장음표시 사용
171쪽
ispiditatum alimenta . Intueri non licet , quod non licet concupiscere 1 dicit Gregorius mas mis. Eruitur autem oculus N projicitur, cuni oetor-guetur ab aspectu formosae nou lietis qui aspe-:us fomentum est voluptatis j δέ ouasi excaecatur. Flue faciunt illa P nilonis verba. Mauem -l modioerisere institvri excaear , qtiam quae non Gere aspirere; surdor steri, qnim perniciosos se mones audire ι ling ra snas exscindi, qu- qua non dieenda erant eloqui - Praecepti illius, quod durum videtur, causam reddit Dominus. Expedit
onim tib/ ut pereat unum membrorum tuorum, quam otum eorpus ιnum mittatur 1n gehennam .
Minus enim nialum prae malore eligendum, ineorpore si quid ei uini odi est, quod eorpori reliquo noceat, utor verbis Ciceronis, uti secariaque patimur , ut membrum aliquod potius, quam totum corpus intereat, nulli parcas, ut soli parcas animae, ait B. Hieronyinus scribens Rustico monacho. Io. Et si dextra man .s, ct Iam si dextra tua scandisetat te, absinda eam troiiae abs te t tius abscinde manum, quam illam extendas ad rem vetitam, cujus statim concupiscentia in te exardescat, expedit enim tibi ni pereat unum
membrorum rureum, quam totum eorpus tuum
' eat in gehennam. Abiicere a nobis, vel potius eruere propinquitates charissimorum hoarinum admonemur, inquit B. Hilarius, ne in conso sum eriminis eorum de similiaritate veniamus; sectius utilibus di maximὲ necessariis, tanquam oculi di pedea, membris carentes, quam usque in societatem gehennae , vitiosae propinquitatis teneamur assecta. Similitet de S. Augustinus :quidquid illud est, quod ita diligis ut pro dextro oculo habeas, si scandalietat te, id est, si tibi
impedimento est ad veram pietatem, & beariti dinem, erue illud & prviice abs te. s ' si . Diastam est autem ι qmeumqua dimis rit uxorem suam, des ei libellum νepudii . omnia revocat ad primum initium Dominus , id est st tuit prima iura naturalia. Ergo juxta leges a turales coniugii praecipit, ut mel initum non possit diablvi. Homo enim de mulier conjunguntur vinculo naturali, ut ex horum mutua
conjunctione nascatur proles , cujus educationi providetur inditalubili nexu patris & matris . Clim autem ob duritiem cordis IudaeIseonees.sum esset repudiare uxores suas, ne id impetu fieret, di saltem quaedam iuris sormula intes. posita illam licentiam hinnaret, Moyses jusserat ut uxoribus repudiandis daretur libellus repudii, sive ius ad alias nuptias. Hebraei appellant librum & libellum quamcumque schedam & earistam, ut diximus. Vitur qui dimittebat, sive
repudiabat uxorem suam,tenebatut ei dare scheiadain ι qua declarabarur intuin vinculo conjugii, ac libera evi vellet nubere . 6 sa. Ego aurem dico vobis e quia omnἰ3, 3κι- erra Marms--,exceptaornicarianis Me Ua,
id est quae non sit adultera i nam maestus nocteonstringendus cum sotn Icaria muliere , aera eam
moechaνi, id est iacit eam fornicariam, sive quia su o soluta permittitur suae libidini, sive quia
mibendo alteri, etiam iit adultera neque enim libellus repudii solvere potest matrimonium n
vita sua indissolubile, quod novis suis legibus
ite tum confirmat Dominus . Hae exceptione quidem fornicationis misiae , quo nomine &adulterium comprehenditur, exeluduntur ea uissae quae laviores sint quam adulterdum, sed ita tamen , ut si qua snt crimina adulterio paria, aut etiam praviora , haec eadem Oeeptione comis prehendi intelligam ura ut docent qui de trinit monio speciatim disserunt. Ea qua dimissam duxerit, aduo erat. Erenim si sola morte dissolvatur conjugium, uxor quamdi ille cui conjuncta fuit .vivit, quamquam dimissa, non potest alterum inire niatrimonium.Sunt qui h verba Domini sic accipiant,ut si quis christianus mulierem,quam sciret a christiano conlucte sine legitima causa dimissam, ae proinde qi semper uxor est ejus qui dimisit, ducat uxorem , is & moechari censendus sit: quo crimine vacare gli ida cui nubit, suisset legitimε dimissa. Verum
interpretes orthodoxi praesertim Latini sentiunt ex praecepto tum naturali, tum Evangelico perpetuum esse conjugii viliculum. Mulierem quae avito dieessest vult Apostolus innuptam manere. Non est huius loci doctrinam illam pluribus ad struere t Tertullianus, lib. de Monogam. ii Iam confirmat, ostendens hominem ab Evangelio inpiamam rectitudinem restitui. In christo omnia revocantur ad initium, ut Osidas reversa sit a ei cremesone ad integritat/m carnis illius, sient ab initio Dico libertas eiborum, O sanguinit selius abstiMntia sicut ab initio fuis, est matrimonii In-ῶυἰ has, sicur ab Initio fuis, in repudii cohibialia, quod ab initis non fuit ι O pcstremὸ totus bo-mo in paradisum reυoeatur, tibἰ ab initia fuis. ID Derum audistia, quia dictam es antia quis, non perjΜrabis et reddes autem Domino juramenta tM. Non pejerabis, sive non jurabis salsunt, mentiens in iuramento tuos is quae
jurando per nomen Dei promiseris , sive ipsi Deo, sive proximo reddes, id est persolvesia Etenim qui homini aliquid promittit jurando
per nomen Dei, Deum testem invocat, de ult-
rem perfidiae, c sciens fallat; ita simul Deci oblixat. Judaei autem qui ea tantum crimina subnigiebant, quibus lex irrogabat sup icia, peccoelum, per terram , per sanctam Jerusalem, per
caput suum crebro Et temere etiam cum menda. cio consueverant iurare,. tantummodo religiose utentes hocce Framento rivit mur, a quo pro. nuntiando , quantum poterant abstinenres, po tius tellii rem, coelum, solem, mundum juranda nominabant. Sι rei neeessitas religionem juramen
.ἰ pGutar, inquit Philo libro de specialibus te gibus, metis deceι issiare ter patriι ,. - mcti tru
172쪽
LiggR II. CAP. XVII. Evangelii sanctior. I 33
ιζ arens o senectutem Prosere M si υiυ., ut , aιit si defuncti tis ut, per eorum beatam memoriam .
