장음표시 사용
301쪽
siceret exiguum numerum eoruin qui crederent Evangelio, quoniam sese erat, ut cresceret , di totum mundam impleret . Itaque proponit
hane parabolam . iacens , a 3 ' Simile est νε-gnum eaetirnm gran sin pia , q-od accipiam homo seminaviν in agro suo . Huic parvo nu.
mero credentium quo nunc constat regnum coe-ιOIum , ecclesia mea , contin et, quod grano
sinapis , a sa. God mimmum qisidam est .mεnibus feminibust , Me. quae μην in Mura . Sie habebatur a Iudaeisinianum enim sinanis pro 'Te minima provectialiter dicitur apud Rad nos. Nine ubi de ei bis vetitis agunt Talmudi iat euntiquJcumque eomedis seorsim animal ulum ali quod immundum totum , is vapulat, licet minus suerit quam tranum si napis. Prosert alia xestimonia ex Rabinis Bux rursus in magno Lexico, in voce ,' 'ri charedas , id est sinapi . Praeterea granum sinapis minimum appellari po-rest , proportione 3 nullum enim tam parvum tantam rem Producit. rs ' 32. Et eiam semina. m Disit, ascendis, erescit, sit majωromnibus aliis inruns r di fit amor , ut ait Masethaeus a Marcus veris , O facit ramor Ma nos, ara Me possina sub timbra ejus aves eali quae in aere volitant, Iathare, etiam O habisona in ramis uias, hoe est sedeant, & requiescant an ramis e)us. Ad ilhid illustrandum faeit quod Euxtot fius Ioeo allegato promit ex Talm e . Fuit olim in fictea cautus sinapis, qui tres ha- 'buit Tamos. Avulsus suis unus ex illis, &etege-hant ex eo tugurium,vel umbraculum figulorum
sub quo nempe aestate laborabam inventique iant in eo tres cabi seminis sinapis.
nae Evangelicae vim & inerementum. Simiae est 6 nm ealorum Mν. L fermento, quod Meerium, mulier absondit in farinae Mi. fatis tribus. lictibanassa ejus modiea sit, attamen potest etiam sa-lss tribus satinae vim suam communitate, modhasis permisceatur. Donae fermentatum in totum: ad est donee tota farina aeripiat vim a paveo setis metato ι neque enim hula omni vis fermenti statim comitrii nicatur. Aliquod temporis intervallum reqtii rhur. similito doctrina Emngeliea 'us nunc paucos sectatores habet, omni mum clo postea communicabitur. x s . Ree omnia tocurare est 'sul 3n e
feνιι reenr , quas existimo nere artas , non ex eadem eansa , quae porair, sed με imbecilli itia nostra adminicula sint , disserentem O atiis dientem in rem praesentem aed.-ane. MaximEhoe verum est de Palaestinis, Syris, Arabibus, caeterisque populis, quos orientalium seri r lus, a quibus sapientia omnis descendit. Ine dice fora Talmudis dieitar, cap. s. quod mo tuo R. Mest defecerint . qui homines erudiis ne parabolis. as 34. Sina parabata amem non loquebaia tnν eis. Tune temporis, in hac Measione usus est multis parabolis 3 tum quia allustiant se monem, quatenus veritatem sensibus inconspicuam rerum eorporearum similitudine , quasi torpoream faciunt o tum quia ipsa dissiculta inuae inest parabolis, fis animus attentior, ut irimus opta, Ac ideo sententiae, quam ocea tant, sive adombrant, percipiendae maris id nens r sed eo ipsi di ultate , qui dism sunt suo permistantur orori, iusto supplicio exem
to 3 3. Mτ.in impleretur quΦd dictum ero per ρνι-εtam authorem psalmi II. Leentem: Ap riam in pavabolis os meum. Accommodatio est verborum psalmistae ad res multis excessenuores, quam quas ille proferebat i quae tamen, ut Caeterae omnes prophetiae, latentes rerum Messi figuras continebant. Qua reus , earue, hae potitia
eventum, quam finem denotat ι quasi dii, desie praestantissima catione impletum sui , quoadixerat psalmista, aperiam in paratolis os meum, arx rabo abseondita a eo tristi e mundi. Eribotri ' ri Gidoth , aenigmata , id est arcana quaed eandisione mMndi, a jactis mundi sundamen- non revelata sunt. Exponebat enim Christus mystefia regni cinioru- , cuiae ab initio variisae mafibus significabantur , sed occultE . Me. Seissum antem d.seipulis fias in re aν .mniae plano sermone , nin nutato explicabat, qM4 dixerat coram popum in parabolla. Empimiis Z vnia ma
a i ' sis. Tisne rimu la turbis, venis In δε--Α littore masis reverias est inutiam . di intravit in domum suam . Et aecesserunt ad eum tape uti otii, Geonis et edissis artabis, expene nobis parabolam 2 amio m rari a quid haeparabola volueris significatum p Tune tem p etis eum Dominus diiuisisset turbas, videtur e positisse Be parabolam seminantis 3 elim enim has omnes parabolas juxta mare proposuit, vix p terat seorsime uni discit illiseoli ui.
as' st. -- auom est .mn s. Ipse piorum hominum coetus , quem collest . Bannm vero
semen . hi μαι Alii regni, qui digni sunt regno
302쪽
meo, quos inserui Ecclesae meae. Z ania an ram silia βιαι ne ει-m , Alii - πι-- , diaboli. a. 39. Inimietis orem qui femina 'ir ea , est diabolvia qui malos in Ecclesiam inducit , si
ossit bonos societate eorum corria mpere. me
fia varo eis iamniatio seculi est , teni pus judiacit universalis , missores auιem ogeti sunt , qui ministri Dei sunt.
as o. Sicut ergo eineuntur igni comburun ιων, postquam separata sunt a trDtico , nulli etenim alteri usui destinantur.Su rei Lan eo mmmationa.Crum tempus advenetit iudicii.
