장음표시 사용
141쪽
Itali pus . SI nanter interrogant an ille natus propheta , quem Deus promiserat Mors in Deuteronom. cap. II. P. I. rabo ias oὶ. Non tuaque Ioannes contificit Z chariae qui de eo dixerat 1 TR Fure prophetas nee
Christo qui eum ypcat plusquam prophetam, ich- licet propheta erat non ille de quo
ios. Qualem ergo te geris, ut respondeamus Sunedrio magno, cuius auct Irtati subes. 23.
- ι Eg ε ταα ciaman is in disert Dιν ire viam D.-αι, sicων dixis Isaiat propheis . Nemee istum de quo haee Isaias scribit a rix ciamantas md. rei. O . id est vox clamabit . Non poterat uerbis elatioribus se declarare Christi Domini
ι 24. Ea qαι Μίδειεν ει , erant ex Phari . Ex lacerdotibus enim alii Pharisaei erant, alii Sadducaei, quos, ut vidimus , perit I nxerat Joannesi non mirum ergo si utantur sermone aceris biori , objurgantes, quod sibi arrogaret munus baptizandi . aD Eι inservetavrenn -m, vixe--nt ei r qvid ergo baprietas si tu non es Chrsus, -rina Elias, nque Prophetat Verborum illius quem oderam , non sensum quaerunt, sed criminandi arripiunt occasionem . Si enim intelligere
voluissent Ioannem esse Angelum ad parfndas vias Christi miriendum, agnovissent ius illi milia se baptizandi populos, ut parata esset plebs Dormino, id est, ut puti & sancti exciperent Chisestum advenientem. Suffcit iniquis inqui litormhus Ioannem lateti se non esse Christum, nec Eliam, nec Prophetam, quibus jus baptizandi
competebat. Mentem non advertunt ad praecur-sbris munus, qui baptismo paraturus erat plebem ad Christum excipiendum . 26. Respondit ris Joannes diιens r Ego bapιι vinaqua. μιιius avsem vestrum fletis,nestitis. Quasi dicat , non meo nomine, leaventuri Messiae baptiso. Ille jam
latur, ecunus e multis vobis visus βυι is plebi enim permixtusscere poteram utrum Joannes missus esset a Deo, ιignis quibus inclaruerant cunae ejus ι tua vero signa, sorsan exculerant animo eorum. Sed Quaerere poterant clariorem exposti ouem n Ium verborum merina vestνkam fletis , quem πω nesciris: ad quem scilicet mentem non advertitis.
Procul dubio Ioannes nolum: secillet quod Ddι contigerat clim Iesii Baptizavit . Legatis autem qui veritatem sincera mente non quae redant , iud occasionem et inandi, iatis erat, scire n. prophetam , neque Eliam esse, ut damnare Ossent, tanquam contra leges arrogantcni libimunus Baptistae. Α 7. se est, qu ροβονο ---ν est, Manta me factassest e cuisis non si indu . , aer silvam eiων le 'igiam eatiea ieras . Venutrum Chii stu 1 denuntiat Ioapnes 3 baptiza us autem,
bc iam transactis quadruginta diebus in desim to , non amplies diei poterat venturus. Ita olim sentiebam, di ideo opinabar dictam rationem praeponendam bantismo,Christi, α ejusio estus . verum non advertebam id mum iniendisse praecursorem, respondendo iis quera ad eum miserant Iudaei, ut signifiearet se Christi praecursorem . & hoe selo nomine. linis. um conferre ut plebs Christo' exeipiendo persecta , sive parata inveniretur. Interroga bant i Tnquis es 8 res fisio erat rν' ille quem dixit Malachias mittendum ante faciem Christi, qui venturus est. si phita de Christo setiare voluissent legati , non reticuisset Baptista jam a se baptietatum, & ea qua eum baptiis
rat hora, apertos caelos de voce caelesti declat itum Filium Dei. Dixerat in medio eorum stares cum ergo dicebat ventu ruri .loquebatur de publico munere quod nondum inlerat. as. Hae In B thania facta sani reans larda neri , Iubi eraι Ioannes baptiacans. Illa lectio at liqua est, ut apparet ex sanctis Cyrillo, Ep phanio, Chrysouomo de aliis. Monet tamen Chrysostomus emendatiora quaeque exemplaria legere. Mibabara'. Etenim Minania, MPE
ultra Jordanem est, neque in deserto Iudaeae, sed vicina Hierosolymis. Addo, neque ad aquas sita , ut commoda ibi baptietandi opportunitas
haberetur . Melius ergo Bethabara , quae vox Hebraea est ι κ'ap.rea idem sonans ae daninstrari'. s. Nimirum vox illa indicat locum in quo Iordanes fluvius transitetur; sive celeum erat vadum Iordanis, sorsan non eo loco quo olim Iosue in terram Israel typum regni caelestis. Ibi ad inistro; tum hujus terrae baptietabat Ioannes clea
cendos in regnum E angelii, quotvot suorum pravh sactorum poeniteret. Non distimulandum autem particula in αν, suam interpres Latinus, teddit trans, non omnino definiti Ioannem uialta Iordanem respectu Hierosolymorum baptizasse. Respondet particulae Hebraieae 'ar heber, quae &latus significat, di adverbialiter lumpta non minus declarat citerius latus quam ulterius. Idcirco septuaginta interpretes quandoque hanc particulam 'ar reddiderunt , apud. In rplo Evanoelio videbimus inua , sic tib cmendum. Ita Evangelista inteluendus est dicere, hae quae enarrat sacta fuisse serus Iordanem. Lubentilis etiao ecmisse Ioannpraedicate di baptietare eis Jordanem respereuurbis Sanctae, videlicet in ipsa Iudaea pruptiae
142쪽
. AER R CAP. VIII 'esus Agnus , qai istuit peccata mundi. ro 3
Etera die post dictam legationem Jesus ad Joannem , venit a qua declaratiso Agnus Dei; quod σ sequori die idem testimonium ei perhibuit. Hoc aestimoniam ' ito Petras σ 'Andrear Ioannis discipuli dominam se
IOANNE.&, Cap. I. 29 2.&ste Eece Agnus dis Α' uera die ' vidit Ioannes Iesum venientem ad se Dei, ecce qui tollis peccatum mundi. - est. de quo dixi: Post in venit vir, qui ante me factus est: quia
3x Et ego ne cistam eum , sed ut manifestetur in Israel, propterea veni
ga Es. testimonium perhibuit Ioannes . dicens et Quia vidi Spiritum deis, dentem quasi colum de coelo, & mansit super eum. - 3 Et ego nesciebam eum: sed qui misit me taptizare in aqua, ille mihi dixit Super quem videris Spiritum descendentem, & manentem super eum, hic est.
