장음표시 사용
151쪽
ex Matthaeo ut ineoleret Capharnaum s quod satis elate innuit Ioannes, nimirum a Nazarethi nigrasse Capharnaum, ut ibi sedem poneret, eum dieit in hanc urbem descendisse cum matreetim fratribus dediscipulis; id est totam transtulisse familiam. De eadem , inquam, profecti ne utrumque Evangelistam loqui confirmant quae sequuntur. Tunc enim Iesum carpisse imi teste te, habuisse discipulos , Evangelium praedicasse , consentiens est omnium Evangelistarum scriptio. Aquae in vinum mutatio ibit initium
signorum ejus. Quia vero id eontigit fieri in Galilata , in eo scilicet tractu terrae Israel , ubi quondam i libus Zabulon di Nephtali, ideo Ma t us his quae tum fierent a Domino, accomm sequens vaticinium Isaiae; quod neutiquam ccnveniret, si ille Evangelista non de prima profectione in Galilaeam, cum coepit miracula edere de docere itinueretur, sed de altera quam non
suscepisset nisi post conjectum Baptistam in viniscula Herodiana 3 hoe est multo tempore pomquam jam coeptuni esset praedicari Evangelium . Subiun t quidem Ioannes r-ib; mansmisisnon multis diebus p quia in inquit, tope reo Pascha Iudaeorum, ad quod reledranaum Dominus ascendit Hierosolymam. Vertim non ideo minus multa dicta factaque sitnt ab illo ante illud Pascha. Videbimus tibique in historia vitae Domini res praecipiti eitria fluere ι ideo etiam si
baptiratus esset die sexta Iannuarii ; nam vetus traditio docuit, nos, ut in chronologicis obseris
vatum est, baptizatum iuisse initio Novembris, attamen tempus quod effluxit a baptisino ejus ad proximum Pasena , .fliceret gerendis
rebus quas hἰe secundus libet Harmoniae nostrae complectitur. In eo enim sunt multi serum nes , quibus pronuntiandis aliquas tantum horas Dominus potuit impendere ι dc miracula enarrantur quae paucis diebus fieri potuere. Quapropter Ioannes breve tempus dixit de
quo volebat contrahere sermonem , alia relaturus quae ab aliis Evangelistis non fuerant Ii
3 I . Mi. Ut adimploretur quod dictum esper Isaiam prophoeam. Hoc est eum in Galilaea primum eoepetit Dominus doeere, de miracula edere, contigit ut impleret ut quod 1 propheta dictum erat ia typo, tribus Zabulon de Nephtali primas pereepturas benefieta Christi. 4 ' is. Temra Zabulon est terra Hephtalim, via maris trans Iordanem e r Galinea gentitim . Haec desumpta
sunt ex eapite o. Isaiae, ubi videtur ille dire thagere de liberatione aliqua , quae circa propiora tempora eontigerit, typus alterius liberationis in novissimis temporibus. Prophetae saepe saepius Christitiis intuebantur, ut dum de praesentibus Ioquerentur, sutura etiam tempora oboeulos haberent, si ve autem sit veteris vatieinii
applieatio , sue allusio Evangelistae nova veteri. bus eomparantis Ob analoolim , talis est ora-
tio Isaiae in eodice Hebraeo , a quo murtum aut
versio Graeca. Matthaeus autem, quaedam trans-liit ad institiittim properans; videtur enim locum addurere maxime ptopter illa verba e populus 'uI Iedebas in tenebris, vidit lueem magnam. En locus.
pMeris aυolare de angusta sua . Sic caput octa. vum Isaiae concluditur , deinde incipit nonum . Pr nis rem're alleviara est , sit perIora non ali gavit Matthaeus. Trera Zabutin terra NM.
blati, nec illa quae parenthesi includo dc n
vissimo aggryata est via maris trans Iordanem GaIlaea gentiam , potulus quisedebat in tenebris . supra observavimus Hebraeorum my dear, sis Hellenistarum sanificare tractum omnem conterminum fluvio, sive e teriorem, sive ulteriorem , quod ex hocee loco in quo versamur, apertum est . Etenim neque Zabulon , neque Nephtali sunt trans Iordanem k nee etiam Gallistaea gentium, sive superior ubi maritimae urbes habitatae gentibus, id est Graecis. Haee etiam siedicebatur gentium, quia esset populosa , aut quod non unius nationis homines eam habitarent. Illud autem via maris in sexto ea su est a lasonte Graeco est ἰών γαλέ-t. Supplendum vel vel vi , , ut sensiis sit iuxta mare, nimirum
Non huius est loci scrutari vaticinium Isaiae, xlii alio modo illud explicant. Certum est in diis ctis tribubus Zabulon 6c Nephtali primam et
dem ineubuisse, clim decem tribus captivae a ductae sunt ab Assyriis. Isaias autem videtur consolari pios contra illas calamitates partim ab ill rum cessatione, partim ac praecipue ab exortu novae lucis, nempe salutis per Christum de Eva gelium communicandae . Quidquid sit , haec Matthaeus applicat ad argumentum de quo ago. t. Quasi dicat cum Cnristus venit de ineoluit Capharnaum in finibus Zabulon dc Nephtali m-pletum est vaticinium quod astruebat illius togionis populum visurum lucem magnam , quae revera ei oborta est adveniente Messia. Ut enim illae tribus Zabulon de Nephtali olim expertae erant magoas tenebras, id est magnam amicti nem obnoxiae primis Assyriorum ineuisibus smntra tempore Messiae primae senserunt beneficia ejus s de luce eius fuerunt collustratae. Etenim Narareth ubi educatus Dominus, in t tib a Zabulonis sita est 3 Capharnaum vero quam incoluit , in tribu Nephtali.s a G. Pop.I.s qis; sedebat in tenebris , vidis
