장음표시 사용
71쪽
Maria reninsa ab Elisabeta, suspecta fit Ioseph sponso suo advertenti eum praegnantem esse , sed ille monitus ab Angelis de Spiritu sancto
. concepisse , in uxorem aecipit. MATTHAEUS, Cap. I. ηα . 'ανοῦ limis . autem Feneratio sic erat. Cum esset desponsata mater eius Maria Iosepn, antequam convenirent, inventa est in utero h
bens de Spiritu sancto.' Dis,., L J9 Ioseph autem vir ejus cisa esset justus, & nosset eam et traducerer v luit occulte dimittere eam. 2o Haec autem eo cogitante, ecce AngeIus Domini apparust insomnis ei; dicens : Ioseph fili David, noli timere accipere Mariam conjugem tuam a quod enim in ea natum est, de Spiritu sancto est..1 m. i. ii . . a I Pariet autem filium; t& vocabis nomen ejus Iesum; ipse enim salvum is ciet populum suum a peccatis eorum. aa me autem totum tactum est ut adimpleretur quod dictum est .a Domino per prophetam dicentem r υ ' Α- diatrice virgo in utero habebit, & pariet filium di de vocabitur nomen ejus Emmanuel, quod est interpretatum, Nobiscum Deus. 24 Exurgens autem Ioseph a somno, secit sicut praecepit ei Angelus D Imini, & accepit confugem suam. as Et non cognosce t eam donec peperit filium suum primogenitum: devocavit nomen e us Iesum. REvsar Anua ad seriem histotis Eis
Vangelicae , quam interpellavimus inserta genealogia Domini. Prilis tamen de legibus Hebraeorum circa connubia agendum et hinc enim pendet solutio difficultatum quas tum artigimus , tum attingendae restant circa nuptias , quibus Maria cum Iosepho eonjuncta est. Iam dixi has 3mpitas necessarias , ut obumbraretur virginitas viris , nν partua ein cataretnν diabolo , tam non putas de virgine sed de renixario nasei filium eiωs. Verba sunt Ianalii Martyris , quae es legat Hieronumus. Testis itidoris marians adhibetων. Verba sunt D. Ambrosi qui ρσιν se Nerei.jn m. orvin Heare et robrium si non agnosceres faeram-rum. 19 id quὸd etiam Ad.s Mainia verbia maior a cori ν, mendareia causa remoψεων
di Indo ponsata habiait, do ponota non habuit senis coniugii pramiam gratia nuptiarum pamius sis Iaminarum.
Nuptias Maria & Ioseph procul dubio i
ierunt servatis Hebraeorum circa connubia legibus ι suxta quas decet igitur explicare tum res de quibus agimus, tum di sermonem quo utitur Evangeliua in eo in quo nune veIs mull Ioco. Igitur operae praetium est leges blaeorum circa connubia, mores, consuetudines desponsitionum , & nuptiarum expendere diligenter . Urauitis stiidem praeceptum σν ait Ma,monides de connubiis Hebr. cap. I. num. I. interprete Ludovico de Wille. Ut si quis eorum duear ωxorem, is sibi primum eam testibus a
hibitis emas e tum pro is xore habeat , Namque hoc est, quod scriptum legitur . Deuter. cap. 22ωq. II. Cimi emerit vir uxorem , & ingressus su rit ad eam &c. Nuntia. Atqui hane emptione- ikbendo lex faneis . Tritas igitur rebus rexorcompara Μr, argemo, instrumento,sem praescripti ne atque eongressis r congressis quidem ac praescriptione ea dicto legis r auento autem Institistis sapientum. Atquι hae emptio passim dieaiιο distinr , v I sponsatia tWqua mulier harum trἰωm re m
72쪽
mi mis, hae ιει Leata, via sp adia huiuste consuetudinis in striptura. In Genesi.eIitur. Pergit lo ut Maimonides, nurn. 3. Jam inlcap. . . 33. stat res Rebeccae postulant ne illa με--mmire aniae seata, non- ad Isaae eui modo fuerat desponsata deducere-dam υῖνο seonitincta, nee diancta demum, να- tur , nisi post aliquod temporis intervallum. en emptoris sisti κο ersiquis 'aetreinum e m Maneαν , is quiunt , puella fauem dicam dia, ea orpus miscuerit, ἡψ1e morti Iudices ad eam- Ομd nos, O postea promiscetur. In Paraphras ro ι atque empto reamsi repridiaream es velis, νο-IChaldaicar mamea pMeιia nobisctim alisti. i.-- ρα dii libolla Opis, esto. Id pluribus Judaeorum te-lpore, aut decem mensibus, O postea ibii. Via simoniis constat, quae eongerunt Buxior fius εcire est in Genesi, cap. t s. p. t . eos Lot die fel denus in libris quos circa Hebraeorum connu- generos, qui accepturi erant filias ejus , quae hia ediderunt. Id ast ruit Philo, libro de Spem Linterea apud eum commorabantur , quin &ipsismus Legιbui. Cum dixisset turpe lacinus admis- puellis captivis i mensis concedebatur ex lege sum eum desponsata sed nonaum nupta, este Deuteronomii, cap. aa. 4 I. post desponi speciem adulterii , subiunetit protinus: tionem, antequam deducerentur in thalamum
sponsalia tantumdem istine quantum nutriae, sponsi. quando tu solemni amissem eonvis in marisi Interea temporis dum sponsa manebat in d . mxoris .e nomina inseritantur ea bisur. Prona parentum, sponsis non licebat cum ea temea lex Numstream iubis iapidibtia inrui, i. a Philem . is sns, inquit Maimonide . cap. 1 ic t etiam puellae eonsensna Mnequisiam. In I imam. . auctorisara sapientism sponsa prohibet,evd cibus, cap. l . e. s. di 2o. Samson vocatur ramdiu, dum ea remanet ad pas rem. Eε qui Davit sponsae suae, di illa dicitur uxor ejus, quam xenm θο α eubar und seretim. is da ribolliana, quam nondum eontractis nuptiis, quae postea, quo diverberatisr, hoc ergo pro pravo facin non e ontractae stat. Ergo eo tempore quo no ire flabebatur. Ad rem quam tractamus maximhdum Matia virgo deducta suetat in domum Jo-lsaeit locus ille mimoiadis in tractatu de prohia sephi , potuit illa voeati uxor,& ille vir eius ι exibitis congressibus, cap. t