ad 4 i. Mistre Abus hominis, qui constitutus est judex. angetis suas ministros suos, quippe Deus qui angelos ministros habeat s alioquin
uom inus angelos esse suos non diceret. Ea eolim gent de regna eius omnia standata , autores scam datorum, qui talia doctrina, aut impura vita aliis adendi, aut peccandi praebuerint occasionem. a coa q.ἰ faciunt iniqnitatem tum eos a quibus ad faciendum malum alii adducuntur, tum qui ipsi faciunt. a a. Et mistens eos in eam tiam ignis. Sicut Σῖzaniis accenditur caminus ,
Arnax, ita illi in gehennam ignis conjicientur. Isi .ris furus, Osrido ν dentium, ubi sunt nae intolerabiles, & ineluctabiles. 23 I. Tune iustifulgebuna sicut sol in regno patris eorum.
id est tune eum Ecelesia ab omni malorum hominum eontagio e in purgata , fulgebunt in gloria, in coelo, ubi eum Deo patre regnaturi sunt. sui batie serea audiendi , audiati quasi dicat , haec diligenter apud vos expendite , Trisaurus abscondis. ω- as Mnsimila est Hanum earliram thesam. - αιθσndito in agro. quo studium apostolorum accenderet Dominus erga Evangelium suum , Pretium ejus esse summum admonet, & idebpraeponendum caeteris thesaurum qui in υenis homo, abseο-r, rursus ingesta tra
vdndit uniυresa quae habee, emis agrum i tam , us solus thesaurum possideat. Margarita pretiosa . 3o s. Βεν-m simile est regnum riturum Maeini n. tiatori, quaereari bonas margarita Idem aecidere debet in regno coelorum inve inendo , acquirendoque, ac si quis mercator quaerens margaritas al iquam invenerit lagni pretii.
si ' 6. Inventa autem una pretiosa margari
ta , abiit , o vendidit mnia quae habnit , emia eam, pluris illam unam faciens: paratus quidquid obstat relinquere. quod facere decet ad requirendum regnum Dei.
Ecclesiae, sagenae missae in mare ex omni genera Piscium congreganti ; everriculo, q Na retis est genus, omne genus piscium . nempe quidquid obviii inest, tecum trahens. 33 S. Qua πω eum impleta esset , educantes , O secus litιωsseiantes, ut solet fieri a piscatoribus, ingerunx bonos in vasa, ut servarent ; malos antem s- ων miseνunt , abjecerunt. Qito tendat haec Gmilitudo, ipIe Dominus patefacit. s. s. S cerit in consummationa saeuii : Exibunt an eli,
prodibunt a me judice emissi , betarabunx
num ignis: in gehennam ignis e ibi erit fletur , edi siridoν dentium. omnimodo Christus incul
eat horrorem poenarum aeternarum.
36 s t. Intellexistis hae omnia λ Dieunt iar Etiam . An assecuti estis , inquit Christus apostolox alloquens , sensum parabolarum, quas audistis λ Eιiam , respondent ; nam dc poliremas, lieEt illas non exposuisset, ex aliarum parabolarum expositione intelligere poterant . 3 sa. ovit illis Dominus a Ideo omnis sciaba, omnis doctor, omnis sapiens. in sacris enim paginis vox t Ila ide m sonat quod literatus, doctor,
sapiens, doctiss-ν noeriorum, qui doctrinam
leoni coelorum didicit, Mad illam docendam idoneus est, sinuos es, sive potius similis effedebet homini patrifamilias , qui profert, proinmit convivis suis de thesaaro μο ε penu , fiave promptuasio, ubi annonam provide reposuerar, neυa vetera, novas di veteres fiuis ges 3 omnem ciborum varietatem, pro perso inrum Ec temporum qualitates quaecumque n vit eis grata. Sic plures parabolas proposuerat
303쪽
L1grκ III. CAP. XIX. yefusspretus in Nazareth.
Dominus fabbato docet in synagoga urbis Naxaretb. contemnitur a popularibus, qui vita eius insidiantur .
Cum eonsummasset Iesus parabolas istas , irruisiit inde.
Cis consummasset Iesus parabolas iras, transiit inde. 'a L 1 Et venit Nazareth MAL MEt venimuin Pa. in patriam suam, L ubi erat nutritus; Mα α sequebantur eum
distipuli sui. 3 L ' Et intravit secundum consuetudinem suam die sata
pit in synagoga docere: I. t α
MARC. cap. 6. f. 1 .a Ategremiis inde , abiit an patriam suam, di sequebant areum discipuli sui. x Et sitiuataecepit in ynagoga
ubi erar nuuitus, 3e intravit seeundum con uetudinem suam die sabbati in syna. Sugaui, de surmit legere.
L , V C , Α S. 4' ret Et traditus est illi Liber Isaiae prophetae. Et ut revolvit librum, inverat locum ubi scriptum erat es ' 18 t Spiritus Domini super me: propter quod unxit me, evangelirare
Pauperibus misit me, sanare contritos corde. 6 ν ερ t Praedicare captivis remissionem, & caecis visum, dimittere com 'ID. 4r m Iracios, In re uionem praedicare annum Domini acceptum. & diem retri
io Et cum plicuisset librum, reddidit ministro, & sedit. Et omnium
an synagoga oculi erant intendentes in eum.