lueem magnam : sedentibus in regione .mbνα monis, lax orta est eis. In Gr o codice an regione
edi umbra mortis; sed Iatinus interpres prelsus eupressit e ieem Hebraeum Isaiae. Ille autemropheta praedicit eis qui sederant in re nebiis, est in afflictione, de in regione umbrae mortis, hoc est in tenebris mortis, vel in periculo mortis,
auroram libertatis ac lucis Evangelicae illis rana
152쪽
iram, quod oontἰgit sub Christo , ut ad hune Iocum Isaiae adstruit Hieronymus , hoc argument ι quod initium signorum suorum se tit Dotuinus in Cana Galilaeae . Tam liquido id
declarat Matiliaeus, ut huic advelsetur qui negare audeat. ση tr. Exinde caepir Iesus praedicare Me. Evangeliaem regni Dei r Mι. O dieero, 'is. Me. Quoniam impletum est tempnι, ap. propinquavis regnum Dei. Jam impleta sunt tempora quibus oriturus erat Chrillusa de reis gnaturus Deus cultu ejus per Christum restaur toε ergo Me. paenitentiam agite. Regnum enim
illud postulat subditos quos poeniteat admissorum antea criminum , O indite Evangelio. Vobis assertor bonum nuntium adventus Mecta: nolite huic nuntio fidem abrogate. Mi. v propinqxavit enim regnum calorum, reseratur
caelum iis qui erompto fic alacri animo viam ad
Qitem haee non suadent Iesum coepisse praedia care. suum Eum gelium, ante Herodiana vincula , aninatim advertat ad illa Petri in Actibus, cap. ro. 9. 37. quibus liquido declarat Iesum Eum suum statim a baptismo inchoasse in Galilaea . Inestiens enim a Gali a post bapionum qised prassi vii I in s m. Clim ergo tradutus esteti Joannes, antequam inciperet Dominus praedicare, alia sint necesse est illa Ioannis vin- Ia quam Nerodia ha. 8 'I . L G fama exsit pre universam regis--m da ius . Nemo dieae nonnisi post Herod. num carcerem inclaruisse Dominum ι etenim s ina sua iam eam auctoritatem sibi e ciliaverat, ut in Paschate quod praecessit hunc carcerem,
potuerit cum impetio expellere Templo , quotquot in eo mercaturam de sacerdotum consensu faeiebant , ut videbimus.
y i s. Er i e doeabaa in synagogis εο - , o magniflcabasin ab omnibus. Quoniam de istis synagogis saepius sermo fiet, advenam hic sutile aedes publicas, in quibus congregabantur J udaei
ad orandum & ad lectionem scripturarum. Exeriseitiis autem , quae in hisce locis heren , seli saeer-dcura, aut Levitae non praeerant. Etenim sine dicis crimine pariter omnes Israelitae admittebantue ad legendum , tum etiam ad interpretandum set pruras i modo ad id idonei viderentur; ideo I. C. D. N. quamquam non ex Levitica tribu to ites docuit an synagoois. Vocabant ut a Judaeis Graect loquentibus unde nomen I alianuisi proseucha, pro O nagoga a quasi dicas d mos orationis, sive oratoria, has frequentabant
potissimum sabbatis Iudaei eausa discendi quae
patriam relio ionem s-ctarent, seu ut loquitur Philo libro de legatione ad Caium, ut publicitiis exercerent in patria philosophiam . Idebille synagogas appellat διδασκαλεια, scholas. Se primo q- ue die, ait idem scriptor libro de se plenario ι innumerae per ιotam urbem prudentia. --per ria, s ouudinis, iusticia aliarismquaυirtutism βδοια pandunt-. Etenim in unaqua que urbe complures sy'agogae erant . Hebraei narrant ultimis temporibus in una Hierosolyma fuisse .go. synagogas . Pergit loqui Philo. Irii Mitas alii modest. consident, quiete edi placidis
a1ox vis, exnetens quidam e periri mis, Me ὐπ έ - - o. Non eum dicit Lacerdotem, aut Levitam. sed qui peritior sit, enarrat optima in profise se , qMibur omnis visae earsus ad quaa me ι est, provebatur , honos deserebatur ab Attaisynagogo , id est ab eo qui
praeerat synagogae, viris gravibus 8c non in ruditis . Ita Paulus 6e parnabas cum synagogam ingressi essene die sabbatorum , post lonionem autem legis o' prophetarum , misisses princirer sinagost ad eos dicentes, viristator, si quis di in vati sermo exhoreaaisnis ad ple bem, incite. Act. cap. II. P. I s. haee observaren ri erat extra operam, ut pateat quomodo I
Petrus o Andreau rapiosam multitudinem piscium concludunt, laxantes rete in verbo Domini . , quem relictis retibus una sequuntur filii Zebedaei, Iacobus oe Ioannes.
. λ mare Galilaeae, vidit duos fratres Simonem, qui vocatud Petrus,& Andream fratrem ejus mittentes rete Mia in mare: erant enim piscatores.
' Ambulans autem I iit iuxta mare Galilaeae , vidit dinos fiat res , Simin
nem, qui vocatur Petriis,&Am Gin fratrem ejus, mittentes rete iii mare ;
16 Et praeteriens secus mare Galilaeae, vidit Sim
ec Andream fratrem eius,niitienies rei a in mare . t erant enim viscatores. /
153쪽
2 in. Et procedens inde m. pusillum, Mn vidit alios duos fratres, Iucobum Zebesei, & Ioannem fratrem ejus , in navi cum Zebedaeo patre eo rum, reficientes retia sua.
