장음표시 사용
131쪽
rit, latcior me et , . . est, post me z. Ορ ν Cuius non lum dis euitia non sum di- cuius non sum viis
gnus Mn calceamenta portare otiare, m. Procumbens Me. L solvere corrigiam calceamentoru ejus.
s Iuc Ego baptizavi vos aquμ ille vero Me. L vos baptis abit in Spiritu sancto, Mi. L & igni. 6 Cuius ventilabrum in manu Mi. sua : & perurundabit
ML L aream suam:& congregabit triticum ML luum M L in si horreum, horreu L suu ; Ast. L paleas autecomburet igni inextinguibilI . bili.
cuius non sum S. Nausproeumbens solvere solvere eorrigiam em re lan calceamen- ceamento in ejus reorum eius. Ego dirutinavi vosiliti vero h pse vos baptitabit ipse vos baptizabit . . of n Spiritu uncto, re in ''itu sancto ,
ignita Cuius ventila. um in manu suar& permundabit met igni. ιτ Cuius ventuaia brum hi manum us, puruabit arena suam, At e gres in hii triticiam in reum suum, paleas autem comis Duret Qui inexti
18 Multa quidem & alia exhortans evangelizabat populo. 8'Is t Herodes autem Tetrarcha, cum corriperetur ab illo de rierin diade uxore fratris sui, & de omnibus malis quae fecit Herodes, ς' ao Ad)ecit & hoc super omnia, & inclusit Ioannem in carcere.
CVin tantam vitae sanctimoniam in Ioanne animadverterent Iudaei, subiit animos eoium eogitatio mim ipse esset Christus, quem expectabant. a is . L Existimanιe autem ροσα eetia
tantibus omnibus in cordibus μιι de ne 1ώνιὸ isse .sser cis na , A - λαου. Ex rectante autem populo re eventum quo scilicet evasurus ei let Ioannes , an se tanaem Messiam profiteretur; aut quid aliud de ieis constituturus esset Deus. Videtur Latinusin. terpres legisse -ροσδοκώme . puto, seu, nam isere a me venit , -- -M, expecto, . Dum , inquam , in Joannem intuerentur Iudaei , 34 reputarent quae ab eo fierent, de dicerenti r. a' i 6. Respondit Ioannes Me. O praedira tuis Me. L dicens L omnibus. 3 D. Mi. Ego quidem burietis et os in aqua in poenitentiam, vos praeparo abluens aqua, de admonens ut res piscatis.
Quod autem dicit Matthaeus νn aqua, idem est ac . Praepositionem addit ex Hebraeorum idiotismo, apud quos scilicet Ilith praepositio, aulaum omne oenus declarat. Ideo Lucas quiminiis videtvr hebraizare praepositiqnem omisit. Nullus ergo in hac particula vim aliquam sube Lie putet ; quod ii videntur sibi persuasisse, qui pueros non pmant rite baptietatos etiam si aqua baetizentur, nisi baptizentur in aqua, hoc est niti prorsus immergantur. Visi autem post me venturus est, fortiar me est. Participium est; etenim potest reddi tum ψnturna est, tum uen/ν, qu pau .lis post me munus suum auspicabitur , inquit Ioannes, fortior me est, sue dionitate Tiotest. Ex Isaia Christus appellandus erat Deus sortis . Mι. L cuius non sum di nus est.
eaeea an a porta Te : Me. proeωmbens Mia L solvere corrigiam eatieamentortim Ons . Scilicet tantae est supra me dignitatis , ut eta nilli vile inintiletium exhibere non lim ια- es sum, calceorum ejus curam gerere, mundare, reponere, mutare, eoque lora prodeu
te portare , si lubeat illos ponere propter i eum sterum, aliave causa. Matthaeus de poristatione calceorum loquitur , alii Evangelistae devinculis calceorum solvendis. Non sum divus poetimbres, id est cernuus, qui habitus est muli ealeeos domino detrahentis, solvere eodripiam calceamentorum Hiis . Utrumque dici potuit a praecursore: utrique autem servioni eadem subest sentent;a . Vile ministertium la muli, hoe exemplo Hebraei explicant, ut μι- et at . inquit Maim ines, Trae. meelara uve de emptιιne, cap. a. Domino caleeum sis rem, aut ιι- ea, aue necessaria ei ad balneism portet . Ita sensus est soannis r veniet cujus nec essem diis onus servus esse Hebraeorum calcei plantarum calces tantum infime tegebam ι caetera prope
nuda & teretibus habenis juncta erant ι quales Romanorum soleae de galbea , dictae a Graecisa tra. eopidMM , corrioia calceorum nota sollim pedes vinciebat, sed de interdum an biebat pariem cIurι , ut figura apposita exm-ε
132쪽
isni. Tantum vos tinxi aquis, quae solius corporis maculas abstergere poliunt ι ille vero me nistis laides abluet , oe mundos persem faciet signe enim quaecumque sordes abiterguntur. Λlis Iudebat Ioannes ad effusionem Spiritus sancti sa-ciendam in die Pentecostes. Illud autem is arne, es. Erasmus diei in nonnullis Graecorum eia' xe inplatibus abratim esse: fortassis odio eiu . rum m haereticorum qui pro lotione uteba istinus uta. Cerct Hieronimus legit, di pletuque alii. 4 via. V. II. L cuius ventilabrum in manum sua , L er purgabis, Mr. O Hrmundabis Mi. L aream Ram, eon Nabis retricam viti sunm ruri L In horreum L suum Mn L patias aurem eomburer igni inextinguibiti. Clim benignε p pulum compellaret Joannes. puto haec quidem inimina dicta esse omnibus, sed intenta in solos Pharisaeos , Ee alios similes , quos admoneret, fore ut sicut triticum in area a palea separatur inventilauri, di congregat ut in horreum, pa-
Ieae veto coluburuntur, Melsias separaret bonos
a malis, de suppliciis aeternis addiceret. cissurinnνιωνα- , iis est, qui similis eli homi ut qhi
ventilabrum habet , est autem ventilabrum , H. is, iuxta aliquos, non ιinus vel naeuu .nvan, quam Graeci Mam appellant , sed pati, quam etiam Gallieo nomine vocamus une peti ι quo modo etiam hunc locum verterunt Ter Iullianus de fuga, Cyprianus epistola st. Augustianus in psalmum uti ventilatores saepilis tala palautuntur. ventilabrum in Thesauro Graecopaia signea est, qua semina ex acervo sumentes ab una areae extremitate in alteram contra vel tum iactant, ut it a ventilatione a pulvere Se acλribus purgemur. Ad hune locum aliudens Teris tullianus , lib. de prescript. cap. I. aiebat x γυ- lena luant nis υolent patia leυis sidet, quocumquν Iasu ιι ιationum , eo piarior m. a frumenti in horrea Daulini reponetur. Haee de se narrati
Pharisaei intelligebant, unde liquet ab illis nos mediocri odio concitatos synediti iudices adversus Ioannem.