Et patito post laudat eos qui omnino refugientes Deum nominare lii rando, ubi hoc solum protulerint ν, δ, ἡ , id est pis, nihil addunt
amplius, nec ablolvunt sormulam. Potest a
rem suppleri, si libeat, inquit Philo, non statim
addendo altissimum autIummum eonditorem ι sed tellurem , solem , caelum , mundumve s nempe licet jurare per has creaIuras. ista opinio prava mentes Judaeorum invaserat, quod hisce similio is juramentis non eonis stringetentui. Id nos docet Maimonides ex traditione Hebraeorum in tractatu stuli υοib, sive de
Iuramentis, cap. ra. nu. quis, inquit, juraverit pre caelum,qterram, suam , σμgnitia, tam/ιsi cogitaver ε tantum de eo, qus ea creavit, Iuramentum niNuminus non est. Videlicet non est verum juramentum. Addit . caro. rtim licet hae non sint Iuramenta , quibos sitis hahenda, monere tamen solebant popxtum , κν nee histe temere uteretur , eum etiam ipsis juramenta videantur . Hoc non latebat Romanos , ut
clarum est ex Martiale qui sic Verbum , hoe est Iudaeum compellat negantem pravum iacianus, de quo eum accusabat. Ecω negas, iurame mihi I pretempla tonantis. Non eredo. Inra IFrpe, per Anchialum. nempe tu credis peserare posse , dum juras per caelum; jura ergo ut tibi credasi per Anchialum .
Sie effert juramentum n,κ 'ri ni allis, id est vivis D us, vel rubu in chi alam . Id est.
Hon viυit Missentis. Jussutandum hominis ii ficiantis crimen cuius accusabariar. Stultam illam opinionem Iudaeorum impugnat Dominus , dc ut radicitus consuetudinem pravam avelleret, sic praecipit. I 34. Ego --ιem diea vobis, non Iurare omnino. Illud omnino interpretari decet ex his motibus Judaeorum, quos notavimus, praecipit Dominus omnino noni jerandum esse , sive per Dei nomen, sive pereatum juramentum fiat. Etenim jurare actus est religionis; unde non licitum erat jurare per nomen fallorum Deorum. Juramento non abstinuit Apollolus, ut S. Augustinus demonstrat adis versus eos qui omne juramentum etiam in iustitia , 8c laneti tale malum putabant. Si qui Patres ea in opinione versari videantur , benigna interpretatione sic accipiendi sunt, ut solam nimiam iurandi licentiam coerceant juxta illud monitum Lactantii. Non peierabit, ne Deum Indibriab baas, sed ne iuroir quidam, ne quando vel nece D are, vel consuraniane in perjur m eadae. It que dictum est, ne juremus, ait B. Hilarius, non quia verum jurare pereatum es t sed quia po- ire ave immane peccatum est, a quo nos ting. fvsinit, 'ni omnias ne inremus, admonuis. Etenim
filiaburatio exitiosa est, ora juratio Periculosa est, nulla juratio secura est. Pergamus expendete singula verba Domini. 'ν, T. LVobis, innuam, dico non jurar 2 orianino ' neque per exlum, quia thronus Dei es t ut dicit Isaias , eae. 56. Q. I. caelum sedes mea ; ita si uis
stea nulla in hisce iuramentis vos religione eo stringi putatis, elim in his omnibus jurandi n-disiaci th Deus contineatur. 9 33. ρεν terram, quia flabellum est pedum ejus, quod ibi. dem dieit Isaias, ita nee ab illa jurandi sol mula aberat Deus. Eandem ob caulam nolite, inquit, Dominus jurare ; n lue .per Jerasobis mam, quIaeivitas est magni regis, nempe Dei, quam elegerat ad inhabitandrim , in qua &Templum, domum suam collocaverat . io I6. 2 equo per caput tuum j-raveris . quia non potes unum capillum album facere aut nigram.
Caput non minus quam caeterae res , in Dei potestate est: homo ergo eum rapitis sui dominus non sit, per illud lorans, hute deprecatur m tum amo immittendum, si pejeret I quapropter per Deum censendus est jurare qui jurat per caput suum . Invocat eum testem, i mul εc ultorem perfidiae, si fallati; in quo tata est natura juramenti. ii. L . Sit a-- sermo vasere, est, si non non a ouod a.tem his abundantina est , a malo est. Id est simplex affirmatio, vel negatio loco esse debet iuramenti. Sit sermo να Graecis est adverbium aditinandi; id est eσι. creth. ἰ ἐκ an non. Inter proverbia Arabum illud numeratur r M sermo tuur etiam, auo non, ust sis v rax apud omnes homines. Id est ne multiim, nec
temeth iurato ι ejusmodi enim hominibus fides habeti non solet. Verax habeberis si sermo tuus suetit simplex, assirmans, vel negans. Certum est quM ue omne delictum quoa jurando committi potest, nimirum vana Iuramenta di periiseria vitentur, clim sine Iuramento res esse diei-mus quod sunt, aut negamus, quod certo ere dimus non et se. Quod adjungitur ut ita simpli-eem assirmationem, vel negationem venit εα ηυποναμ. a diabolo, vel a mente eorrupta, as I
vaconsuetii dine, qua factuin est ut juramentia sex se religiosus, evaserit malus. Qui enim invocat Deum, ut diximus, agnoscit mentis cognitorem de perfidiae vindicem y quare pro Deo habet, cuius nomen sie invocat, sed quia consuetudine nragis quam religione reverenduin. Dei nomen plerique sumunt i a rebus non necesissariis, imis lupervacuis, sine ulla sermidine vi dictae Dei, aut desidetio gloriae ejus, ideo christiani prohibentur iurare omnino, nisi jussu judicis, aut alia gravi necessitate adacti. Conci damus tandem illum longiusculum sermonem de juramento, hisce verbis Hieronymi ad Caelanistiam. Mentiri veia, ascina jurare lingua tuam us i nisu, μαι Iuem ισDwria: Or, Μνεώ uia taxois, jurarum putes. a ' 33. Audistis quia iactum est a scurum p rooenis, o dantem pro donte. Desectivam oratio
nem commode suislebis, s addas, reddet qui i
173쪽
iudam serit; nam, inquit Tertullianus, olim
pro oeulo, O dantem prodente repet bant, malum mati fenerabant. Ut huic eruatur oculus qui oculum eruerit lege talionis , quae non exigebatur nisi judicis decreto. Lex enim ista non sontes sed limes suroris erat, ut loquitur Augustinus y ne quis scilicet ampliorem vindictam expeteret quam jure deberetur. Poterat i men proximus agnatus viri occisi apud Hebraeos manu privata homicidium vIndicare, quod constaret malo dolo patrati im fuisse . Sed in delictis quae infra homicidium sunt, nihil ultra conces. rum laesis, quam adire judicem, & ab eo ulti
