasi autem, memra Domini Dei vest i qui ductor incoram vobiι; cui usu
notis quibus Stephanus Rittanginus illustravit librum 1eχirali qkem σ Latinit re donavit. Liuisque potest par braser Chaldaicas, quae reperiuntuν in Bibliis p lyglonis, , pervolisre, O ex illis piura ct alia testimonia expro ere, sed pronrδ currere decet dubitationibus qua animum subeunt; quasi a teremur Hrbis Pa- phrastarum ι ω memra Dei non illis aliud esset qinam sex ima, qua quatenus istuntatem Dei ex icat, strino eius dici potest; ut memra sit se o Dei prolat Astur, sive ipsamet scriptura evii tribuuntur qua Dei ipsems sunt. Hac qua de memea Dei dicunt Paraphrasta, ideo de lege Dei interpretari nomlicet, quod illud memin quodcumque seu, multo ante datam legem tempore nominetθr ; nec quae dicuntur de illo, legi conveniant. Verbum Domini, inquit Moy- fer apud chaldaeum ean Deuteronomii f. ari memra Domini pugnabit prombis. Appellat, cast. q. ' f. 2'. ignem consumentem e capite sc se stetisse tuterm ra Domini O inter Israelitas qui huius memra vocem audiνerant. Cap. Igis
ubi de suturo Messa sermo sit: audies uocem men ra Domini Dei mei, ait Mo ses ore Paraphrastis. Et cap. 3 3. a c. et ' in memra Dei factum iaculum, boc est a via facta: quod Apostolus uon semel dixit, per Verbum Dei, id es per Iesum Chri- : stare Dipitia sed by Cooste
106쪽
Linga II. Dissertatio de Verbo Dei. 6
stum omnia aptata esse. In Genesi, ea 1..' f. a T. Et creavit Deus Imminemadimaginem suam: in imaginem Dei creavit illum. Parapbr tis Hierosobnmtanus m. interpretatur et Et creavit meiora Dei hominςm . . . . .
blemra Dei eiusdem esse significationis ac nomen davar , id est sermonem fixe nihil aliud significare quam mi, vel cu Afris hominis sermonem, Mel loquelam qui contendunt, arguuntur erroris a dicto Uttangelio, qui probae falsum esse quod ubi textus Hebraeus habu dan Guar, posuerint Galdaei N memra. Id nec uno Deo δελ- fuisse Ostendis , imo exemplis probat, quoties de sermove prolat,
iis agitur., O uomen Hebraum tavar, reddendam eνat Chaldaicὸ, Faraphrassas ηοη .uti voce cnira sed Pi teganu; qua vox idem sonat ac davar. Ideo ritigo Rittangelium, ne euar eum exscru ere, o multas paginas implere testimoniis Hebraicis; fontes enim essent proferendi. cam Antiirinitarius quocum. collo tum se babuisse narrat Rittataelius, ins lisset , abi textus Iubraus cou1unxisset nomen d ar cum Iehova , o hoc redditum reperiri in paraphrasi .inemra Jobovaes edi ideo illam vocem memra noudμversum quid sivificare a locutioης-; cum haec, inquam, opposuisset Antire nitarius, respondet Rittangelius id I sum es s nec iuspiam occurrere in par
ρbrasibus , ut ibi in textu Hebr o scriptura Dcra absoluιὸ de sermone propria summi Dei loquitur, redditum si memra Iehovae. Si enim inquit in aliquo sicra scriptura Leo Cbaldor pro Guar Iehora, reddidisset M' 'unieabra, non alibi commodios fera potuisset, quam in subsequentibus Γωis; utpotὸ qua clarὸ testantur prophetas vu nisi . mpulsu Spiritκs sancti ρνο etasse is locutos
fuisse. Indicat umerorum capita illabar. u. 33. O cap. ai. Moties s. scriptura dicit Herbum Iehova factum, se ad biinc, veι illum tropb ιam , semper Tar brastra utitur γέKe pitcgama , as compluribur prolatis aliis testabulis demonstrat ii . Ad hoc autem quod adveUarius obiecerat non suum tibi Iehova , sed etiam ubi os, cor, anima ct vox Iehova textus haheret, oe ibi occurrere chal- Am memra e r pondet Rit Melius id quidem verum esse ; sed animadvertit nunquam de adio νel Moysis, Maronis , caeterorumque prophetarum us f Iumm do de summi Dei ore, anima , corde , oe voce factum esse s nemponbi, os, cor , anima , vox sacratissimo nomini Iehova coniunctim reperitur. Lector praemonitus ad illa omnia loca animum advertet, dum hiblia postglotia perlustrando coniiciet oculos iu paraphrases chaldaicas, in quibus ubique tam