is. L Multa cimiam alia exhortans ea
Naraetricabat populo. Dum haec diceret, adlla irant praesentes populi quos ad poenitentiamut
liter hortabatur.3 im Herodes autem Tetrarebatismerer0-tur ab illo da Herodiada uxorefratris sui O de ore nibus malis qua facis rodea, 9 ao. Adiecithoe sver omnia ine sis Ioannem in carcere Apertum eli dari suo loco non enarrari a Luca
Placuit illi indicite hune qui se hortabatur populum di nuntium asserebat proximae salutis, ipium se qui de postea Herodem argait nupti rum illicitarum cum Herodiade uxore statris sui ι de quibus nuptiis suo loco disseremus.
Lucas Herodem, a quo Joannes vinctus, appellat Tettareham , ut eum dis ἱngueret ab Herode magno rege Iuthrae. Loquitur de iisto solo Ioannis carcere, euous auctor Herodes Tetrarincha, nee alterius mensionem facit: non ideo tamen seciuitur nullo alio carcere Ioannem ineluia sum suille, etenim vitam omnem epis de singula quae ei acciderunt,non hie proponit Evangelista , sed designat eum re, quae huicce locoassinis erat. nempe eum eadena libertate i qua tunc baptizans utebatur , liberἡ Herodem dc Herodiauem aris
133쪽
Danaes baptigat Iesum, supra quem Spirisussanctus corporalilneis descendit . dam δ Mela νοx Dei Patris ista auditur οῦ Hic est filius meus.
s Et tactum eli rin diebus illis . x M Cap. I.
ad ine . ResponMens au ct baptietariis est a Ioanue in Iordane et o Et statim asceno
raretur omnis populus, Mc. -- est Iesus a Nazareth Galilaeae vi Tune venit Iesin venit effra a Naia.
in Iordanem ad Ioannem, ut baptiEaretur ab eo: t Ioannes autem prohibebat eum, dicens : Ego a te debeo baptizari, & tu venis ad me pa Respondens autem Iςsus 3 dixit ei: sine modo; sic enim te; te . iuxati si
decet nos implere omnem I stitiam. Tunc dimisit eum; Me. om . Ustiziam.
& baptizatus est a Ioanne in Ru . Iordane. 43v.t Ba iratus autem m
sus confestim ascendit de aqua, Mentit de aq , α& ecce L Iesu baptizato N in e m
ciem. sicut columbam, &-- niemein super se
nientem super se, in. de manentem in illo. . 6 Et vox facta est de eoelis
LUCAS. 13 Et ipse Iesus erat incipiens quasi annorum triginta, ut parabatur iblius Ioseph, qui fuit Heli, supra, lib. I. cap. 7.
a s. Me. π Τ factam es in diobm illis, ai. qui ejus doctiinae se oeudiendos tradiderant, Ua L eism bapti Larernr omnis petu i uve autem statim eos Ioannes baptizaret, sitas, Me. venis Iesus a Ra arrab Gaditae 3.lve prius doctrina imbueret , veti simile est Mi. In Iordanem ad Ioannem Me balligare non ab eo fuisse baptisma collatum turbis p Dei & vidit Spiritum Des de visitum
is Et descetallis inritus aba in i uinet remanemem in . . . abis. Vidimus in chronologicis, non eodem tempore factum fuisse verbum Domini super Ioannem, di Iesum bapti ratum 3 necesse eis nim erat ut praecursor tamam sibi comparatet , & auctoritatem. Tunc certa quando ad
eum accessit Iesus , jam habebat discipulos , pulorum , nisi ubi nomen eius peterebia
Tune autem caeri omnes ad eum confluerent,
Jesus qui hactenus in urbe patria Nazareth delituerat, expectans dies ostensionis suae , v nit ad Iordanem, ut 6c ipse a Ioanne baptizyretur cur/ sane magnas ob causu, quas novit septem
134쪽
sinientia Mus . Natus im Judaeus, legibus I
daeorum rubdebatur, tametsi ergo sanctus noluit obire minus lauin nisi aquis ablutus , di declaratus mundus a viro probato , nulla res m
menti, ut dixi, poterat neti 1 viro Iudaeo, nisi
praeviis lavacris , ndia lacria operam dabant sacerdotes nisi loti . Praeterea permixtus turbae Dontinus cum bapri tus est, accepit Uim nium a praeeursore suo, simul que emicuit de I tuis, quod reconomiae incunationis c gru bat . Denim Meepit illiud restitiinnium etan p puli adessent frequenti Orest unus autem e multis videbatur, qui simul eum ineatoribus b Pietaretur . Ad ungas us decuisse eum exemplo notum quotquot resigiosiores erant, L murrem ad baptismum Ioannis, ut ab eo admittere tur in confestium bonomam.