testimonium rhibui quia hic est Filius Dei. as Altera die iterum et stabat Ioannes, & ex discipulis ejus i o. 36 Et respiciens Iesum ambuletintem, dicit Ecce Agniri Dei. 37 Et augierunt eum duo discipi illi loquentem, & secuti sunt Iesum. 33 Conversus autem Iesus, & videns eos sequentes se, diciteis: Quid quaeritis λ i dixerunt ei a Rabbi quod dicitur interpretatum Magister ubi
aς Dicit eis r Venite, & videte . venerunt. de viderunt ubi maneret &apud eum manserunt die illo : hora autem erat quasi decima. o Erat autem Andreas frater Simoni Petri unus ex duobus, qui audi, rant a Ioanne & -- fuerant eum. . ' ' et Invenit hie primum fratrem suum Simonem, de dicit ei: Invenimu Nemam : quod in interpretatum Christus. 4a Et adduxit eum ad Iesum. Intuitus autem eum Iesus dixit : Tu Simon filius Iona et tu vocaberis Cephas : quod interpretatur Petrus. 43 Iu asinum oc. 1ina, cap. μ i
ea FA πετ mus , ut quoties declinamem a
veritate me sensero, statim revocem me, nec malo pudore, in lateat error meus, pe
Eam abere in . Quia missos a Ddaeis ad 3 annem sacerdotes ame baptisma ChrMi ct aetam, haα quae sibi cit oannes. inertinia sua fgni Mais e non accipiebam quod -em decet nili res ipsa claseadmoneat laxi .rem ver ram Evangelisorum tignificationem. Melin. consaltus iam in es ligo sequenti die
post duram legationem contigisse quod Ioa
fies enarrat eo in Deo. 22. -rea ne via DJ--M I sum volensem O au '. Ecee A mi , eMe saeiεinia putauiam mundi. olim ut dixi , laxius interpretabar illud altera die, πῆ .s-ωνι sed re diligentius perpensa. agu sco non sine eausa in eodem caste eadem phrasi πη --. . to usum esse Evangelistam. Voluit tempus inaure sipudicanter notare , quod tandem depinenda comparans hoc caput Ioannis cum decimo caste Actuum a uia idem .ν επι eo. reperitur.& explicatur. Et G 4. anim
143쪽
enim etina initio hunas capitis actum esset de ap. pavilione Angeli ad Cornelium centurionem ,
nota die visio facta sit I et ro, qui Q μα--, arureta die, ut dicitur versu a s. prosectus est Ioppe ita commorabatur, Caesaream , ad quam perinvenit altera die, de ingressus est domum Cornelii quarta die post visionem ejus , ut ipse Cornelius tignificat ''. so. Escori l M ait: ia die . 3.e ad hane horam e e. Ita non dubitate licet quin tribus hisce in Ioeis Q. ἐπαύργον, sumatur in sua propria significatione. Idem statuendum de tritas loeis Ioannis Eva telistae, qui ter di proximε usurpat eandem v
Ergo cum finitis quadraginta diebus jejunii sui Jelus ad Jordaaem reverias esset, altera die,
sive sequenti die post missos ad Ioannem sacerdotes, tune ei testimonium Ioannes perhibuit . Iam eum deficie noverat; de ex delapsi Spiritus sui. α in visibili specie sciebat esse Christum . Igitur statim ae vidit ad se venientem, dixit et Eue
paucis significat, Jesum scilicet eum esse qui sacrificio corporis sui aufferret peccata hominum squod sacriheium clim multis typis, tum praese aim adumbratum erat laetificio quotidiano agni immaculati, de sacrificio annuo pas ris: Agim ιDεi, e ἀμνοι , hoc est: ille est eximius de singulagis agnus, rebus . nim eximiis & singularibus addebatur nomen Dei. Eeret Ioannes enim Iesum digito demonstrabat.