s. n n. 17. Desponsa saqua erro appellatione deduci non potest, tunelsigravidasias in domo patrisfisi, infanι habeιαν temporis perfecto matrimonio fuisse coniunctos.ltra oris, robibisus es silia Ista lis honsae, ε Quoniam Ma trionides mihi est instat omniumlima O spuria. ψὸd Rexaminatisr matre ei. . Judaeorum I 8e omnium vitorum doctorum sen--dicas exsponsa me..impraegnata sum, credisnutentia demendus sit de numero Rabinorum quitra , infana est legirimus i quod si ver. ρο naineptIunt a mores Hebraeorum in contrahendisidaei eam mendacii arguae, dicat per vitam, nuptiis ore ejus exponere prosequar . Statimimeam nunquam rem habia letim ea. infans est θη- post sponsalia in domum coniugis virgo non de-irius, licὲt prosilia σιαι habeasnroci ducebatur ε concedebatur ei aliqua in parentum Elapso tempore quod sponsae eoncessum se aedibus mora, quam se definit Maimonides tr irar, cseducebatur domum sponsi, qua deducti
ctatiis allegati, cap. Io. num. 17. cώ Np-vans ne verum perficiebatur matrimonium , ut docet
bertas extiterit duodeeim menses antequam dι ea hisce verbis Deuteronomii, cap. ao. p. 7. uis retur, omniso triginta dies eoneedantur ex quo es homo, qui despondit .xorem, o non aecepisputatur in nωpitas. Item si quia sibi desponoriιi am Hadato νευ'tatur in domnm suam, ne mulierem, stansa dies omnino triginra conredun-lfort. moriatων. rn bello, aliks tama aecipia: rur ex quo poscitur in nutrias. Id moris esse eam. Ad hane legem respiciebat Iudas dicens, adhue Judaeis, sed nullo statvito iri orae termino lib. a. Macha, cap. I. 16. M dixit his q. adstruit Leo de Modena , parte 4. cap. s. historiaesis Onsabant Μαουι Cr plantabans vineas , O Jεν- suae de ritibus Hebraeorum. Quidam, inquit, rizidιισι,νι redirentnnusquisqua in domum μα-dςhransiti manent per integriim annum alii secundum ι gem ι donee sei licet acceptileni vo petr semestre ι plus, vel minus pro voluntate, vel fas suas. De illa aeceptione,sive indi mum spo eo in ditate paratum contrahentium. Sed ne si dec Metione loeus ille Iudicum, cap. 34. ναν-
73쪽
mθ.nditi Me O Leuim est mntiariis piamerast gnans. Statilia ae desponsata est , iuxta vel
Mωιιι ι , O fost ab ει ι dies errana Miam- Gabrielis conceperat Idi illud templi i quod eo 'teret eam c. l. cedebatur puellis desponsatis ante dedit 'ionem Sponsa , postquam accepta erat. svἰrgo nonrui e Iat commorata per tres inenses apud c. m deprehenderetiar, obruebatur lapidibus. Reamrtam suam Elisabeth, hoc autem elapso teli ore. aecusare maritus tenebatur 3 neque enim licebat clam ad parentes reversa est, tumescentis ui eticui litam in ea re esse injuriae patientem. Maim Lindicia apparuere. nides in praefatione in Seder raraim , adstruit a Haec omnia clara fiunt, Zc consentanea, ut li- Mosis teli pore in controversiam non vocatum quet, moribus Hebraeorum . Invaluit tamen
commilli stupri ream post sponsalia mortis supti-iopinio, ut dixi, Mariam non solum desponsatam cto esse plectendam . Multi sunt ludaei in enume- sed di matrimonio colimn iam cum Josephorandis praereptae virginitatis indiciis , tum in inis etiam ante colloquium Gabrielis. Veriam prae struenda actione quae intendebatnr reae virgini. terquam notita interpretatio nititur vel bis Quoniam mea refert non haberi pro figmento Evangelistae, n asorem Dei ea in re sapientiam quae ex Maimonide protuli, haec confirmabo Iu- ostendit. Neque eitim decebat Maiiani subiac cillento testimonio Philonis, lib. de Spretal. Gg. re imperio mariti, S una cum eo vertari, cui Si qm s , inquit, post epula. m nuptiale cum puella prius non innotuisset eam a Deo mattem Chiisti non maritali Uectis, sed ea n ministra electam esse. Mysterium autem illud non illi a luvidinis ongressus, desede mis habens, te i patefaciendum fuerat , nisi tempore quoqkod ei , ealummosa vertas sa ad sponsa domum ejus deducenda , ut nuptiae a reuisa erim et, diem do in primis est uxibus suspicione criminis virginem defenderem limuleam a se mulierem deprehensam non visinem r-α virgineum parturit tegerent. Desper cinia. e/tων aeniυθμι senatus ut judient avnt etiam quidem Maria viro, sed donec ille rem on.netriareissatae pa ter ,emmmmmcosam acturi. In esset edoctus, congruebat ut interea ab eo abeia tali enim eontrovosia, quando de eastitMe inmoris set post desponsationem per aliquod tempus ante qat aeritur, non imminet perientam sis filiae, sed nuptias complendas. Quo constare poterateriam e1us inratoribur, non modo quis ψρο ad neutiquam rem i abuisse cum sprii so. rammosfnnm rem ms non custodiariae nisa ρω dieitiatae, consuetus erat in Galilaea in qua Maria habitabat, isnm quia vitiaram ab alio desponda ν-t ρνε ut ante deductionem nec hora unica spontus cum virgine , derepto qui eammpuxorem petiit. Qisi sponsa moraretur, ut indicat ille locus Gemarae I rem mearis , mu a -ν eata ιaιθυι farieMm Babylonicae ad titulum Cethubo . In Iuda amas arbis rugum pecuniis, ιum verbὲν ων ere. Eadem antiquus obtinuit , ni sponsus solus iara uni- inveniuntur apud Iosephum Antiq. lib. 4. cap. g. ea permitteretur eum θοnsa ante deductionem Si quis aliquam pro virgineo ponsatam posteat lin thalamωm quia ιn Galilaea fieri neuι
lem non inveneris, in ius voeaiam aeenset, af- qnam ρυι κι sempe amor eius erga eam ac ratque argumenta qua habet; pu lia vero e sam cenderetur .