MATTHAEUS. MARCU .ar Et procedens inde, vi. dit alios dilos Datres, Iam eobum Zebellaei , ω Ioannem fratrem eius, inuavi cum Zebedaeo Patre eorim , refieiente retia sua. Eem ressus indepti. fillum . vidit Iaco m M.& Ioanneni fratremia ipsos componem aes retia in navi.L U C A S, Cap. s. Φ.I-II. t B . - I Factum est autem l cum turbae irruerent in eum, ut audirent verbum Dei , & ipse stabat secus stagnum Genesareth. 4 1 Et vidit duas naves lantes secus staguum: piscatores autem descere.
derant, & lavabant retia.s 3 Ascendens autem in unam navim, quae erat Simonis, rogavit eum a terra reducere pusillum. Et sedens docebat de navicula turbas. t 1 n. ar. s. Ut cessavit autem Ioqui, dixit ad Simonem . 'Duc in altum, & ID xate retia vestra in capturam. Et respondem Simon , dixit illi: Praeceptor , per totam noctem I borantes, nihil cepimus t in verbo autem tuo laxabo rete. 8 6 Et cum hoc fecissent, concluserunt piscium multitudinem copiosam;
9 7 Et annuerunt sociis, qui erant in alia navi, ut venirent, & adjuvarem eos. Et venerunt, & impleverunt ambas naviculas, ita ut paene mergerenturiaio 8 Quod cum videret Simon Petrus , procist ad genua Iesu, dicens: Exi a me, quia homo peccator sum, Domine: II 'q Stupor enim circumdederat eum & omnes qui cum illo erant, ine, plura piscium, quam ceperant.
Ia 'io Similiter autem Iacobum & Ioannem , filios Zebedaei, qui erant socii Simonis. Et ait ad Simonem Iesus : Noli timere et ex hoc jam hom,
nes eris capiens. HARMONIA. MATTHAEUS. MARCUI.I3Mi. Et ait illis et simoni ct Amdrea in. Venite post me, & laciam vos fieri piscatores . hominum. rq Mi. At illi continuo Mn relictis rellia, sectiti sunt eum. II 3 c. Et statim vocavit illos, alios duos fratres Iacobum σ Ioannem &relicto patre suo Zebedaeo in navi cum
16 L Et subductis ad terram navibus , relictis omnibus, ML L secuti sunt
eum ars Et auiuis Venite post me, fit faciam vos fieri piscatores homi
ao At illi continvra relictis retibus, secutὲ ivnt eum.
ενει dix e eis Iesiis, Uenite post me, de iselam v neri piscatores hominum. t 8 Et otinus relictis re tibus , lecuti sunt eum. 33 Ettregressia die. M. si rei autem statim rest as Et statim voravit illos.ctis retibus ecpatre, Fi relicto patre suo
Iam habebat discipulos Dominus, cum voca. tus est ad nuptias 3 Petrum vero di Andreisam ab illa die qua a Ioanne Baptista proclamatus suerat Agnus ini ι sed poterant P eriis & Andreas, emetive alii primis his temporibus non eum perpetuis sectari, di late dum redin ad solita sua opera. Ideo, ut opinor
Evangelistae ad hii nece ciem reserunt vorati
Rem utriusque, quia ab hac tantimi die, relictis
154쪽
LIBER 1i. CAP. XII. Petr. Maer. c. ct o. relinquunt retia. II 3
cum ad eum confluerent populis quos nectitru capiebat, premebatur turbis quae avebam eum loquentem audire. 4 a. 4υ vidis duar navis retibus seeuti sunt Dominum. Theophylactus dicit Pettum & Andieam , cum vide ni I annem Baptistam vinctum maestos rediisse ad aristem suam. Miror autem Theophv iacto M lis interpretibus, qui non ab alio quam ab Herne vinctia praecursorem opinabantur, non ludo luisse, ex ista opinione id uicommodum imul
quod ii Apostoli qui columnae sunt, di quati
sundamentum Eeelesae , serius aliis v'carasen . Nam praecursor non conlectus est in rarcutem nisi aliquot mensibus post primum a Daptil-mo Pascha, ciun jam plurimos discipulos Dominus numeraret. In nostro systemate & iraehrpothesi quod apud Matthaeum omnia dige lunt seeund lini tempus quo illa neri contigit, itatim ae Iesus ecepit Evangelium tuum promulgare, hos Apostolos primatios ad se adduxit, tum eccaeteros; qui testes sum omnium quae dixerat de secerat itatim a baptismate Ioannis & non sollim ab eo tempore, quo vineulis Herodianis allirea ius est Ioannes ; juxta illa Actuum ,- . . 2 l. Oporter ergo ex his vIris, qui nobiseam sunt congregari in omnν tempore, quo inna vetoxitiis inter nos Dominus Iesm .ptismate Danaiti inue in diem qua sim rus e . nobis, testem resurrectionir eius nobiscum βροι
aena m ex illis. Nullus diffleatur id magis er ruisse ut protinus I. C. u N. statueret eoil gium Apostoli eum , id est jaceret . undamenta aedificii quod illi superstruendum erat exisguoillo temporis intervallo quo postea vixit . Clim ergo concursu populorum ouos rama ejus excitabat, obrueretur Dominus, domo sua, ipsa etiam uria redere eompulsus est. Amb Ians autem juxta mare . id est iuxta lacum Genesareth , cui urbs Capharnaum vicina est, vidit Petrum & And ream pristinam artem exereentes. Matthaeus dicit Domitium illico hos voeasse qui statim relictis retibus ob cuti sint. Nimirum Evangelista ille , licut MMareus rem contrahunt praetem attentra hane cireunstantiam quam Lucat narrat, quod cum nocte praecedenti frustra misissent retia in mare, iussu Domini ite tum laxantes retia , reperint multitudinem eopiosam pisciui Hoc enim ruita lo adducti sunt, ut relictis retibus, di ipsa atte piscatoria relicta Clitillum sequerentur Iam piscaturi homines. Erro duos versiculos seq-ntes decimum nonum & vigesimum Matthaei