' V ar Coepit autem dicere ad illos: Quia hodie impleta est haec scriptu
s I. Et omnes testimonium illi dabant ' & mirabantur in verbis gratiae, quae procedebant de ore ipsius, Me. & in doctrina
Io Dicentes: Unde hiae haec omnia λ Et quae est sapientia, quae data est illi: & virtutes tu
res, quae per manus eJus ei ciuntur
II Nonne hie est faber in. Nonne hie est labri filius p LNonne hie est filius Ioseph
ita ut nitrarentur , & multi audiea: esa uabamuria doctri nas.& dicerent. r Unde hiae sapientia haec sae virtutes dicentes: Unde hule hae omnia λ di quae est sapiemia, quaeda ta est illi ; & virtutes tales quae per nanus eius emciuntur λε Noune luc est la. Is Nonne hic est ber, ri filius i u C A S.
ax Et omnes testis Τ Ua. s.. 4 mouium illi dabant: -n. 6.ax.& mirabantur in ver- Φbis gratia, quae pro cedebant de ore in. si a
304쪽
116 COMMENTAR IUS IN HARMONIAM.
HARMONIA. MATTHAEUS. MARCU s. Ia Mi. Nonne mater ejus di
i3 Et sorores ejus nonne omnes apud nos sunt Unde ergo huic omnia ista λ MM. Et scandalizabantur in Areo illo. .r L Et ait illis Utioue dicetis mihi hane similitu cinem: Medice , cura te ipsum quamia audivimus facta in Capha naum, fac & hic in patria tua. Ait autem l Amen die vobis, quia nemo propheta acceptus est in patria uia, MALnon est propheta sne honore,
nisi in patria sua , & in domo sua, Me. & in cognatione sua.
Nonne mater eius di citur Maria; &- - illux Mariae, statis tres eius, bus se Iacobr, &
α Iudae, ae simonii ,36 Et sororra eius, nonne re sorores eius nonne omnes apud hie nobiseum sunt nos sunt Unde mohitic o mi in ista 3 Et set Et scandaΠαγ in illo. hantur in eo. Iesus autem Gla eiae 4 se aicebat illis e rNon est pro eram ni ta non est prophe. ne honore nisi in pa- ra sine honore, ni fi inerti sita. 4c in domo patria sua,& in domo , dc in cognati.ue
Utique diemis traedice , rura te linium: quanta audivi. mus iacta in Caphar naum, fac & hic ia
a 4 Ait autem : Am. dico vobis. qiua ne- propheta a semia est hi paulas .
I6 rs In veritate dico vobis: Multae viduae erant in diebus f Eliae in IsraeI. quando clausum est coelum annis tribus & mensibus sex cum facta esset fames
magna in omni terra. . ' . . .
1 ' 26 Et ad nullam illarum missus est EIias, nisi in Sarepta Sidoniae, ad
i8 a Et multi leprosi erant in Israel sub Eliseo propheta e & nemo e
sum mundatus est, ' nisi Naaman Syrus. . . 19 28 Et repleti sunt omnes in synagoga iri, haec audientes. ao as Et surrexerunt, de ejecerunt illum extra c1vitatem: & duxerunt iulum usque ad supercilium montis super quem civitas illutum erat aedificata, ut praecipitarent eum. 2I ' ;o Ipse autem transiens, Per medium illorum ibat HARMONIA. M A T Tu E U s. ' 'M A Rcu s. 21 m. Et non poterat ibi virtutem ullam facere, nisi paucos infirmos i
positis manibus curavit. a 3 Et mirabatur propter incrin propter incredulitatem uis dulitatem Ati. eorum, Scircuibat ca- i istella in circuitu docens.
tutom ullam sacere nisi paucos infirmos impositis manibus cura it. is Et mirabatur propree incredulitate. eorum , Meireuibat mella in circulis
EA ο ν δ quae sex superiori biis capitibus complexi sumus, tum dicta , tum facta sunt a Domino unitas, aut alterius diei si alio. Ex Iudaea 6c Galilaea videramus sogientcm ultra mare a via eum aliquantisper delitu; sset, reaversus Capharnatim occasione daemonii quod expulit, Pharisaeos qui id daemoniorum virtutitii erant, actiterinsectatus est ι quoium iram
305쪽
ictim s bi declinandam esse sciret . postquam hoc, aut altero die varias de diversas parabolas proposuit . inimicorum conspectui se submovit Sic magna sua sapientia , donee dies passionis adventat et, hic & illic de improvisis apharebat praedicans , di edens miracula s postea quasi evanescebat ex oculi M a ' s s. vir. Et factum est evim consummasset Jesus parabolas istas snempe postquam illas proponiisset , de exposuisset , transiis indo , ut declinaret insidias
Pharisaeorum, vel quia instabat festus dies, a.
quem celebrandum debebat astendere Hieros lymam. a ' i 6 L Et venit Naxareth , Mu n patriam Dam L tibi erat nutritus . Huc diveriit prosectus in Judaeam ut interesset festo
Tabernaculorum , Me. O sequebanstir eum
diseipuli fui testes operum ejus, di dictorum .
3 ' L Et intravit secundum eonsuetudἰnem
suam dia fabbati in onagogam. liae enim die adibat cum Judaeis synagogam, O crepit in o docere. Nam qui aliqua doctrina poli
re videba' tur , cuiuscumque tribus essent &conditionis, rogabantur descripturis quae tune legerentur, disserere. Iam audierant Narareth ni de miraculis, quae secerat in Capharnaum ;non mirum ergo, si cuperent etiam aliquid ab eo audire. L Lι μννεxit legere. Probat I. Pth otius prolatis testimonis ex libris Iudae rum legem de prophetas legi non solete nisi asantibus. quem morem Christus secutus, sum lvexu legere, de sed ns docuit. Ille qui legebat in propiaetis vocabatur Mapbtir , atque ad munus illud designabat ut ab Archisynagogo . Alius legebat , alius interpretabatur , neque enim sine interprete legebantur Lex Moysis Ac Proelietae . lectoris Se interpretis vicem egit Christus . oc ut viro primario prima lectio Ie-pis delata est, Iuxta morem, qui apertus est in illi verbis Maimonidis Tractatu chelim , n. a.