Non solebar conlatri Daptismus nisi ab eo quiset dignior di auctoritate pollet et . Nam baptismum conserens obibat mediatoris munus inter Deum & homines, admittens in coetum piorum quos baptizabat. Hactenus Joannes non viderat Dominum, quem eis in tertis versari tunc non ignoraret, attamen de sicis eum non noverat,
a cunis suis ductus in desertum. Nesciebat it Que Jesum priusquam videret spiritum desce denten, super eum, sed quae in Domini sinate sedebat nisjestas, salis docebat non eum esse denumero pora lorum. Ideo volebat Ioannes ab eo baptiaeati tanquam a digniori. Ego . oedum
sive ut habet fons Graeeus, oeus habeo ut a te baptiMa, potuit Ioannes hoc in m
mento Iesum agnoscere interna revelatione , ut
Samiiel Davidem , de quo dixit Spiritus Dei interior , Surge, isnga eum. Ipse s enim . Revelationem internam confirmavit exterior descensus Spiritus Dei, de quo infra. 3' is. Respondaris a Mam Jesua dixit εἰ r sine M ιι desiste nune prohibere manu dc Oratione
quominus ad te baptizandus accedam . Sie enim deceε νωι imp e omnam iustasiam, id est quen
que nosti lim sungi officio suo di partibus suis.
Nimirum chm omnes Iudaei baptizarentur, ut 3ppropyiquante regno caelorum mundiores fierent i decebat enim singulos huic regno sese pa- ea re ministerio Ioannis qui ad hoc inissus sue. t, ut, inquam, Jesus qui unus erat e Iin is , Iudicio omnium inculpatus esset, debuit omnes Iustitias legis implere, hoc est omnibus modis quos leges Mosaicae dipiorum consuetudo probabatu se ostendere mundum. Ibi j λι-sia latii lime sumitur pto eo omni quo servato
utiquis sustior di sanctior evadere potest. Imple-δο .rgo omnem justitiam , est illud omne sancti. at 3 genus servare, quale illud erat, quo Iudaei. Joanne ablati iussinios, id est sanctiores fiebant.
i6. Arri Eaprivataea ausem Ima e- .fod a da aqua. Descenderat enim in alveum numinis, ut toto ablueretur corpore. Illud auistem ranfestim reserendum ad ea quae sequunt uer Ea area L Juia baprivro edi orante Me. aperiasiana et eau. Id est & ubi ascendit de aqua, vel
vix dum de aqua ascenderat, cum oraret, di idei, in caelum intenderet more precantium, Ac ecce ei apertum est caelum. Nemph versus eum ignes
eudeuere scita caelo , sue disruptis nubibus . quae saeph apnellant ut caetiim . Vidit Iesus eaelos apertos , id est scissos, ut habet Mareus. E nubiabus exiit fulgor qualis solet praecedere tonitrua quo sulgore omnium oculi perstricti sunt, & aris
rectae eorum mentes ut attenderent ad Iesiam, di
s. Es Vidis Distrum Dei descendentem 22. Lorporali oreis, M. sicut colismbam O veniem ι--ρε Ia πια O manentem In ipsa. Sernin Gi .cus non clare definit, utrum Ioannes viderit Spiritum an Chrissus. Quaeque sit sententia Evang listae, vidit Praeeursor spiritum descendentem , id enim ei traditum fuerat insonum: δερον quem videris spiristim deseendentem M. a Mareo innui. tur Iesus nominativus verbi vidie. Et misimascendem de aqua vidit caelos apertos. Verian qui contendunt praecursorem esse nominativum
dit, opinantur ibi as dena Poni pro atrand-aa; rectum casiam pro obliquo, id est ascendente Iosa, vidit Ioannes. Pro eo autem quod Matthaei Latinus interpres habet, vanientem super se, insonte Graeco est ἐκ aurea salo om. Sed huparvi momenti sunt . Iesus & Ioannes via dere spirὶtum . Expedit magis rem ipsam
Lucas dieit spiritum Dei descendisse super I
sum eorporali specie, amovens vinionem e rum qui vellent dice te spiritum non in colum. bae specie visiam, sed tantiam more columbae delapitim, quia Matthanis vicit avia κω σε, tanquam columbam, sine hac specie non conlp
cutis Misset spiritus. quem sorsan solus Dominus& Ioannes advertebant, clim populus oculis suis eoIumbam tantiam cerneret . Quae esset huius speciei natura non quaero, neque enim id scisi potest ι ita inquisitio irrita te nullius pretii. Tertullianus di sanctus Ausustinus displitantes in eos qui Christi corpus tam imarinatium fuisse volebant, quam fuit illa columba, statuetust
Deum verum corpus columbae figi irasse ne sal Ietet oeulos 3 sed veritas corporis Christi non pendet ex illa, sive vera, sive apparenti columba. Quin ex Tertulliano & Augustino δι aliis loca. plurima allegantur, quibus apertum est hos Sanmri Patres habuisse illam columbam pro specie corporea columbae. Dculiartus illa collegit in
Cur autem sub illa specie poti sis quὶm suba tela visus si Spiri ius sanctos, ratio reddi potest . Etenim Spiti ius est amor Dei Patris di Filii, c
135쪽
Ii iniba veto symbolum est amoris . Unde sponsus in eantico cantic utim suam spolisam se compel- Iair veni eo iamba mea. Hebraei in eanticis, cap. z. I. Turturis nomine, qua avis est tolumbinio eneris Spiritiina Dirctum intellio unt. Unde estituod vel ba sacri textus δε δῖx turturis audita est in terra nostra se parapi itasticξ explicat Chaudaeus r O vocem Spiritus sancti, Id est liberatIemnem , quam Abrahamo patri vestro praedixi, Gen. r . an divistis. olim columba deserens ramum olivae sonificaverat Pattiarchae Noe aquas diluvii decrescere, hoe est, Deum jam irampo inere . Tempus quo Deus proxime conciliandus erat homini biis, Deum indicabat ea riter haec caelestis eo lumba . Tunc verὲ super Christum ν quievit Spiritui Cri, ut praedixerat Isa as. C lumba illa advolans, & super eum manens, quasi super finem volatus, clare demonstrabat ad eum diripi hanc vocem quae de caelo tune audita est. 5'il. Et vox Iacta se de exu dicens: Me. LTu es L f. lius metis dilectus, Me. L in te eomplacui Me. mihi. Articulos omisit vulgatus interpres, qui tamen Otiosi non sunt. Tu es e di et ni mitiam ille filius meus quem promisi daturum terris, tu