nem tanquam rure suo, exposcere . Licebat illis , ut Grotius observat, exigere ut adversario vulnus infligeretur. Postea tamen factum est, ut pro membro pecunia solveretur . Istam legem talionis citat Dominus, ut ex antithesi elatior elueeat charitas de condonatio christiana ..1 3 ' ἰ9. Ego antem di viais , ait Dominus , non resistare maiar sed siquis repere eristin dex-τνam maxIuam tuam , p ta illi er Hieram ζψον, vote , obveris illi alteram. In multis 1 atinis e teibus non fuisse dextram, testis est Alioullinus suisse autem in exemplaribus Graecis,
quibus maior fides adhibenda sit: sicut hodiὶ deis Latinis di Sytis di Graecis concorditer legitur. Notanda christiana dc elegans antithesis , qualeri talionis opponitur patientiae, ut ita dicam, i ratio. s. Chrysostomus intelligit non resiste i dum malo, hoc est injuria, sive versutia, sed p tientia; non enim, inquit, ignis igne extinguiutur, sed aqua. Illud ---. cle homine interpretor. Hebraei dicerem 'di, ut loquitur Moyse in Exodo. cap. r. P. II. quod I xx. vertunt
αδικ. ναι, id est ei qui injuriem fecit. Revo. cat ergo Dominus suos discipulos a vindicta, ab exirenda lege talionis ι eo sensu quo Paulus diu
cit Rom. ra. p. t . Nulli malum pro mati aeri dentes . . . non υοθυιθμι defendentes , sed dare
locrem irae, strinum est raram i mihi vindicta ι'. retribuam. Sic ergo christianos instituit Christus μῶ ανναοί. , hoc est lege & judicio non contendere. ut judex poenas irroget adversario. Mutua enim inter nos charitas tam areta esse debet , ut non possit quacumque injuria abrumpi, quemadmodum in corpore humano nulla re divellitur membronam amicitia ι manus manui non laeeenset, si sorth haee ab altera laesi st. Quod autem videtur Dominus praecipere, ut peretitienti in maxillam. praebeatur dc altera mavilla per lienda, se accipiendum eum Augustino, ut animo parati simus di alteram in-3urim, etiam plures injurias serre potitis,
quain, sicut dictum est, malo , id est huic a quo iniuria afficimur resistere , quamvis legitimὲ ae judicialiter id sacere liceatia Illa emgo praecepta magis perti nere ad pinparati nem eorὸ is quae intus est , quam ad opus Quod in apetio sit, Λugustinua docet.GVerbis emeacibus usi is est Dominus, ut deterreret ab
i o. Et ei qui vult tecum inneio eantraiis dere, O tunιeam tuam tollere , dimitte ei Olium. Id est in jus vocatus statim cede. Si conis tendat tuam tunicam esse suam, dimitte ei illam etiam cum pallio tuo; quod aliis vel bis dicit L cas, quibus tamen alia non subest sententiai ct
ab eo qui aufert vestimentum , etiam tunieam noti prohibere. Da vestem & interiorem Ac exteriois rem, plura largiens quam quae sibi arroget adversarius. Nimirum christianum se animo a meisl ctum esse decet, ut potius pallium addat , qua in vi, & per iudices ubsistetido ad reddendum e
gat, M. tunica vestis est interior, Da κω, exterior, quae Romanis est toga , Graecis patitium. Nisi quod ι' te . . apud Graecos in te dum pro quovis venere ponitur. Unde recte m
net Augustinus hunc esse sensum a si quis tollae unam aliquam vestem ι concede illi potius si quid
aliud habes vestiuin genus, quam contendas.
Λ loquin praeposterus esset sermo. Pallium evini quae summa vestis est juxta illud Plautinum , tunica paulo propior est, primum detrahitur, deinde tunica, ut observat Erasmus . Charitatem inter homines mutuam Dominus sancit hisce omnibus ι suae ergo interpre da sunt ex regulis charitatis , ut cedere dc injurias serre non teneamur nisi quando lex esiaritatis id exigit.
I 4t. Et quicumque te angariaverit milia
passus, vade eum illo O alia duo. Hoe est, si
coegest ea est verbi angariare significatio in petunum milliarium , ut habet sons , ite , vade cum illo &alia duo, nempe milliatia . Regum Persarum cursores dicebantur angari r iis fas cujusvis equos, aut ipsos etiam homines rapere
ad euilum. Unde factunt ut angarIare accipiatur, pro adigere ad currendum, vel ad sereniadum aliquid . . is v. a. eisi peιit a te, da ei, O volentI muia tuari a te, ne aυer aris. Hoc est qui petit, ueilli quod tuum est, commodes , annue votis eius. Llo qui aufert qua sua funi, ne repetas. In hisce omnibus, ut Iam innui, non tam verba
quam sententiam Domini intueri debemus. Eleianim neque sustitia, neque ipsa charitas semper
id existunt, ut percutientibus ultro praebeamus maxillam , furibus permittamus opes , decvnnium obsequamur studiis, nisi clim decet. Sermo ergo ille Dominicus figuratus est, non proprius. Hoc est non accipiendus pro ut sanat litera, sed interpretandus ex sementia loquentis quam aperit , dum concludit. II 33. Et pro-υωltis v aetarit vobis homianei υ facite illis similiter . Legem illam Domini appellat Hieronymus ad Caelantiam scitis
bens totius iustitiae breviarium . In ea enim legeiandantur leges omnes, quae de charitate praescribi possunt. AEquis conditionibus vivere debent homines, qui eiusdem naturae participes sint
174쪽
siint, pariter sacti ut unum Deum colam . Idebomnibus haeelutis innata est notio , nulli homini sive Judaeo, sive gentili ignota r quod tibi fieri
non υis, alteri nefa s. Hae regula dignoscitur quod cuique sit charitatis exhibendum officium . Pro ut ergo vultis ut faeiant vobis homines , id
est quod velletis vobis fieri si in statu essetis in
quo nunc sunt mali, ut ex abundantia eharitatis non imputarent vobis maleficium, sed patienter ferrent vestras iniuria , & si quando opis eorum indigeretis, praecedem tum obliti necessitates v stras sublevarent, & vos sicite nune his qui mali sint. r I. . t. Aud is quia dictum est i diluo,
proximum tutam, odio habebis Inimieum ti m n . --tis respondet Hebraeorum τ' rea , quam
vocem I xx. reddunt & saepilis et wiae, proximus. Quaeritur an hoc in lege sit, vel tantii m ex majorum traditione acceptum. Constat imperatum a Deo Israelitis, ut certas gentes odio prosequerentur, & exscinderent, quales erant Amorraei. Memm to quae tibi fere t