in libris Psalmoram o Prophetarum quam in libris Moysis memra divini sis
i Falso praeconceptum est ignotam prorsus tuisse vetuitis Hebraeas c. i Dei Trinitatem ..... Nulla opinio magis temerὸ praeoncepta est, quam qua occupator Nideo aliquos de Theologorum nostrorum grege, priscis Hebrais ignotam Dei Trinitatem. Saricius Eρσυ rus iam s. asserat iu -- bia Dei, id est in unitate, Trinit um Iemper auuinulatam cor creditam fuisse, a prophetis. Miror quomodo aliters ore sto sui, qui vel oculis attigerant Evangelii codicem. Etenim. ur is si μο ρ Umo baius Harmoniae observatum est, cum Angelus Gabries Mariam Niri 'mo. Missutus es. nonne de Iauctioma Trinitate ut de re nota sermo m ρ a
107쪽
aominans spiritum sanctum , σ indicans filium Dei; nec Fe, aut Evangeliasta, satagunt explicare quid se Spiritus μη r, quid ' filius Dei , videsiste
quia res comperta eraι, ubique in E Ugetis nominant Spiritum sanctum , utrem Iudaeis noti mam. PMOXtur, vIν literarum Hebraicarum peritissimus, in notis suis ad Portam Minis, evincit omnes antiquos luterpretator esse Psalmum secundum de Messia.
hune habitum verὸ filium Dei. Iudai peritiores nore distentur; sed in- γ quiunt, aceommodandum Davidi i ut respondeatur Christianis. Sie xim ui ad illa νerba dicti Psalmi, Dominus dixit ad me et filius meus es tu i ego hodie genui te. Ad illa, inquam, verba Κimctius et sent qui interpretantur psalmum istum de Gog σMagog, estqiae Messiah rex Mesas ; atque ita exposti runt doctores nostri selicis memoriae r estque psalmus hoc modo explicatus . perspicuus, at vero propius est dixisse ipsum Davidem de se ipso, ut a nobis expositum. R. Salomon Iarebi siquidis loquitur et Dinores nostri exposii xunt halus psalmi significatum de rege Messiah , at mont sonat & ut re pondeatur minaeis, seu haereticis, expedit interpretari ipsum de ipso Davide.
FoeoEius loca aliquot, qua in omnibus editionibus eommentariorum Ximebit in prophetas posteriores mutila babentur, ope codicum restituit, unde argumenta a versus Iudaeos Iuppetunt. Frequenter occurrit in veteri testamento, ct in libris Iudaeorum nomen Spiritus sancti. Sextuplam explicat Spiritus apud suos notitiam Maimonides. Primam aeris, secandam venti, tertiam Vitalis spiritus, quartam ipsius anima rationalis facit, quintam influentia intellectualis diνina , qua influit in propb
ras quando prophetant, sextam propositi ac νoluntatis tam in homine , qutin in Deo. Vulgata erat apud'Iudaeos opinio, d morte Esdra , Anai, Za ria, 31alaebia, Spiritum Dinum ab Israelitis ablatum. MorreentioresIudaei, σν iustiores, sed qui vixerunt post Iudaicam rempublieam eversam non intellexerint nise donum Dei, illustrationem, pro etiam, conflat tamen nomen Spiritus sancti
semper usurpatum, etiamsi pariter non constet, tria φιταμνα, modo, ordine, ra
tione agendi distium, tam aperia objecta fuisse menti , quam postea contigit m
Evangelio; cum de eato paterna vox audita est , σ Spiritus sanctus in Filium descendit; σ ille Filius toties locutus est de Spiritu sancto, ut de persona disti cta a se σ a Patre suo. Evangelium quidem maiorem cognitionem dedit Triadis a sed iam nullam antiquitus suile non concederem. Ani adversione dignum est quod Maimonides in more nev him observat . pari. I. cap. 7I. multa mysteria de rebus divinis periisse inter udaeos. Scite in quit, multas egregias stientias, quae in gente nostra olim fuerunt de veritate istarum rerum, partim longitudine remporis, partim infidelium de stultorum populorum in nos dominatione, partim etiam quod non cuivis eqncessa erant,
sicut exposuimus, perii sis, & in oblivionem devenisse, nihil enim permissum