Messias expectatus , O , ille dilectus, in
quo cornplacui mihi, id est in quo me oblecto . Dii ctus ibi sonare potest uniet enitas; vo enimia thid. id est Mnicus siliar, saepilis redditura I XX. ωγαπντ t. Deus ipse Pater compellabat filium suum, sapientiam suam a se renitam, qua illum oblectati ipsa sapientia declarat apud Salo. nem , cap. g. p. se. ut vidimus. I ociis ille in quo versamur, ostendit in Deo Trinitatem, nempe Patrem, Filium & Spiritum saucium nimiero distinctos. Pater de eato Iesum appellat filium , ad quem allabitur Spiritus. 13a e in nerunt animis Trinitatis in Deo fidem . Etenim illi is siet Deus Ioanni & exteris Iu d. eis,
i Spiritus Dei esset tantum xirtutis nomen , non veriona, quemadmodum ipse 1 per quem dercendebat, vera erat persona . Ubique in Evan e-
qio adnumeratur Spiritiis salictiis duabus personis Patristi Filii, nempe Dei Patris de Iesii Chiisti Filii Dei Patris. Des niti iii, inquam, ubique 'diciantur quae person: e converbiunt: o oὸ veniet, quod mittetur, quod docebit, quod si aggeret S ann. lam animadvertinius Evangelistas verati- qi iam de Ss irini Dei, iit do te io nota loqui. aetiam an Spiritus Dei esset imi orabant Samaritant; Ied ut vera religione rc n in . buti erant, ita nee doctrina. Qitamquam autem non liqueret mnino, an a vetusta tradi ione claram de san- illima Titilitate eo nitionem Itidaei acceptusent s Iam non licet liuic qui T va stelio paret, dubitare quin Stirittis Dei a Dro Patre diminctus sit, quam distinctionem qui admittit, tenetur doctrinae calliolicae aste mire ; ne at e enim pluralitas De ori m eredi potest late ρ alictoritate utrius lire codicis, iuxta quam & in Den pluralitas si , nec cile est; led quam deb mus nimieta-
re non in naturis, sed in personis. Unitas aurei naturae Deil F concipitur cui non adversetur pluralitas 3 neque enim Deus ideo minus unus, quia lineo sapientia, Spiritus. Facultatum & asseis
eluum numerus mentem nostram non constitute multiplicem. Mirum autem non est si haee quarmenti nostrae accidunt, vim habeant in Deo, tit subsistant ac re distinniantur, quamquam unius esusdem nati irae proprietates.
Asierunt I almudiei de prisci Rabbini vocem testem sive divinitus emissam quam appellant
dip interdum ait dirari , quae volun ltatem Dei tune coepit eate aeere cbm desee erepmphetae, per quos olim Deus Patres eorum compellabat. Pro tradisione baboni, post moreri ρννε hetarum Miriminis m ia 'paei , Zachariae , -- lachia disi essisse Spiris m sanctiam ab Israele, me 'rum tamen ess exindetis baννοι, id est filia et, 'eis. Ehempla deproi ηγta e Talinti de leguntur apud I. ist saetiim, apud puxto intim in Lexi eo magno Talnaudi eo ct alibi . VMadam vicem nistraritibus 'M Dieaenae sese domus seriae , verba sunt Buxtorsi, edita Giι ipsis filia et reis e e to , quae die as , Homo quidam inter vos est , qui dignis 3 est , ut maiestas divina Ititer ipse requieis scat, sedμexlum eius est Indi num. Proinde on
ce genere prophetiae, si tale te ipsa extitἰt, i statum esse voluit Deus Iesum verλ esse filium ejus dile e lim 3 ut nisi culpabili ire notamia ignorare non potuerint Judaei hune veth fuisse Christum De . a 3. L Et ipse Iesus erat Ineppiens quasi anno rum triginta Mi ttitebat. ν filius Ioses h. Iocum illum exciti Isinius in chronologicis . Observati mest particulam ideo esse ainbiguam , quia inscripturis veritatem modo minuit, in do. confirmat; quare jiare sito triuntur chronologi cum uerba illa suis calculis accommodant starii entes,
alii testim vere habuisse triginta annos , alii pioximum si illa hi te aetati, alii & paulo sup ra Ile , pro ut haec vel illa aetas suis, ut dixi. qi adrat calculis. Videtur Evangelista id uni in indicate volitisse tune Iesum bapti Tatiim &aii spicatimi munus, eiim ei idonea aetas erat ne ire enim ante trioesimum annum cibi 'ini munia sita I. evitae, Nil m. cap. 4. Io. & 47. & t. Paralip. cap. 2 s. a. & I. sensus ergo huius loci est. Et ipse Iesus erat quasi annornm triginta Incipiens, ni mpe Dbire munus sui im. Non emto I vangelista dicit incepisse esse triginta an noruria, qt ae locutio durior esset, sed cum ei citer citet triginta annorum, nam ἀσώ eam siue laificationem habet, tune palam cornii te everce re munus sui im Messiae , vi sit G c ἰωσοῦσώσῶ νακοντα διχ ea e , quali iliginta annorum erat ,
dii ira inciperet. Iosephu qui typus sitit c. hristi, trix inta annis natus praefuit AEgypto, hoc est,iminiis servatoris AEgypti exercere coepit, Gen.
