장음표시 사용
271쪽
s Quoniam amicus meus venit de via ad me, & non habeo quod ponam
Et ille de intus respondens dicat: Noli mihi molestus esse, jam ostium clausum est, & pueri mei mecum sunt in cubili, non possian surgere & d,
8 Et si ille perseveravem pulsans: dico vobis, Oc u non dit illi surgens. eo quod amicus ejus sit, Propter improbitatem tamen e us surget, & dabit illi quotquot habet necesarios., ο Et ego dico vobis et Petite, & dabitur vobis: Qum ite, & invenietis: pulsate ,& aperietur vobis.1o Omnis enim qui petit, accipit: & qui quaerit. invenit: Ze pulsanti
II mis autem ex vobis patrem petit panem, num nid lapidem dabit ibit aut piscem: numquid pro pisce serpentem dabit illi xa Aut si petierit ovum: numquid poeTiget illi scorpionem 13 Si ergo vos cum sitis mali, nostis bona data dare filiis vestris: quanto magis Pater vester de coelo dabit spiritum bonum petentibus se pNU L L A alia de eausa Me subtexui hist
Iiae querelarum Matthae , ndi quod in codice eius m Evangelistae proxime si1bs quamur. I ucas in genere scribit dicta a D mino in aliquo loco r quis suerit , non de
O Ioann.s dis utis μοι . Quis sit optimus
Deum orandi anodus postulant. a. Ea ait in us t eum oraris, dieiιa a Pater , fana cn- no--n x. . , agnoscat s sanctus , te sanctum praedicent eum angelis, qui coram throno tu clamant, Sanctisa, Sanctus, Sanctis a Domistis.
Quae his legimus, proxima sunt iis, quae alibi protulimus ex Matthaeo, sed potuit Dominus dicta iterate, modo sutilis, modo brevi et . Ad-nio regnum νωum. Hujus particulae sensum aperuimus, regnat. Deus, quando homines serviunt illi , mandata ejus saeessiant, subditi ejus legibus. I. Panem nostrem quotidianum da η-s h dia. Ibi vulgatus interpres dicit quotIdianti mPanem, quem appellaverat in Matthaeo seperis substantiatims vox -- , quae tu utroque Evangelista oeeutrit, idem sonat, ac Dpmd- veniens , sive proximus . Scilicet in singulos dies panis diei supervenieriti, neniph crastino necessarius requirendus est a Deo ι nec ultra decet esse sollieitos . Erasmus censet totius vertendum fuisse da nabi, panam crastιnMm, quam quotidiannm, at sensus idem est. Rutenim orat pro victu postridiano , quid aliud petit, quam victum quotidianum t . Ea dimiste naia --ra n-νa, F Hiam, in 18si di istimisa --ἐ dismai nobis. His i nuit Dominus frustra nos Deum veniam Pt catorum orare , nisi di ipsi veniam eon aenuis iis qui peccaverunt in nos. Ea se nos in dueas in ten rationem. Et ne nos sinas vinei, de subjki tentationum periculis. s. Ea ait ad ilias a ut excitaret ad orandum spe non frustraneae orationis, gaia vestrism h bebis .emlium, ibis ad illum messia nocte, etiam tempore non opportuno, O stet illi a Amice, eommoda min. tres panes . .. Vsoniam amIeus meus venit de via ad me r divertit ad me impulsiis aut imbre, aut nocte , non habeo qωod ponam ante alium. 7. Ea ille de --s respondens dieat a fieri, inquam, non potest ut nec dignatus ostium recludere respondeat i doli mihi molestαι esse, iam ostia metaminstim est, in pnisi mei, serve mei, meetim μ- in cubili, non possum surgere, in dare tibi. Nemo est , qui sine incommodo possit tibi d te panes, Hina omnes cubitum ierint.
A. Et si ilia p.rse γενaverit pulsans: attamen si ille ut eat ε Dio vobis r O si non dabis dia
oriens σο qnὸI amicis r eius sit , ratione amicitiae , ρυριεν improbitaram tamen aJων, pr pter aviduM preces , ut labor improbus
irgilio dicitur , μνxea . licet. aegrE, O dabisuri quorquot hab/e panes, necessarior. . s. EL ego dico vobiι ι hoc exemplo excitati, Perii. O dabitur . a t εω rite in invenistis r pul Me , arietων et bis. Si imis pudens flagitator tamum obtinet ab honi ne, quid non a Deo obtinet supplex . & a Lsiduus precator. Io, Omnis enim gni petis, ac estis r o qui quaerit , invenis i in pia antia relataer. Hae addit Jesus, ut fidem faciat suis verbis. 13. 'ia aurem ex vob1s patrem petis stan m , nn-3uid L iam dabis s. aust
272쪽
sisti sunmt numquid ρονν'.ρ ri scorpisnem Scorpionis corpus est ovo simile , maxime si sit album, quae scorpionum prima est species apud Nicandrum , AElianum , Avicennam Ecalios . In ludaea scorpiones ab ovo mole non distare probat Bochartus prolatis testimoniis ; itaque albus scorpio, cum pedes eoiligit , similitudine ovi incautos fallere potest. 33. Et si ergo vos ei ni sitis mau , qui estis mali , nostis tamen bona daaa , id est docna dar. βιδι -stris, qnaent. navis pater ve syεν de exto . coelestis . qui miserieors Bebenignuε est , dabia spiritum bonism peten tibias F. , dona Spiritus sancti , ad qliae impetranda praecique directa est precandi sormula , quam eo in loco proponit Dominus discipulis suis , quorum numerus ia dies
Dominus in Iudaea bapti at , hoc resciscens 'annes Baptista denis illi tesimonium perbibet quod sit chrisur . . '
eta Dost haec venit Iesus, & discipuli ejus in terram Iudaeam et & illie
t Dis. 4. r. 1 demorabatur cum eis, i S bap'irabat. 23 Erat autem & Ioannes baptizans in AEnnon, juxta Salim i quia aquae niuitae erant illic, & veniebant, & bapti Eabantur. 24 Nondum enim missus fuerat Ioannes in carcerem. 23 Facta est autem quaestio ex discipulis Ioannis eum Iudaeis de Puria ficat 'one 26 Et venerunt ad Ioannem , & dixerunt ei r Rabbi , qui erat tecum L n. r. rs trans Iordanem, ' cui tu testimonium perhibuisti, ecce hic baptizat, &omnes veniunt ad euntia
27 Rest cindit Ioannes, & dixit di Non potest homo accipere quidquam, nisi fuerit ei datum de coelo. et 8 Ipsi vos mihi testimonium perhibetis, quod dixerim r Non sum ego Christus: sed quia missus sum ante illum. 29 Qui habet sponsam, sponsus est: amicus autem sponsi, qui stat , dc audit eum, gaudio gaudet propter Vocem. Onsi: Hoc ergo gaudium .