Ut vis verbi hujus qui tollia, perspecta habe
tur , recordari decet, a quo ostertetur victima, huius capiti manus Imposita, di rationem victimae ritus suisse, ut peccata sua, di reatum tranc erret , quasi in victimam , quae sic peccatum tiabat. Ibi ergo tam , δρων, respondet vela Hebraeo te'I nascha, quo significabatur viactimam suscipere, dc portate peccata huius a quo, aut cujus causa mactabatur. Iesiis dicitur peccara nostra tulisse in corpote Hiosia per figmam t. Petr. 2. 24. Et , Deo pro nobis factum fuisse pe gatum a. Cogint. s. ar. Id est sacrificium quos: Vocabatur pro taeeat. . Ergo sns rauis idem est
aequi in se suscipit de mitat, sicut illud αροra δταφον solω erucem, id est portet. Neque solius
Judaeae , sed totius mundi Jesus tollit pereatum siti quidem pro omnibus mortuus. Dicitur In si gulari peccarnm m di, quia maxime Ietis momi te sua peccatum originis, ob quod mundus Deo
exosus erat portavit. Potest in elligi omna in genere peccatum ι neque enim alia quapiam re ablui peccatum poterat, quale vel quinarumcum quesiv, Π agnum vel parvum , nisi Christisa
suine. Joannes itaque Jesum digito demonstransaeclarat eum esse agnum, quem praenuntiave-iaut propheiae , de quo discerat Isaias, cap. s I. Diu ovis aioccisonem duretur , O suasi Agnus
so. sies de quo dixi : post me venis vir , 3.Lante mefactaea est qnia Mimr mis arae a Quasi dicat de viro eximio locutus lam, quem dixi mihi piae-
existere, licet ante eum praecurrerem. Certe C-nim praestantior, dc huic ego it ultum inserior. Vir autem ille eximius, ipse est in quem nune diagitum intendo, sie alos adstantiumIoannesi uJesum convertens, ut in eo nemo decipi posset .
3l. Et ego nesciebam eum, vel non noveram
eum , ut sonant verba Graeca, sed baptizando agnovi, sed ων manifestetur in Isr- , 'ροι--
ea veni in arma Myixam. Sic ordinanda ver
ba illa a propterea veni aqua baptiΣans , ut istaeli manifestus fieret voce de caelo de deis
stenti Spiritus sancti in eum ι quod se vidisse
bam da eoeti , εν mansit fure eam . Qinodgnum i datum significat , quo Chri st ri agno
sceret. 33. Et ego nesciebam erum: vel non n
veram eum 3 Graec is enim sens se exerimi mo est. Hoc iterat ne cognationi , familiaritati , aut gratiae datum videretur hoc testimonium. Ausett , Fncitat, 2. Chry stomus, omnem t stimonio sulpicionem , clim non humanae iam
miliaritatis gratia, sed divina revelatione id se perhibere ostendat. Non noverat facie Iesain; qui ita in deserto extra paternam domum hpueto versatus erat, non mirum si Christusnneis sciebat. Quin etiam Lucas Mugetivis non Obst rus interpres censet, nec Joannem certo novisse
natum esse Christum ι nam cuiM insans exultavit in utero ad ipsius praesentiam, miraculi filii, non naturaτι ergo arguenda pictorum licentia, qus tolles iesum dc puerum a puetitia coriungunc consortio . Sad qui mim ma ι--τ ε re aqua , i ta mibi dixis. Suis q-- videria Spirisum defeenia dento , in manenoem semper eum, hie est, qui b μ'aa In Spirim fancto . Nimmim qui baptiva- iustis est in spiritu sancto vere abluens peccata sede sordes mentis ι cimi baptismus Ioannis alti geret solum corpus. 34. Eae vidi: OisImuis
nitim perbibni , quia hie est Filius mi x hoe ita que signo edoctus testimonium perhibui, quia hie ille vetus est Messias , quem onmes sciunt e se Filium μι. verisimile in ea ipsa hora quaec
tu iuba advolans coelo requievit super Jesum manens , id est non statioravolans P tum Ioannem his quν aderant significasse, eum quem modo is pii Tasset, esse veth Messiam , quaproptet hic dicit in stimonium pinhibui. 33ω istisadio iteram stabas Ioanner, Erex φωelian uas duo. Trino testimonio Iesum 1 ne confimatum miliam , sin stigito trionstra tum provissininc id tribus distinctis diebus,quia majus pondus habet, Evangelii a deelarat. D. Ididie bi ismi, ut verisimile est, quoniani tunc agnovit eum a. altera die de qua modo locuti suis mus. s. Ista itςrum altera die H isacios .
144쪽
LigER II. Cis. IX. ystone tradito imus in Gabiaamsecessit
Eempe sement consueto, muneri suo intentus, bani trans Sc do.
4- - ι-οῦ, inibiciens in Iesam. culps nimis Turn in eu*dengens, dicis i Eue Iterum adstruit Iesum esse agnum a propnetis praenuntiariam, cuius nempe sanguine Peu'' set placarusus, i ut statim ac Iesum dinosi imstum esse, simul εc mortem eius annuntiave Iit.