ago parer, ani frater, aut qui post hos genεν. in Ubique scopulis impingunt, sui in contra-dmir roximus . Ubique adultera mulier habe- tiam sententiam abeunt. Vix enim cogitati po-'tur pro interdicta ; ita vir austus , id est legum te- test conIux cum coniuge expers thori, cum Chrianax, non poterat retinere apud se, quam suspica. stus nondum natus ex Virgine virginitatem praeretur adulterio pollinam . Inde Salomon dieit in mi is nuptiarum anteponendam probasset. Sed Proverbiis , cap. Ig. 9. aa. Qi expellia muli relamitant non ab omni dedecore Mariam imis rem bonam , expellit bonum , qua autem tener munem fuisse, si populares ejus adverterint an adula. m, stultus V edi impius . Si misi ter &rte legitimas nuptias praegnantem di sex 'tan- in Ecclesiastico , cap. as. 9. 36. aeamibus risia tum elapsis mensibus a inansione eum marito, abstinde illam. his praenotatis verba sacri em partu solutam. Ad haec respondeo , Iosephum, dieis expendamus. cui piimb innotuit tumens uterus Mariae,& qui' s. christi autem generasia se reat. c musti mysterium omne edoctus suit, suspicionem de desponsata mater ejus Maria Ioseph , antritiam coniuge amovere potuisse. Praeterea Maria, raro eonvenirent, inventa est in aeteνo habens de SpiVL in publicum prodiens non in ore hominum erat, tu fancto. Nativitas epis, id est tum conee pius , & parturiens extra incolatum di protinus post tum partus 3 quod denotat nomen e aliud parium in AEgyptum seriens non dedit locuma est, se, quo prinatim usus Evangelista dixit rumoribus . Quam opinionem defendo, non βίλλου φω se liber genεν arimis , sive prooeniet, pavet interpretes tutantur . Placuit Tostat ,.sive generis. Nunc quae circa conceptum & patia Caietano dc aliis. Nondum in domum Ioseph tum Domini contigerint narranda, suscipit Asa LMariam fuisse deductam elim Gabriel ad eam ae- haeus. c me et desponsata matre eius Maria I xcessit, astruunt Saliarem dc Baronius, ne plure yb , sponsione huic promIssi, ut diximus , an- alio nominem. ν' eam eonvenirent, nimirum antequam Maria Haec doctrina favet perpetuae virginitati M deduceretur in domum Ioseph, inventa est prae. tiaes haec enim verba antequam eonvem 3,
74쪽
i Lias I. CAP. VIII. seph accipit Mariam.
4erpretantur de acceptione Mariae in coniugem, adultera enim omnis sponsa puniebat ut . quando sciscet I eph cum ea habitavit. IIaereis virgo non deprehenderet Lica inarito. Inde t tisis aerenset Ecelesia Helvidianos Antidicom lmen revorabatur a severitate , quia procul dubiorianitas, qui maritali commercio Joses um expertus erat summai ι esse virtut Mariae s p usum esse contendebant postquain Maria Iesumiterat ergo, ut volunt aliqui, suspicari vim illi iupe petit . Illi autem arma petebant ab horum ver-llatam ab aliquv. Quidquid lita e m irati e eam rum interpretatione, quam repudiamus, ant it ducere, hoe est deferνe, ut iii quam renuenisent. Sciliceropinabantur, ibi h lea exemplum ederetur di subiret mortis iuppiunesto nomine significari, quae fieri solent in eo ictum iuxta legem ι quod decebat virum aequi de iugiis. Invalidum quidem argumentum erat ha irecti amantem , votate scenit. dimiurea Mais,
teli eorum; et si enim Evandelii a dixerit M i πλοῦ - . Me est permittere illi eum eo inire n tiam eoncepisse antequam illa se Ioseph convΡiptias culus ope praegnans videretur , de ad hoenirent, non sequitur postea convenisse, ut multifidare illi libellum repudii, itans paucis arbitris, .collatis similium locorum exemplis evincunt or-locentiὸ3 id est non rapiens eam ad tribunalia, non thodoxi. Vettim omnis argutiarum materies he-iadhibitis solemnibus jutis sermulis, convocatoterodoxis praeripitur, cum in eum sensum verba senatu, parentibus, ut vidimus in supra allegato Matthaei se aeeipiuntur , ut non indicetur hon 1Philonis testimonio. Sine autem si lio repudiisto nomine res inhonesta, ut ait Maldonatus, sed sponta dimitti non poterat, quamquam non ectantummodo ipsa in domum mariti deductioι ni- perseetie ut dictum eli nuptiae , sine testibus mirum priusquam consociarentur Maria & Io-iautem non dabat ut ille repudii libellus. Qua-seph, illam inventam praegnantem. Non dissiteor propter illud oeculte se intelligendum, uin verbum Graecum in ,, sicut de Latinum eo Iluerit Josephus criminaliter in uxorem agere ex venire, maritale ciunmercium Posse significare; lege, atque capitis ob virginitatem praereptam sed signifieatio alia magis propria est, ut liquet Ia usare, aut nomine dotis sive rescindendae sive ex innumeris locis scripturarum ubi occurrit &Iminuendae eandem ob causam actione civili uti. usurpatur ad significandum duorum,vel plurium id poterat, sed causas divortii reticuit, ideo oeconcursum in eundem locum . convenientibusiculi E quantum fieri eoterat ι eam voluit dimi vobis inereti m. r. Corint. eap. ii. s . ig. tere. Eam fgnificationem habere in illo loco '' Ergo illa verba antequam divi enirent, sie inis verbum Latinum dimisim, noti est dubitanditelligenda, videliret antequam Maria in domumllocus. Verbum Graecum --- quod exprimariti deducta esset. Ista autem deductio post nate, proprium est huic actioni qua sponsa, vel desponsationem non nisi interjecto intervallo,luxor etiam manere volens amandabatur de ejici fietat, ut probatum est. Interea Matia in υental tur. Respondet rex Hebraeo era, rara A, si in uisis halma de Spisitis sancto εἴ hujus signifieationis , quod LXX. reddunt,
sante Spiritu sancto. Non inventa est a Jospnol M.ύειν, quo de utuntur Evangelistae ubi de re- potiusquam ab alio, ut optimε notat Maldonaia pudiata muliere fit sermo. Ex eo autern repudio, tus, non nisi expletis tribus mensibus a conceptu si'e ex eo quod Iosephus cogitaverit de repu- suo. reversa est domum Maria. Post tres menses dianda Maria, malε concluderetur, ergo jam uterus praegnantis tumescit i unde inquiunt H Iconiunctam Lisse cum Josepho, alioquin noti