istantει frena stagnum a piseatores autem descend rane lavabant raria. Hane historiam non suo loco Lucam narrare. vel ex ipso Luca patet. Dixerat enim quarto capite Dominum insteia sum in domuin Shnonis, quod Mareus dicit s ctum comitantibus Dominum Simone, An drea, Iacobo dc Ioannes quae non nisi post illorum vocationem quam stibiicit eapite quinto contigere. tandem autem historiain ta hocce capite quinto attingit Lucas e qua Matthaeus ZeMarcus loquuntur. Verum ut illi piscationem miraculosam praetetmittunt, sie de IIle quaedam neglexit. Petrus enim εc Andraeas, ut dictiim est, mittebant retia in mare, Iambus vero MIoannes retia sua reficiebant, te ideb illa lava. sint ad terram appulsi. Haec simul conjungit L eas non distinguens quae fierent a duarum diverissarum navium viris.s ' s. Ascendma ἀπο- in .nam mm, quaeras Simonia, ne opprimeretur a turba, rogaυις nm 4 erra redaerere, subdueere, di submovere
navim p ilium , O sedens docebar da naviania
turbas , quae se non it Ii incumbebant, nec pro turbabant . 4 Ut cessaυie autem tigni, finito sermone iaxis ad SImσnem, due in atrum I prove vigium tuum a terea in altum mare ad profundiorem stagnj locum , ct laxare ru3a vestrata raptaram piscium ti respondens Simon d xιι ι . Pr captor
ἐπιπέτα, praefectus, antistes. V em illami ius Lucas usurpat, per tuam noctem laborantes nihil e Imus ι in verbo autem tua, scili et co fusus verbis tuis, vel te jubente laxos retes 5. . Ea H - hoe se enν, evmela serωna piscium multitudinem e issam ressa , rumpebat.ν-lem reo ornm, ob illam multitudinem. 9 7. Eganus erunt signo , quia vox sorsan pettingere non poterat, seriis quia erant in alia nam, us ven/rent in adiuvarent res. Socii illi erant Iacouus de Ioannes. ει --νnna in Impleverunt ambas naυIentis, ira ut rin. merareens r prae . io' s. QOd eiam υἰdersi Petrus, intelli Uns resti illam divinitus fieri , quoniam piseation tempus non idoneum esse tota nocte ex riuNesset, piscidit ad genaea IV., diems:
tes deeimum nonum & vigellinum Matinae,ie IIez , P tam a Sπο -- . - - . batur
a 2 l. Me. Es procedens anda I9. Me. p μ- Inm, Mi. vidis adios duos frores, Iae iam Z bedaei o Ioannem fratrem eiras in naυν cum Zebe das paιre eorum reficientes retia. Andrem 'cPetrus, quando eos vidit Dominus, retia iiii γtebant in mare, illi vero Jaeobus & Joannes
retia sua resarciebant. 3 r. L Factis m es autem, e m tmrbae irriseno
is F, ων a.direns verbum Dei, O ipse flabassili Iob. cap. 7. apud LXx. interpretes, e ἐμοῦ. αι,ἐt si m. Discede , me, quia inanis est vita mea. Vox est hominis , qui agnita tenuitate sua, deique summa --jestare , vetetuet ne tanquam ab igne marur Deo praeseme. Sic Manue dicebat ad
uxorem Iudic. capit. II. v. 22. π πιε .r , quia vidimus Deum . Ita
lam sciebat Iesum esse Messiam Filium 'i
di ista eopiosa multitudine piscium contirm H a batur
155쪽
eonfirma tur , timuit ne moreretur majestate leIus,quem navi exceperat,nppressus. II s. SimWr enim eircumdadera eum, omnes cum ius inant, in captis ra piscium gnam ceperant. ra io. Similiter autem Ioasenem
tera navi, stilpor circuiridederat . Eι ais ad Siam nem Jesus ι-rimere ι quod enun factum est miraculii rii, portendit rem futuram. Nimiarum ex hoe, sive extune, ab hoc tempore jam homines oris eapιenr . Ne mireris capios a te tot
pisces. Leve hoc est ι jam homines capies , sed e discrimine, ut qui pisces ad mortem capere solebas, homines caras ad vitam c- ωγω, id
est vivos capies, ut serves, Ea vis est verbi Graeci. In bella alis occiduntur, alii capiuntur vivi. Die A Hozea insi---νa piseandi r. tia suna, ait Αm Diosius,' κ- evmι perim us ,sed ν fovam , er de prefaenia ad tamen tνahuna, Irmctnantes adfnperna trad-ωna . Haec piscatio vaticinium erat Apostolos non suapte industria, sed Chiisti imperio ac virtute expansis Evangelii retibus tantam facturos capturam, ut opus habituli essent kbsidiaria multorum Evangelista uin Opera , atque ita impletum iri non unam navIm, Jildaeorum scilicet, sed&alteram, nempe semiuin ι quarum navium sutura sit areta, atque indivulsa societas. Pisce nullum est animal se eundius : in limi nsiim sobolestum pisces. de clam Jacob benediceret filiis Ioleph aiebat itisonte Hebraeo, Gen. 48. s. i6. & tanquam piastes maris multiplicentur in terra, copiosa ergo illa multitudo piscium aptum symbo Ium fuit, sive vati inium complurium popuIorum qui Ecclesiam aliquando augerent. Advertendum autem quomodo Deus ouemque coi oruenter ad se
alliciat. Magos id eli viros astronomiae deditos stella, pistatores piscibus ad se adduxit. 'i 3 19. Mi. Et ais illis, venire post meos eiam vos siινἰ piscatores hominMm . Homines ea pietis , qui prius tantum pisces. I 4. v a C. IIt. ὼες ιιώ rinis. Mc. Hlictis resibus f cuti sunt mm . Non saltim telicta arte, scd is ' am Me. Et staαιῖm voeatis ilIMI O relim patre Da Zeb.daeo in navi eam meremariis, cui quaestuosa erat ipsorum opera, quando de eonductis ministeriis ut batur. 16' ii. L Eν subductis ad sterram naυiatas , Hlictis omnibus, piscibus, retibus, adeo ue arte piscatoria, secuti sunt eum, postea i
Isr sabbato inressur synagogam in v rbe capiarnaim , spisitum immandum repellit; ct ibi, er in aliis locis docet, oe sanat languores .