seuri ruris Mum. Ioannes ut diximus ante. quam ad eum Iesus Meessisset, verat de docuerat; ideo tune haduille discipulos dicitur 3 neque enim discipuli ceniuntur qui hae ει illa die audiunt, sed qui Ar iras die-hus magistram sectantur . Hi autem di cipuli annis excitati sunt ad sequendunt Iesum initim nio , quod ei Io,nnes exhibuerat . u . 433. Conversor autem Iesus tesse, dicis eis : sevid Maeritis ita me vin-tist mirixerunt ras rabbi, v. Frenerariam ma sev ωθι abitas λ Mili in Rab. hi eo nomen erat doctorum Jud 'rum, hos a tem docuerat praecursor a I u miniuro haurienda esse regni eae testis mysteria . Quinunt ubi ille habitaret, .halisu ι ubi hospitari ut te postridie invisamus, &: tecum colloquamur, acu Vesperascebat enim . 3s. Dieitent Miniso Qv
a rvd eaem manseruns die illo r Quod res iquum erat diei: vel eo die inde non rece-runt, istin an fle ibidem pernoctarunt , quia jam serum rat, hora a tem rear dee a , scit,cet abi ditu solis, ae proinde parum diei restabat. M. Erat orans is udreas se ιν Sitnnis Porri n-nna eν daι-- , qι ὸ andiaraaν ' Ioarine, quod perhibuerat Jesu tet limonium , ta secat fue
i. in υenis hie nἰm sim frat6m Rum Simois nem, αυ- . ε' mi id in primus, s veprior altero suo comite invenit Simonem,quem sottaruse an quaerebant. Ea dicit G: Invanimus Mesesiam , ut Iudaei loquuntur promissum dc expectatum, quod est interpretarum chia .s. Verba illa sunt Evanaelitae voeem Messis interpreta
tu . Hebraeis idem sonari quod rinvs μ'ri' ,
Latinis. 32. Et addωxis eum ad Iesum a intuissas aut '-m Iesus dixiν: T. es Simon sinus tima, Ex n mine di ex genere eum vocat 3 quem antea non
vidisset , ita Iesus statim se Deum patefacit. Alibi Simon appellatiir filius Ioannis , ut ἰώ--, idem sit quod ἰωννῆ, vel iωέννου. Namerina, id est Joannes. Sed di nomen IIv Iona apud Talmudicos frequens est. I is υοcaberis c seras e M od naueυνetatων Petrus. Mutat ejus notamen, vocans Cephas quae vox Chaldaich de Syriach significat mνam. Ita Deus clim vocavit Abrahain , conitituturus eum patrem genti merosae, mutaverat nomen ejus. Nomina, eam ivi quae Dei iussu imponimantur, congrue bant rebus quas Deus operari vellet. Cum itaque an principalem petram Me eeclesiae destinaret Simonem, voluit ut deinceps appellaretur cephaas quod nomen a Iudaeis Graece loquent Lbus reddebatur M. c. Apostoli sunt Ecclesiae fundamemum , quorum: princeps Petrus. Ille.
tanti aedificii prine s lapis suit .
cum Dominus 2 desierro re-rsus audisset Iamnem traditum esse, secessc in Gasideam, vocatis prius Philippo Athanaele.
IOANNES, Cap. I. In crastinum voluit exire in Guilaeam, & invenit Philippum. Et - .
et 'M Erat autem Philippas ' Bethsaida, civitate Andreae & Petri . ' '. Philippus a Veni, oc vita
145쪽
, oc COMMENTARIUS IN HARMONIAM. . 6 vidit Iesus Nathanael venientem ad se , αι. dicit de m a JEcee vel
istaeitta, in quo dolus non est A. in P o. .' 48 Dicit ei Nathanael; Unde me nosti Refrendit Ielus, i&dixit ei: Priusquam te Philippus vocaret, cum esses sub ficit , vidi te. 8 49 Respondit ei Nathanael: & ait: Rabbi, ta es Filius Dei, tu es
h et Pst spondit Iesus, & dixit et rinita dixi tibi : Vidi te subfim, credis:
io si ridicit ei: Amen, amen dico .vobis, videbitis coelum apertum,
Angelos Dei ascendentes, &destendentes supra Filimn hominis. ;
ia est. M aut Io annes traditus so , nempe in custodiam ι usurpatur enim hoe vocabulum cum ellipsi, quae pris ratione ejus de quo agit tu plenda . 'Non alter locinest, quem qua texu runt Harmonias Evangelicas diligentius excut 're debilissent ι & quem osti tantius εc infelicius ma is tractaverunt . omnes in unum knterpretes duorum ad nos pervenere scripta, putarunt
de alio careete Me haud fieri sermonem quam de Herodiano. Nee eu squam animum subiit Irannem . proceribus Synediit Hierosolymitanis
quorum in se odium concitaverat , potuisse in carcerem tradi. Cum ergo hisce in Galdram le-
cessione post Ioannem traditum , Matthmas , Mareus de Lucas significent rene Iesum laea innotuisse suis mira lis & doctrina persecantem Evangelium regni Dei , ut adstruit Mariscus. Sratuςre, inquam. Omnes fere interpretes non emptum praeὀirari Evangelium ante 1 carce. ratum ab Herode praecursorem.
verba sunt Cornelki 1 lapide, araitin me praest
nareas Alsionias Tostatus dicit Christum noluisse munus doctoris publici oecupare ante occasum sui prodr mi, ne praedicatio Ioannis vilesceret, ne redderetur superflua, ne Iocus esset invidiae & simultati, ne multitudo nedentium scinderetur. Vanas di sutiles esse has omnes rationes His
et, si quidem dum adhuc superstra esset I
an s, nondum in carcerem missus, ut de eo loquitur Ioannes Evangelista , tunσ Iesus visat multos discipulos qui bapt Earent. Inistium muneris 1. Ibo hapti ate. repetendum esse comoechae Actuum Ap lorum Iomsule, cap. r. s . a 2. Incieirais a baptιImata I annis Qque in dimn s n. arampina saim a deserto ubi delituit per vindemia dies, eaepisse praedicare E angelium polle, eis in emus multis argumentis 1 quae nec inteί- pretes latuere. Quid ergo illi Res Andet vi luisse spiritum sentiunt diverso maui e multa ab Evangelistis narrari, di ac υ μοις crebras passim reperiri , ne illi eκ eomeacto seripsisse videmntur; etiam causa qxercendae icsubigendae fidei nostrae. Quid hoc est nisi fateri. quod non pauci aperih di eunt a Matthaeo de Mareo, qui post qu draginta dies deserti devinculis Joannis loquuntur , omnia tempora esse permutata. Sed quaς causa impellere utrum que potuisset , ut extra proprium locum ectempus agerent de carcere Herodiano ι quod
inter Evangelistas parit discordiam , dc dicta factaqire Domini miris modis perturbat , ut in tractatu de duobus vinculis Ioaunis oste
Non minus impediantur interpretes in retadenda ratione secessionis Domini in Galilaeam, quam Mauharus di Mareus clate innuunt a Domino susceptam , quia traditus esset Ioannes . Consentiunt plerique Iesum sibi fuga censuluisse, ne a quibus Ioannes.tradit esset , ipse inderetur. Si autem huius eareetis auctor fuisset Herodes princeps Galilaeae, an Dominus in G lilaeam revertens se commisisset nerieulo quod
fugiebat An, inquam, parem sortem siens , teversus esset in ditionem Uerodis. euius ita sibi erat declinanda δ Scio 1 quodam auctore scriptum, minum Ioanne tradito accurrisse in G lilaeam ad colligendos de animandos discipulos perisulo Ioannis dejectos i Verum haec parui vconveniunt tempora de quo loquimur . Ttinc mim-Dominus solitus eras suetere priiscipes ii. bi advertitios. Fugit in kσyptum ob itam Herodis magni. Memortuo climaudissent p-Hies eius Archelaum filium Herodis regnare in Iudam, nec per eam transire voluerunt redeuntes ex AEgypto. An itaque in ipsam Galilarum ingressita esset Dominus, Qui nulla potestas Herodi Galil eae priam p , ut d clinaret Herodem l Quin apis Ma tnaeus scribit cap. clim Dominus areepisset Ioannem ab Herode tviei datum, fugi in locum aesertum lataee piutibus ia dicto tractatu de duobus vinc ilis Joannis.