aloe . . . inquit Deus in Deuteron. cap. 2s....delebis nomen qua ob eae A. cave ne oblivifearis. scilicet nondam diligere poterant a quibus assi. ciebantur injuria . Praeterea praecavebat Deus ne dilectione conjuncti eum Gentibus discerent malos mores. Mentem ergo Det non assequentes , etiam Deo obtemperare putabant Hebraei dum internecioni dabant quos odio prosequebantur. Communis erat opinio quam magistri instillabant discipulis i unde Christiis dicit audisti Ἀω iacte. Hanc do: tinam explicat Maimonides intractatu de Gellione. Haeretiei Israeliriei, id est qui idola eolunt ex Israele,aut qui transgrediuntΜνns irrisene 3 itιmque Dietaret, id est Israelitae, qui negant leges prophetat, ex praeceptosΜnt O ridendi, si potest quis eos Ocelitera, idque patam 3 βι utem non aperte, elam Unt E machineris eis mortem. Et paulo post. Gentilibu 3 vero , quibus nobiseum non est bellum , itemque pastoribu 3per rum minutiorum, aliiAue tui modi non mortem quidem ita machinantar r at prohibitum tamen est σοι is morte liberare, si de morte perielirantΜr. Exempli gratia, videt Iudans quemquam eorum ianum in mare, nullomodo eum inde pollat, nam scriptum es, non insurges in fan nine proximi mi r ar hic non est proximus. Idem Maimonidesse loquit ut libro de idololatria, cap. Io. num roagens de idololatris. P ee eorum miserotiae.r avia dicitnr, Dentre. eap. I. nee mi eberis effrum. Idcirco si quis videris Gentitim poreontem , vel aquis demissis m, ne opem ferat. Si eum morti Pr Rimωm videris, ne emptat morti. Haec quae s
quntur, respiciunt Iudaeos, qui alieni subditi im-
retrio praecavent in se concitare odium acerbum. μιιamen manu sua eum perdere, praecipitem in
is eum dare, vel si quid bule simila, nUar est ,
i a nobιsum bellum non gerit. Animadversione discum qum paucis interjectis subiicit Maia
monides. Hine distere ost prohibitum quoque esse ,
ne med eruam Mololatris faciamus, utenmque mer-eedem reeiperemias. carerum si quis sibi ab iis m tuat, ae se propterea fore eredas exosum ν meisiae sanabir ,grasis vero non licet.
Qitantum discrepat lex Dominil is aantem Geo vobis, L qui auditis Mi. L diligite iniamieos vetror, benefaeite bis qui oderunt υσι . Anatura saeti sumus, ut veluti membra coniunga mur amoris vinculo. D et Christus delicto auterius non tolli naturam, de propterea benev lentiam in neminem debere claudi a quod sola christiana eliaritas iacit. Amicos dilUere, omisnἰum est, inquit Tertullianus libro ad Scapulam, inimicos μιονnm ebrsianorum. Sed amorem re& non solis verbis exhibendum esse signifieae summus magister, adjungens . Benefarito his qώἰ
tis instruendi erant Apostoli passuri odia, eonviatia, vexationes. Qitae omnia cum aliis in se treturpius . de mise iussit, ille evi inseruntur, inserentium sortem debet miserari, dc exemplo Domini Deum orare, ut ignoscat nescientibus, nempe non reputantibus, quantum sibi ipsi noceant, dum aliis volunt nocere.
qui bona consert etiam hominibus, qui in eum peceant: illigat imbre suo agros piorum de impiorum, sito exemplo nos provocans, ut amor de benefieiis complectamur omnes hinnines. Et-go si fieri potest, omnibus prudesse, obesse nemini debemus s nulli, inquam , nocere, pr desse velle omnibus, posse enim solius est Dei. Utor verbis D. Ambrosi. Tertullianus loquens de patientia qua vere filii Dei nominamur te sit
Addam a Christo solo potuisse homines restiis
tui in primum naturae statum, in quo vero se amore prosequerentur. Uera autem dilectio non est quae utilitatis ea Lita fit, ut clam amamus amantes nos, Ze benefacimus benefacientibus nobis; quod Dominus declarat. 21 46. Si enim Hr. L diligitis eas, qui voa diligisnν Mi. quam mereedem habebIiis ζ nonne eer ρωblieans Me fa esunt f L nam peceatores diluentes se dialunt, sui causa , sed non ut Dei charitatem erga nomi .
nes imitentur: non talia amorem, quam neξ tiationem exercent. 23 Et si bane fiereιtia
his qui vobis benefaciunt, quae vobis est gro/a idem est, ae quam mercede ira habebitis , si quiadem O pereatores hoe Iaciant λ vestris coinmodis servitis ὸ nec plus praestatis quam peccatores quos iure fastiditis , ita eausam gloriandi non habetis. 24 3 . Et si mutuum dederitis his, a quiabus speratis recipere, qκα gratia υobis r quam 1 4 ex ε
175쪽
iali facto 1 Deo potestis gratiam expectare
aram O peee πιι pecea toribus faene Mur, id est commodant , ea stilicet lege, .R. reeipiant αν alia , parem mutui vicem, ubi opus habu rint, vel faenus sorti congruum ι vel potius liniam sortem, sive tantumdem quantum datum. Verbum δα- ν, modo redditur faenerangar, modo, mu Mumdant. ancipitis est signi iurationis; nam & qui citra usuram dat mutuum, δὐ feri, & qui ad usuram dat, . Verum
hie perpetuo vertendum erat dine mutiatim s et
iam non loci itur Evangelista de quaestu scens ratorum, sed de mutuis officiis amicorum inister ipsos . At inter impios quoque reperias, qui amἐco eredant pecuniam mutuam . Idemerso si faciunt discipuli Christi , nihil magni
faciunt. Extenuat enim Christus vulgaria o cia, ut pote eommunia cum Ethnicis, ae m
lis, ut ad illa provocet, quae pecularia sunt christianorum , di in quibus antecellere debent . verum eb redierunt mores , loquor verbis Erasmi , ut si titulum , si caeremonias subduxeris ,. hae nota vix possis christianum ab Ethnico , dignoscere . De vulgo christianorum loquor, non de omnibus. as. Mi. Et si fautaυeritis fratres vestros tantum, osculo, complexu di blanda eompeii
tione, quae ossicia ludaei solisJudaeis praestabant,
caeteros indignos habentes, qui ab eis salutare tur, quid amplius, quid eximiumr, aut quid supra caeteros faeisis nonne Eι-iei jaetant,
fratres suos di amicos salutantes. a s. η3s. L Verumtamen diluise Ini-eas v
stros. Huc tendit omnis oratio Christi ; qui enim veth diligit eum a quo asscitur iniuria, non irritat aegrum animum eius, sed sanare e natur , εc novis beneficiis elacare eodem affectu quo optaret moveri, si ipse illum lacessivi