meum impletum est . . 3o ulum oportet crescere, me autem minui.' 3i Qtii desurtum venit, super omnes est. Qiii est de terra , e terra est, & de terra loquitur: Qtii de coelo Vehit, super omnes est: ' 32 Et quod vidit, N audivit, hoc testatur: & testimonium ejus nemo accipit. ti . . 3. 4. Qui accepit ejus testim nim, i signavit quia Deus verax est. 3 Oirent enim misit Deus, verba Dei loquitur: non enim ad mens; tam dat Deus spirattim. . . 33 lairr diligit Filium: & omnia dedit in manu ejus. t 3.D- I ao. 36 aut credit in Filium, habet .vitam aeternam: qui autem incred lus est Filio, non videbit vitam; sed ira Dei manet super eum.
Γ in terνam Iudaeam a sit σωοῦ Ιουδῶ--. In te ri Orium Iudaeae extra Hierosolyina nouae enim modis enarravimux, identur transacta iisse in vicinia vibis, unde iecedens venisse dicitur ειε - , in agrum Tribus Iudae. Et uic
273쪽
demorabarων eum eis O baps aiat. quod Hissosolymis non sivissent PhatIsaei. neminem a tem admissum voluit Dominus in regnum rivangelii, nisi prilis ablutum; qui& polliceretur novam vitam , novos mores. I bclim ge-xeret se pro Christo convocans quotquot sequi eum vellent, ecepit baptizare , non quidem ipse , sed utens discipulis suis ministris, ut Joa nes Evangelista infra admonet , cap. 23. Eras istem O Joarines baptivaris in remmon inara SH m , quaa mutia erana in Le , in veniabant , in bapti abantur. Ex coniectura dixi coactos 1 populo, sive metu populi
Phatisaeos, solvisse vinculis Ioannem, quibus illum constrinxerant. Conieli uta illa non inanis est i traditum enim fuisse Ioannem ante Pascha complura argumenta probant, quae&pr sens histosia suppeditat . AEunou ubi baptizahat , ubicumque fuerit , certe non fuit extraditionem Herodis Tetrarchae Galilaeae. Non eis rat in Iudaea; opponit enim Evangelista Joannem baptizantem tu Annon . Cluillo qui ba. ptizat et inIudaea. hae autem oppositio indic re videtur diversas regiones 3 sive .Ennonem fuisse extra Iudaeam; qui locus nisi fuisset diti nis Herodianae quomodo Herodes libenter, dc frequens audiisset Ioannem . quo audito multa faceret, ut scribit Mareus AEnnon quidem erat juxtri Salim. sed non minus incertum est,
ubi Salim siletit. In Geographicis de istis locis AEnnon & Salim dissetui. olim quia Herodium
castrum erat aedificatum in monte eontermino Arabiae in Peraea, quae Tetrarchiae Herodis Ar 1ipae pars erat, ea in vicinia collocavi dum esse AEnno em sentiebam ι maxime quia ibi Macha xiis locus careeris Ioannis Baptistae , ut tu credebam. verlim postea mutavi sententiam , duobus non levibus argumentis adductus. Pri-mlim constat, ut evinco in Geograsticis, Τi-hetiadem fuisse Metropolim Galilaeae, & regiam sedem , ubi Palatium Antipas aedificaverat . Hanc urbem condiderat, suae elim ideo sibi dilecta esset , eam frequentius ut verisimile est .aneulebat. Itaque si AEnnon collocandus sit in vicinia retiae sedis, prosectis non multum rem' vendus est ab urbe Tiberiade, in cujus vieinia ut dieit Iosephus, lib. I g. antiq.Cap. I.
ammam, id est eonealuia. Ita in vicinia Tibera. diserant multae aquae, quod de AEnnone dicit Evangelista. ibi autem potius quam in Ior. d ne baptitabat Ioannes . quae aquae calidae baptizaris salubriores praesertim hieme. Alterum argumentum ipsa Machaerus suppeditavit mihi, quae olim me in errorem impulerat s idcirco e- nini admovebam AEnnonem Machaerunti, quia
fidem adhibueram eodieibus Iosephi , in quibus Joannes praeeutlat missus dicitur ia bruc
tuntem; sed in Geographia ostendo eodices ita. los suspectos esses nec fieri posse ut Machaetus locus fuerit carceris Herodiani , quoniam ex ipso Josepho illa arx tune Qbdebatur Aretae Α- rabum regi, qui Herodi insensus erat ob illas idius nuptias, quas Ioannes insectatus suerat.