Cum igitur Iesus audiisset, Joannem traditum suisse i
146쪽
ι suo eum altera die postquam h deserto
reversus fuerat, tertia , legatione, Ioannes tr ditus esset 3 nimirum ea , pia nocte a ministris
Sunediti alligatus fuisset Ioannes. Iesus, i 'tiam, die sequenti quae quarta fuit ad illa laga.
tione , Iudaeam reliquπε a ' 43. In erastin tim, .. ἐπ-ώ-. -υ/s εχι νε in Gali am. Rem ptopius intuenti mihi apparet Evangelistam se notasse significantet tempus numerando dies ...tractos ex quo lopati Iudaeorum praecursorem convenerant , ut
indicaret legati ery salsa' nr'extitis se, qua tan, subita ι deis in Galilaeam . Etenim qui Judaeis promissus seerat, di cuius elinimi vpi Hierosolytim editi
erant. , imi parito vide turpde ita sedem imcolatus sui ponere. Sed obstitit is idia Pharisaeorum, quos ut declinaret hepita Hierosolymis,.di tela Iudaea cedere compulsas est . Igia tur 'Dominus in elastiditim voluit , id est statuit, quia se oportebat ob traditum Ioannem eximia Galilae in , in intimis PMD'mi, in praesentP tempore. ει ιμἰι HIUM : se inare me. Ubi Iraminus invenit Philippum seire noa po sumus 3 utrum in ipsa Iudaea , an in ipsx Ga Iilaea dimi in eam secederet: i 3 ' M. Eraa -- μιθνιεν ὰ Meth daeie vitMe Andreae Patri. Oppidulum est se. tuni. ob piscatores a. quibus incolebatur Bethsaiaa idem est ac demtis 'Ueationis. Iesumerso Aelitus est rei pus , sitian adducius rasuis populatibus Petro de Andraea ι de alios discipulos adducere istagens . s. Dεvenu PhiΓρρω a Nathanaret , in dieit ei qωem seripsis Marsos in tige . pr. phetae, Invenimus Iasum filiam Iasub ἀ γγ
νeth. Settieet nec piseatores latebat totam i
gem Moysi, spectare Christum , de huie prinnuntiando suisse prophetas omnes intentos . Totum vetus Testamentum sie dividebant I daei, ut quinque libri Moysis, dicerentur lex, caeleti vero distinctionis causa prophetae . It que verborum Philippi sensus est di quem tota scriptura praedi at, vel de quo seripsere Moyses de prophetae , invenimus . Dum se invenisse Christum Philippus dieit, quod quaereret eum istendit, ut notat Theophyla s. 's s. dixti ai Haιhax I t AP . Heth pars aliquid boni esset an vel ullus propheta posset ex loco tam obseuro prodire δ Nath nael ui pote in lege peritior , cognoscebat exscripturis quM oportebat a Bethlehem venire Christum . Dominus patriae obseurae tenebris splendorem ortus sui obscurabat , quo 'nas darent suae negligentiae, qui veras ejus cuna , q- facere oportebat eos. n sttutabantiit. Dieis ei Philippisi: Reni O vide . Experire quid viti sit, de quae ejus virtus. G s. V dit Iaissus Nathanael venientem ad se, o disia d. ecta ver. Israelita, in quo dotas non est . Istedirnqs est filius Abrahae, Isaae 6c Iacob; sue enim ut aiebat Paulus, omnes filii Abrahae
ii sunt filii Abrahae , haee quae de se dicta 1
Domino Nathanael audierat, dedere locum illi uti subjiceret quum Hlo de viro ignoto taeassereret. 7 S. Dieit ei albanaria Unda maisosti a Cui nihil unquam commercii mecum fuit in serinae leni vexe ibi 'otum Me deret Dominus, di si aut se Deum tyrotaret,
cui omnia patent , rem arcanam ec recentem
que constabat omnibus Iudaeis de Messi ι diretem siturum & vete Filium Dei esse ι, nec in tunis divinae Trinitatis 3πnorantia vers tantiu , qua tuam ple ique illam supponunt. s ' so. Rabiniat IV,ν , 'di a Iadixi tibii ruidi te stib ficia, cisos e in ius ias Oid.Mι. Alia de iuratina a gumenta habiturus ea fidei tuae. ιo ' sq. dicit et o Amen
amen dico vobis, videbitis cistam atreth a , eria retia Dia ascendentes defeendentes supra filiam hominis. Haec reduplicata , .amen amm denotat rem verissimam esse . q9M stilicet umsuri essent apertum diaetum puta in die asten
sonta, sensus esse potest ita sibi patere caelum , ut liberum eommercium euiii Aneelis haberet, alludere potuit ad Scalam in qua Iacob videbat ascendentes ει descendentes Angelos, nem. .pe ministrantes Deo. Ergo vult dicere consuetuditae εc ministerio Angelorum se usurunt ι quasi dicat nune ad me de coelo , nune a me ad eoelum Angeli revertentur , quod non s mel contigit ut in Passione , in Resurrecti ne fle in Ascensione . verba illa de Angeludfendo. 6e Urendere', ordinarium in inimistium indieant sicut illa egredi di ingradi, ubi de hominibus agitur ι ut cum Dominus de domestico homine ait apud Ioannem, cap. lo. s. Et ingredietur oc egredierisv . Quae loeutio frequens est in kripturis . . Supresilium hominis, id est super me ipsum, sistas enim hominis . loco monominu non Iarb
147쪽
Dominus vocatus ad nuptias in cana urbe Galiua, mutavit aquam in vinum ; quod initiim fuit signorum et .