cap. . res uisur Oporter omnes Israelitae pliarimum habeans honorem , loquitur de sacerdotibus , ef ennctis in rebωι primas deferant . Hi erimi lectimem leti, incipient , primi gratiarum actionem habebians , ροννο primi Forti
4 ' i 7. M aratius est illi liber Isaia prothetae. saia ab eo qui minister erat synagoga: , dictus chagari , euius erat proseire libros sacros le*endos; qui procul omni dubio protulit illi Jibros, qui tune temporis legebantur in synagogis. Notum est quinque libros Mosis sic distributos a ludaeis, ut in diebus sabbati sp
tio unius anni integri legerentur. Ex aliis vero codicibus scriptutatii in modoliuitis, modo al terius prophetae , libtotum historicorum , 6ci agiographorum sectio aliqua adivngebariirlectioni Jibiorum Moysis, eum qi tibiis videbatur habere assinitatem . Ei ua νιυοIυit librum , Nam Hebraeorum , ut S: Latinorum, libri erant
volus ina s id est non erant distinctis soliis
eompacti, ut nune sunt libri nostri , sed uno teret e baculo eitcumvoluti , de complica εἰ in cylindii sermam , quod vok Hebraea metitu , significat . Uolumina quorum usus erat in synagogis illigabantur duobus teretibus
baculis; qui capulos habebant quos manu te nensqtirlegebat, poterat convolvare , vel evolvere librum , pro ut opus erat . Ree satis
clarὸ appositum schema otandit.
I Vulgo sentiunt ἰntereretes easu traditum D mino librum Isaiae, sive potitis divina pro tudentia procu rante , ut ille traderetur, ubi claris si me de Christo prophetatum erat. Uerlim magis eluxit divina providentia, si hoe sabbato leis geretur pars illa Isaiae in qua ινι-u laeum, ν seriptum erat i spiritis 3 Domini super me. Sic incipit caput sexagesimum primum Isaiae , quod legebatur sabbato primo, aut secundo mensis Tisei. ut videre est in lintonariis Iudaeortim , id est i in distraruitione illa , qua partitiones lopis , di prophetarum singulis hebdomadis legunt in suis synagogis . Hanc distributionem subiicit Ligth oti ex quo eam deduxi in Kalendarium Hebraicum , quod ordinavi in libris de Templo, de in apparatu biblicos antiquam autem
esse convenit inter ludaeos, traditam a primis
doctoribus. ita nullus dubitandi locus quin usu
tata suerit tempore quo Dominus in terris verissabatur. Hoc amem anno vitae ejus, circa quem
iraetemus aerae christianae trigesimo primo, duo illa sabbata in quibus Isaias praelegebatur , in indebant, primum in octavam diem Septembris , alterum in decimani mitiuam. Longruit illud
306쪽
tempus parabolis sementis, q. .as modo proposuerat Dominus, ab ipsis iebus praesentibus , ut sapientiam ea a decebat. Etenim in mense
Tisti semen terrae mandabatur, ut videre est in illis verbis paraphrasaeos Chaldaicae in Ecclesiatim, cap. I l. v. a. Da portionem bonam se- mma Ἀνε rno in Tifri , O n. e Araris ἀμ--da etia m in ciale.. singula verba prophetae expendamus , quae Iesus de se dicta elle infra fgnificat. cum evolis .isset librum sibi traditum in ea parte quae tune legebatur, invenit s ' is. Hiνitus Domini supres . videtur Isaias haee de se dicere a sed seu tliberatio 'ex eaptivitate Babylonica imago dipignus suit liberationis animarum, quam saeturus erat Messias ι ita di quae Isaias de se dixerat, directa sunt a Deo ut Christo excellentius convenirent . Etiam Κim hi ad Messia in haeeaet at. Alio modo super Christum ,quam super Issam erat jiritus Dei . qui eorporali specie
descenderat Haper eum, clam baptizatus est.
P υν quoa unxit me, id est quia, vel ebquod destinavit me , consecravἱt me ad evangelizandum. Genus loquendi inde sumptum , quod di reges, oc sacerdotes unctione inaugurati solerent . Evangeliure pauperibus misit me, afflictis, mansuetis dare bonum nuntium melioris fottis. Sanino contritos earde r ad sanandum hactos animo, desperabundos ob gr
via peccatorum sitorum vulnera , dc Onere peccatorum gravatos.
6 is. Praedicara captivis remi sonem , ut significem captivis se recuperaturo proxime Iiberationem , sed sublimiorem , quam quae expectabatur a Judaeis carnalibus qui sper hant fore ut sub Messia excuterent iugum R manorum , dc alterius cujuscumque principaeus sub Gentibus. o eacis visum , nempἡ aperiendos carceres qui tenebrae vocantur incripturis; & in quibus incareerati, cum nulla luce fruantur , quasi emi sunt. dimittere fractos in remissionem. Hoc videt ut a Christo, vel ab Evangelista additum Isaiae, ut explicarentur superiora a sententia enim eadem est, ut dimitiantiis liberi qui versantur in summis angustiis captivi. Praevieine, annum Dominἰ aeeeptum, annum beneplaciti. Similitudo sumpta ab anno Iubilaeo, qui per praeeonem buccinae sono in. ei solebat. Annus autem iubilaei erat annus acceptus I Hebraei enim, qui servi iacti erant , dimittebantur liberi, di recuperabant possessi nes, unde ejecti fuerant: quod pus erat an .