a . ricin m enim missus fuerat Ioannes in careerem. Nem me reclamante carcer ille He rodianus est; quem non nominat, quia subintelligi poterat, clim exhiberet Ioannem baptiatantem in Tetrarchia Herodis, &earcer ille satis notus esset, in quo vitam amisisset Ioannenas. Facra est autem et Vix eum quibusda ex discipulis Ioannis eum Iudaeia de I ur ea otione. πινι κα ἀφυκῆ. Ouaestio illa erat de praeia
stantia Purificationis , sive baptismi Iesu Nazareni e utrum ejus bapti sinus potior esset baptismo , quem Joannes conferret. 26. ει venerunt ad Ioannom , discipuli jus , dixerunt εἰ r Rabbi , qui eναι reeum trans Iordanem , quem baptizasti in trajecta Jordanis, ut bie habet Syrus interpres, nempe in Betha bara , & eui sis testimoniam perhiabaipi , Nee He batrixat , omnes veniunν ad eum. Querelae istae ostendunt discipulos J annis aegre tulisse , 'ubd plerique contenderem ejus bapti sinum in seriorem esse baptismo Iesu Nazarae i.
homo accιpere quidquam potestatis , adininistrationis , officii , nilῖ fueris ei datum de e l. . Non licet homini quidquam sibi arrogare , sed id tantum tenere, quod a Deo sibi flatum est. Omnes ad Iesum veniunt , quia hoe ei datum est a Deo. Iam de Iesu non loquitur ut de homine ignoto a quaprNter haee quae
nune Evangelista enarrat, necessario subsequuta sum eam legationem , quam Ioannes in ἰ- serat ad Iesum ex vinculis suis , quae ideirchaIlia reputanda sunt, quam Herodiana , quibus tunc temporis non erat vinctus. Ante illam legationem ipse Ioannes saltem discipuli ejus deI M incerti erant , an ipse esset cui magister testimonium perhibuerat 3 neque enim dubia tabat Ioannes , quin ille sit per quem viderat iritum descensentem , ipse esset verus Mectas. Nisi ergo ille subdubitasset, aut ejus diceipuir, an quem audiebat tot miraeula in Gain lilaea patrantem , idem esset quem baptizavorat , non quaesiisset an eo per legatos ut rhin Messias esset . Testatus erat , quod 3c nunc
facit , eum quem baptiza ferat , esset Christum. de illo iam non dubitat , Iesum clathagnoscit pro Christo. 22. Ipsi vos mihi remmoniam prehibetIs , alloquitur Ioannes discipulos suos, quὸd dia Hm, Hon sum ego chrissis, s sed quἰa missursum arile sitam a praecurlar ejus , ante faciem ejus. Declarat Ioannes se Iesu inferiorem, &ideo verusset , ut ei inserviret , quemadM
274쪽
dum amἰeus isons in die qua uxorem sponsus duxit, huic situm ministerium exhibet, de sat agit ut omnis honor ei deseratur. 29. Gisi ha-bει sponsam , θο αι es ι amiens aurem sponsi, qui stas ei ministraturus , O audit eum excepturus ejus mandata , gais dis gauder propter voeιm sponsi , Saudet gaudio sponsi ι quando vocem eIus auolt accedentis, ut nuptias celebret, di potiatur optatis. Innuimus alibi re num coelorum assimilatum esse nuptiis flesum esse sponsum, qui insimul & Deus ι super omiser est. nemἰne excepto. huic ergo inferior sum. 32. Et quod vidit , a-dιυῖν , hoe restatur . Ipse euar quae intuitus et in sinu patris. Tantum abest ut invidia moveatur Joatines , quod pleriquo Christi magisterio sese sub erent, quin quaeri tur qiidd non omnes le huic traderent erudiendos, testimonium eius neruo accipis , id est
pauci, non omnes, quod cuperem. V. 'ν verb aecepto ejus testimonia is, qui
huie fidem adhibet, simul agnoscit Deum esse uxorem sibi ecclesiam conjunxerit, ut ubique' veracem , qui promissis steterit, quae toties dain laeto eodire dicitur a & ibi dicit Joannes di- Messia dando iteraverat , signavit quia misscens, sponsam habet, sponsus est. Quasi di-l v rax est. Hoc est obsignatione sua testatur seceret, Aguntur nuptiae Ieiu Nazaraenis ipse est credere Deum esse veracem, metaphora sumia sponsus, qui sponsam duxit, nempὶ congrega-lpta a more Iudaeorum, apud quos testes testiistionem electorum a Deo. ego vero amicus sum i monium suum describebant in tabulis, & illus sponsi . Quapropter, ut fieri solet in omnibus sigillo suo muniebant . 3 . enim is a nuptiis, primae partes debent elle sponsi, ita uti Dius, verba Dei t initur , doctrinam patris tui eo adveniente gaudeant gaudio socii, bc amici l docet: arcana ejus revelat; non enim ad mensuis ejus . me ergo gaudium meum impiatnm est , i ram dar Deus spiritum , subaudiendum, Chrisqui veluti Paranymphuni aetam Iesus NaTarent. l sto filio suo. Idem est quod dixit supra Eva Ex eo autem quod ipse non ἴit sponsus, sic con-l gelista de plenitudine Christi nos omnes aceeia cludit Ioannes. I . Illum oportet erescere , me an l pisse. I s. Pater diligit , Jesum si iam suum crem minui, fama videlicet ; Christo enim om- omnia dedit in mann eius, ut solent patres nis honor deserendus ut sponso. filii . nihil eum celat4 arbitrio, di potestati ejus Ioannes longe erat a moribus eorum , quilomnia permisit. Omnia mysteria regni eoelestis dum sua quaerunt, in Ecclesiam ea tantum mente intrant, ut possideant ejus dignitates, quasi sponsam Christi suam sacere vellent. Hos intuens B. Augustinus exclamabat: Multas a Lxeros video , qui sponsam tanto pretio emptam
possidera volunt , Cr id agunt verbis fuis , istpro sponso amemur. Subinde disertis verbis declarat Ioannes quis sit Iesus 3 scilicet eum de coelo venire, & ideo super omnes esse. si . Qui desursχm venis , super omner est ι quippeam us . Vui est de terra, ex humana Pener elone , de terra est , homo est a de terra
loquitur et arcana coelestia patefacere non potest . Qui da estia υεnis Iesus , quippe homo ipsi dedit pro ipsius arbitrio dispensanda.