136쪽
Post tam a mim eoeli testimonium , quM Iesus esset ver Filius Dei, subjungit Luras rQ putabMων mina tisiph, δν ωe at ) i. ne IM . id est ipse, qui nc declaratus erat Filius Dei, Filius Ioseph habebatur opinione & iuducis vulgi, cui mysterium virginei partus nondum reseratum erat; hae autem occasione resere B. Iuras genealogiam Ioseph, ut ostenderet tuista illius attinere ad Iesum , qui eius putabatur filius. Io primo libro protulimus nane geneal etiam ob rationes eo loco dictas.
raptietstus Dominus flatim ducitum ὸ visita in desertum, ubi eiam ieiunase
quadraginta diebus oe noctibus, tentatur a diabolo, quo reredente accedunt Angeli. σ ministrant ei.
r L TEsus autem plenus Spiram ων J cito regressus est a Iordane. a Mi. Et statim Spiritus expulit eum
in desertum, Me. ut tentaretur a dia. bolo.
3 Me. Erat in deserto i quadraginta diebus , & qiodraginta noctibus , dctentabatur a Satana; eratque cumbo'
stiis, L & nihil manducavit in diebus illi S. 4 Mi. Et cum jejunasset quadragimia diebus. re quadraginta noctibus, postea esuriit. Et accedens tentator, dixit ei: Si
filius Dei es, die ut lapides isti panes
6 Qui respondens dixit r Scriptum
est ei ML L Non in solo pane vivit hinmo, sed in omni verbo, m. quod Procedit de ore Mn L Dei. . 7 31t. Tunc assumpsit eum diabolus in sanctam civitatem, de statuit eum super pinnaculum templi. 8 Et dixit ei: MLL Si filius Dei es, mitte te L hinc ML L deorsum. 9 scriptum est enim: 'Mi. Qitiam. L Angelis suis mandavit de te, L ut
Io Et quia MLI in manibus tollentiz, ne sores offendas ad lapidem pe
st. 11. & I. ductus est in de- rxsistatim spi- sertum a Spirit m risus expulit eum ut tentaretur a in deserium. diabolo. 13 Et erat in M. st . t 134ε Ieius amem plenus Spiritus lamcto regressus est . . ordane roc agebatur a Spi. t tu in desertum. - Diebus qua-
draginta nocti- diabolo. Et nihil bus , dc tentaba- maiid avis intur a satana : diebus illis: ratque cum niis. x Et Him Ietii esset qua draginta diebus , ac qua- at cousvinuistis illi .draginta noetibus , postea esuriit. esuriit.
Et aecedens tentatur, 3 Dixit amem illi diis dixit et i si Filitis Dei es, lus: Si Filius Dei es, dic tadie ut lapides uti paues pidi huic ut panis fiat.
inii respondens dixit: scriptum est : Non in solo Pane vivit homo , sed biomni verbo, quod procedit de ore aui. y Tune assumpsit eum cliabolus in sanctam eiusta. tem, dc statuit eum super pin culum templi rs Et dixis et i si Filius
Dei es, mitte te deorsum . Scriptum est enim rquia Angelis suis nundavit de te. 4 Et respondit ad illum Ieriis et Seriptum est : Q Da Φ- non in solo palle vivis limmo sed in omni verbo mi.s Et rixit . infra. 9 Et duxit illum interm salem, Et statuit eum super pinnam templi, at dixit illi: Si Filius Dei es, mitte te itinc deorsum. to Seriptum est enimr t Pist. od Angelis suis manda xit de te, ut conservem re, de in nranibus tollant te, M. Fe quia in manibit ne sorte ostendat ad lapi- tollent e, ne sorte ore eniasdem Pedem tuum. ad lapidem pedem tui m. v
137쪽
xv Et respondens Iesis ait illi : Dictum est: Not abis Dominuat Delli
Iterum. AELinpsit eum s Et avxit illum diabo- diabolus ui montem excel- lus lix montein dic celsum
it L Et respondens Iesus, ait illi et si ila:
ut. Rursum scriptum est: tast. LN Ou N. in tentabis Dominiuritentabis Dominum Deum tuum. I 2 Mi. Iterum assumpsit eum diabo
lus in montem excelsum valde: Ocolle ' sulti valde i ct ostendit ei de ostendit illi Oinnia regna
dii; et omnia regna mundi, & gloriam o
eorum, L in momento temporis. ει duxi,
et 3 Et ait illi: Mi. Haec omnia tibi d bo : L tibi dabo potestatem hanc versam, & gloriam illorum: quia mihi tradita sunt; & cui volo, do illa.
r 1 Tu eris m. si eadens adoraveris si videns adoravera me, me, Z erunt tua omnia. .iue a1t. Tunc dicit. ei Iesus - dς via. *aiatia, sitimini et xlt niui: Sei iptum est; D
i Scriptum est enim : ' ML L enim : Dominum Deum minum Deum tuum ador - adt rabis , dc illi soli ser- bis, di illi soli servies.
Dominum Deum tuum adorabiS , Ocilli Qsi servies . . . - 16 Et eonsummata omni tentati 'i s V - . . -- ne . diabolus recessit ab illo, usque ad di, ius recessit
II ML Et ecce Angeli accesserunt,
& ministrabant ei. init ei, 6 e .