r H T die imia ' nupta Cana . salilaeae: & erat matre.' vuti Est autem & Iesus, di disci ii eius, ad nuptias . .
et Et deficiente vino, dicit mater Iesu ad eum: Uinum non habent. s A die ei Iesiis: Quid mihi, & tibi est mulier p nondum venit hora mea. et Dieie malet ejus ministris: Quodcumque dixerit Iobis, facite . . 6 Erant autem ibi lapideae hydriae sex Posiae secundum purificationem I,
A primm eadientes singulae metretas binas Vel ternas. v i ...1πit ei esus i Implete hydrias aqua . Et impleverunt .eas, usque ad ρη E; -Haurite nune, & serte architriclino. Et tulerunt. μ' o Ut autem eustavit architriclinus aquam vinum iactam, non sedibat unde esset, tantat autem sciebant, γε tauserant aquam ἐν vocat spo um. 'α i. omnis homo primum bonum' vinum ponit: tam in H - , m l Tu autem servasti bonum vanum
riam suam, & crediderunt in eum Discipuli Gus.
vocatus erat, & quae fiebant in urr Cana . I xedicit ut Galilaeae ad distinctionem ab altera Cana, vel a Cana Sidoniorum , vel 1 Cana Samariae ia
148쪽
r bu Ephraini. Cana autem Galilaeae vicina erat 'ra1 areth, unde Maria & Joseph potuere in hae urbe eo natos habere. Ideo non mirum quod addit Evangelista : Et erae matre Iesu tibi. Quia vero non rite moratur Ioseph, jam diem suum obiiste inde interpretes colligunt . a. meatus est Iesus, O discἰpuli εμι ad nuptIar. Ad istas nuptias invitatus suerat Jesus cum discinitis suis, quos non paucor jam e tuerat collegisses neque enim ut dictum est intelli σendus est Evangelista quasi post tres dies a profectione sua in Galilaeam , aut ab eius advenis tu in eam regionem, celebratae sint hae nuptiae. Iam aliquot dies sorsan abieranis unde creverat numerus discipulorum Iesu s quapropter cum pluribus ad dictas nuptias advenit . I. Et defleunte vino, dicis mater Ies.s ad eum: vinum non habent. Non id mirum est, iam enima tribus diebus potabatur , & adveniente Jesu cum plurimis discipulis numerus convivarum ultra expectatum fuerat auctus, ideb Maria Iesum, cujus comitatus alioquin onerasset novum spo sum , admonet potestatis suae, quasi dicit: deficit vinum : tu ergo illud procura; etenim potes huic inopiae succurrere . haec non postulasset Maistia a filio nisi quem veth scivisset Deum. 4. Et dieit ei Iesus t quid mihi , o tibi est mu- ἰὼν nondum venit hora mea. - 0Mἰ ψ t. Graech haee reddita sunt ι nam Latine dicem dum erat. Qid mihi treum , ut vult Erasmus. Tam perspicuum est illa verba , inquit Mal- donatus , speciem liabere reprehensionis , ut
prudenter negari non possit. Certe reprehen- cientis formulam hane apud Haebreos esse do. ceat illa Davidis . a. Reg. eap. 36.9. I . DuId
ad regem Ammonitarum, Iud. cap. II. P. I a. Quid mihi O iuι s, qtita venisti eontra me ἰ fit vastit res terram meam 3 Inquiebat enim Iesus inaudum venit hora mea ι haud intelligens, ut plurimi opinantur, munera sua exercendi, etenim a baptismo sito inchoaverat mirsum munerum suorum s sed patefaciendi gloriam suam
hora non advenerat , scilicet in terras advenerat ut pateretur , non exaltandus ante O
probria ciueis suae , ideo quasi ab invito extorquebantur , quae patrale miracula rogabatur ι di ne vultarentur, sedulo praecipiebat, tantlim in pervigilio passionis tuae a patre suo claritatem pomi lavit , post diem tertium excitandus e sepulcro. Pater, venit hora, clarisita filium tuum eri Ioan. cap. ι7. i. his ergo innuptiis, quia nondum venerat tempus ut inclaresceret, reprehendit ibat rem , quae roga tat ut saceret miraculuin , quod facit tamen us rogatu, seut & alia omnia sua miracula victu precibus eorum, qui eius auxilia indu
precibus suis denegati a filio tuo, ik ideo ab - pr urandum elle vinum. G. Erant autem ibi lapidM Ddriae sex , ρ Da secundum purifrasionem lud orum , e pientes singula metretas binas , vel ternas. Uult signifieare Evangelista vim miraculi , scilicet Iesum non parum aquae mutasse in vinim . Erant inquit, vasa capacia aqliae recipiendae destinata, ut nomen indicat ab i. h. arua, ni mirum & hoe saeiebat ad miraci fidem, quod earum hydriarum solemnis edet usus s nec alium liquorem inquam aceepiissent, praeterquam aquae. Ad rei elatiorem intelligentiam necetisse est mentem advertere ad capacitatem de sormam , deinde ad usum harum hydriarum. Da
capacitate non omnino eon stata etenim mentι rarum ejusdem nominis non semper eadem est