ni illius grat issimi , quo sub Messia sese largi sesime effunderet divina bonitas. ει dios verritatunis, ultionis, quam Christus repeteret non ab hominibus quos pro h
stibus habebant Iudaei , sed a daemoniorum principe quem expulit. Haee particula , dies re- a1ἐ-ι ιι, legitur in Hebraeo sonte Isaiae ι in
quilis autem Graecis codicibus novi Testamen cti, neque in Syro est. ao. Etiam plietiust inraem, reddidis m n ra. a quo acceperat. Totam lectionem hujusce sabbati non inseruit suo Evangelio Lucas, sed illam solam peri copem, quam de se Iesus interpretatus est. Clim autem iunctus esset lectoris ossicio, jam interpretem egit, sedit, ut solebant doctores, m omnium in synagoga
ornu erant intendentes In eum. intenti ora tenebant . I ai. catis autem diam a d ilias , vicem jam interpretis agens r Visia hodie imis pista est hae fer rura in auribus vestria. Floe quod modo lepi , impleri hodie cernitis , me
audientes. Messiam aperte se declarabat. 9 aa. Et omne testimonitim iuidalant, nemisi δ sapientiae, de doctrinae ejus: communi eonisensu dicta ab eo approbabant. Et mirabantiar In verbis gratiae , quae procedebant de in Ip-Da . Mirabantur quantum pratiae inesset serismonibus ejus. Me.o in doctrina eius , de ob d ctrinam eius a toniti erant Io diameest unda hute hae omniat de tanta doctrina, de gratia ,
dc emeacta, est illa sapientia , qua data est illi, viri tites ales, tot tantaque mi racula , quae per manus elisa efficiantur.
seph p Qui nobis omnibus notus vixit sabet scuius ipse filius artem exercuit . Alii serrariuam. alii lignariam fuisse hanc artem di eunt in ullo subnixi argumento. Filius Maris p N vimus de matrem ejus. tota ejus familia nobis haud ignota est, nimirum nobis Naetarethanis
ea aetate viventibus. II. M3. Nonne matre
erus dieitur Maria, O fratres ejara, Iacobus, de Ioseph , de Simon, dc Iudas s id est , pro
consanguineis hos, de tales habet. I 3 ' 36. Ee sorores alist, cognatae, propinquae, nonne omisisos apia nar sunt nodiscum habitant omnes obstiirae conditionis. Unde rego huis omnia iliala , homini obseuro dc genere , dc eonditione pneque enim antehae Nazareth abfuit , neque domi a suis potuit ista discere, elim nullus e tum litteris supra plebem imbutus sit. 17. M M. Et siandaliivbantur Me. in ilia . Humilitas generis, & conditionis ejus scandallini, id est offendiculum illis erat. quominus admiratio in reverentiam transiret , obstabat natalium sors illis cognita ; nolebant itaque agnoscere doctrinam ejus esse divinam . 3 4 23. L Et He alia i inἰque Araris mihi hane similistidinem . id est proverbium diis citis, inquam, illud proverbium vulgi ore triis tumi Mediae eis ra rei ume id est , tua tuos. que , sive tuam .familiam , ae patriam , quae tibi cara sit . Quanta aud vi a facta in captare aum , fac h e in patria itia . Ex hoc lom patet neutiquam servatum a Luca Ordinem temporum. Hanc enim historiam, , cui
307쪽
. ii Ineumbimus, resert ad primam post baptis-ipraepositi mulieribiis Israeluteis a ut non miramgnum in Galilaeam prosectionem , quo tempo-3rentur Nazarethani, si Capharnaum, di aliasve nondum Capharnaum descenderata quapte, civitates patriae sitae praesertet. rg a . Ea -ωltipter incolae urbis Nazareth tunc non poterantIuprasi reant in Israel bub propheta ἐobiurgare Dominum, quod in patria miracula tempore prophetae Et itae r nemorernm mnam. non faceret, qvie audierat patrasse in Caphar-Idalisa est a pollutione Ieprier ns P vim n 0-naum ; nondum enim se receperat in hane ur-irna vir alienigena, non Israelita. m. Nulli ergo mirum videatur si Beatum L io as. ει repleti sens omas , quἱ erant cam veIuti aridamus; aliter enim quae dive lin onageta ira, hae se Mn. quibus signific sis locia ab eo spatia sunt, collisi non poterant,lbat Iesus nullum a se num edendum in patriadi reddi sitis temporibus ae locis , quorum abissia, nee eonserendum beneflatum. Eo am millo non habitam esse rationem res ipsa quam stirrexis ne r surgentes h subsellis magnae , tractamus, ostendit. itide egressi sunt , eieceriunt , expulerunt1I ' a t -ι- ν . em iam vobis , eum extra eiυitatem tanquam hostem . Es -- quod di vulgari proverbio dicitur. qnia nemorxerxnt iliam usiqua ad semetriam m-tis ε hera Mevina est in patria suas gratus estisnper iiDem civitas uiartim erat aedamata , πιλ iis popularibus , imb sae lis ab illis conte-lpraespitarene aism r non judisi h thoee, sed m mnitur. sic proverbio quod Nazarethani obj- tu eoncitatae plebis, quae is despectam erede
Wiebant, proverbium aliud opponit. MIL 2 nibat, & spe eadebat , eram conceperat nobilit My prophera με honoro , nsi in parria Da , ri posse Iesia cunabulis. est in domo sua, Me.edi in eognatisne sua. nempe a a Io. Ipsa autem nihiI laesiis a turba unis a civis suis, E suis dometticis , proximis ,Idique obstante, quasi mentem, sive oculosiu
gnatis parvi fit. lis eripuisset , rransiens , per mediam illinis 16 as L. In verisato Leo vobis, vera i libae. Paucioribus, Sc elerantioribus verbis sioquor. Multa vidua, egenae scilicet& fameli-ignificari non eoterat, Jesum per medios hostescae erans in diebus Elia , qisando etiissum est potuisse abire illaeiam. mis reibus , in mensitas sex , non at s Me. Et adiis poterae nI virturrim Mia pluiti. Clausae dicuntur cataractae coeli , clim'iam facere : impetrare a se non poterat u vir liue ς desiit a cprae apertae dicuntur ,eum pluit.itutem a Iicinam faceret. ref iebar animus ejus,n historia regum, lib. s. mp. in & ig. triumlsive res ipsa ncm serebat. in paucos, id est i amum annorum, 'uibus clausum est caelum , men paveos infirmos imp ιia --ibus sanavis. Menti' fit, addidit sex i-nses ex traditione &INon βῶν A; -νιμιυ miatas , ut habet Mat. opinione recepta . . cum facta sar fames thaeus; id est non plura edidit miracula , quiam gna in o κῆ revra , cpita toto illo tempore:non deectat ob ariectus raruales civ um. 23 Scoelum fuerat, quas aeneum, hoc est, 'esiit si me. ει πυνabatur se non esse. propensum adesset, nullum dederat imbrem. ιγ aa. Facienda in patria sua .mumala, MM. προμναι ad nutiam ill νώ - v duarum, quae ubique Meo iapason e ae e quiae ilι. mira videbatur is erant , mi s UI Elzas , nisi in Sarepta Sido- Igitur patriam d semus Me. O eiseMibar ς - πια, quae ad urbem Sidoni am potinet, ad mω-lstella, viis, doceas eos chiorum animi non a siem. v duam, quam licet alieni unam Deus γε essent pravis assectibus eu pati.