Mat. 13. 13Ie.' U T ingrediuntur Capharnaurn & statim sabbatis ingressus
in synagogam, docebat eos. Maon M. a i Et stupebant super doctrinarius: erat enim docenS eos, Quasi pin
testatem habens, & non ficut scribae. 3 Et erat in synagoga eorum homo in spiritu immundo: ψ.L dc exclan rvit L voce magna. MAEr. . u. 6 Dicens: Sine , in. L i quid notas , di tibi, Iesu Nazarene P venisti perdere nos L Scio te qui sis, in. L Sanctus Dei. s I. Et increpavit illum, Me.& comminatus est ei Iesus, dicensi obmut
sce, di exi de nomine. 6 Et discerpens eum spiritus ummundus, di exclamam Voce magna , Lde cium proJecisset illum daemonium in
medium, exiit ab illo, nihilque illum
ctrina Qvi; eraue enim do is censeo , quasi potestate n
itabem, & non sicut solbae xa Et erat in senagoga eorum homo in spiritu im. mundo, dc exclamavis, M incertar Quid nobis νεe tibi, Iesu Naaearene v nisi iamidere nos Scio qui iis , Sanctus Dei. 2I Et comminatus est e.
eius, diceras. Obmu-lις, α exi de Mimne ..H Et distea pens eum spirit immunitus, de excisin mans voce magua s
s. 3 - . Et denaeiidit in Caphar naum civitatem Galilaeae .
3a Et stupebam tu doctrina ejus, quia in Potestate erat serit o ipsius ..3s Et hi synagoga erat hin
nio habens daemonium liuinx Haudiam . oc exclamavi
4 1 ruens; sine, id -- bis, & tu i , Iesu Naxarene pventili perdere nos 3 Scio tami sis, Sanctas Dei . 3s iit inerepavit Kllim IN sus , dicens . obmutesce, δε exi ab is Et cum proiecmet illum daemonium in medium .
156쪽
Et factus est pavor in omnibus,
mirati sunt, L dceolloquebant 'ad invicem Me. omnes, ita ut conquirerent inter se , dicentes : iidn: est hoe L i H est hoc verbum e m. 8. Quaenam doctrina haec novaλ in. Lquia in potestate, L & virtute Me. e
iam spiriti simmundis, imperat, &
obediunt ei, L & exeunt o Me. Et processit rumor ejus statim. Io LEt alvulgabatur fama de illo in omnem locum regionis Me. Galilaeae.
27 Et mirat sunt omnes , ita ut e muleein t mer se di te milianam est hoc uitie iam doctritis haec nova quia in potestate et tam spiritinus immundis imp rat , dc obediuiu et .ag Et promta rumor e ullstatuu in ovium regionem Gali-isae. 36 Et factus est pavor, omnibus, colloquebanatur ad invicem.
Quod est hoc verbum rquia in potestate, virtute imperat immundis .itu tipius de exeunt ιν Et divulgabatur sama da illo in omnem locum regionis.
ri a 3 ' circuibat Iesis totam Galilaeam, docens in synagogis eorum,
di praedicans Evan gelium regni: sanans omnem languorem, de omnem infir: mitatem in populo . . 'ix'24 Et abiit opinio ejus in totam Syriam, & obtulerunt ei omnos misic habentes, variis languoribns, & tormentis comprehensos, & qui daemonia habebant, & lunaticos, & paralyticos, & curavit eos.
I 3 17 Et secutae sunt eum turbae multae de Galilaea &Decapoli. &de Icirosolymis, & de Iudaea, de de trans Iordanem.
nes Iu i quiescebant non inerti otio ι sed stu.