16. Qui erect in silium, habet vitam aeteris nam r qui autem inere Ius est filio , non vi- obit vitam ι sed ira Dei manet super eum . Denuntiat elarὲ Joannes omnes morie assciendos, quicumque non audirent illum . Iudica
Lector, an ille Ioannes, qui de Iesu i sta protulerit eoram suis discipulis, antequam alligare. tur ab Herode, potuerit hujus vineulis dii a. tus mittere eosdem discipulos ad eundem sum, qui seiscitarentur ab eo an ipse esset Christus. Iterum ergo dicam, vincula ex quibus muserat legationem ad Ieiuna praecedere Herodiana, quibus tunc temporis nondum fuerat vinctus .
cμm plures discipulos quam Ioannes iam Dominus haberet , idque invidiam
Narisaeorum moveret, Iudaea cedit. Transiens per Samariam cum muliere Samaritana colloquitur.
ergo cognovit Iesus , qui audierunt Pharisaei quod Iesus plures
discipulos ficit, & baptiZat, quam Ioannes,
Quana luam Iesus non baptitaret, sed discipuli ejus
275쪽
L18ER III. CAp. X. Colloquium Zom Saserit4η. . ia Reliquit Iudaeam , & abiit iterum in Galilaeam.
4 Oportebat autem eum transire per Samariam.
s t Uenit ergo in civitatem Samariae , quae dicitur Sichar ι juxta prae-t M. adium, ' quod dedit Iacob Ioseph filio suo. . . .. . 6 Erat autem ibi sons Iacob. Iesus ergo fatigatus ex itinere , sedebat se
supra sontem: Hora erat quasi lexta. 7 Venit mulier de Samaria haurire aquam . Dicit ei Iesus r Da mihi bibere s8 Ditapuli enim ejus abierant in civitatem ut cibos emerent. Is Dicit ergo ei mulier illa Samaritana : Quomodo tu Iudaeus cum sis hibere a me poscis , quae sum mulier Samaritana ' non enim coutuntur Iudaei Samaritanis.
io Respondit Iesus , & dixit ei r Si scires donum Dei , at quis est , qui dicit tibi : Da mitu bibere et tu forsitan petisses ab eo , t & dedi f ux i,
rr Dicit ei mulier: Domine , neque in quo haurias habes , t & puteus tuum. altus est, ynde ergo habes aquam vivam pra Numquid tu major es patre nostro Iacob , qui dedit nobis puteum ,& ipse ex eo bibit, & filii ejus, & pecora ejus pia Respondit Iesus, & dixit ei: omnis qui bibit ex aqua hae, sitiet iterum: qui autem biberit ex aqua, quam ego dabo ei, non sitiet in aeternum e 14 Sed aqua, quam ego dabo ei, fiet in eo fons aquae salientis in vitam
Is Dicit ad eum mulier: Domine, da mihi hanc aquam, ut non sitiam, neque veniam huc haurire. is Dixit ei Iesus: Vade, voca virum tuum, & veni huc. II Respondit mulier, de dixit: Non habeo visum . Dicit ei Iesus : Be- , nὶ dixisti, quia non habeo virum r- I 8 Qilinque enim viros habuisti s & nunc quem habes, non est tuus vir et hoc vere dixisti. 19 Dicit ei mulier: Domine, video quia Propheta es tu. zo Patres nostri in monte hoc adoraverunt, & vos dicitis, s quia Hiero--csolymis es h locus, ubi adorare oportet. at Dicte ei Iesus e Mulier crede mihi , quia venit hora , quando neque in monte hoc, neque in Hierosolymis adorabitis Patrem. . ai t Vos adoratis quod nescitis; nos adoramus quod scimus, quia salus Hir i
23 Sed venit hora , & nunc est j quando veri adoratores adorabunt P trem in spiritu & veritate. Nam & Pater tales quaerit, qui adorent eum. z t Spiritus est Deus: dc eos, qui adorant eum, in spiritu de verita- ι te o ciet adorare.
as Dicit ei mulier: Scio quia Messias venit, qui dicitudChristus, cum ergo venerit ille, nobis annuntiabit omnia.' .as fit ei Iesus: Ego sum, qui loquor Iecumis' a7 Et continuo m. cap. sese
276쪽
iscipulos ; quorum numerus ureret invidia Pharisaeos. Ex Matthaeo autem & Mareo discipulos non collerat, m si tradito Jwne Praecursore , clim ieceisit in Galilaeam; ita ut v non ab alio quam ab Herode traditus sit Ioannes , nulla iniri possit concordia inter Evangelitas. Insuper patefacit eo in loco Evangelista , praeeursorem odio habitum Phaldaeis; quia ise ab illis aversus in se converteret studia populorum. Sicut erao ex abillone Domini paratos intellisimus Pirarisaeos manus violentas in eum inficere , nisi invidiae eorum tessisset, in Galilaeam secedens , collrgimus ec in Ioannem in cisse m 'nus, smilique prorsus odio, & invidia in praeeursorem, ec in Dominum exarsisse. ea de ea si compulitas est Iesus ex Judaea abire I quae causa nulla suisset, si praeeursorem non alligassem, ut similem violentiam metueret . omnia verba Evangelii expende Lector i Reliquit Iudaeam Dominus , quia ibi valerent authoritate Pharisaei ι O Miu iterum in Guia Iaam s in alterius prἰnes patus regionem. quo tempore ex Ioanne Evangelista nondum praecursor in tarcerem conjectus sierat ab Herode.' Iehuet qui istam profectionem , quam Ma thaeus , Marcus. εc Liacas narrant post μι inium quadraginta dierum, clim audiit Don in Joannem traditum: qui, inquam, istam profectionem, Jn Galilaeam negant primam fuisse a baptismo ,ec tune Ioannem a sacerdotibus traditum , coguntur eam pro tertia , vel quarta diabete 3 ita ut 4sta quae Matthaeus di Marcus subiungant jejunio quadraginta dierum iacta Domino. quando tradito Ioanne in Galilaeam rugii , nondum hocce tempore de quo nunc u Ioannes Evangelista , transacta fuerint , quamquam iuxta albos, ab hisce sumptum sit. Evantelicae praelieationis exordium. Ise autem advertamus Dominum fugientem pericula , auae illi ex mandato patris non subeunda erant a
quod ei soli rem fuisse jam diximus.