erat. nisi ea quae in libros sacros dimita & relata erant nam nostri Talmud ipsum inter nos receptum, olim non suisse in certum librum digestum, propter risionem tuam, quae tum passim obtinebat in gente nostra: Uerba, quae dixi tibi ore, non licet tibi larapto divulgare. 'unullis interiectis site pergitisqui Maimonides. mod si ergo circa legem oralam cautum est, ne illa P blice in libro constripta omnibus prostaret, ne λαὶ comimperetur, aut dema-varetur e quinto magis debuit hoc fieri circa arcana ista lems, de caveri ne dia vulgentur publice, de ita margaritae porcis objicerentur 3 ideo tradebantur illa
Tantum quibusdam singulariu , dc ab his iterum aliis eximiis de extraordinariis
108쪽
-L1 fit 3' II: Dissertatio de Uerbo Dei. 69
1 Deb insuctis viris, sicite declaravi tibi in eo, quod Rabbini nostri dicunt
non tradunt arcana legi&, nisi consiliario & sapienti , atque haec vera causa est, propter quam solida illa fundamenta, eximiique religionis nostrae articuli, inter nos petierunt, & nonnisi pauca admodum doctrinae veteris illius vest gia, & indicia comparent. ison mirum ergo haec quae in Philone legimus o hi Chaldaicis paraphrasibus, fion Oecurrere in Iudaeorum scriptis. Talmud aliquibus post natam Ecclesiam christianam saeculis conditum est , clim iam memoria exciderant pleraqhe Jolida fundamenta religionis , ne queritur Maimonides. Qui illud collegerunt, circa solos Iudaicos ritus occupabantur; praterquam infense Christianis potuerunt abradere ex suis libris multa quae veterem doctrinam illustrarent. Itaq&e temerὸ flatueretur ex recentioribus scriptis Rabbinorum, sanctissimam Trinitatem antiquis fuisse prorsus ignotam. Huic opinioni Thilo , o Paraphrasta Chaldaei adversanttir ad νerfantur ipsemet sancti Eνaηgelista; apud quos videre est, ut modo dicebam, antequam promulgaretur Evangelium, oe eum promulgari coepit, fieri sermonem de Deo Patre, de Filio eius, Cr de Spiritu sancto, ut de re nota. Veram contigit ut per Christum notior evaserit sanctissima Trinitas, sicut o notissima fiet,cmu Deum videbimus sicuti est.
Dei notioni non adversantur, eum qui unus sit in essentia, trinum esse in perloniS. Qua ergo falsa opinione occupatus 'ocinus ausus fuit vim inferre scripturis, ct
eas detorquere, ne videantur praedicare sanctissimam Trinitatem p Scilicet semel a Gxerat animam ut cogitaret credita hactenus a Christianis fleria rationi adversari, sive unitati repugnare Trinitatem; non miniis malus Philosophus quam pes smus Theologus. Etenim notio Dei in qua hanc pugnam videre sibi visus est, ipsa est Dei notio nobis innata; quam mundi conspecttis excitat; qua quidem Deum existere docet; o cogit agnoseere hunc cuius opus perfectum G immensum si, i
gibus ordinaris ct perpetuis administratum : hune, inquam, esse potentissmum, perfectum, immensum, aremumque ; unde liquet fieri non pose ut plures sint na- rura diversi Dii. Sed non advertebat SMinus, aliud esse seire de aliqua re quod existat, oe hiriar illis virtutibus praedita sit; aliud perfectam eius notionem animo complecti, ut non solum quod existat, sed quid sit clarὸ distinctὸ cognoscatur. Itaque quam sola natura, sive res subiectae sensibus nobis ingerunt, non μ*cit notioni saluamus quidquid de Deo eredendum sit et eum enam existere docet , sed non omnino quidquid sit. Clar , inquam, σ disinctὶ in ista eius notione non videmusnnitatι faecunda adversari proprietatum pluralitatem. Etenim reperimus in ipsa mente nostra una ct simplici plures o' disinctas facultates; ut non obstet Iacun ditas unitati; mens enim magis una es quam quodlibet simplicissimum corpus, facundior tamen ipsis corporibus. In illa voluntas non est intellectus, nec amor odium Pes metus, innumerae oe diversa sunt cogitationes nostrae r .nnumeri 2 d, ersi Uectus; ex quibus aliquatenus intelligere est, quamquam Deus natura unusset, non ideo misiss trinum esse ; sive non contrarinur esse rationi credere in Dei Mutsste pluralitatem, se auctoritas indubitata id praecipiat. 2 deque enim dicimus Patrem, Filium, ct Spiritum sanctum non aliter sese bubere ad invicem, quim T. I. E a
109쪽
o COMMENTAR 1 Us IN HARMONIAM.