s Et ait illi rTibi dabo potestatem hanc universam. & gloriam iulcirum . quia mihi tradita sunt. & cui volo , do illa.' Tu era' si adoraveris
'I.LTEsus aurem ple ius υἰνItis fanao re t ενυμι est a Iordane. ripiritu qui reo quieverat super eum impelle me serebatur, qu cumque serebatur, illa enim verba. tune Jesus ductus est, spirisus expulit eum , agebatur .i hiritis In d ferrum , signifieant lesum movente Spiritu sancto , abillse in desertum , ut solebant magni viri moveri , de hue serri a Spiti tu sancto , se enim de Sansone dicitur Judic. cap. i . Irrtiit antem Spiritus Urmini in Samson , si e Samuel Saulem alloquitur l. Reg. cap. io. - ιγιιιιι θ prophetabis. Voluere signiricatum Eva elista: nraecis S multis de causis Jesum recesusse in desertu in statim post baptis uin, in quo declaratus est. Filius Dei. Etenim miroin ideri poterat , cur munia sua protinus non exercuisset , di vix conseicuus, te subtraxisset omnium conspectui. Dixi autem, fit iterum s pius dicam , decuisse Messiam ex parte cile l-gi Oriim, quem oporteret rati. Cum erπci jam non possent Iudaei causari haud satis declara. tum cui testimonium perhibuisset Ioannes, tum di ipse Deus Patet edita voce de coelo iniet ignes micantes quam vocem ne quis a Iesu in alium transferret, Spiritus in specie eolun hae de coelo advolaqs super eum requieverat . I unc, inquam, quia decebat de Jesum ignotum esse , Spiritu movente abiit in deletium. Iudaei veto qui vix advertebant ad virum pauperem,
qualis Ipsiis videbatur , sorsam nee commotsulit tantis signis , de illa cito animis eoruni di derunt . I aque ductiis est Iesus in desertum, ut tenta retu ν ά diabolo . Particula ut non semper causam denotat , sed ramum id qWM eonsecutum eli . Quasi dicat Evangelista , .cum Jesus abrasset in V seranna, ibi tentatus est a diabolo. διάβολε e
qui iustias .sttuli, ideo Graeci ta reddiderunt voce ni Hebra ri sonat aeadversarpus. Utrumque nomen & sat nas convenit huic adversario, qui Adae primo i raretiit insidiatus est delitescens sub soliva serpentis, malus erat Angelus, eojus naturam di sociorum oji in compertam qui dein non habel nius, ut pollinius pluribus verbis de ea disserea ei sed tamen constat ex multis f innumeris scriptu- ru ri locis ante passionem Domini penes eos luisset lummain potestatem rerum , qua sub caelo sunt.Olim durum exercebant mali AngeliiYIliun in immines, quos peccatum secerat i mvoLSciebant autem hoc suo imperio dei uire tu advemu Cluisti inec eorum principem latebat, quae modo dicta de sacta erant ad ripas Jordanis. Verum Jesus ex omnium oculis evanescemia
pientia sua seselleiat hunc erincipem qui sces rinceti xrat Christus , de quia ob igitiet illi viro, quem Ioannes praedicavera ., quando deprehendit Iesum in desexto,i mapa.
138쪽
1uis esse te' neque enim cogitaridum inmmi a n eta ede huic malo Angelo, seet Graeci eum appetilent damonem hoe est pa tri- sire scientem. Fallebat, ut dixi, sapiemin Christi
artem ejus, ne ab eo eognoscemur.3 ' i s. Me. Et deseris Iesus 'a vin-va dubios O qisadraginta noctans, O tm batiar ὰ setana, eratque eum bestiis . Desertissima erat solitudo in qua erant sexae κ' σ-, erat Iesus eum leonibus, pardis, ursis 1 Graeca enim vox denotat serat re belluas. Toto cor orationis tempore a diabolo tentatum Biri Iesem , scili rei per intervalla videntur dicere Marcus 4e Lucas ι nisi plenior his otia 1 Matthaeo discenda sit, qui rem ab ipse ore Domini audire potuerat. Et nihil strandia eavit in diabus inis . 4 ' a Mi. Et e re quadragἰnea diebus in qMadraginta n ectibus esuriit , quippe verus homo ι tum etiam ut hominem se monstrans diabolum falleret. Perpetuum suit ejus jejunium, quod indieavit Matthaeus diem de noctem nominans. Neque eis nim in jes uitiis per multos dies continuatis Iudaei omnes cibo di potu abstinebant per noctis temispus. Sἰ isis animum Induxit, in in semetie,
ait Matinonides trachmu de Ie unio , cap. . mim. p. IeIunirem μνυave per tres quatuorve Ger eon linuos, quamvis nocte quaque cibis meatiar, ,eju-ntum tamen non filυit. Quadra enarius autem numerus non mysterio earet. Moyses quadraginta dies apud Dominum bis pro lege reeipienda absque eitio mansit, quadraginta annis peregrinatus est Israel in deserio. Elias quadraginta dies
ambulavit usque ad montem Dei Oreta qitadra-ointa diebus dormivit ΕΣeehiel in visione superlatus dextrum, assumpta iniquitate Iuda, post totidem dies evertendam Ninivem Haedi eabat Ionas. Ratio vitae Dontini plena est sapientiae, ideo actuum ejus non una causa est. Perseveravit jejunans per quadraginta dies, antequam novam litam legem promulgaret, quod secerat Moyses . Me promulgationem veteris le*is, ut praeiret nobis suo exemplo, docens obeundis magnis muneribus ses di idoneum quemque reddere debere ieiunio dc oratione procul a turba hominum .s ' I. Et areedens tentator dixit ei r si filius Dei
ea , dic ni lapides isi panos fiant. Ubi diabolus vidit hominem quadraginta dies hόcte iue je iunantem sulpicio illi incidit, num is ellet de quo dubitabat an egeti Fili Dei, i id est Meia
uas .i Statuit ergo explorare , hic intrari dec , , cum olini diabolus tentando Evam victor evasistet , Dom nus qui restauraturus venerat casum Evae, vincit eum, dc cogit cum 'pudo ve incedere λ do e Fenior 'victoria ibrorsus eum pessumdaret, de suo imperio spo.
ius qui tentat , qui explorat et en iit sxplorabat nunti is , qui tot dietias ieiunixi a 'pertuleiat , ' nihil gustans A deserto, tibi, h,ia victus non erat, vere esset Filius Dei, id eti
Christus. Nactus, inquam, diabolus h re oc.
easionem . quia videbat eum esurientem , putasame. pallidum , accedens ad eum sub Visibili aliqua sutina boni Anseli, vel alterius, ut suis spieionem doli mali a se amoveret dixit ei ιsi Filius Dei es, evi inedia tabescis, qui vadeas quemvis lapidem in panem mutare ρ scie Ma enim diabolus summam esse potestatem filii Dei i quo omnia facta erant. 4 ' 4. νε--μι dixit: Scriptam est: Mi.