. Pretebat aseram vum , ut in Galilaeam rMeruret itinese breviori, transire pre San Hams ex Josepho enim Samaria inedia est i ere Iudaeam & Galilaeam . Nomen Salmaria , Indicat regionem , evius olim Samaria eaput, s. nir ergo Dominus in eivitnem Samaria re. gionis , via dieitων Siebo et ne ε , Iudaeis vel ludibrium, pro Sieb/m, quo nomine a Sa- .ma ut aias appellabatur. Sichem , inquam , n is inabant Iudaei Sichar et hoe est , urbem ebriorum. videlicet quia inebriati erant malo scirismate4 Sis Isaias, cap. 23. . . l: appellat. λIliaremitas , .sive Samaritanos , ebris Ephraim, ad eandom vocem Sichar alludensis Judaei iuri' a praeceptum illud Dei iteronomii, e p. II. I. di perdita momina .alomm . credebant vocabula nationum quas contemnerent, ariqua transpossitione, vel mutatione ii rarum esse corrumpenda . ut sensu bitet in contemptum . Ita
Bethel, tibi sit a Samaritanorum rei Ho. Dolnomen sonat domus Dia, mutabant in Brabam
υen , id est domus iniquitatis . Sictat , live Sichem erat 1κxta eradium , quod dedit Iacta Iosepho fili. μα hute enim moriens dederat
partem unam extra stat res suos , ut dicit ut Genestos, cap. 48. s .aa.
c. Erat a Mem ibi fons Iacob, sive Initeus. ut liquet ex iis quae sequntur, quem Iama s rebat a Jacob suisse effossum. IV ωι ergo tus ex it neve, qtrippe verus homo, ut famem 5e sitim, se de lassitudinem expetiri voluit, ali nus ab omni fastu, dc pedes incedens, non utens sumento. Notat Evanael ista defatigatum Iesum,
ut advertamus necestitate adactuiri, ut notum
peteret a Samaritana. Fatigatus ergo, sed bar
vel sensus est, ut lassus erat, aut idcirco quia lassiis erat, sedebat. Horae t ι'asi sexta. Cala. iam aperit Evangelista lassitudinis eius. Jc sitis. Iam mera dies erat, clim sol altilsinnis orbe est,& maximus assus est. q. mnis murier de Ramaria haurire aquam. Diῶνἀ Jestis r Da mihi biabo, sitiebat enim I. Diseipuli enim eius abi rans in eiυἰtatem, tis cuia amerant; ideo ipse Jesus mulierem rNaverat aquam. Judaei non solebant ea quibus indigerent, comparare Pre tio a Samaritanis, quoniam , ut modo vide mus , putabant rem esse illicitam, panem & carinnem viri Samaritani comedere, verum Domnus qui dispersas oves congregaturus erat intratum 'vile, nolebat suos e stipulos teneti hi Lee odiis. cum peccatoribus mandurabat , etsi horum consortio, non miniis quam morticit Pharista putarent contrahi immunditiems Gn aes enim in regnum suum admittebat. lo. Dicis erra H Γεν illa SamMItan . t Quomodo ιM IωJ .a eum sis. bmενεὰ me posieis, cytiae sum mulier Sameritana t Noverat illa Iesum Iudaeum esse ex habitu δ: sermone Dialectus enim Ephraimitas ab aliis Israelitis distingitebat, ut ηidere est in libro Judicum. cap. 42. I . G. Mulieri autem id mirum videbat ut . quod Iudaeus ab ea potum posceret s
eom Graecam συγ--- . factitia Latina redis didit interpres. Ab eo tempore, quo schism te abscissi sunt Samaritani ab Ilraeli iis , mutuo se odio prosequebantur ι praesertim ex quo calumniis suis, quas regi I et satum suggerebant adversus Iciὸarus , ut dicitur Esdrae cap. 44 novam aedificationem Urbig , te Templi r morati sunt. Samari/a . iuqait Iosephus , lib. ii. Antiq. Iudaeos aeeusarunt, quὸd in bem mumirerit , Templum lue aria 'uam fano similius extruerent , asserentes Me non esse in rim Regis m, gena infausa , ct --da multiis molestias eis is ficieba/ A fAeri ομ-bus, O assectantes cognati P. Uartim videri , liad essem invi ormndi Ea quam mi ue δ.
277쪽
νε et ite per se , -l per alios paterant nostrat stentam lasere , nisi a s oeeasionem pratermisi ant .. Rabbi Eliezet in libro qui inscribitur, Pi-ke aυοt, sive capitulo patrum, dicit, cap. 3s. Esdram Zorobabelem , & Iosuam anathemate percu:lisse Cui haeos. se appellabant Samaritanos j congregavunt , inquit , totum eatum in Templo Des , adduxerunt treeen ras saeeta res , trecentos infantes eum buecinis , ean-ritabant Leυisa, atque anathemate devovebantcnthaeos , Omni excommunicationis specie. nequiritiam homo ex Isracti in aeternum eomedat
fractum , vel bucinam cuthaei . Itane dicuna rgui comedit earnem cuthaeι , Is infestur quasi carne porcina . cuthaeus quNue ne sieret pro- februa ; nerue haberes partem in resurrectione mortuorum Oci opus illud Pirke αυορ , qui
illud Latinὶ teddidit , volstius probat ei leantiquum .