capacitas etiam in eiusdem regionis oppidulis. Ex Plutarcho in vita Solonis, hydria continebat sex contios, se metretae Atticae quae duodecimeongiorum capax fuit, dimidia pars. Singulae vel b hydriae de quibus sermo fit in Evangelio, eapiebant aliae duas, aliae etiam trinas metretas. Metreta statuitur aequalis duodecim eongiis Romanis. Congius Romanus pondere Parisiensierat centuni undeeim unetarum eum tribus quadrantibus unciae. Ita metreta erat I. unci
rum Parisinarum. Cum ergo pinia Parisina pendeat triginta duabus unetis , aqua cujus capax erat inel retes, erat circiter aequalis quadraginta duabus pintis. Ita hydriae binarum metretarum eontinebant singulae octoginta quatuor pintaq, quae erant trium metretarum, continebant celis
viginti sex pinta s. Itaque vasa illa non erant portatilia 3 lapidea enim erant ex Evangelista , & aquae culus capacia erant, pondus erat ducentarum de quinquaginta libratum Parisinarum. Uala er-po erant E hapide , seu saxo excisa, qualia ilia sunt quas vernacule dicimus det an ea de erre. Unde in Evangelio dicitur quod illae Hydriae erant κώψεαι , hoc est sitae , p. irae, seu locatae ; nemph non mobiles erant, sed fixae , unde videre est quid sit sentiendum de illis vasis, quae integra, aut quorum fragmznta Ostentant ut inter aliquarum Ecclesiarum et melia pretiosa di sacra, quasi inservierint mi raeulo de quo nunc agitur. Erant positae illae hydriae σκαθαειυ ἰν, s eundum purificationem Itidaeorum. Vulgo putant interpretes praepositionem ibi positam esse pro .is in seu ad purificationem Judaeorum. Veram mentem Evanselistae, explicare decet ex certis Judaeorum conluetudinibus di ritibus.Qui erant immundi, non poterant lavati nisi in loco idoneo, ubi stiliret congregabantur quadraginta sata aquae, ut docet Maimonides in tractata mih υσυb. Habebant ergo udaei baicta, cuppas capaciores, quales illae diydriae Ioannis , quinccntizerent certain meas,aram aquae necessar ae,
149쪽
yeiandum puν eat-m Iudaeorum , id est iuxta ritus quibus in certa copia aquae Iudaei immundi selie abluere tenebantur. Ciam palaemiisna, inquit Chrysostomus , inopia aquae Iab rei ι rati enim sontes illic staturiunt, hydriae illae aqua plenae servabantur , ne si quando immundi fierent, longius flumina petenda essent, sed proph pur arentur. 7. Disit eis Drus : implete hydrias aqua . Non dicit, desert ea si tem, aut ad puteum hydrias ssed quoniam, ut dixi, fixae e rant te immobiles,
in ptite. Res agebatur corain omnium oculis; nam ibi positae e tant hydriae &ctim vasa essent aperta & eapacia, nulla fraus poterat subesse. Et impiaveruns eas inue adsummum. Ita non paris Va copia aquae mutata in vinum. 8. Ea dieit ei Ielisa: haurite nune α. λέσα- , id est ex illis hydriis rapacibus haurite utentes minoribus vasis. Et ferie architriclino er tulerunt. Intelligitur curator , vel magister convivii qui nune hue, nune illuc discurreret tergustans cibos ae vina.
Vox illa proprie significat virum qui sit princeps lectorum, in quibus convivae accumebant. Nouaen illud ex his tribus sermatum est ἀρχὰ , principatus , κλAM, iactur, Ac επεῖς, tres, non plures quam tres lecti erant in caenaculo, unde iacta vox tricliniis m. Sunt igitur quibus videtur ille Mehitriclinus sui se sympoliareva, quales e rant in coenis Graecorum & Romanorum, reges .aniniat. Non displicet conjectura eorum qui rem explicant ex consuetudinibus Hebraeorum, qui non epotant vinum , quin qui dignior sit, recitaverit supet poculum benedictiones, ideo
niam factam , scilicet aquam, quae in vinum muοῦ lata suerat , nempe vi num illud factum ex aqua; ministri autem selebant , qu/ hauserant aquam ex ipsis sydriis , voineat ponsumareb/: Helinus. Io. Et dieit ei: omisma homo primum bonum υἰniam ponis i O ei, mmismata fuerint , ea ne id deteritis est , hoc est, cum largius adbiberint eonvivae,& sitim exin Iet, Vinum quod minus bonum est. Idioma linAliae Hebraicae est, inquit Hieronymus , ut ebrietatem pro satietate ponat. Tuaktem femori bonum υἰnum re qua adhue, usque ad illam tertiam diem nuptiarum . Sie exi stimabat architriclinus donee consentiente ministrorum teli in qnio patefactum est miraculum , dum quilque vini sapore exeitatus sciscitaret ut unde esset, quin cum in propatulo res fieret, hydriae patulae omnium adstantium oculis subjacerent, miraculum cinspicuum suit ι simul de abunde sutreeit reliquis diebus nuptiarum I quamquam plurima turba esset.