set, sorte abreptus malo iraeundiae aestu . Penes rite, eum utate beneficiis inimieos: ut membris regris plus impenditur curae. Et mia uum date nihil inde sperantes, As as ελ-θω. id est
nihil omnino sperantes ex prsstit' beneficio: sive tum nulla spes est compens irinis , imbne mutui quidem recipiendi. Alii se reddunt
hune locum . Omnibus petentibus date mutuum , neminem frustrantes spe ea quam de vestra beneficentia concepit. In hae significatione verbum ἀ-s bis, reperitur in inelauro
multis exemplis. In significatione autem quam se 'tus est vulgatus , alibi non oceutrit . Sie etiam quidam hune locum explicant a mu tuum date non dissidentes, ita ut dissidentia, sive metus inopiae vos revocet a liberalitate. His ergo verbis Domini prohibetur foenus, Itye usura , nempe lucrum iniquum ex pecunia commodata , siquidem doceat sortem e iam remittendam esse huie qui indigeat. Nam 6c inter Ethnicos reperti sunt qui abstinuerint faenore , ut re turpi . Lex Moysis it Iud prohibebat erga fratres s legem nota perficeret Christus, si Sc ipsam sortem pauperi remittendam non praeciperet Et eris merees vestra multa , cum commodaveritis pecuniam vestram cujus recuperandae nullam spem habeatis. Tune enim verum est beneficium, quod non Deribit coram Deo. Ab omni o io mis νιeordiae spes reeipiendi absit omnia. ι nam si is homine expectes , iam non humanitas eris luar,
sed benseia faenisatia. Haec Lactantius. Et erili, klii alii mi , quia ipse bonisnus ost super infratos O malos . Id est vere imi tatores eritis Dei a filii enim mores patrum reserunt. Deus beni nus est , id est consert
neficia in omnes Donos pariter di malos . Deum proponit Christus in cliaritatis exeminplum, di necessarium , qtioniam rellaionis sui ma sit, ut ait Augustinus , imitari quem c las. ar ' 3 6. Voro ergo miserieordes sicut , pater υester misereteora est . Hie est finis novae legis ι etenim Christus venit , ut renovaret hanc imaginem Dei, quam peccatum deleverat. Factus erat homo ad imastinem Deis nimirum ut moribus suis, virtutibus , justitia , sapientia, charitate esset similis Deo. Cum ergo homo per peccatum factus esset jumentum aut ejusdem naturae consortem Deum haberemus, quem facilius imitaremur, Deias homo fatis sua est , ut homo fieret Deus. Haec Clemens
Alexandrinus; quae qui perceperit , intelligit doctrinam Christi , qua sie eoncludit. as 8. Mi. Epore ergo υοι perfecti , sieur O pater vester erisis perfectus est. Similis Dei evadit quisquis rationem persectὲ seqii tur . Cogit mus nos tanto 'similiores Deo , quanto esse poterimus ejus rarticipatione sustiores, inquit Augustinus, ad Consentium scribens.
176쪽
continuatio sermonis Domini in monte. In eleemos is . In oratione . in i
iunio quid observandum sit docet . oe quὀm Iustum sit divitiarum
I A Ttendite ne justitiam vestram faciatis coram hominibus, ut vide,' mini ab eisi alioquin mercedem non habebitis apud Patrem vestrum, qui in caelis est. a Cum ergo iacis eleemosynam, noli tuba canere ante te, sicut hypocristae faciunt in synagogis, di in vicis, ut honorificentur ab hominibus. Amen dico vobis, recederunt mercedem suam. a Te autem saciente eleemosynam, nesciat sinistra tua quid faciat dexte.
4 ut sit eleemosyna tua in abscondito, & Pater tuus, qui videt in absco dito, reddet tibi. Et cὼm oratis, non eritis sicut hypocritae, qui amant in synagogis &in angulis platearum stantes orare, ut videantur ab hominibus: amen dicis vobis, receperunt mercedem suam. 6 Tu autem cum ψraveris, intra in rubiculum tuum, & clauso ostio, ora Patreis tuum in abscondito : de Pater tuus qui videt in abscondito, reddet tibi. 7 orantes autem, noli e multum loqui, sicut ethnici: putant enim quod in multiloquio suo exaudiantur. . 8 Nolite ergo assimilari eis : scis enim Pater vester, quid opus sit vobis. antequam petatis eum. ς Sic ergo vos orabitis: Pater noster , qui es in caelis r sanctificetur no
Io Adveniat regnum tuum. Fiat voluntas' tua, sicut in caelo, & in terra. in Panem nostrum supersubstantralem da nobis hodie. Ix Et dimitte nobis debita nosti a , sicut de nos dimittimus debitoribus nostris.13 Et ne nos inducas in teritationem. Sed libera nos a malo. Amen. 14 l Si enim dimiseritis hominibu4 peccata eorum: dimittet de vobis P ter vester caelestis delicta vestra. is Si autem non dimiseritis hominibus: nec Pater vester dimittet vobis Peccata vestra. 16 Cum autem jejunatis, nolite fieri sicut hypocritae, tristes r exterminant enim facies suas, ut appareant hominibus Iciunantes . Amen dico v bis, quia receperunt mercedem suam. 17 Tu autem, cum Ieiunas, unge caput tuum, & lacciem tuam lava,
I 8 ne videaris hominibus Niunans, sed Patri tuo, qui est in absconditor& Pater tuus, qui videt in abscondito, reddet tibi. 39 Nolite thesaurietare vobis thesauros in terra ubi aerugo , & tinea d molitur: & ubi fures etatiunt, dc iurantur. zo t The. Diqitigod by Corale
177쪽
138 COMMENTARI Us IN HARMONIAM.
:o t Thesaurizate autem vobis thesauros in coelo: ubi neque aerugo . neque tinea demolitur; & ubi seres non eis iunt, nec surantur. at Ubi enim est thesaurus tuus, ibi est & cor tuum. a1 ' Lucerna corporis tui est oculus tuus. Si oculus tuus fuerit simplexi
totum corpus tuum lucidum erit. 23 Si autem oculus tuus fuerit nequam e totum comus tuum tenebr
sum erit. Si ergo lumen , quod in te est, tenebrae lani r ipsae tenebrae
ain t Nemo potest duobus dominis servire: aut unum odio habebit, &alterum diliget et aut unum sustinebit, & alterum contemnet. Non potestis
as Ideo ' dico vobis , ne solliciti sitis animae vestrae quid manducetis. neque corpori vestro quid induamini. Nonne anima plus est quam esca edc corpu& plus quam vestinientum pa6 Respicite volatilia coeli, Tioniam non serunt, neque metunt, neque congregant in horrea: & Pater vester coelestis pascit illa. Nonne vos magis pluris estis illi Z - . . 2 is autem vestrum cogitans potest adjicere ad staturam suam cubitum unum λ - - . - . .