dio tegis de orationi vacabant ἔn syna mis. Hoc de more Dominus, quem modo vidimus ambulantem Iuxta littus maris, ubi institit sabbatiim reversus est Captiarnaum ex qua urbe egressus erat ι quia vero tune primum Lucas facit me tionem adventus Domini in hane urbem, utitur his verbis, de osseadis in caρharnaum eIvit
ram Gali ae, quia respectu ut uis Naxareth unde Prosectum Dominum concipit, depressior erat Captiarnaum. In singulis sabbatἰs, ut eas Philo ne supra declaratum est, quod de testatur Iose-plius contra Apionem scribens. eongregabantur Iudaei ad legem audiendam . Voces prophe. arum per omne sabbatum lecebantur , ut ait Paulus in Acti capi 3. LI. dc Petri ' Act. cap. 13. P. a I. Myso enim a temporioisi antiquiι ιις in singulis ιivitatibus, unἰ eiam praedum in is, Μbi per omne fabbaium digitαr. Ergo ingressus Dominiis in synagogam occasione scripti rarum, quae tunc temporis legebantur, dincebat populos, quae ad regnum suum attine-xent, quae de eo in illis elant siciens clario
a ' aa. Eistrissiane sup ν Δ Irina eius I σσι enim iacans eos εω , , id est tanquam. 6c vere Ictessarem hab/ns, n,n Letii serιbae. Etenim Lamy, T. Lut auct ot 3e legislator, non ut interpres leois ni intens aliena aut noritate . sevi selibae id est legis petiti, qui erant destituti emeacia miraculorium quibus suam doctrinam confirmabat Christina nee aliud, quam doctrinam humanae instituti nἰs prae se serebant, laudantes sententiarum se rum auctores, ut Grotius dieit, alii Sameam, alii Hillelem, alii alios . Christus vero loqueb iiit in demonstratione potentiae di spiritus, ut ait Palilus, aperiens scripturas , quas etiam logia per ἰtἱ sed ius laterentur sibi oeeluia . Al quot enim I laeculis, prophetia, eerth illa quae erat ordinaria de quali publica, desierat; unde Iudaei de Esdrae tempore dicitat hactenna πριμια deIneeta viri emadis . Hi vero eruditi si quid erat dissicilicitis eontroversiae , id indefinitum
relinquebant, donee παλασμ'exeris. Que inorem loquendi deprehendi miis in Maelia iiscis, lib. l. eap. 4. e. 46. cap. o. e. 27. 3e cap. . v. i. Iesus ergo tam intrepide doeens sine acce-tione personarum , tanta etiam dicendi maj-ate & per leuitate, tanta verborum limpliciatate dc gravitate, tanta denique 'iritus ente eia, ut dicta in hominum pectoritas imprimeret, verus ille videbatur propheta a quo res ranὸa quae hactenus clausa erant in inipturis I de ad hoe vera instructus potestate. r3 ' a I. E/ erae M onagogae εν-m boma ἰαί ---nda: obnoxius inimii do spiritui, si ve habens dumonium immundum, ut loquitur Lucas. Sta
157쪽
ii 3 COMMENTARIUS IN HARMONIAM.
dicitur malus seiritus opposite ad Spiritum tan- sed & Plautus tuomit orbu'
bri Icim se vitius illa Domini, qua diabolum
deturbavit imperio suo ι εc quam ille lentiens, metu Miam De . trtur anἰmi motum significare & respondere Latinorum ab , Hebraeorum ran dc .rim , unde cridit ut factum μ. Interpres Latinus ra pro verbo accepit ab quas dixerit daemonium , dimire nos . Addidit Me. L s d n acta,ri, Ieδει Vawme , venisti pred re 3. Vetri sunt
prementis. Quid tibi nobiseum , scilicet
rei, aut causae est λ cur nos in s non in v x mus. sed peccatores', qui nostra iuris Dant, re immuta ut nos. Populari nomine eum Moco educ tlanis, stan ne putaretur Meuias Quem sciebant omnea Bethlehem nasciturum. Misistit. .. t id est an venisti ut nos abi.
a. naiara crisi D, Hellem' us pro novιqnsere sis. Mentiebatur ut opinor, dia lus, convctabat enim ransim ex sermone Iesu eat melle Christum, qui sanctus Dei direndus A. - . . . articulus e Me, otiose non additur . Nec enim simpli itersanctara , sed ' αγ- , ut de inimem intelligamus, videlicet illum vere sanctum dc omnis humanae uinimoniae sontem; visi e dilucidius erat, ut dicit Eralmus: nomπε--anctuanti De : ille prin ubio cuius Daniel tempus praefiniverat, non aliud quam hoc quo haec fietqnt quae narrantur ἔ quo inquam: ut vaticinatur propheta, cap. 9. F. Maιta Me ea 'tiire ν ἰaeris , , mutud sese interis rogarent di interpellarent . Hωmest Diani
iussu expellit. mones. Solebant quidM Iudaei exorcistae invocatione cruadam divini nominis stipare daemones 3 sed nemo ante hoegeippus ad .*c at pro imperio ut Christus. as. Et pineu t mmor eserflatis .
braeo nomini In v sebemnab, proprie seditus sed & simam significat. Itaque sensus est, pe
venit fama eius usque in Syriam, quae erat conis termina Galilaeae. Sic innotuit etiam gentilibus qui incolebant Syriam. Ee obtutimns ei mino Ie habenter v lis languoribus φ νον mentis comprebensos, pressos dolorum eructatibus , e
quidanisnuh-ant, quorum eorpora daemon etipabat, in sarior, quorum morbi augeis stebant, vel decrescebant pro lunae Inclinatione.
Species epilepsiae erat, quae taedebatur divinitus immitii , unde de pti cis medicis dictus saeet morbus ι cui morbo sese interdum diabolus admiscebat. Et parabitos, qui membrorum p tiuntur di lutionem. Eos morbos hie mem rat Evangelium, qui medicorum artem superari ut Chrim virtutem humana majorem probaret dicens . O - - - .
minarisa est HIUM, iacos robmutesce, O οι Giamin. . in Jeius retundit diabolum , ut in eodem dubitationis luto haereat s enmi lesvirctum Dei utetur, neque negata si quidem
derebat eum latere, sed ita tamen, ut virtus eius non prorsus ignoraretur, q- tunc patuito 'a6. Es disc-msons stirlina ιπσ-ndων , C exclamans vo ma na Ldoinritam in medιum, exiis ab ναι in est stamicum eiulatu magno . Permittebat Iesus torque-
si hominem, quasi esset lacerandus dedisce' dus. ut liqueret veia esse obsessum , quem Iib
Initur ad Jesum undique eonfluebant populi. it s. Etheeuta sisne eism turba mωρα , de G lilaea dc Deeapoli, ubi vines Ginaniel in stitutia quippe habitatae 1 Graecis gentilibus, ut diximus in J udaeae deseriptione. Et da Imθυ-ι, da Indaa, o de te i ε I Hanon. Protinus fama Ietu Ierosolumam, totam Iudaeam de Peraeam Irvain sit. Ita Iesus ecepit Evangelium strum praedicare
maπna cum omnium opiniones quod ut person ret 'in tota retra Israelis, non opus suri multis --, elistas describere
158쪽
ntimi vi a turba secessit, ascendens in monim ut oraret . σ eam pernor
HARMONIA. I L TIA in est autem in illis rex bus. Mn videns Iesus luctas
inendit in Montem L m a re erat
pernoctim in oratione 1 rem rem,
A me ipsis in. duodecim cum dise, duodecim eum illa; quos re Apostolos nominarat; -- α &at minore emve mitteret eos praedicare .. . , - q. Et dedit illis tetatem curanda . infirmitates. ει ejicienci daemoma di ri iei daemonia. s6 Et i sese Simoni nomen. λ. Et in posuit Mnon
ro im ' Et descendens cita illis, stetit in loco eampi , seip dumia, di multitudo copiosa paeis in oram sum, &mulatim,
di maritima, & Im, ec Sidon ' , i-- biu siti II I8. venerant ut audirent eum, & sannentur a imi Et qui vexabantur a spiritibus munuκis, curabantur. . . 1 ' s. Et omnis turba qtinebat eam tangere ; quia virtus demo - , de sanabat omnes.