occasione autem aquae, quam petebat, ID. minus loquitur de aqua , quam daturus erat eredentibus in eum : significans gratias, quas effusurus erat per Spiritum sanctum. A qua ty-Piis est harum gratiarum, quae veluti flumina Tepresentantur in scripturis fluentes s unde di. cit Dontinus, Joan. cap.7. p. I s. teredis in me , sicue dieit Seνθιura ι flumina de ventre e ui fluent aquae viυa . Itaque mulieri Samaratanae ic. respondit Iosus , is dixit ei: si se lνea donum D i ε seipsum intelligit, qui a Deo nobis donatus est, e γ quIs est, qui dieis tibi, da mihi bibore t tu forsitan ipsa prima petisses ab eo, ut largitetur tibi aquas gratiae suae 3 Od.disses tibi aruam vivam. Putabat mulier Samaritana Iesum loquἰ de aqua elementati; undet a. dieit εἰ harumnlier νDomine , neqne in quo haurias, arriuuae . t ais strum, stulam qua haurias, habes, puteusae ut est- ωnde ergo habes aruam vivam δUnde posses mihi suppeditare aquam perpetuo
scaturientem. ia. Humquid tu maior es patremostro Iacob, qui dedit nobis puMum , O ipsa σx re fonte bibit, O silii esus, pecoraeli pan ad inveniendas aquas eirca hunc locum sapientior patre nolito lacob aut posses puteumesidere prosundiorem hocce puteo, quem te samento una eum agro reliquit nobis λ ει quo aquas salubriores , de copionores nullus alius
puteus habet ex illo enim bibit Iacob, dctota ejus similia, & pecora. 33. R spondis Iesisa , O taxis ei r omnis qui .ibia ex aqua hae , φὼρ iterum i neque enim sitiin testinauit, nisi per aliquod tempus rqui autem biberu ex aqua, quam ego dabo εἰ enon fiet in aeternum i id est , non indigebit ulla re . Nihil deest huis , qui gratia Ua 4 dat. 14. Sed arua , quam ego dabo ei , si tνn eo fant aquae fati nila In vitam aternam rvae expleat sitim, sive desiderium aeternae seli-Mtatis , quo omnes euphvus ego beatos . Hi
verbis liquido significabat Dominus se haudquaquam agere de aqua elemento . Nee haec intelligebat Samaritana, Is. Dicis ad eum multis et Domina da mihI hane aruam , ut nemsitiam , edi non veniam huc hanrire δ Uet bailla non videmur supplicantis, sed irridentis . Quapropter ut non illa diutius diffideret proniissis suis , ignoratas quis, & quantus esset , patefecit se Dominus praeditum divina cordium
cognitione. I 6. Dicis ei Iesius t Vade voea viarm m tium , veni hue . Qita si diceret nolo te tanta mysteria docere, & te tauto prosequi dono, nisi conscio marito tuo. I . Respondis mulier , dixit a Non habeo virum . Liberam se dicit jugo mariti, ut confestim ipsa posiset Meipere beneficium . meis ei Iesus , qui viti ejus mentionein ideo secerat, ut ostenderet se non ignorare mores ejus 3 bene dixisti .
quia non habeo mirum. Ig. enim via
νοι habuisti a est nunc quem habes , non esstutia vir ι hoc vere dixissi ι quia ille non maritus, sed adulter tuus est. ita os cachinnantis obturat. Quaerunt interpretes an quinque viros legitimos antea illa habuisset ; quibus nempe alteri post alterum nupsisset, aut quibus se liberasset dirottio. Quaestio illa nec facilis, nec utilis est . primiim jus repudii non conees Iuni isse mulieribus Iudaeis scribit Iosephus ι sed mulier erat Samar; tana, ex cujus motibus, de ex minis illis Domini, O nune quam habernan est euua vir, conjici potest aut quinquies repudiatam ut suspectatris aut hactenus nuptiavlegitimas non iniisse. Tunc mulier Samarἱtana hune quῖ cum exeolloquebatur , intellexit ex illa qua pollebat
rerum occultarum cognitione. virum esse ex traordinarium. iv. Dieis ei mulier ; Domine . video quia Propheta es tu . Haee autem , si
ve ut flecteret alio sermonem de re non sibi grata ν sive quia non somnino Dei erat co temptrix, proponit quaestioneni circa Dei cultum. 2 . Patres nostri , veteres Ephraimitae νipse Iacob, de Patria retiae communes Iudae rum , dc Samaritanottim patres in monte hoo adoraverunt , id est sacrificaverunt in hoe morete Ephraim, ubi in Siso Area M Tabernaeulum diu resederunt , vel intelligebat mo tem Garizim, qt tm digito monstrare poterat νquippe vicinum urbi Sichem, ubi Olim Te psum Sanaballetes struxerat Alexandri magni temporibus. rdeb tantum montis mentionem
faeie 1 qaoniam jam a pluribus annis Hirsanus Templum illud Sanaballetis everterat. o etur disitis ν Θia hoc non licet, quia His se θmis est locus , nempe Templum , quod n minare dedignatur, tibi adreare oportet, Obla tis victimis, aliisque ritibus publicis. Praeceperat Dominns ire Deuterono cap. 1 'r . n talibi macta a esse solificia, qu, in eo locoquerti electulus esset. Elegit aute.
278쪽
postea Hierosolymam , ubi sibi aedifieati Templum voluit ι ted id ad tempus , donec scilicet novam legem conderet , qua stabilita Templum illud evertendum erat, ut jam cultus Dei nulli addiceretur loco . Ηoeest, quod reponit mulieri Dominus. ar. Dixit ei Iesiast Mialieae erede mihi , quia vemit hisa. tempus proximum est, Noando neque ιn monte hoe , neque in Hireos tymis adorabitis Patrem. I psa e vertetur Hier
selyma eum Templo. Ad tempus data erat lex , dum veniret Christus; ideo Deus post passi nem filii sui permisit ut Templum everteretur, quia tune nullius usus elat. Attamen dicit S maritanae quia vera religio hactentis stabat inter Iudaeos .. ar. Vos Samaritani adoraris q.odneseisias neque enim certa doctrina , legeque scripta ut Iudaei, sed invento ab hominibus rutu Deum eolitis. Cuthaei illi nempe populi qui ex Cuilia regione deducti erant in Samariam , cultum idolorum eonjunxerant cum Dei cultu iaAttamen credo a temtore ManassesJudaei, flegeneti Sanaballetis desiisse Samaritanos idola colere ι sed non amplexati eranu ritu, mne Judaicos .. quorum certo Deus auctor erat .. Ideis dicebat Dominus, nos Iudaei adoramna , quod bimus. Deum scimus quis sit, de quo loco, &quomodo colendus: eertam habemus cultus nω, stri regulam, . nempe Mosem , dc prophetas .