braei, tamina viduata non nubit nisi post nonais potuisse ab esus eonsortio separari, et enim liis ginta dies ; ut nempe dignoseatur utrum gravida bello repudii, non mintis sponsa liberanda erat a sit nee ne ι atque distinguatur inter sobolem pri- nuptiis contrahendis, quam uxor a contractis, mi mariti di secundi. Tune ergo Matiam te via si id luberet sponso, vel marito. Iosephus eosis Fens Josephus ut aeeiperet, advertit esse prinitabat ut ea omnia oeculis fierent non in Jus v gnanteiri. Res ista male eum habuit, latebaticando, sed pro ut cuique lieetae sine strepituemina mysterium, quod rescivisset si Mariae Ee litis denuntiando per libellum repudii, jam nolle Elisabethae intersuisset colloquiis. Quid senti- pro uxore habere Mariam. Hoc non inurebat rem parentes Mariae, non aperit scriptura . ullam notae infamiam virgini repudiatae, neque ις. Ioseph autem vir eius eism e et justus, ct obstare poterant repudio parentes, eum abesset
noliar eam tradiseere, viauit oeculte dimittere aecusatio pudieitiae violatae. eam. Id est, ut plerique volunt, elim Joseph es. ao. Hae autem eo eogisanae , eere Angelus
set vir nuς di aequus ι iiistitia enim, inquiunt, Domini appariat in somnis ei diems t IUe non significat virtutem, qua ius strictim exigitis siti m- , noli timere aetapere Mariam cst eur, sed potius misericordiam oppositam rigori jugem tuam , quod enim ἰn ea natum est , de , de severitati. Uetiam omnia , exeonsuetudinibus Spiritu fanao est. Tune mysterium patefacie Hebratauum ei rea eonnubia interpretantesiali timidum fuit Iosepho. Postquam suspieione em a- de apertiorem sensum sequimur. Ibi justus diei. σωι est, inquit Chrysbstomus , visiona oco
tur Ioseph, quia justi tenax, de ea vis est hujusltur : ut in ipsum, quod posts pistoriam do
vocis L quia autem justi tenax non poterat acci- ea quae nuntur taema esse demonstret . cum .uimpet in conjugem, quam leges damnabant ἱ pto,quos num fuera m lase conse Ius , sed incius m .
75쪽
H ambigisitare ρνονμι documen enm est, a Deo ad tuum miser advenerit. Ipsius enim os Inmmoda, ordis armana pro pieree. Cum ergo osephus dormiret noctu, aut potalis curas veris
latet sub pectore , dum alii dormirent , apparuit ei Angelus in somnis iis ' ἔναρ, μωndum qui
seis ι sive dormientem excitaverit, sive invenerit vigilantem . His verbis eum allocutus est , diems,
th fili Daind i admonebat eum de suo pene. ille , nempe Davidico ex quo Oriturn erat Clir ictus noti, , rimere aeeipere Mariam. Id lest , ut volunt qui iam ratas esus nuptias conte dunt , aec piam retines qua expositione non alia
est violentior. In naturali sensu, Iosephus Mariam quam haberet suspectam , nolebat deduce- lxe in domum suam , a proposito revocat eum Angelus, quasi dicat, contrahe nuptias, qtras vis clissimere ι dc quod restat faciendum, conju-ξm dedue in domum: sic vocat', quoniam dionis, ut vidimus, appellentur uxores. Pate-cit mysterium Angelus, Quod enνmrnean
rnm est, sive conceptum Si genitum est, inquit, de υἰrita est. Maria quidem praegnans est, sed opere Spiritus sancti, non vIri . an
mum suum credere induxerunt , sanctimmam Trinitatem ignotam prorsus fuisse hominibus voteris foederis, iterum animadvertant, Deum P
trem , Dei Filium , Spiritum sanctum, res fuisse motissimas inter veteres Judaeos s nisi enim hanc sincthsimam Trinitatem notam ha isset M xia, ut iam vidi nus, non dixisset ei Angelus, sub dubitatione solveret di pavore a Descendet in se Spissens sanctus ι s quid esset Spiritus salictus, non habuisset benE compertum. neque idem
AEngelus dixisset alloquens Iosepum, suod in Maria est, de Spiritu sancto est ι si di ipse quid
esset Spiritus sanctus omnino ianotasset. Lacheautem res riso Angeli osterurat animum J phi impeditum su*icione adversus pudicit/am sponta, non pauci adducuntur ut creaant, ideo eum de dimittenda Maria cogitasse, quia tamo
consortio param sedienum ederet. 2I. Parior autem mirum e vocabis nomen
suum a porearis orti m. Paritura est hunc qui promissus est di tandiu expectatus servator, mem vocabis Iesum . hoc est 'vagarem .hit enim populum sium vera salute, vitarum ameceatis eorum . Jam sepius observatio est quDd Messias non lauiturus e Da Ddaeis opestertecas, Mec collatMaus imperium in gentes, qua inato spe rasulam animam suum s dc ideo Iesum alacrnan iam, quia ignobilis ecpauperculi ip ta term filius. Servaturin eratimnes non a Mestis is a receato ι min non est aliud a tum nisusae formidandum ι me impeccata impedimento eae possunt, quom ius su Ras in ale um fetiees. Me filicitate terrena , hoe est de temporanea dc fluxa non mulidm sat cvndum . Sanctissimum autem nomen illud quod imponendum puero. declarat Angelus, se Hebraice seribitur me ' unde Graeci abiecta ultima gutturali litera . ut loquuntur Grammatici Hebraei, secere εὐ-t, indenies sibi s
initiarem terminationem .aa. Hoc autem ιο Μm factum es, ista vi νειαν -- cctum est . Domino ρον nubetam, nimirum Isaiam , cuius ore Dolvinus locutiis
est. Verba autem illa sunt Matthaei , qui a
monet ea in re, quam modo narraverat circa
partum Mariae virginis , veteres typos fuisse completos . Aliis tamen pIacet verba esse fing li revocantis in memoriam Josephi vetus vatia cinium de virgine paritura, ut non miraretur sponsam extra conjugium concepisse. hirticuula ua nec causam, nec finem denotat, sed eve . tum di consequentiam ι neque enim Me facta iant, quia Deus voluerit implere vaticinium
Ilaiae, si quidem non id praenuntiaverit Isaias nisi quia videret suturum. Tanta res est filium Dei fieri, quod jam dicebamus, bc nasci ex numliere, ut tali operi decuerit Deum quasi praeludere typis, quibus homines huic rei credendae
idonei redderentur. ἀot, appas vocant Graesii formas imperfectas exprimunt primas ratis tum lineas rerum, suis temporibus perficiendarum. Ergo .erbum adimpleretων denotat id
quod ex Isaia subiicit Evangelista , vere suisse typum , cujus Christus esse Nersectio ι sive sui
umbram, cujus Christus esset pIenitudo. Totius veletis legis Cluistus πλήμ. plenitudo est. Ita que Matthaeus verbo adimpiaretων, signifieae adimpletum fuisse veterem typum illum, de quis Isaias loquitur capite septiino.