L non in suo pane vivit boms, ρά in omni verbavit. quod procedit de ara Mi. L Dei. Id est, eo ire. at quod Deus conitituerit, de decreverit esse cibum . Exire enim ponitur in scriptura pro deereis nere. Sapientia Domini miris modis hic elucet. Ludit tentatorem,simul eonfutans de responden , nee ullo modo patefacietas quod scire ille avebat.
Neque enim Jesus dicit se tali potellate praeditum squod tamen non negat j ut possit ex Iapidibus panem sacere, sed inepte haec a tentatore proponi significat, eum non solo pane quisquis vivat s vivere enim potest ex omni verbo , id est
quacumque re qua Deus eum alere voluerit; nam suit nisuna loco panis ad quod manna alludebat Christus. Moyses enim eompellans Iudaeos dixit Deuteron. cap. g. s. affixis te penuria Deus , O daedis tibi edum manna , quod ignorabas tu ore res ins s ut ostenderet tibi quod non in folo pane
ειυas homo, sed in omni verbo quod egressitur de ore Dei. Nihil est quod non possit esse panis loco ubi Deus voluerit. γ' s. Mi. Tune assumpsit eum diaboltis in sunctam ei υitatem, O satisit eum super pinnaculis mTempli. Non eodem ordine tentationes resertini Matthaeus de Lueas. Sequimur Matthaeum qui Dominum ab initio sectatusti ausit de fonte, Ua-j istantiam rivos Lucas potavit . Tu Q, id 'secundo loco ι clim hae prima via non successistet sibi, alia aggressus est Domino in diabolus. Si ais tuit supra pimiaculum Templi. Pinnaculii in est Iorica, qua ex lege Dei Deuteron. cap. 22. v. it. eoronabantur tecta, ne quis ex illis impriidens decideret ι quae lori ea erat his tectis veluti alae ais vibus. Vox autem quam interpres vulgatus reddit Templi , o tendit Iesiim non positum supra pinnaculum n. εκ ου, id est aedii sacrae , sed eorum te dirium quibiis atria Templi cingebantur. In libris de Templo demonstramus ri ιψῆν esse lina iacta qualia erant atria . quorum in mediuili Ioaedes sacra Iosephus amem scr3bst . extremas porticul meridionales atrii, ira altas suisset ut nemo e 4 illis sine etertigine isset . de ieete subjectas valles. Locus er o ille aprius
erat chnsidio diabolia Sancta illa civitas est Ier
ni. No e titulo stesigna ui jus prophetas.
139쪽
Ubi igitur in hoc, vel alio sublimi loco D
minum statuit . 1 ' 6. Ea dixit ei, Μν. L fi Filius Dei es, mitte te L hine Me. L deors.m. s ' Mi. t e. L Seriptum est enim Psal. so. II. M. quia Mi. Angelis suis mandams da is, scilicet pNerepit Angelis quos apposuit custodiae tuae L uteonferia ventre. o. t I. Er 3Mia Mi. B in manibαι ι tint te, ne forte osndas ad lapidem pedem surum. Ex tam alto easu si incolumis evasisset quem tentabat, inde sperabat daemonium posse agnostere hune vere esse Filium Dei . Sed eadem sua sapientia elusit artes daemonis. Ad verba enim scripturae quae tentator allegaverat . alia r posuit. t. ra. L Et respondens Ieses aio illi i
eron. cap. 6. s. . t 6. Mi. L non tentabis Domnnum Deum turim. Apparet ex hoc loco tentare
Deum, idem esse ae dubitando explorare quid pollit Deus, quasi incerta esset ejus potentia, aut providentia, quod pluribus fieri potest rexe pli causa rerum ordinem invertendo di sese praecipitem dando ad explorandum, si sotta mus
impedire possit ne easus noceatι dc revera suecu rat suis, ut psaltes asseruit. I 2' g. Me. Iterismarum a eum diabolus in montem exeelsaem valdeter ostendit ei omnia regna mundi Oguriam e rum s. L in momenta temporis. Elusus diabolus tam sapientibus responsis hanc opinionem, ut puto, amoverat ab animo suo, eum quem tentabat esse Filium Dei ι sed Ec videbat e re sua esse in partes suas illum adducere , studuit ergo conciliari sibi promissis alliciens. Ad hoc plurimas regiones, live vere, sive in imagine , in momento in puncto temporis conspicuas obtul; t. t s. Es ais ulit s. M/. hae omnia sibi dabo a L ubi da b. p.restatam hane . id est imperium Me, se s mitur atim , O gloriam illo res; qisia mihi tradisa sunt, E eui mio, do tua. Pollicet ut aliena, εt praemium petie soli Deo congruens.
νε 7. ergo Mi. si eadens adoraveris ma Lemna tua omnia. modo cadens adoraveris me ,
hoc est incurvans te, de prostratus in mei hon rem, pro Deo me eotas; sibi enim honores di Vinos tune temporis daemon arrogabat. i s to. Ma. Tnne serit ei Iesus, H de satana, ζω, γ, id est retro abi, satana. Locutio est aversantis blasphemiain divinae eontrarium maiestati. Seriptism est enim a Mi. L D-inum Deum tuism adorabis, e, illi sui μνvias. Consulatus itaque dc victus diabolus recessit. 16 is. L Ee eonsum nata omni tentatἰ.ne, id est exhaustis fiu-stra artibus, recest ab ιllo nona ad rampus, nem- non sine desiderio reversionis, si posset soler
tilis eum tentare. ιI 'Ir. Mι. Et rere Angeia aecesserunt mia
nistrabans ei. Nem' cibum esurienti, sicut o. lim populo Israelitaeo in deserto cibus stippeditatus suit E caelo. Dum observant Evangelistae Christo victori serviisse Angelos , docent Deum esse, cui adstant ministri Angeli. Hominem autem ostendebat times, quaelim preclum fuisse dieunt . Utrumque pariter satage bant probare, nempe Deum esse dc hominem adversus omnes haereses orituras, quarum aliκhoe, aliud negaverunt.
Dones bis quos ad eum miseraηt Iudaei, respondet se christi Praecursorem esse, non inmm ctrisum, quem significat, licEt in nescirent,
IOANNES, Cap. I. - UT hoe est testimonium Ioannis, quando ' miserunti Iudaei ab Ietoso.