mens, intellictus eius, ct voluntas sese habent interi. Sed in natura meuHahabemus exemplum unitati distinctionem non obstare; σ'eum o ι ente si ρει ciorem oe secundiorem, poste esse unum o trinum, quod etiamsi solamgemialis.
re non videamus, credere tamen debemus, s ιd de se credendum proponat Deus. Itan ne sne ulla adversus personarum in Deo pluralitatem praeconcepta opim ne.admittere decet quam subiiciuηt ηobis domιnam pagiηa s rae. Rationi fixim cιngruum est Deo de Deo credere; si e illum concipere, qualem se concipiet dum praebet in sermone Evangelissarum; qui ipsi ratιοηι adversaretitur, si contra omnes leges sermonis, quas recta ratio probat, doctrinam proposuissent, cui non conveniret quo utuntur sermo. Nulli alteri nise homini Deo, sive qua utram-cue naturam habeat, convenire possunt qua de christo habet Evangelιum. sed
non solam Evangelicus sermo obscurus, Et si dicere liceat, absonus est, ηιβ christus sit Deus h o ct uterque verὸ ; sed ct res sive tata αconomia utriusque δε deris absona est. Christus Dis legis oe omnium Dei operum , an dignus finis Draesse potest, qui numero creaturarum ipse est e an gratιa hominis tot tantaque in apparatum adventus eius edita fuerint: praemissi tot typι, insittatur cultus relidosus, ut diversis ritibus, caremoniis, vita e1us ct mors adumbrarentur e Quin aliquo sensu a Deo aversi dicipotuissent Patriarchae, Propheta, o omnes νινι pii
qui in christam quidem Dei , sed non in Deum ipsum convers suissent. Sed non ea sunt huius loci.
Hareses adversus quas Ioannes scripsit, ostendunt ab eo vocem uiurpatam in sensu quem adstruimus. constat cuiusque scriptoris mentem ex duobus potissimum eolligi debere: pr mam ex propria o ustata significatione verborum quibus Uus est ; neque enim
terat Ioannes alio quam usitato sermone loqui, ετ bule indere alias quam conis suetas significationes. Vidimus autem quo sensu nomen ό-Verbum, retur ea atate qua Evangelista scribebat. Tum maximὸ mos cu1usque Drιptoris accipienda ex scopo quem intuitus es scribens ; mentem ad scribendum Ioannem appulisse ut ostenderet Iesum esse Dei sapientiam armam patrιs , per cruam omnia facta sunt, omis antiquitas testatur. Luculentum est in hanc rem resamonium B. Hieroumi: Novissimus omnium, inquit Hieronymus, lib. de scrιοι. eccle1. cf. scripsit Evangelium, loquitur de Ioanne, rogatus ab ecclesiae episcopis adve sus Cerinthum aliosque haereticos, & maxime tum Ebionitarum dogma comsuraens, qui asserunt Christum ante Mariam non suisse: unde & compullus
est divinam ejus naturam edicere. Ergo si Ebionitarum , Cerinthi dogmata coniuncta sint cum Socini haeresi, ex eo solo fine quem habuιt Evangelista μνιbens, paret Socini pectas eius quam remotissimos esse a vero sensu Mus . Utrumque comprobare ingens opera pretium est , o rei a Ioannem ιmpetινιsse Cerin-rbum σ Ebionitas, ct horum errares impetendo simul obtrινisse haresim Sotini
zii in Cerinthum, Ebionitas ct alios haereticos impugnandos susceperιt Joannes non senit dubitare uenaeus, qui se dicit cum Polycarpo
Pobcarptis autem fuerat Apostolorum discipulus. cap . saepius dia isse Tobcarpum, quod Ioannes Domini dιscipulus ex balneo in quo resciverat cerinthum esse, exilierit non lotus 3 rιmens, Inquiebat Io Ius,
110쪽