18 Et de vestimento quid solliciti estis P Considerate lilia agri quomodo
crescunt: non laborant, neque nent.
2ς Dico autem vobis, quoniam nec Salomon in omni gIoria. sua co sertus est sicut unum ex istis . .
3o Si autem scenum agri, quod hodie est , & crM in clibanum mittμtur, Deus sic vestit: quanto magis vos modicae fidei 3I Nolite ergo solliciti esse, dicentes: Quid manducabimus , aut quia bibemus , aut quo operiemur λ . 32 haec enim omnia gentes inquirunt. Scit enim Pater vester, quia hiz
33 Quaerite ergo primum regnum Dei, & justitiam esus: & haec omnia
34 Nolite ergo tollieiti esse in erastinum. Crastino enim dies lollicitus
me sibi ipsi i suifieit diei malitia sua -
DOM et nux prosequitur sertrionem jeoeperat docerediscipulos suos, qua init.is praestanda essent. Nunc praemonet quae in bonis operibus vitia cavencia sint ω Phari orum enim. multa opera ex se bona mala fiebant ex intentione eotum pessima - Satagie Dominus ne horum exemplis corru rerentur sui a cipuli. Ε-tditui ab eleemosyni3 ad quas Ιelargiendas superios sermo, invitaverat . reris ἀ ta, da ei, dixerat Domi 'us ., Conti
srnm qua in caelis est. Nunc Ec Olim Hebraer id quod eleemosynam dicimus, vete. Id videre est in hodiernis ludaeorum seriptis. Vox I x e sedoba, quae vulgo sonat tedditur interdum a Graecia interpretibus ἰλ---- - εLemosyna , -φ'-riaa, An initas , Ergo in hoc primo verisicuro agitur de eleemosyna. Quam, inquit Dominus alloquens discipulos, facientes se ne ambiatis vlaeir ab hominibus , quos Piaritat saetebant. soli Dei, placere studetes alioquν non aliam merce& expectate, quam vanas hominum laudes. ais cum ergo Iaeis , .sli μια eanere ante re ω Allusio est i vel proverbialis locutio ex eo deSueta , quos Hebrae populum tuba convocabant. Nol, quasi tuba e ventum, populi quaere - ν'κrit , nemore quorum mores sunt personati , futuis is onagogis , in congregationibus ει ι τ -D . in , tit honoris pur ab iis inibus. Pharisaeo , vel alios se tuba convocasse populum , qur testis esset lar hionum suarum, nullum vestigium est in Judaeorum commentariis. Ita ilIa Domini locutio , proverbialis est. A--
178쪽
Eiω-ἷIa, νε--unt mmedem Ram. Id est m. ipsa vani habent mercedem vanam, nempe in nem gloriam, cuius respectu hoe siriunt. I. Te autemseeunte e emosynam, neseiosin prati a Mia sarias taxtera rna. Proverbiale est
di hyperbolicum dicendi genus. Quasi dieat ι
tantum abstut aliis ostentes, quamvis coniunctissimis i ut si fieri potest, ipse nescias quod iacis ι & sinistra manus oeulos si haberet, videre non posset. Neque enim sola aliorum de aliquo bono nostro opere existimatio animum superbia essetis sed di propria conscientia . Magna est rara virius prUPI. est, inquit D. Bernardus, serm.
gnum is scivi ι nifestam omnibus, ιtiam te solum iriere sena/rarem, pergit loqui Dominus. in ' eLemosyna tisa in abseondito, pater rurar, qui videt in abfrendito, id est Quae oceulta sunt, reddet tibi, quia propter ejus nonorem seceris.
Similiter & in orationibus studendum uni Deo placere, sima haud eaptanda, quod saeiebant hypocritae, s. Et cum eratis, non evitis sient υρ critae, fui amant in synagogis, quo frequentes conveniunt populi ad orandum, unde dictae proseuchae, sive oratoria, In angulis piarωrum , in triviis, ubi conventus civium tunde de meretrice dicitur In Proverbiis, eap. I. p. I a. quisdInsidietur suxta omnem angulum ) stanter orare, ειι ηυῖdeantur ab homἰnibus . In genere hae in oratione observare debebans Judaei, ut in Thriphiliab. doeet Maimonides. Sequentia oraturus observare debet, staνe, faelem suam Tompti ολ
vertere, componere deeeriter eorpus suum, tit ervestimenta , constituere locum Dum , ordinoe vocem suam, in eurmare se O adovare .
Publicae preces quandoque fiebant in ipsis plateis . Orabant Iudaei, inquit Maimonides, ibiadem, cap. ii. inplareti in fstia in publiei, j.imniis. Circa reeitandas preces ea latum erat a magistris Itidaeorum, ut intra iustum tempus id
ret. Insidens asino oscendat est recitet , inquiunt Talmudici in Tract. Beracs, cap. l. 2. I. 4,iseis varii reeirent suas preees vel in culmine arboris.