Bisectatur Domnus Tharisaeos, O vitia remm argiatis
viaeant ia- Luceria corporis tui se est oculas tuus . Si oculas tuus fuerit simplex . totum corvus tuum lucidum erit A si autem nequam fueris , etiam corpus zuum tmebrosum erit.
3 ' Vide ergo ne lumen , quod in te est, tenebrae sint. 3. Si ergo corpu1 tuum intuta lucidum suetit, non habens aliquam Par
308쪽
ico COMMENTARIUS i N HARMONIAM.
em tenebrarum , erit lucidum totum , & sicut lucerna sulsoris illuminarbit te. .ar Et cum loqueretur, rogavit illum quidam Pharisaeus ut pranderet apud
se. Et ingressus recubuit. 38 Pharisaeus autem coepit intra se reputans dicere, quare non baptizatus esset ante prandium. 3ς Et ait Dominus ad illum r Nunc vos Pharisaei , quod deseris est calUcis & catini, mundatis: quod autem intus est vestrum, plenum est rapἱ ,& iniquitate. ' Ρ ε . .
M Stulti, nonne qui fecit quod deforis est: etiam H quod de tus est,
et Verumtamen quod superest, date eleemosynam e de ecce omnia musta sunt vobis. ι
a Sed vae vobis Pharisaeis, quia decimatis mentham & rutam, & om. ne olus, & praeteritis judicium & charitatem Dei: haec autem oportuit m
a Vae vobis Pharisaeis , quia diligitis primas cathedras in synagogis ,
. v Vae vobis , quia estis ut monumenta quae non apparent , ac homines ambulantes sup a nesciunt. 43 Responcens autem quidam ex Legisperitis. ait illi r Magister , haec dicens etiam coninmeliam nobis iacis. 6 At ille ait: Et vobis Legi eritis aer quia oneratis homines oneribus. quae portare non possunt, dc ipia uno digito vestro non tangitis sarcinas. a e-.ρι α 47 , Vae vobis, qui aedificatis monumenta Prophetarum et patres autem vestri occiderunt illos. . 48 Prosecto testifieamini Dod e sentitis operibus patrum vestrorum δquoniam ipsi quidem eos occiderunt, vos autem aedi sistiseorum sepulchra se Propterea & sapientia Dei dixit: Mittam ad illos Prophetas, & Αρο- stolos, di ex illis oecident, & persequentur: o Ut inquiratur sanguis omnium Prophetarum, qui etasus est a c*nsi tutione mundi, a generatione istar i ci sr ' Λ sanguite Abel, usque ad sangumem Zachariae ; qui periit min altare dc aedem. Ita dico vobis, requiretur ab hac generatione. ς- sa. Vae vobis Mosperitis , quia tulistis clavem scientiae se ipsi noci introbius, di eos, qui introibant, prohibuistis. ' . - s3 Cum autem haec ad illos diceret, coeperung. Ph aei & Legisperiti v viter insistere, & os Mus opprimere de multis, 34 Insidiantes ei se di quaerentes aliquid cH q. de ore , ut accin
tum, mimis asiae adit Hierosolymam ατ quippe legi sit rutilus. Dum autem in ea cori moraretur, aut In vie nia ejus, eseliros lia bere potuis eum Pharisaeis sermones. Visum erisao est referre aὸ illa emtina iniectariove, AMPharitaeos, quM apiid Lum laWhnus . Pharisaeos quidem non semel insectatus est Chii- au. , ideo non dissimilia occurrum alii1 tempo-
Evangelistartini periviscere , an fugit εἰ deo cum. licet, , seorsim propono. Quia e go Loca teri us as quod pervenimus , nullum aliud factum , vel dictum Domini. meellatiboceu abar. , quaedam Cc.Luca saeuit insoleta huicc lirio Hatta, Maiae nostrae. 33. Hemo lueernam accendit O in abscondera tonit, nequε μν modis , sed supra eandonis brum, in sellure marin, πιο videari Hag
309쪽
proverbiali formula signifieat Dominus teneri propalare doctrinam ciam : suasi dicat a quamvis pletique nihil praedicatione mea moveantur . non idcirco tamen debeo occultare sapientiam' meam, & otiosus a praedicatione cellare. Quae autem subiicit Dominus , ostendunt ab ilialo perstrictam malam mentem Pharisaeorum, quae in causa erat , ut sine fructu eos compellaret. Non sanum erat judicium eorum, quia malis affectibus corruptum
34. Merena eorporiι tui , scistas tur . Oculus lux est corporis, crua monstratur ubi pes figerusus, aut unae retrahendus. Si octilus tuus
servatum est Hellenistis vocem k-xine idem lanare , quod diri tam, Hebraeis in solum corpus tuism taeidum His : non poteris errare nec offendere, ut contingit elim oculis vales Si autem κ'tiam fuerit, malus, etiam cortus tinm tenebro-m eris, huic obtinget quod iis , qui in tenebris ambulant. Is. β ιὸe ergo, cavena lumen quod in ea est, tenebrae sint: cave
dum ne judicium, quod est in homines instat
oculi, & lueis . obtenebretur. 36. Si ergo eor-pur tuum toιum lueidum Derit , non habens ali- uam partem tenebrartim , clim oculi sani erunt,
erit lucidum sartim ,esiens lueerna fulgoris ium inabit te, sons habet tit eum lueerna fulgora irruminas te ι quod clarius est ι neque enim. corpus illuminare potest , sed illuminatur. Sensus est : totum eorpus tuum lucidum elia, . si ut elim stilpore lucernae collustratur. II. Et eum lo3Mevetur, rogaυit ilium quidam Pharisatis ne pν deves apud se . Forsan haec transacta sunt Hierosolymis , aut in vicinia.