159쪽
ixo COMMENTARIUS IN HARMONI 4M .
4 ιυ L 'NAC T U H est Muem in diebus νῖ . pro ad Deum , possumus eogitare quod Jesus
v ia, . iactes, traditio hic siste rei pernocta,etit is alitin proseutha. Si nagogas
meeum anceps perpende quam viam ineas; mul latatificatas fuisse in agri ἰdi semius ex illi, vel bistae enim sinul Meurrunt. Ver . velim est tresfPauli in Q. cap. 6.ν. I. Diemem rabbi ονα Evangelistas iniet se non eonsentire quo ad ordi- egressi sumur forara portam, juxta stamen Dbi υid nem terunt Christi, sive ut sanius loquar, illas ba/Μr esse. In fonte imm . . i6.
non reserunt eodem ordine etsi non dissent ant. amem eunεibus nobis ad viratissem, Me
Neque enim histori ei se temporibus astringua- η - ναλ . , ad proseuciam, puellamqMaadam tur, ut data eas me , vel prout memoriae oc-l φε ς' spirisum λιhonis Obinoenobii. Damae currunt, non possint scriptis mandate ea, quae intVligi potetii Jesum totam noctem itansegisse audierunt, vel etiatu viderunt. Igitur eo i qeqIctu dem orando, sed in proseucha quae Dei erat,
ad quem pervenimus via ut ita dicam seindit se id est domus Dei quia in illa or/, tur.
in multas vias, quas non possumus omnes simul --' I. Et cum dieι .ctus est, moeavis. as. ingredi. . Mς- α β εμον voluis Ol. I. Lbjutiis .i. Nein Ergo Matthaei vestigia prementes subjunxἰ- pe. aliquos elegit exciscipulorum numero, non mus magnum illum sermonem, quem Dominus qui volebasti, sed quos volebat ipse. Unde ad habuit in monte ad quem ascendit, videns tu Iillos postea disebat, non vos me ...has quae ad eum confluebant . Electionem veroi ' M . --sia et , taaquam mima duodecim Ai,instolorum , Lucas dicit sactam an-inus, cusrnu sed eiιm ascibiali uici. V Statile illum sermonem, post quem Matthaeus voea- Verierunt. 4..' L Et Metis, I Me. Deis ,
tus est, ut ipse se tibit. Dubius animus ibi diui με Lex ipsis Me. duodeiam ex illa, qui eum fluctuavit. Haec electio poterat postponi voc liemper se cauut restes gloriae ipsi ira, operum, tioni Matthaei, di accomodari huicce loco, ubiloc doctrinae. Quod autem Maleua &Laeas hie ille in decimo suo capite dieit Iesum eonvocatisidicunt tunc duodecim fuisse electos Apostolos , duodeeim diseipulis dedisse potestatem spiri-icredo dictum ex occasione & per anticipationem tuum immundorum, e vra jain se voeatum signi-lquoad Matthaeum . Etenim si jam hule numero sicasset. Attamen quia Lueas elat E subiicit di-siue adi riptus suisset, non huicce tesupori subiactum setitionem hule . rostolotum electioni uetjecistit suam vocattanem . Ideo eo in loco, non sermo autem ille non possit disserri, si peroamur sarir inentionem duodenarii numeri Apostolo4. I latiliaetum sequi durem I placuit non dissertei mri. Nun Ianaen negat tune ex disci lis asiuinis dictam electionem. Nee Lucas eum Matthaeolptos in Aeostolos, quos voluit Jesus t etenim pugnat s Matthaeus enim videtur reticuisse He- post vocationem suam cum scribit ab illo eonyoctionem Apostolorum; illam enim supponit elimicatos duodecim Apostolos, non ibi dicit reeFnx Ioquit ut in rapite decimo de congregatis duo ieleam, sic innuens iactam antea suisse electis
decim discipulis. Lucis autem cum duode.inem. l cini Apostolos nominat ante sermonem mon- Quoquo tempore iacta, sive eompleta sit duo-- t Is, de ideo ante vocatum Matthaeum, censerildecim Apostolorum electio, duode rii nume-
potest, id ferisse per anticipationem di data Mia ricausa possunt esse duodecim phylarchae: sive casione . Duabus autem, aut tribus hebdomadi Iduodecim principes tribuum Israelitiearum,quae bus elapsis a sermone moniis vocatus est Ma i ypus erant Ecclesiae, curus Apostoli facti Winthaeus, ut postea liquebit. nos Rutem quos elegit Iesus se dies v Mia Hdens Iesi ια-- .essendis in montem Llluit ε. L ' φε-Amst tis no navit, quasi dicas avare . Statim ac rumor pervasit vicinas civita imissos, uΥς le*atos i ut huius vocis orieo Gram res Iesum' a Naetareth ipsum esse qui tantis desulca indicat qui gerendi negotii causa mittuntur, vitiis Messias expectabatur, factus est ad eumIHimisum ad praedicandum, Me. O ne is terer neu us. Cum ergo vellet ex iis qui hactenusim pse is m. Apud Judaeos nomen e o mi eum laetant sectati, aliquos eligete an Apost lis , non nudὸ nuntium sonar, sed nuntium viis ros, eoactus est seredere turba&ileb montemices mittentis gerentem. Unde illud Talm is ascendere. Soli citus autem de Ecelesia sua, et lTracst. εσας ν Apostoltis eruius vir s, Gui ipse ἀcturus pastores, di in concione , quam modosq- deputatur. Moyses 3e Aaron a Chaldaeo p . iubjiciem' distitues expositurus summam, raphraste appellantur . sin Jerem.