thaeus, live Anselus reserat illud vaticinium , congruit loco cui inseritur, re ipla impletum ea in partu Mariae hoc quod ex Isaia assertur. Sed non necesse est ut in alium sensum non possint deduci verba prophetae ι Me ulla alia quam Maria obversara se menti eius: quod expendere juvat . primum ipsi Iudaei non dissilent ut Deum olim praemisisse tyma venturi Messiae , unde
olim paraphrastae Chaldaei de illo interpretati
sunt loca, quae iuxta sensum magis obvium Davidem. Salomonem di alios indicant. Christianis suificit Ot vir ni matri magis quam cuicum'Me alteri conveniat vaticinium Isaiae quod de illa
interpretatur inuisus. Causam igitur nostratu
non prodit Iudaeis. quisquis eis dederit , vel baprophetae accomm dari posse alteri quam virgini, elim in ptimo M alvio se usu accipiuntur. Etenim nectile est in ea verba quibus veterearyei exprimi ntur, ipsis conveniam typis . Lo
quitur B. Chrysostomus: neqωe omnino alienum
76쪽
Non solisn vaticinia ce Messa venenis verbis concipiebantur , sed de exerimebantur rebus. Diaeo isArtim hominum, loquitur Augustinus de Iudaeis eontra Faustum scribens, lib. 22. cap. 2 men Tanra m linguam, sed nimn vitam's. ρ- betieam 3 totumque illud regnumgreris tabraeae, magnum quemdam, quia magni euiusdam, fui e prophetam. Ita serpens aeneus exaltatus in deseristo titit, sive tu pus, sive vaticinium Christi in cruce exaltandi Ionas pariter ad tempestantem s dandam projee us in mare,& tres degens in ve
ire ceti, suit & lupus di vaticinium Chlim , qui tres dies aliquando degeret insepulchro. Non ideo minus serpenti aeneo , di Ionae prophetae propria sunt verba quibus enarrantur in sacrocodire , sed illa verba in sensu recondito spectare Christum venturum, ex Christo ipὶ didicimus.
Ex Judaeorum traditionibus, quarum certiores continentur in Chaldaicis paraphrasibus, pleraque ad Christum pertinere videmus , quorumcbvius sensus alio animum abduceret. Pariter
Isaias potuit esse εc vates di typus Christi ι ut non solum lingua ejus vaticinium pronuntiavit, sed εc persona eius exstitetit vaticinium 3 quod tit liqueat, advertendum est qua occasione ediderit oraculum de Virgine paritura, quid tum dixerit 6c egerit. Acbaa rex Iudaeae perter itus hetorum & Israelitarum in se conspiratione, spem omnem salutis
reponebat in repe Assyro. Isaias hortabatur euma eo potius confidere ι utque spem saceret auxurii, dat optionem signi, quo sibi constaret hostiucopias discessuras ex Iudaea traho conatu , atque
interea teirporis Judaeos nulla,quae time timebatur, laboraturos rerum necessariarim penuria.
Describit Isaias temporis istius ambitum, spatio
suo puella quae adhue virgo erat, nuberet, concipe ret, pareret, di eduearet infantem ι ita ut inetia hujusce infantiae annos, sive priusquani pue-xilis aetas ad boni malique notitiam perveniret, sole ut lacte de butym abundaret Judaea . Itaque Isaias uxorem duxit, quam appellat prophetissam. Emea suscepit puerum , quem ex
so praedare, suit enim puer ille signum liberati Dis populi Iudaici, qui di victor evaderet de ii sibus suis , quia Deus erat eum illos unde dc ille puer Emmanuel dicendus, hoe est nobiscum Deus. Hunc sensum primo ingerere verba prinpheiae, incassunt negaremus ι neque enim id subi extorqueti Judaei sinant i nec evinei potest kaud ullam in dicto vaticinio mentionem fieri virginis ab Isaia in uxorem ducendae , nec etiam quatenus illa typo deserviebat . Reclamat ipse Isti s , qui cum de virgine paritura loquutus esse set, statim luas nuptias di prolem quam soste/suscepit, celebrat. Lamr, Tom. I.
Sed plerique inquiunt, quale signum Fc poto .
tentum est, uxor uucenda, di post modum patiatura λ Uerlim cum conceptio & partus in potestate viri dc uxoris non sint,partus uxoris in tempore, pro ut dixerat Isaias signum potuit essequbd non salis vaticinaretur. Ipse partum ux tis suae portentum dicit, cap. 18. Ece.