.ia fatui Ox Iudais ast . Illi legem Dei: M-huerunt, Prophetas, verum cultum, vero rutus. ideo praedictum , quia de Sion exibis lex. Inde oti tutu erat Messias. asia Sed venit hora , nunc est,. jam iam tempus est, lisando veri adoratores, adorabunt Parvens in spiris. ω Tiratri. Indicat tum Judaeos, tum Samaritanos terno tantum eui tu , Ee non animo Deum ad
rasse .. Rit ux Iudaiei. seth omnes typi erant ve-
rioris ritus, sive umbrae corporeae ritus interi ris, qui instaurandus erat a Christo, cuius gratia sui adiuti sunt, colunt Deum in spiritu de teritate, id est, non corpore tantum , sed demente. Er pater talea quaeris , qua ad Nn 1 eum . 24. Spiritus est Deus : mens est , euIus cognitioni omnia patent. eos, quI ad rans eum , in stiritu veritate opoνter a orare 3 decet enim cultus spiritalis Deum, qui spiritus est, qui corda novit. Ηute ergo interiqti eoidis affectu serviendum est idi neque enim cultus exterior illi placere potest . qui scit sibὶ repugnate cordis intima .
Sie Dominus mulierem admonet, ut de veteri illa controversia non se torqueat, eum brevi cessa tutum sit omninoe hoc privilegium , de quo certabatur. s. Dicit ei maelisνι Scio quia Mossias venis, verba quae includuntur parenthest,.sunt Evangelistae vocem Messias interpretantis qui dici r christωσὶ eum rela venerit ille ,. nobis annisntiabit omnia .. Per illum omnia sumus docendi. omnibus tum Iudaeis, tum Samaritanis notum erat adventurum Messiam, de instare dies eius: Selebant Iisdaei venturum esse christum , scilien quibus propheta loruebanstir , ait Tertullianus , Apolog., cap. al.
auα magis inser nos O illas compulsatio est ,.quam quod iam venisse non eradunt. 26. Diate
ei Iεμι : Mo sum , qui loquor tecum , ipse ego sum Me ivias . Mirum sane est Iesum sermnises asse mulieri fornicatiae haud multiim satagenti quis esset,. clim toties eluserit Phatisaeos apertam ab eoeonsessionem, quod esset Metasias, quaerentes. Nemph quia id malo animo sae lieEt id satis intelligerent ex e us operib is statuerant enim eum de medio tollere.
Samaritani pro Me a Dominum agnoscunt .. IOANNESH C -- Φ.27 2.2 7 Tr T continuovenerum discipuli ejus: & mirabantur quia cummulierae loquebaturia Nemoi tameta dixit: Quid quaeris aut quid. loqtieris.
28 Reliquit ergo hydriam suam multet ,. & abiit in civitatem. , & dicit illis hominibus. 29 Uenite,. de videt: hominem, qui dixit mihi crimiae quaecumque seci znumquid ipse est Christius
3o Exierunt ergo de civitate, Ze veniebant ad eum.
ar laterea rogisant eum discipuli, dicentes; Rabbi manduca
279쪽
L1 AER III. CAR XI. Samaaritari credunt. 23 r
31 Ille autem dicit eis: Ego cibum habeo manducare , quem vos nescitis Dicebant ergo discipuli ad invicem: Numquid aliquis attulit ei ni, ducare pDicit eis Iesus: Meus cibus est, ut faciam voluntatem ejus, qui misit
3s Nonne vos dicitis , quod adhuc qu&tuor menses sunt , & messis v, nil Ecce dico vobis: Levate oculos vetuos, & videte regiones, quia albae sunt iam ad messem. 36 Et qui metit, mercedem accipit , & congregat fractum in vitam mternam: ut, & qui seminat, simul gaudeat, & qui metit.
37 In hoc enim est verbum verum i quia alius est qui seminat , & alius est qui metit.
38 Ego misi vos metere quod vos non Iaborastis r alii laboraverunt , Fevos in labores eorum introistis. 39 Ex civitate autem illa multi crediderunt in eum Samarita nor um, propter verbum mulieris testii nonium perhibentis: Quia dixit mihi omnia quaecumque seci. M Cum venissent ergo ad illum Samaritani, rogaverunt eum ut ibi maneret . Et mansit ibi duos dies. 4I Et multo plures crediderunt in eum propter sermonem ejus. 42 Et mulieri dicebant: Quia jam non pter tuam loquelam credimus et t.
ipsi enim audivimus, & scimus, quia hic est vere Salvator mundi.
rabantΜr via eum muliere Linebatur ι di. Cunt enim Hebrati, ne colloquatis eum foemina in platea . emo tamen eorum dixit r sold quaeris ab ea λ Cibum , an potum s aue quId Ioliseris eum υλ Reverentia enim vetabat esse
curiolbs 3 5: persuasi erant de prudentia , di probitate ejus. a 3. Religisit ergo hydriam fisam mulier s. dita in eiυirauem oblita negotii euius causa venerat, quo ostenditur animus esus omnis accensus rerum divinarum studio . Es dieii illii hominibus hujus eἰυisatis e as. Venite , via dete hominem quι dixit mihi amnia quaecumquefeei. Ex his verbis eognoscimus vere quiuque viros habuisse . bc tunc temporis coniunctam suisse viro adultero, ut dixerat Dominus. Num
vana fides eum esse Christum. 3o. Exirerant e go de civitata, veniebant ad eωm 3 etenim pariter a Samaritanis expectabatur, di desiderabatur Chlistus. l. Interea rogabant eum discipuli , dicenses t Rabbi mantaea r ex cibis comparavimus pretio, di adduximus de civitate. 32. Ille -- em dicit eis a Q. eibism habeo mandiscare , t em vos nescisis. Mos est Hebraeorum cibum
ad appellate, quo desiderium animi expletur. sensus itaque vel botum Domini est i esurio , sed edere non cupio , desidero enim non cibolreficere vires , sed paseere doctrina Samatit.