ubi lubentius Pharisari ponebant domieilia. Et ingrufus Iesiis domum Pliarisaei recubisit,
ut mos erat ad mensam recumbere a non enim
more nostro sedentes comedebam Iudaei. Is. Pharisana autem capit intra se reputans dicere . hoc est cogitare, quare non baptiυνκ/ esses ante prandium. id est , non se abliti Lset, antequam mensae aecum rei. Non enim manducant Iudaei nisi multoties vel mersati ne, vel affuscine manum totam dc brachii Item cubito tenus purgaverint ab omnis de . Ex Iudaico dogmate illotis omnis etiabus erat immundus. s. Et aia Dariantia ad illum , cujus interiores cogitationes intuebatur, sene vos Pharisaei, quod Δseris est ealitas , arι' , mundatis a scilicet dum externis ablutionibus adeo sudetis, non aliud agitis , quam si pocula Prolueritis ab extra, de ex interiori non am Veatis sordes. Corpus purgatis., quod autem
yM Me. Animus vester scitet vitiis: rei estis rapinarum, di omnis iniquitatis. 4. .
animum nempe, qui quanto nobilior, eo potiolei cuta impendenda est. Stulti ergo vos, qui, quasi curae vestrae non coinmi suis esset an ἱ-mus, de mundando corpore tantummodo solliciti estis. i. Visnmt men si veth mundi esse ambiatis. quod supers, quae habetis malὸ parta, plenienim estis rapina, de abundant spoliis pauperum domus vestrae, date eleemosynam a O eeee omnia munda sunt vobis. Sic sordes removebliis ab animis vestris. In sente est xxta σά Acmeta, ubi astis subintellectum plerique opinantur, ut sensus sit : quantum in vobis est, vel pro sicilliatibus, date eleemosinam. Alii nullam subintelligi vestim propositionem , de- - ,ra Positum putant pro σὰ υπάρχονr . Id est, ut loquitur Tertullianus, quae habetis, quae penes vos sunt, date in eleemosynam ; ut fiat allusio ad id quod dixerat is ἔσωθεν νήυ , quod intus s vestrum. pt num est rapina . Has erso rapinas , sive bona male parta date in eleemosynam. Non pauet illud quod superest iii terpretantur, quasi sollitudiceret Dominus opes, quae supersunt non necessariae, esse erogandas in eleemosynam ι sed aliam este mentem eius res ipsa monet. Ea, in. euam, est loci hujus sententia i rapinarum is di biis sordidus est animus vester , removete hasso:de , dando pauperibus quod rapuissis. a. Sed va vobis Phari DIι, quia deeἰmatis, vel exigitis, vel persolvitis, vel deeiditis ex lege Dei perlolvendas esse mentham. rutam, 'O omne oltis, omne Olerum genus , ic nullius I retii herbasi quarum itaque deeἰmatio inutiis is est, de quae lege praescripta non erat , sed decretis doctorum , ut Maimonides docet, cap. a. de decim. .amvis, inquit, otira sine eibus homInIι, tamen illa d.eimationi nο ἡ δειην obnoxia, nisi εκ illorum deerota, quia εἰίrum
tus seminis sui, in i id quod proventur nomine venit , O huic simile inrelligendum est. , sed olera sub hoe non intelliguntur. Arguit erto Pharitaeos Dominus quod diligentes essent in
iis quae Deus non praeceperat; de praeterirent mandata ejus. ει praeteritis Iudicium, Oeb Hiatem Dei, id est res maioris momenti. me oportuis facere, quoniam lac tradit Dira est, ut ex omni agrorum proventu decimae offerantur ι O illa non omittere aequitatis naturalis ossicia . Lex non ita exigit inutiles decimas,
ut iudicium aequunt Ze dilectionem Dei. si evae vobis, qui in iis religiosi estis, quae lex non praecipit; Sc negligitis iussa ejus.
Inlectatur Dominus vitia Pharisaeorum , quod elim tion semel secerit, non mirum est easdem objurgationes pluribus in locis occi irrcte. 4 I. a.vobis Pharisaei quIa Lligἰtis primas eatb '. drai in onagogis salutationes in fora. Taxat
Dominus eorum ambitionem. 4 . in vobis, quin om uι metrumenta, inae non apparent . quae
310쪽
non sunt sonata , nota non simi, ideo Matthaeius, rem eandem narrans forsan ἱn ali homines ambtilantes sepra nesciunν δ ta inscii occasione , ς p. 23. 34. ubi Iesus dieit de s polluunt ut leo ali immunditie . Idcircb, ut ali-i metipio, quod eo in loco I ucae dieit nominebi dieemui, dealbabantur sepulchra, quia aD;Sapientiae: Ide. dies v ἰι r eeca ego mitto ad laetiis mortuorum polluebat . Pharisaei erant τοι proph. as , O fastismes O f νιλει O .ar sed iantum deeora pellei ita similes lutis Mesoria edici Tum &allulio fit ad verba monumentis , quae nullo signo distinguuntur ιrta potentia cadavera in illis contineri nemo ad. vertit. vobis pariter insunt vitia quae larva pietatis occultatis.