O purei mia quos dedis mihi Gminus in signumer in parientum Imel a Domino exercituum. Nomvineimus adversariorum pertinaciam cum negamus pertinaciter contendendo obscura esse quae
elara sunt. Retundimus autem perfidiam Iudaeorum, dantes eis in loco Isaiae . in quo nunc veriamur, cap. 7. agi quidem primario de nuptiis di partu prophetissae, sed ec evincentes hoe quod diceret de ageret propheta, fuisse teipsu pum de vaticinium. Quae ille praedicebat cono veniebant Regi Achaz quem alloquebatur; Ἀ- dicabant enim proximum auxilium, sed more prophetarum, ut olim Balaam loco maledictionis adversus Israelitas, his oriturum sudus , nempe Messam praedixerat . Similiter Isaias dum ageret de oppresIione ludaeae, de de Syris Samaritanisque hostibus, inniens alias calaismitates , alios hostes verbis suis implicat res suturas, sub Christo nascituro. Itaque verba prophetae aliud praesereboit ἐnsronte, aliud sub involuero. Id omne typus erat virginei partus ι quem Isaias mente intuebatur dum ore proferret verba rei praesenti convenie tia; proj'hetarum enim menti semper obversa batur Cnristus. Sciebant solos daemones nobis nocere, solam eam servitutem duram, qua quis premeretur eorum impetio subditus a quod imperium eversum est elim Iesus ex Maria virgine
natus est, ec eo nato coeta verorum bonorum abundavit. Esto itaque indisent verba prophe tae uxorem ducendam, susceptionem prolis, quM
dabatur in signum proximae liberationis, di s Nae Syrorum, quos solos sibi esse hostes cogit bat Achat , demus, inquam , haec vera esse ι ce tum est , ut de omnibus veris typis c stat, verba illa Isaiae: Eue virgo rene. pira, o pariet sittam, excellentiorem di veriorem sensum habere, eum virgini matri accommodantur. Neque enim v xor Isaiae virpo concepit, neque peperit. Iudaei autem si istra objiciunt non usum prophetam
vocem n Da, b hula, quae proprie significat
virginem, sed licet enim nonien illud quod derivatur a verbo obry , latuit, significet abscondiram , nempe adoleventillam abicoi.-ditam , nusquam dicitur in scripturis nisi de Iuvencula quae nondum juncta est viro i uitare LXX. Interpretes illud nomen reddunt που γέ-.3c Isaias ipse sumpsit vocem alma, pro puella nondum nupta, de ideo pro virgine. Non opus est dicere patium virginis Deo non magis arduum fit illa quam mulieris sterilis de esitata. t e virgine terra hominem forniavit,& ecosta hominis mulierem eduxit potuit in virgini
77쪽
38 COMMENTA Ri Us 1N HARMONIAM.
AElvo hominem eompingere. Caetera prosequa-miit. Omnia quae habet typus ille de quot ruimur, hoc est quae uatae obtigerunt & ab eo icta sunt, se miris modis rei cuius sunt typi,
cono ruunt, ut dubitandi locus non sit, quin praemis in sint a Deo in typum parius vir8inei. Neque enim ab curni parte conveniunt proli Isaiae. Dixerat ille : Lcra virgo ιn titos ludebit O pariet seliam , O vocabitur nomm eius Emmanuel. Gra ci eodices habent, O voeabunt nomen ejus Emma- κω ei. Proles Isaiae nomine Emmanuelis non legitur appellata. Nato quidem hoc puero prout later piaedixerat, Judaea sublevata est; sed ma-εus auxilium de caelo attulit partus virginis. Filius Isaiae non erat verus Emmanuel, sed Jesus, qui elim sit verus Deus, quando in terris natu est, verε Deus nobiscum suit ι non etenim no mine sed re Emmanuel est, quoniam nomin tus est Iesus, de non Emmanuel . Et eur, in v es, verba sum Chrysostomi, non es hoe nomine, id
.st Emmanu.t; sed J sui christus voearns quia scilicet non dixit vacabis, sic tamen sons habet: sed voeabunt, populisine dubio, O ipse exitus νevum, hie enim ab essectu nomen imponitur. Est enim mos scripturae, eventus rerum ponere nomianum i co . ouid est enta aliud, vetabunt nomen eius Emmanuel : nisi videbunt oculi mortalium Deum inter homines versantem, hoe etiam altero nomine quod habebat puer Isaiae, velociter spolia detrahe, eiιὸ tradare, liquet aypum DO-mitii fuisse in isto signo , quod Isaias regi Achaz proponebat. Jesus enim daemones vicit, dc ascendens in altum, captivam duxit captivitatem, dedit dona hominibus, ut dicit Paulus ad Ephesios, cap. 4. s. g.
Et si aute in nomina etiam rebus tribuantur, quibus Loii pio pria sunt, tantin ex nomine Emmanue:is deduci potest filium Mariae esse vere Deum. Res enim signiti ata rer nomen Emmanuel potius quam nomen ei convenit 3 neque enim appellatus est Emn anuel, ut diximus, sed qui esset Deus, tunc cum natus est , revera fuit in terris Emmanuel, id est nobiscum Deus, non solo nomine tenus sed re ι eo sensu quo Joannes in Apocalypsi dicit, cap. ai. JP. I. Ecce tabe
vacuum Pol eum hominibus, ct habitabis cum
eis, est ipsi populus ejuierunt, O 'se Deus eum eis erit eorum Deus. Vaticinium illud Angeli Ovorabitur Emmanuel, Ioannes impletum significat ubi in Evangelio dicit de Jetii: Es habItalia in nobis, or vivimus gloriam ejus, gloriam qua si unioniti a patre. 24. Extirgens μι-IUe ha somno, fecit si
tit praevit ei Angelus Domini, O aecepit conIM geniIuam, id est domum suam deduxit, virgini- . tatis ejus testis &custos. Virgo aut cm cum vim gine permansit; nam quod subiicitur, as. Ea . non cognoscebat eam donee peperit silium suum pria, mogenisum : O voeavit nomin ejus Jestim 1 ex his inquam verbis, quae Helvidius eum eae teris Antidieomarianitis nobi objicit, colligi non potest postea Josephum suscepisse ex Matia liberos .
Particula rωt I. donee in scripturis non eum h bet sensum, ut excludat cum exceptione. Cum enim Deus dicit ad Christum t sede . dextris meis donee ponam inimieοι stabellum pedum tuorum,
noti significat hac sede movendum filium, pomquam ei subditi fuerint inimici eliis; hae enim. victolia damnum ei accideret : dixit ipse Domita
bis colligere non potuis, Christunt non esse nobi eum suturum post consummationem saeculi, par licula ergo t. donee, aliquando, ita refertur ad tempus praecedens , ut de sequenti non aifirmeis tur contrarium, similiter nomen primogenitus non innuit alios ex lim conjugio genitos. InscripturIs qui primus aperit vulvam, sive alius patius sequatur, sive non, dicitur primogeni tus ι & eo nomine Judaei utebantur respicientea ad legem qua tenebantur omnia primogenita Deo dieare, hoc est, id omne quod primum nasceretur, etiamsi non alter sequeretur partus. Et maeavis nomen eju/ Iesum, quo solo prolato nomine sugantur daemones, & ab insidiis e tum servamur. Sic Mariae filius vere cognosciatur Iesus, seu verὲ servator. Nomine Jesu du . extiterunt viri celebres, quorum unus populuia in terram promissam, qua caelum signincabatur,
deduxit ; alter ε Babylone, typo servitutis peccati, Iudaeos liberos reduxit in patriam. Fuit & Je sus filius Syrach propheta di coctor eximius , CA
78쪽
LigER I. CAP. IX. Christus nafritur. 3 p
alio tempore exiit edictum ab Augusto Imperatore, ut quisque in rivitate sua profiteretur nomen suum. Ideo Maria o Iosepb eunt Bethlebem, unde oriundi, ni nascitur I. c. D. L U C A S, Cap. r. sc. I-7.