Aniam hinc nacti nypocritae curabant, ut adveniente illo tempore canonico in plateis deprehenderentur , di ibi admirante populo orarent . Sta n tes orabant Iudaei, non de geniculis, unde statio nomen est Orationis apud eos; suod & n men in eodem selisu primi christiani usurpaverunt, ut videre est apud Tertullianum Illi aestantes orabant, nisi Iuctus tempore, ut in qua
diagesima. Amen d eo vobis reeeperunt merceisdem suam. Illi hν pocritae videntur de laudantur , quam mereeὸem petebant. 6. Tu M.tem erum oraveris, intra ia eubi tum Mum, suus ostio , ora patrem tuum in absconvito patre tum qui videt In abs ndito, cujus oculis omnia patent , νεddis tibi , solierum placere voluisti. Qui cupidine inanis glo-
riae laborant, his optimum est remedium solit do i in ea enim laudes non ambiuntur; ubi nomo est, cui placeatur, innotestiant ho minibus, harina perieul smam tentationem ab amore Diadis, inquit S. Augustinus. Quid igitur in ecclesa non Orabo p Licet e sed recto an mo de ei ma ostentationem . Locus enim non nocet, sed modus de intentio. 7. Oram res autem nolite multum ti αἰ , siesu Ethnisi a putant enim quod in multilo uis sus exaudiantur. μῆ βαε λιγήσαm, hoc est e ne loquamini inania. Ethnici rationabile obsequium Deo exhibere nescii, sperabant in multiloquio, s-ve permultiloquium sunm exauditi multa Dei iniorantes, onerantesque aethera votis: precibus f tigabant. Cum autem alibi discipulos suos admoneat Dominus, ut semperorarent,desne inistermissione , censeo non tam orationis multi l
qui lim, sue prolixitatem eum improbare, quam modum orandi, sundendo preces inanes. quibus inania orarentur,opes,regna,aliaque id genusιaut elim labia de lingua sine mente orant. Hoc vitium exprobrat Dominus Ilidaeis: Populus ille labiis me honorat: quod vitium indicat, vox Ra l. --ν; quae ab alia origine melius deduci non potest, quam ab Hebraeo verbo baiha, id est pr nnntiavit, essisivis. Has orationes ore tenvs Actas suisse a plerisque Iudaeis, quamquam Vintium illud conferat in Ethniem Dominus, verim mile est. Singulis diebus sundere solebant decemfle octo longili levias preces, taliem harum formulam compendio iam, ut in tractatu Eeracor dici, tur. Dixit R. Gamaliel, MnM ωονε dri oret πιε quisiue octodecim orationes a R. JUxa dieit, oret summisium Martim octiaeeim. R. 9kiba dicit, si everita sit oratio in ora uisa, oret octodecim , simm/nur, uret D mmmiam istaram os .cim . Clii iergo in illis precibus pronuntiandis, sive est liendis Itidaei laborarent , hoc inani labore suos discipulos Dominus lablevat. Absit enim ab aratisne multa loentis, ut seribit Aug. ep. iai. sed non desis multa necatio, si fervens perseυerat intentio. Piam misitum Idiqui, est in orando rem no eessariam 'per avia agere verbia. Mωlttim autem
s. Nolite ergo, inquit Dominus , asmilaia eis, sive Ethnicis, sive his Judaeis qui plopter multiloquium suum putant se exaudiri ι seis enim patre
vester, quid opus sit vobis, antequam petatis eum. Ergo inutile esset , sue breves, sive prolixas pre- res iandere t ipse tamen Christus praeripit, ut pseramus, nec timeamus Deum obtis me .Quin im
tandam proponit viduam, quae assiduis& iinpo tunis precibus suis obtinuit a judicet, ut caucam suam dijudicaret.Itaque quamquam omnia nom it Deus, petendum est ab eo quod nobis necta rium esse stit, sed quod 'ipse statuit non si si princibus
179쪽
eibiis no tris eondonare, sinit enim se evolari ea ciliae vult dare nobis. s. Sie ergo vos oνabit Iri Proponit Chiistus sequentem, oc compendiosam formulam Orati
nis , loco sermularum 6c Breviarii precum , in quibus omnem sitam sidueiam ponebant Judaei,
qua tiam minus forsan verae pietati congruerent. Novit rectE vivere qui novit recte oram , aiebat Augustinus s vita enim bona donum est Dei, quod impetratur oratione. Idcirco inter
alia quae in ptimordiis christianismi instituenda
erant, procul dubio non ultimum locum mere. hatur forma precationis, quae Deo accepta esset. Quamquam autem Christus non eonstringat
discipulos suos verbis, quibus exprimit seque tem formam ι non enim dicit his verbis orabilis; sed sic orabitis, attamen placuit Ecclesiae illa usurpare Deo uentilis. Etenim ut loqilitiir Cyprianus , lib. Je orat. Amtea O familiarii est ora
- . Praeterea, ut loquar eum Augustino, etsi aliis , Ee pluribus veabis uii inter orandum Iliaeeat, at id tamen nihil orare licet, qvidquid enim recte a Deo,peti potest,haee una Christi oratio continet. Evangelii breviatium est Iuxta Te ullianum , ut modo liquebit. Pater noster ωὸ es in Melis. Sic Deum compellant Iudaei in precibus suis x quem ut secernant adiis gentium naec addunt a qisi est in talis ; cum dii gentium essent idola eonclusa templis . Deus autem caelum Be terram implet ι sed caeli quia i eus dignior , habentur thronus maletlatis ejus . Nos vero christiani spiritum adoptionis habentes Deum iure appellamus patrem nostrum , dc illaeompellatio vim precationi addit 3 patris enimaamine, ait Augustinus , ch/νisas exeitatura
Vertim, ut nos admonet B. Cyprianus , in Deo decet amare quod paterest, itinere quod Deus
est. Oran)o Deum decet intueri loriam ejus; idebmox subiicit Christus δ Ian-Misseisin nomen risum, id est sanctum hal tur. sie de Iudri in suis antiquis precatiunculis rmen tuum D- a Dina miter sanctimetur, mmemma Nempe te ipsum omnes
paveant, venerentur &proicent, sive sis'. nibus pavori de venerationi: sanctus habeat istri est dignus omni religionis obsequi'.
Io. Adveniat regnism tuum. Destruatur reis
num sasanae, ut omnes tuis legibus pareant, ocmenes. Remim Dei in scripturis intelli itur visimi qua Christus subjecit de iubiiciet patri rebellem mundum . Regnum Dei est regnum
Christi, quos Iudaei in omnibus suis precibus
expeterunt. Unde in tractatu Baracat dicunt.
s oratῖ. . Addit Christus, fiat voluntas tua sime in exti O ιn terra. Id est omnes ubique tuae sint voluntati obsequentes, in terra sicut in caelo, ubi nemo repugnat ; tam t ibi homines in terris, quam in caelo Angeli pareant. Nemo resistit v luntati Dei, quomodo ergo oramus, ut fiat vo luntas ejus p Intelliguntur mandata ejus, quae nisi vellet ut fierent, non daret ; sed ut illa fiant non eogit. Ideo postulamus, ut omnes gratia adjuti mandet tis ei'spareant. Postulamus enim ore B. Augustini dicentes ad Deum , da quod in-bes, in juba quod vis. Fac tua ratia, ut q cservanda praecipis, ab omnibus serventur. O mrus perimus a verba sunt B. Cypriani, ut Drin nobia valisntas Dei, quae ut siar in nobis, opus
.st Dei υoluntare, id est ope ejus θ' protectione δquia nemo huis viribus fortis est, sed Dei induta
Haec Deum spectant, cujus gloriam privatis nostiis commodis par est ut praeponainus; sed elim lictat & consiliete sibi, docet Christus quae
in usus necessarios deceat a Deo petere. II. Panem nostrum sum ubstantialem da nobis hodia. Vocem Graecam ἰctii, , vulgatus interpres redindit in hoece loeo sup/rsubstantialem , derivans illam ab I , super & μία. substantia ι verum
in Evangelio Lucae, cap. II. st. I. interpretatur, in Gidianum , tune illam deducens a verbori να . In Grae is autem interpretibus veteris
isderis μέσω , idem sonat quod ad υeniens: ut sensus fontis, id est Evangeli lae sit , da n bis hodie panem advenientem, nempe quo hodie , dc cras indigemus. Lucas in Aliis , cap. I. a G. sequentem diem appellat λουσα. . Ante B. Hieronymum legebat ut in Maillixi codiace perinde ae hodie in Lucae. Quoridianum ν . ille enim dicit, panem fis. -bstantialem ἁμουνὰ m eo. unde adhue hodie orationein
orantes Dominicam qua secundum Matthaeuni utimur, dicimus, inquit Luras Bur*ensis, panem nostrum quotidianum . Sie enim a primis ecclesiae temporibus conflaua successione parentes filios viva voce docuerunt. Non ideo minus quidam censent potius, panem sue M stantialem appellandum quam instιdianum .