nos, quorum converso instat. 3 s. Diedant ergo dihipuli ejus , ad inviiscem non eapientes verba illius: ωm3uid aliquἰι nobis insciis, attulit εἰ manducare λ Tune liquido loquens , s . Dieit eas lesus p Menaeibis3 est , ωι faeiam voluntatem eius, qui misit me. nemph meum desiderium est , ns perse
Videbat Dominus paratos Saularitanos ad eum audiendum ι quod significat discipuli,
sitis. I s. Ionne υσι dieitis , quod adhue quain tuo menses sunt, o musis vanil Obseivatum est in Chronologicis vulgatam versionem eo in loco non exprimere sontem, qui habet Isti tetvam sat . nam Q. Hati ν , non idem eliquod quatuor mense, , sed lignifieat spatium quadrimest te . Proverbialis est sermo ut diximus i quasi dixerit Christus, inter vos tritus est sermo, adhue quadrimestre est spatium, per quod messis colligi potest , Messis venit, non piaeteriit 3 ita nunc celeritate Sc labore non pus est. Messis hordeacea ine hoabatur in mense Nisan, triticea tertio qui subsequebatur mense, post diem Pentecostes, quae ergo non perta ciebatur nisi mense quarto. Veriam dieit Do minus: hute proverbiali sermoni non est locus ι agitur enim de altera segete , nempe animal rum , quae moram non patitur. Harum messis sic instat , ut statim suscipienda sit. Eeee dias lucis I Levate ocul σι υ ros , non tantum in
280쪽
it; t*eeas & alias, sed in vicos, &urbes, O videte rectio aes , quia alba sunt jam admem m. Iairi homines parati sunt doctrinae meae accipiendae; eryo nunc imbuendi doctrina, ut demeti solent segetes, cum albescunt. IG. Ex ΤΜε , mercedem accipit : vobis operariis non dei egabitur merces s em eon νε-gat fructum in vitam aeternam. Ex laboribus vestris colligetis fructus , non quoscumque , sed perpetuos e vobis donabitur aeterna felicitas . Ut , O qui siminar , simul gaudeat , Osui metit . Ut non sollim illi, qui olim semiunarunt, sed & vos, qui non seminastis, meti. tis autem, gaudeatis. 37. D hoe enim est verbum verum . Tune vetus proverbium locum habet . In hoe dicto invenitur semio verus; veris limum est , quodnoe dicto dieitur . Qisia alius ast qui semia
nas , aliut est , qui meris. 38. Ego enim misi vos metire quod vos non laborastis r alii laboraverunt , vos in labores eorum intro
sis. Ab antiquis prophetis subactus erat Dela
si afier: scriptis suis excitaverunt desiderium Christi, & huic excipiendo paraverant homines; ut Apostolis restaret demetenda messis, eurus acta erant seminaministerio prophetarum. 3s. Ex civitate autem ilia multi crediderunt in enm Samaritanorum , propter verbum mu tiens testimoniam perhibentis e quia dixis mihi omnia quaeumque feci s unde apparebat eum divina scientia pollere . 42. Ciam venis
eum , Mi ibἰ maneret in civitate eorum nec abiret cit'. Et mansit ib/ duos dies , qui bustum illis eoi locutus est. 4r. Et multo pla. νει qui audierunt , crediderunt in eum Pro. pter sermonem eius. 42. Et mulieri dicebane rQuia jam non propter tuam loquelam erediamvis : ipsi enim an diυimus , O scimus quia bis est vere falυMor mundi . Hi ne liquet de Messia ereditum , quod iuturus esset mundi
tam Dominus in Galilaeam Penisset, ibi in urbe Cana filium reguli sanat. I O A N N E S, Capcl. φοῖ-sq. 3 Dost duos autem dies exiit indo : & abiit in Galilaeam . - 1 Ipse enim Iesus testimonium perhibuit, quia Propheta in sita patria honorem non habet.
43 Cum eroo venisset in Galilaeam, exceperunt eum Galilaei, cum omnia vidissent quae fecerat Hierosolymis in die festo : & ipsi enim venerunt ad diem festum. . io .st Venit ergo iterum in Cana Galilaeae, ubi fecit aquam vinum. Et terat quidam regulus, cujus filius infirmabatur Caphamaum. 7 Hic cum audisset quia Iesus adveniret a Iudaea in Galilaeam, abiit ad eum, & rogabat eum ut descenderet, & sanaret filium ejus: incipiebat enim
mori. γ48 Dixit ergo Iesus ad eum: Nisi signa & prodigia videritis, non creditis. 49 Dicit ad eum regulus: Domine, dcscende priusquam moriatur filius meus. so Dixit ei Iesus: Vade, filius tuus vivit. Credidit homo sermoni, quem dixit ei Iesus, & ibat . .
3I Iam autem eo descendente , servi occurrerunt et , & nuntiaverunt , dicentes, quia filius Mus viveret. 2 Interrogabat ergo horam ab eis, in qua melius habuerit . Et dixe- .runt ei: Quia heri hora septima reliquit eum febris. 3ῖ Cognovit ergo pater, quia illa hora erat, in qua dixit ei Iesus: F, litis tuns vivit: & credidit ipse, & domus ejus tota.
sq Hoc iterum secundum signum secit Iesus , ciun venisset a Iudaea in