1 ' Τοῦ Actum est autem in diebus illis, exiit edictum a Caesare Augu
r sto , ut describeretur universus orbis. et Hate descriptio priina, facta est a praeside Syriae Cyrinora & ibant omnes ut profiterentur singuli in tuam civitatem. Ascendit autem & Joseph a Galilaea de civitate Nazareth, in Iudaeam in civitatem David, quae vocatur 'Bethlehem: eo quod esset de domo & Δ- milia David. s ut profiteretur cum Maria desponsata sibi uxore praegnante. 6 Factum est autem, cum essent ibi, impleti sunt cies ut pareret.. Et peperit filium situm primogenitum, de pannis eum involvit, de reclinavit eum in praesepio et quia non erat eis Iocus in diversorio.
s. TIA C T u H est aulam in diebus Illis, exilix edictum a caesare Augusto , ut deseriber
tur Mniversus GHs. Dum novem menses fluerent ex quo praegnans erat Maria, edicturn ab Imperatore Aligusto exiit, id est promulgatum filii , quo suaque teneretur profiteri nomeniatim in civitate . ex qua originem trahebat et ui scilicet desepiberetur unises orbis, sive ominnis terra quae habitatur, iit fert Graecuse ex tπέσαν σιώ -τι - . Sie Imperium Romanum designabatur . illud enim Florus arpellat i errarum orbis Imperinm 3 quia, ut canit Ovidius , eorum eireum piete orbem. Gentes 1
Romanis non cibactae quasi pro fietis habeban-rur extra orbem pr*ctae 3 intra quem orbem vox Evangelii potissimum insonuit. Plures autem census esit Augustus Imperator ν hoc est pluries describendum imperium Luiti curavit. volebat inire numerum , vim dc opes eorum qui eius Imperio subessent , te ideo ut verbis Flori utar, jusserat, ut omnia patrimonii, dignia
bantur census, de quibus loquitur Cicero, lib. 3. de legibus . censores populi aevitaras, Iobουν familiara, peeisnsasque Onsinto. Quo precise anno haec descriptio orbis, de qua triuitur Lucass,facta sit, quaerimus in chronOl gicis. Latinius autem diceretur consis ι suam de- ις ietio,in re de qua quaestio est,feci omissis tricis suspiciatuus admirandam Dei sapientiam, qua u litur hominibus stientibus di nestientibus. Sinit quidem homines proprios suos motus exercem. de suis obseqni studiis, se tamen affectus eorum regis, ut suis ab aeterno deliberatis consiliis se viant. Proeul enim dubio nec Deus, nec Christus obversabantur animo Αligusti. Intelligebat Imperator e re sua esse vires totius impetii habrrenumeratas. Verum Deus Imperatore utebatur, ut testimonio, eui restagati nemo posset , consi ret Iesiim esse de domo David. Parentes enim ejus Bethlehem profecti ev inra urbe oriundi erant , se probaverunt ex familia David, di cum eo tempore, quo advenerunt in hane civitatem Jesiis
natus sit, gentem suam de sobolem in acta Roma4noriam retulerunt tex quibus, quoties opus filii, depromi poterat, Iesum natum elis in Bethleheu ex parentibus de familia David. Ad illa acta provocavere Iustinus triartyr, de Τertullianus, de
post eos Chrysbstomus. dum adhue forte illa
Ita non sola te spubliea Hebraeorum, sed dc t
tum Itimerium Romanum constitutum videtur
ut Christo deservitet. Veth rerum omnium finis Christus. Estectum est hoc Augusti proposito,ut Dominus nasceretur eo in loeci , ex quo oriturus erat Me II ias; ec in Maria de Ioseph ut be in Nazareth, longo a Bethlehem intervallo dissitam inis colerent,fiebat hoc ineolatu,ut ludaei non ad vero terent illum natu Bethlehem,Scea de causa despicerem. Non ideo minus rei ν etenim rem qua portebat diligentia, scrutati; veras ejus cunas fi cil eognovissent,suerunt illae splendid e, ad quas pastores moniti ab Angelis cucuri ru it. Multi
79쪽
populi aderant frequentes in urbe Bethleem; ubi
tunc tenneoris nullum erat diversorium vacuum,
ruo Maria dc Joseph exciperentur. Quin si Iu-aei interrogassent Mariam adhue superstitem , t .m praedicabat Iesus, rescivissent ab ea velitatem ortus illius. omnia propter Christum ordinata suisse demonstrat pacatus sub Augusto Orbis. Ille te misplum Iani, quod signum pacis erat s clauserat. Nempe ad iacienda facilius Christianae religio-nm fundamenta necesse erat, ut suror bellorum desaeviret, & pace componerentur omnia. Pariter Deo providente potestas imperii in unum collata fuit, ut pervius esset Apostolis orbis ter. rarum ι quando enim dissident principes, aegre ex unius ditione in alterius terras aditus datur, omnia servent bello , maria eIassibus, itinera militibus armatis oceupantur, ut sine periculo peregrinationes suscipi non possint. Necesse autem erat, ut missi ad praedicandum Gentibus
postoli totum orbem terrarum pervaderent.
rino . Haec descriptio nempe de qua agitur, facta est sub Crtino qui praeerat Syriae ἰ nam alte rius descriptionis sub eodem Cytino mentionem facit Iosephus a quam clim iactam multis post Herodis oditum annis selibat, hoc est multis post
Christium natum annis, non decet eam habere Pro una & eadem, ut in chronologicis vidimus; neque enim semel, ut dixi, orbem terrarum do.
scridendum euravit Augustus, se bis mitti potuit Cyrinus in Iudaeam . Ideo dixit Evangelista: hae dascriptis prima , scilicet ratione secur dae descriptionis, quae facta est post Archelaum pulsum regno Iudaeae; suae suae loco susius dic a depromta sunt. Diei etiam potest quod haec descriptio appelletur prima, pio ptiori 3 sicut
idem Evangelista dicit, cap. as. ψ. an Proferxesioiam primam, pro stola priori.