rando noctem duxit . Leeras pernoctant in rem cap. I . P. l.
-Α. Der. D - --ας - εισι Νυ. --ε G mustarem ea vindi Infirmis ambigua est . S gnificat enim orationem, dc t i es , in Oriendi daemonia 3 ut signa sequerentur uinIn qua Deus oratur, id est sysagogam ι quae verba eorum. 4 i5. Er Imposuit si-οὐ ninenia Latine dieitur pH ..eha, Maiximus. sie I Petrus. suo temp8ti id non assignant Mareus & venalis loquens ae viro qui Iudaeorum religioni lLucasi jam enim illud iactum erat, antequam deditus erat, in qua , inquit 'ν prose cha. Iesus destandisset Capharnaum , paucis post te Certum quidem est Iesum in oratione noctemiiunium diebus.
160쪽
daeiisue loquuntur Graeci r Λlexander Philippi pro Alexander filius Philippi. Ea Iratre. IMObi, id est secit Simonem, lacobum, loa
nem Apostolos, qui tres primi numerantur, di in eo praelati caeteris videntur ι qubd testes fuerint adhibiti a Domino rerum seeretiorum eos secu duxerit in montem climetansfiguratus est, de in hortum ubi in Aronia oravit, in imposnἰεms non ina. Simonem appellavit Petrum, hos vero, Iacobum di Ioannem, Boanerges, quod est silii ι-D-i . Sol bat Deus nova imp nendo praenuntiare quae aliquando fierent. Mam vocavit Abraham i quia retusa posituriis esset eum patrem populi numerori . Simonem dixit Petrum , quia super illum tanquam firmam petram aedificandi ei a t Christiani. Hos dixit filios tonitrui respiciens, ut videtur ad vaticiis
Dium Agoaei, cap. a. - . Et ego rammovebo ea Itimer terram, marestaridam . Est movebo re nostentes s in veniet deside ensseatibus. Nam unde boanerges, senificat magnam coimmorionem, suo verbo utitur Agmaeus. Sunt qui
scriptum velint Maeetes. Sed Iudaei saepius ω- suum, id est e breve per ea enuntiant f ut Hebraeum nomen reddi possit boanerges ι illod autem derivari potest, vel a Uum II , vel a viari' a, nomen Uri sonat εω-ltωι, ορο eammatio ινφnitris , a quibus dimim nomen originem L. Beat , dijudires lector. . s. Est .andream, Phinnum , supule iseit Apostolos , O Bartholomaeum, in M- κων I lle postea adseriptus est. Ea Thoma Iarabum Hai, qui alius est a lacobo Zebedaei. Ea Ss
Sono non sensu discrepant illa duo nomina scan κων enim vox est Hebraeis sonans idem quod talo res. Hs ' id. Ea Iisdam Iarabi, id est filium Jac bi. Hum Marcus appellat Thaddaeum . Saepe Judaei erant binomines. Solebant autem corrui pete , sive mutare ea nomina, ouae aliquam s ni astiuitatem haberent eum ineffabili Dei nomine Iehova. Ita qui Iudas erat freqtientius dicebatur Thaddatis ι posito D ther. pro ' jσd. siendi exprimum qui marium nun erum x loco notae numeralis scribunt u. Et Indam Isia ristem. Statim notat ut quis ille suerii qui I iit proditor, Me. qui Osraiadit illum, neqnis ob similitiidinem nominis postea crederet a Ju la Thaddaeo minum prositum. io' i . L Et descendent enm illis stetit in Le. --ρ stri, o tu adsipularia in ejus, o murria tnda copias Histi ab omni Iudaea o Ierusalem maritima O ori O SidonIι. Casus nominum Greecorum exprimit Latinus interpres, Nise Φύεου
dc a Sidona. ti ig. veneranε κε audirenι--'fanarentur a larinaribris suis. Etenim non fama inanis serebatur; si quidem qui v xabantur a stiritibωι immundis , mrabaemur .ra 'as. Ea omnis t-ba 'narebat eum Maxeo vel attingere fimbriam vestimentorum eius.guia υἰnus di illo exibat, insanabat omnes. Militet vel attactus ejus poterat morbos sanare.
A rsu ad turbam D inus O flans in Deo eampestri se immon doctriscae sim exponit, exordiens ab eo quod vitae bonae fundamentum est,
qui scilicet beati , quive miseri censendi sint.
i L Π T ipse elevatis oculis in di- - ,
'LL scipulos suos. indicioris si . a Mi. Et aperiens os suum doco. aut aperie os s indo.
MATTHAEUS. 3'3 Beati pauperes spiritu ἐν quoniam ipsoriun est ro
I, eat; pauperes, quia προ strum est regnum Dei.
t Beati mites': quoniam ipsi Possidebunt terram. Beati qui lugent: quoniam ipsi consolabuntur.