L 1 AER II. Dissertatio de Verbo Dei. r
ne balneum reneideret, eum intus esset cerinibus inimicus veritatis. Cerinibus, nitebat Iesum fuisse Iosepbi σ Mariae filium similiter ut reliqui omnes bomi nes nascuntur ex parentibus suis, σ plus potuisse Iustitia, ct Prudeutia, s sapientia pra omnibus, oe post baptismum descendisse in eum Christum ab ea
principalitate qua est super omnia . Eam fuisse sententiam Cerinibi docet nos Irenaeus, lib. I. ea et s. quam ct aliorum bareticorum similem doctrinam iutat verbis eiusdem sanqi Patris explicare. Primi haeretiei fingebant multas principalitater , mustar virtutes , O quasi
Deos multos, Ioannes autem , inquit Irenaus, lib. 3. eap. I. volens per Eva gelii annuntiationem auferre eum, qui a Cerintho inseminatum erat homunibus errorem, & multo prius ab his qui dicuntur lilicolaitae .... ut confunderet eos, & suaderet eos, quoniam unus Deus qui omnia fecit per Uerbum suum, & non quemadmodum illi dicunt, alterum quidem sabricatorem, lium autem patrem Domini , & alium' quidem fabricatoris filium , alterum veni de superioribus Christum, quem &impassibilem perseverasse descende rem in Ietum filium fabricatoris , & iterum revolasse in suum pleroma r de initium quidem esse monogenia lagon autem verum filium unigeniti : & eam conditionem quae est secundum nos, non a primo Deo factam, sed a virtute aliqua valdE deorsum subjecta, & abscisa ab eorum communicatione , quaestini invisibilia & innominabilia; omnia igitur talia circumscribere volens discipulus Domini, & regulam veritatis conitituere in ecclesia , quia est unus Deus omnipotens, qui per Verbum suum omnia secit & visibilia & invisibilia r significans quoque quoniam per Verbum per quod Deus persecit conditionem , in hoc & salutem his qui in conditione sunt, praestitit hominibus iste inchoavit in ea quae est secundum Evangelium dotii nar In principio erae Verbum, &c. Verbum erat apud Deum &c. tendum quidem est Soeinum non implicitum fuisse omnibur erroribus Cerinthi; sed non ideo minus Denaus liquita testatur Ioannem Evangelistam scripsisse, ut adstrueret Deum per Verbum suum omnia errasse. Unde ille concludit : In omnibus, ergo est, de quae sectandum nos eth conditio , nempe nos omner per
Verbum eouditi sumus ; σ idem Verbum nobis praestitit salutem. ItaqMe secundum Irenaeum, qui ubique dicit Herbum ipsum esse sapientiam Dei Patris, risum antiquis Patriarchis , oe illud idem Vcrbum carnem nostram induisse , Ioannes Σνangelissa impugnavit errorem Socinianum.
Tot tantisque altictoritatibus resistere non possunt Sociniani. Frustra & impie dicunt Ioannis primordium, aud Evangelio ejus assutum, aut obla ro sermone compositum. Quid as hae Engedinus Delai discipulus P nem est, Inquit, qui ignoret, multas in veterum, quos patres vocant, scriptis lagi narrationes, nec veras, nec verisimiles. 2 ullius ergσ auctoritatis essent omnes illi antiqui Patres e h νum tamen nisi scriptis iunixus fuisset i e Sotaius, nos potuisser ut fecit, ser Hurarum statuere νοitatem . Quin i sis sociniani in sua carecbesis quam fluovi nam vocant se cap. z. oecasione scripturariim , quarum certitudinem probant aut, quorum consensu r in bac. inquam, erumpunt verba r adeo ut qui eam' ummuta togae tum &honuntur; consensu repugnare vellet, hunc justissimam cj