1 r. me feeit initiam signo am Iesias In cana Galilaea I-manifestaυligurἰam suam , O er diderunt in eum diseipuli ejus. Hoe suit initium signorum, sive miraculorum quibus deitatem diam manifestam secit, quam & praesentem O-κendit eo sensu, quo supra Ioannes dixit a-υ dimus gloriam ejus. Ideo quia venerat ad subeu da opprobria,nisi compullus matris precibus non edidit hoe signum, quo confirmati sunt ejus diis scipuli &crediderunt verum Deum. In chrono logicis statuimus has nuptias eelebratas die sexta Ianuarii, qua die memoria illarum recolitur in ecclesia . Tempus illud destinatii videtur nuptiis
ineundis ι etenim genialis hiems, ut canit poeta .
Iesu relicta Naxaretb eisitate Da , habitat in urbe Capharnaum. Incipit
M A Τ Τ H. cap. r. Et , relicta eivitate Nais
in sininus Zabulon di Nephtalim.
Pharnaum maritim, in finibus Zabu-ion & Nephtalim, a I Ipse, & mater ejus, & fratres ejus, & discipuli ejus di & ibi manse
ax Pol haec clauendst Capharilaum ipse , & mater eius , re se, tres emi, S discipuli e us; α ibi inanserum non miliis diebus.
3 I Ut adimpleretur quod dictum est per Isaiam prophetam ro 'is - Terra Zabulon α terra Nephthalim, via maris trans Iordane G
ue 16. Populus qui sedebat in tenebris vidit lucem magnam i & sedentibus in
Tegione umbrae mortis, lux orta est eis.
150쪽
' HARMONIA. MATTHAEU . MARCO; p. r. 6 Mi. Exinde coepit Iesus praedicare ε' Exinde coepit Iesus 34 .... - . ans Evam
MS, S appropinquavit Fnum Des:
regnum caelarum. Enum calOPum.
L U C A S, Cap. q. sta I s. 8 I . Et fama exiit per universam regionem de illo. 9 is. Et ipse docebat in stnagogis eorum, & magnificabatur ab omnibus.
a I. Tώ--ἰtaae venis inc capiti m-- -νitinis, in Hii r . bistin Critisi fetibunt Nephtali; haee enim tribus in sente appellatur ,rm. Iesus, res icta Nazareth civitate La , quia nemo est propheta in patria sua, sedem fixit Caphamaum,
quae urbs est maritima , nempe vieina lacui Cenosareth, quem Hebraei pro inore suo appellabant mare. Clim ergo Capharnaum emporium esset multis stequentatum tum Judaeis tum genti lubus ι fama sui adventus latius poterat propagari. si e Capharnaum incolam eum habuit, ut Bel
leem genuerat , educaverat Narareth. Ideo,
inquam,Capharnaum in qua frequentius divers batur, dieitur in Evangelio urbs ejus ι ob hoc apta promulgando suo Ε vangesto, quod in diverasas civitates regionesque poterat navibus momento huc illuc ferri. Plinius, lib. s. p. 23. O servat lacum Genesaram amoenis suisse circumseptum oppidis ι nee ingratum operae pretium erit
hue asterre locum Iosep lii , lib. 3. da bella, cap. is. ubi describit legionem illam, quam postlimiam Dominus ineoluit hisce annis quibus promulga
rsi maxime friuoribus tandent, insinit . flerescuntn
ruxta siens O oleae, quibas Eara αι II. Or destinata est . in naturae magnisieentiam hanc esse qtiis dixe
rit vim adhibentis , ιιι ιn unum convenian inιer se repugnantia, annique tonsorum contentionem
curenam in indige,is appellatur. Hinc urbs Capharnaum dicta. Nometa illud interpretaniatur vel Ueum , nditariι , vel vicum consori
Elagu Dominus hanc urbem & regionem Ob. populorum frequentiam 3 quando non sine tentiniidiae Pharilaeorum , ut eommoraretur in Iudaea, multa suadent suisse subditam Herodi Ruti-- Tetrochae Galilaeae. i. Sita erat cis lacum G nesareth , qui mare Galilaeae appellabatur, quia de Galilara eslata ita Capharnaum pars erat humjus regionis, sive ditionis Antipae. a. Non longe erat Capharnaum a Tibariade,quam in honorem
Tiberii ab Herode Antipa aedificatam scribit I sephtra. s. Philippus, cui pletique subdunt foeemporiun , Itureae quidem dc Traconitidis &aliarum regionum dicitur tetrarcha , neutiis quam vero Galilaeae . Multos autem deem runt vulgatae tabulae Geographicae , in quibus Bethsaida, quae patebat Philippo ponitur in vicinia Capharnaum, in eodem citeriori littore
laeus Genesareth. Verum insta evincemus in opposito littore suisse in Galilonitide quae erat de Tetrarchia Philippi. 4. Incola fuit Dominus urbis Caelia aum : ob incolatum autem suum de imperio Herodis esse censebatur ; clim erporatione domieilii qui ite huic, vel alteri ei incipi subjicitur , certum est Capharnaum earuisse Herodis quam itaque urbem non elegisset Domianus ad habitandum citin fugit post traditum Joannem, si ab ipso Herode Antipa Joannes iuvineula traditus suisset. a ia. I. Ipse O mater Πἀι , frator si μι , erdiseipuli ejus. Nimirum post quani in Cana edidi Lset miraculum relicta civitate Nazareth Iesus cum marre , cognatis, di discipulis descendit C pharnaum, ubi suum domicilium poneret. Hisce apertum est prosectionem illa ir, quam Ioannes dieit Iesum suscepisse in Galilaeam post baptismum
suum, non aliam esse ab ea, quam Matthaeus MMarcus scribunt non susceptam , nisi postquam traditus est Ioannes praecursor . Vicina Cana ubi Evangelista dicit acutam iactam vinum satis adinmonet Iclinia reuiue Nazareth , quam reliquit