Nisi enim, inquiunt peteretur Panis, qui super- accedat substantiae nostrae, qui huie sustentanis dae sufficiat, sive superstites nos saeiat, illud da
nobis hodie, esset e rixosar si inquam in ιπsignificaret panem crattinum . Quoquomodo vox Graeca intelligatut , liquet orantis intenistionem debere esse non aggerare opes , i stalia te in singulos dies quo vescatur, ut 'u cumque die non petat nisi quod die sequenti sucficiat i cui senteutiae congruum est id quod teste B. Hieronymo legebatur in Evangelio , quod appellatur secundum Hebraeos. ProDpersubsi-tiali pane rear, id est cromas. Itaqile se sus est : panem futurum da nobis hodie.
180쪽
Ligrst II. CAP. XVIII. Formuti ver, Orationis.
ni eorporalem in deserto quotidie s ita in singillos dies da nobis panein qui sissiciat quotidiano victili, sed poti ilimium panem spiritualem , pratiam illam, qui pauis est serit omnes su stantias, ut vulgo plerique viri pii interpretantur illam partem Dominicae orationis . a. Et dimitte nobia debisa nostra ira tem nasdamἰrtimus d bitoribui nostris . Id est poenas ante. cedentibus Neeatis debitas , sicut Ac nos remittimus , ac porro re inittere parati sumus iis qui adversus nos delinquunt . Exomalo esis est, peti ioveniae , ait Tertulliantis: quia qni petis veniam,
delictum ren laetur. Nol ea huius vitae iustitia magis peceatorum remissione quam virtutum persectione eonstat s ut d et Augustinus t nos autem ea conditione 6c sponsione constrinxit Dominus, ut non dimittamur, nisi dimittamus. Peceata in seripturis appellantur debita ι qui enim peccando rei fiunt, Deo poenas debent squod hie Matthaeus appellat ἐν έματα , debisa, Lucas dicit αμαρτώμ, preeata, Cap. I. Et ne nos indueas, ex Augustino quidam codices habebant inferas, chiod ad Graecam v Cem εἰσεν ,- , magis ac it j in Mnrarionem, id est ne permittas ut inducamur . Etenim verbum activum in forma hJhil, apud Hebraeos saerὶ vel geminam actionem, vel nudam actus permissionem significat. Res huiusce mundi scinus potest temperare, ut earum dispositio non noxia sit electis; quod nostris precibus efflagitandum esse admonemur: Deum scilicet orando, ut omnia ramoveantur pericula, ne in illa precipites ruamus. Inducere in tentationem dici potest Deu , cum patitur ob aliquod nostrum celictum , ut involvamur peceatorum illecebris, aut vult nos probare. Tunc verb , bone Deus, succurre nobis, ne ultra vires tentatio sit i sed li
i Ilud vel est diabolus, vel ipsa tentatio, sive periculum peccandi. Cinerum in domesticos Dei tithil diabolo licet ex propria potestat . Utor verbis Tertulliani libro de fusa in perseeut . Recin Frecisum gνegem diaboli legis habuit potest
ditnν ei pereasor nasi earni iei in poenam . S. Α - gustinus dicit summam huius petitioms, ne inducas in stensasionem , esse ne agat nobiseum
Deus pro sua severa iustitia, ut ne dest uti adiutorio ejus, eumque nobis sentientes iratum, alleui tentation, ve, consentiamus decepti , vel cedamus assii Hollaec particula, libera nos amato, comprehendit ex Cypriano adversa cumcta quae contra nos in hoc mundo molitur in iis
micus i quod ubi diximus, nihil remanet quod ultra adhuc debeat postulati. In Graec se iciabus additum legitur r 'ia tuam est regnum,
volunt non a Chrisso additam , sed ex more vetesis ecclesiae publicam precum recitationem ea voce ''probantis . Id factitasse christianos
veteres docemur i. Corint. cap. I . 36. Id
hodie factitamus sicut de factitasse, de factitare
Judaeos constat. Sis concludebantur preces. Vox Amen, est asseveratio, assiimatio, sive vox approbantis . Recidit lationem Dominus cur In oratione docuerit sc orandum a sicut dimittimus debitoriis bus, cte. I . Si enim, inquit, dimiseritia bomin Iis
estistia delicta vestra . Deus non dimittit peccata, nisi dimittat homo quae adversum se peccata commilia sint. as. Si antem non dimiseritis hominibisse nee pater vesteν dimistet υobis peceata vestra. Repetit qua conditione peccata nostra nobis dimittantur . Q modo placabis patrem ira rus infrarrem inquit Tertullianus.
Postquam de oratione dixit Dominus, transit ad ns unium, quod solebat conIungi cum orati ne, unde sicut preces dicebantur liationes, ita dies ieiuniorum olim pari nomine appellabantur 3 ut videre est apud Tertullianum. Cottigit autem Pharilaicam superbiam Dominus .i G. cum antem jejunatis nolite feri sicut ινρ-
eritae, tristes. σκυ, ω - , vultu moesto, tetrico.
Extereminant ex ιm, id est deformant, faeter suas, tia appareant hominibu3 jejunantes s ut omnes intelligant ex pallore superinducto eos jejunate
Amen dico vobis. re per ν mercedem suam,
bitur, ne lina mundicies, o ineutia vestis oeiatus ipse sine eultu.
7. Tu autem eum jejunas,nnge eaput suum ,
Ofaelem tuam ιaυa. Nimirum in jeiuniis privatis; etenim in solemni jejunio die, expiatio numide in aliis publicis ieiuniis neque se lavare , neque se ungere cuiquam lishum erat. Quod in aliis
dlabus fieti solitum erat. Laυare igituν , c Μ- , geve, induere enuuinibus vestimensis, aiebat ad Ruth socras ejus, cap. 3. P. 3
18. videaris iaminibus jejunaena, sed paννῶ tiso, qui Ur in abscondito , non minustquam in publico, reddet tibI. Suadet igitur, ut potitis ungatur facies in dis bus sejunii privati quam videatur quis inedia consumptus; ne que enim haec diria sunt, quasi necessario se fac las inungenda, sed ne quis ambiat videt
Jejunans. Liquet sermonem fieri de jejuniis privatis quae laterent, nisi vultus pallidus illa,
Satagit Dominus etiam expellere avarriῖana ex corcubus discipulorum,quo insuper vitio labor