I. Et ibam omnes tit promerεὐαν singuli in suam rivitatem . Edicto Imperatoris parebant omnes , quia non refragabatur legibus Dei ι censebantur enim tantum capita. Nullum tunc
temporis jussi sunt vectigal pendere Iudaei, quod professionem esse servitutis postea dixere, qua do in secunda desciiptione censitae sunt possessi
με eMani, quod plerique putariat adoriari
De', cui soli serviendum. Ergo omnes ibant Iaeivitatem tuam, in qua scilicet nati fuerant, vel quae erat caput familiae ipsorum, sive adnuant
ratione fitaginis pertinebant.
. Ascendis autem. JUσb . Gali a d. ἱ-tate Naxar , uJωώam eiυitatem Daυid, auae caιαν Bethleem ι eo quia emet da domo O famiatia Daυιd . Galilaea depressior est Iudaea, quarregio montana est, ideo dicitur ascendisse in Iudaeam Joseph. Bethleem significat domismnatus qm panis est vitae, sin milae tribus dividebantur in fami Iias di rursum in d mm . Proximε Davide in contingebat Ioseph, si quidem non solum de eadem Tribu, sed de didieadem similia di domo e us , cujus urbs m- talitia Bethleem. s. in promeretur cum Maria desponsata sibi uxore praegnante. Evangelista Matiam vocat adhue desponsatam Ioseph . licet ut vidimus, jam eam accepisset in uxorem verum nomine maritus, conscientia sponsus erat, ab illa abstinens tanquam a sponsa . Nam sponsae interdictae viris suis erant ut menstruatae , inquiunt Hebraei .. λ' si ἀμφem, eum essent Ibἰ, ta sunt dies ni pareret. Expletis novem me Dirus Maria peperit filum. Ergo eum indictis destriptionibus soboles cetaseretur, nomen me
7- .Et peperis sitim suum primogentium, O
panms eum involvis, O rein υit eum In ρνα-Pl. in Δυresorio. M do vidimus ab Hebraeis ρtimogenitum dici qua primus nascitur, quamvis alius partus non sequatur. Fasciis&sinteolis, ut fieti solet, Maria involvit puerum, Es reelinaυis In praesepio,
p φάτνη; qua re datur intelligi, Mariam di I seph commoratos in stabulo, ubi praesepe, qωa
non stat eis Los In diversorio. Nimirum in domo in quam venerunt hospitii quaerendi causa , rnus erat locus vaeuus ob turbam hospitum rsive non alius locus erat quam in praesepi a aut quia nullum erat vacuum in urbe diversorium, secenerunt in speluncam prope urbem , in qua praesepe erat, ut adstruunt vetetes. Qui autem se manducandum praebiturus erat, voluit repon
in praesepio, ubi cibus animalibus apponi sole οὐ
80쪽
Angeli nuntiant pastoribus qui circa Betblebem erant. natu n esse Dominum . qui circumciditur octavo die. L U C A S, Cap. a. f. 8-2I.
n tias noctis super gregem suum. s Et ecce Angelus Domini stetit iuxta illos, de claritas Dei circumsulsit
illos, & timuerunt timore magno .
io Et dixit illis Angelus: Nolite timere r ecce enim evangelizo vobis gaudium magnum, quod erit omni populo: It quia natus est vobis hodie lalvator, qui est Christus Dominus, in civitate David.
ia Et hoc vobis signum : Invenietis infantem pannis involutum, dc positum in praebio. 13 Et subito facta est cum Angelo multitudo militiae caelestis, laudantiam Deum, & dicentium.14 Gloria in altissimis Deo, de in terra pax hominibus bonae voluntatis. is ' Et factum est, ue discesserunt ab eis Angeli in caelum , pastores loquebantur ad invicem: Transeamus usque Bethlehem, de videamus hoc verbum, quod tactum est, quod Dominus ostendit nobis, I 6 Et venerunt sestinantes : & invenerunt Mariam, & Ioseph, & infantem positum in praesepio. IT Videntes autem cognoverunt de verim, quod dictum erat illis de puero hoc. I 8 Ee omnes, qui audierunt, mirati sunt: de de his , quae dicta erant aristoribus ad ipsos. Is Maria autem conservabat omnia verba haec, conserens in corde suo. ao Et reversi sunt pastores glorificantes de laudantes Deum in omnibus quae
audierant & viderant, sicut dictum est ad illos. ar ' Et postquam consummati sunt dies octo ut circumcideretur puer: vocatum est nomen Mus Iesus , quod vocatum est ab Angelo pricis quam in
utero conciperetur. LO c u s magis insta dignitatem Christi
quam stabulum eogitari non potest, ubidos oe asinus paleas εe sienum solebant e medere. Igitur Christi eunabula ratione i ei obseura dc idonea suete in quibus lateret Icongruebant enim istae latebrae mysterio , quod oportebat ex parte esse absconditum. Sed de istae latebrae inelatuerunt 3 neque enim poterat fieri ut tanti solis ortus prorsus Obscurus esset. Angeli bonum nuntium, qubd mu di servator natus esset dedere pastoribus ι eum im soleant requiti testimonia qui bire confirmetuet veritas amarum ejus qiii nascitur laturus remi haeres, non decebat nativitatem re
Ambrosius, quὸd υἰΓιDremona pastarnm. ce i. qu. υἰlur ad prudantιam, eo pretio ἰον ad si d/m. Non D mnasia eborit referta sapientiam , sed plebem Dominua simplieem raria ἰών , quae phalarare audita in faeare nasiaret , simplieitas enim νιaritur , non ambitIo desideratur. Ergo dum stella in eaelo fulgens, ut modo videbimus, advocabat exoriente Magos, viros vel regno, vel sapientia potentes, qui testes ellant Christi irati, pariter Angelus auce eoruseans ad invisendum puerum terens natum hortatur pastores.
qui greges in vicinia Bethlehem pascebant. Hi