πιν nivi. ly- e Sacerdotes & Levitas ad eum, ut interrogarent eum: Tu quis es p
i Et consessus est, & non negavit: & consessus est et iniat non ego
2I Et interrogaverunt eum: Quid ergo Elias es tu λ Et dixit : Non uun. Propheta es tu ἰ Et respondit; Non. .' 21 Dixerunt ergo ei: Quis es, ut responsum demus his, qui miserunt nos λωid dieis de te ipὶ λ . - . . t M. o. a. 23 Ait: ' Ego vox ci m nti. in ἰ larigite vimn Docum, 1 ut citit Isaias propheta.
140쪽
, 24 Et qui missi fuerant, erant ex Pharisaeis. as Et interrogaverunt eum & dixerunt ei et Quid ergo, baptizas, si tu non es Christus, neque Elias, neque Propheta 26 Respondit eis Ioannes dicens: f Ego baptizo in aqua; medius autem striim stetit quem vos nescitis. Ipse in qui post me venturus est , qui ante me lactus est : cujus ego
non sum dignus ut solvam ejus corrigiam calceamenti.
28 Haec in Bethania facta sunt trans Iordanem, ubi erat Ioannes baptiZans.
L ' u in eoocinnanda Harmonἰa Evange- quibus, ut dixi. constabat Synedtium magnum,liorum praeposueram legationem istam Ioannes pro meritis exceperat s quem ergo pr te unio quadraginta dierum. Tune movebant cui omni dubio a 'th ferebam tanti fieri. Itaque me didicultates, quibus jam expeditus senten-imisit Syneditum saterdotes εe Levitas, id est 'iatiam lubentilis mutavi, quia nulla interposita ros primarios a se deputatos qui in Ioannem i mora quam vix patiuntur verba illa Evangelia quirerent, s sorte possent reum arguere, suidistarum, Tune, statim, ductus est Iosias Oe. nuulse qui arrogaret sbi munus Baptistae si pra dignili, inquam, interposita mora, slatim Iesias talem. Mirum esset tandiu distulisse, nisi hora post baptita a se uni in desertum ductus sit. Er- i ri ad poenitentiam populos, de aquis abluere quillo jam in ea sententia sititi quod elim quadra- se immundos peccatores fatebantur , non omniis ginta dies per quos Iesus oloni cibo abstinii e-ino insolitum esset. Itaque vetismile est laeerdo. rat , abirent, milli sint a Sinedito magno lsi tes de interpellando Ioanne non eostasse, nisi pati ad praecursore in . Omnes enim viri periit postqtiam illis exosiis factus est, hoe es postquam intelligunt, hos legatos mitas suisse ab iis pe- Pharisaeos Sc Sadducaeos verbis acerbis insinatusnes citos erat summa auctoritas, sempe a viris et , de crescente Ioannis fama jam de sua immia Suneorii magnis quem consessum constitisse nuenda perieulum esse Saddu i dc Phatisaei inis pliarisaeis de sadducaeis ostendunt illa Actuum tellexerunt.
gnum reserebantur. Si di iti, ait Dominus
Deuteron. cap. II. I . g. ambigistim apud te iudicium esse peυρια εν ῆι est e. . . . Surge edi ascenda ad locum qMem elegerit Dominisa Deus taeus.
Ierosolymam elegerat Deus, in qua sanctuari uili Quin collocaret. Ibi ergo, ut loquuntur Hebraei, in domo judicii majores causae agitandae erant; de quarum numero ista ; an quis verus, vel salsus propheta labendus esset. Tria ι, pseudoprophetas sacerdos magnus, non nisia LXXI. iudicum eonoessu audiea αν, id est asynedrio. Verba illa leguntur in codice Sanhedrin ν cap. t. num. s. Praeeiant sacerdotes in illo conscitu iuxta scripturam loco supra alleg
to : memesque adoc rniea L itici generis edi ad Iudicem qui fueris illo tempore. Sacerdotes, ut a 'sephus scribit lib. a. eois ra . Ion. erant om nium rerum inoeerores, ema d, tu rices contentionum, Be punitores culpabili lint, ς κατεγνωσάνων. Certe ad Sineditum
spectabat de lege respondere, de doctrina e gnoscere, de propheta statuere, in eum finem ne in culium patra irin, de religionis avit aesta
tum sibintroduceretur novitas, aut ali catio.
Igitur fieri 'non poterat, quin clim Ioannes Baptista magnifieret a populis de fama ejus in dies cresceret, de eo non quaererent Synedrii proceres quis esset. Pharisaeos de Sadducaeos, G 3 Lais. Et Mee Deqimoniam Ioannia, quod stilucet Ioannes reddidit, quanti mise-nt Iudaei ab
drii pr eres, qui ex suo consessu viros primaisi rios, nem re sacerdotes Ee Levitas miserunt qui de persona Joannis quaererent, de postularent quo
jure bapti sina conferre .ao. Er eons Mas edi nσn notavis , in onfessus est 3 quia non fiam ego christωs. Nonisiim ille Meiasias, quem nos Iudaei expecta ivus. 2I. Er interropaveo ne era in t s d istos si non ipse sis Chrissus , quem alium te sicis. Eliae ει ιυρ Ea dixit: γῆ- sum. Exhm loco , Ac ex capite II. to. Matthaei, certum est legis doctores In ea fuisse opinione qubd Elias anteis
cederet Messae adventum in terras reversiis non
sollim spiritu. sed Ec eorpore. - Κim hi ad
iudieii. Eo igitur sensu quo interrogabatur I
annes, potuit respondere, non sum Elin , spuritu enim tant tim& vittit te altet Eliasiquem imiendebat Malachias elim diceretr Mee ego antitam vobii Eliem ρνορbιtam Oe. Urgent legati e .P-pheta es tu λ Et respondis: Hon . In sente artic lus est demonstrativus 4 , quem omisit interpres