41. Re fondens autem quidam ex Let sper eis, ait illi r Magister , hae direna etiam eontumeliam nobιι facis. Pletique ex Phyi is e-iant Legi et iii ι l'udio enim legis dediti erant. ideo Legis peritiis libi dictum putat quod Dinio inus dixerat in Pharisaeos. 6. .At ille aiam. Et et abis υae Leti peνitis: sura oneratis homines oneribus , qua periare non fossunt , praviora fa-i itis Dei mandata, additis innumeris decretis , γ ι1si uno detito isνο non tan tira seretnar. vobismetipsis indiligetis. sic plerique nunc l cum interpretantur ι sed verior sensus mihi ille videtui, Pharisaeos ne digitum unum admovere voluisse , ut sublevarentur onera statilio-xtim suortim e nolunt i illo modo illa relaxare , si e leviora sacere, nam mandatis legis addictissimi erant, nee sibi indiligebant. I. Hae vobis elisἰ aedisieatia monumenta Prophetarum : qui curatis ut aedificentur: Patres lautem vestri oeeideruna illos, scilicet ipsi Iudaei iex quorum sanguine orti estis , hos prophetas occiderunt. 48. Prof I. rosti eamini. operibus vestris ostenditis quόd eonsentiris spaσι bus pa rum vestrorum ι eadem aetentes, quoniam is ινι idem eos oceideriant.non ό cit aperte, vos quoque eos
eiditis, quod faciendum ab illis praevidebat , si quidem per manus eorum tradendus esset ad
mortem.utitur sermone figurato, vos autem aedia
Maria sepu&bra eortim , nam qui odio sunt, aedi sicantur eum gaudio sepulchra eorum. At qui interpretes sic locum hune exponunt, sed ex Nati naro,qui easdem insectationes adversus Pha- Iisaeos refert, cap. 23. p. is. potuit autem D minus non semel eadem vitia insectari) apertum est quod Pharisaei aedificarent ex animo sepulisChra prophetarum & ornarent monumenta iustorum. Sed innuit Dominus, sive cootiandum
relinquit , quod illi qui dicerent . sifuismus in
die κι patrtim nostrorum , non essemns sorii e rum in fanquine prothetarum , meditarentur tamen occidere prophetam , nempe Christum , cui insidias struebant. ita vae illis qui patres suos homicidas quos arguebant, imitarentur. 49. Propterea m sapiantia Dei dixit. Subo, scuris verbis Dominus , praedicit pastiones suas, quarum Pharisaei suturi erant auctores. Sapieue a Dia dixit, id est, ego qui sum sapientia Patiis, dico, m ttam ad illσs Prophetas , O A-psa ι, O ex tuis Oeeident, O pers ruentur.
Quia Iesus sit 3sta sapientia dubitate, non sinit
illa 2. Paralip. cap. 24. is. quae subjicimus r
Dominum oe. locum enim illum indieat Chiustus sequentibus verbis. Iaso. ln inmuiratur sanguis omniam ρνυιεν l νum, qui σαμι est a eonstitutione misndi amunὸo condito, . generationa ista. Id est, titi generatio ista det. poenas omnis effusi sanguini,. i sie loquebantur Hebraei: Sara uineis requiram de mann ejtis 3 ideli, hune plinam obting ij nem qui est usus suit. 3 1. A Iangsiana Abel, quem oeci ait frater ejus impius Cain , figura malevo.l lotum Itidaeorum, qui festi ira fra irem stium occiderunt. Usque ad favisinem Zacharia , quit p.riit inιεν altare is aedem r inter altare hol eaustorum situm in medio atrii sacerdorum , de: inter ipsam aedem sacram Templi, nempe illud aedificium , tibi sanctum , dc sancta sanctorum . Zacharias ille alius non ea qliam Ioiadae summi sacerdotis filius, qui, ut videre est lio. a. Para lipomenon, cap. 24. interfectus est in atrio domu Domini. Sie convenit locus. Ille quidam Zachariaς dicitur in paralipomenis Ioiadae, nota Barachiae filius; vertim apud Hebraeos propria nomina sape mutabantur in alia e uidem , aut vicini sonificatus; quod maxime ustirpari coeωptum in nominibus, in quibus aliquot litterae nominis ineffabilis lebo υa extirent , quale est nomen I Iohiada . Sic pro Iada quidam malebant Til addaeum dicere , quia Iuciae nomen a litteris nominis ineffabilis incipit. Sie recIoia viii, idem dictus Eli alcim' Reg.cap. 23. e. s. de di. Parali P. cap. 3σ. ψ-- Sicut autem Thaddaeus idem valet, quod Judas . Elia kim idem quod lota him, ita eadem est significatio utrius. que nominis Barachia &Joiadae. Nam Ioiada signifieat eo esserem Domini , 5c Barachias , benedieentem Domin n m. verisimille est ergo pro Ioiada . usurpatum quandoque nomen Bara chiae, Josephus, lib. s.de bello, cap. I. mem rat a Zelotis, paulo ante, capta Hierosolyma a Tito, occisum in atrio Templi Zachariam fialium Baruchi, virum probum. Sunt qui altiu- mant de isto Baruchi filio fieri sernicinem eo in loco, quem tractamus, sed hie attingi historiam Zachariae qui fuit filii ix Joiadae , demonstrant illa quae morta ejus praemittuntu r , δέ con sona sunt his quae dicit Dominus . Mittebat a reis prophetas My reverterentur ad DomiΚum , quos prorsanres , Ali andire notabant ; inquit scriptor Paralipomenorum , lib.2.e.24. P. 1 f. an.
te quam enarret mortem filii Ioiadae, de qua statim subjicit idem scriptore Ga eum moreresur,aii a rideas Dominus, O relMirat. Et hoc est se quod