장음표시 사용
351쪽
Liu RI v. CAp. I. Ga ioccisi. Mulier inclinata.
iantes ut rem novam, quae tum sotth aceid
sat da Gallitieis , ludae Galilaei sectatoribus,
Pomm sing.inem Pilatus miscuis msaisImeiis eoism: Quos sacris intentos, puta mactamindo agno Pa ali. presserat s dum eaeteros Iudaeos commoverent dictitantes pendere tribuista Romanis illicitum esse . Haee Hierosolymis transacta probavimus. Nuntiabantur ab iis sui
ex hac sancta civitate revertebantue, ut recent a Ineque enim nuntiantur nisi res novae r quae olim gestae sunt commen inrantur.
a. Es restonians Iesus dixis uias a rimis -ὲd M GH i, quos occidit Pilatus, prae omnia aes Gali is, quos Iudas ad paries suas addux
quasi solos flaxitiosiores sinat Deus affligi . '
tio ι sed nisi paeniten/iam habu/ritis, Mna a semia pressisis. Cliti stus praedicit Iudais omnibus nisi maturε respiscant, exilium simile ei quod
nuntiabatur. In meri Judaei in ipso Templo poste, neci dati sunt a Romanis , dum seditiones
. Sieως illi decem octo , Dra quos nuper eccidis turris pn Gue, O Meldis eos. Rem. esse meentem liquet intris autem in Siole. πψ rata a. suspie --, loco, vel proptes adiunctum articulum a filii enim Sia Ioam rivulus undeaquae ductus in urbem sorebatur. Magnais ad hune tantem fiebat h minum concursu ι inde hauriebatuet aqua lubanda in Templo in solemnitate Nabernacu-Iorum. Ad illum sontem Caecum euius oeulos aderuerat, mist Dominus . Cum ergo locus eIIet magnae frequentiae, & citra dies Paschatis ceciderit turris ad hune sontem sita , potuit plures Iudaeos ruina sua obruere . Vos autem
ludaei, purasis quia dc ipsi debitores si ierint, e . ,αι, id est rei huiusmodi poenae di mortis,
Praepositio Graeca παιὰ poterat redo. AE: p eatis quia prae omnibus incolis Jerurulem rei sunt . sive deberent talem Imnam.
iam non ingeritia Comnes simittier peribitis, inter ruinas urbis totius , cujus imaginem ista turris exhibet . 6. Dicebar atitem Ieriis in hane similistidinem , sue parabolam , qua admonebat Iudaeos a Deo proximh plectendos, nisi mores suos mu: arent. Artaram siet, sueficum arborem habebat quidam planaatara in vinea Da. Vinetum eo in loco est genus h manum omne in quo ficus, populus Iudaicus, qui laeta fronde statim spem de se egresiam praebuerat. ει venit εω rens θωctum in sua, o non in umit . Christus venit ad Judaeos a quibus excipiendus erat, R in viis non inrenit fidem.
. taxit antem Dominus vineae ad euitaremvInεat Eeta anni area sunt ex q1ιο tempore et eisnιο εMaerens fructum in ficulnea hae , non inmonior fureide ergo alam et ut quid etiam υν-ram oecuat λ η γu-quorsiim terram inutilem reddit λ Sunt oui haec reserunt ad tres
annos quibus Christus cocuit a sed id quod
sequitur, de uno anno expectando , aliud sentire nos admonet a neque enim Deus post
Christi triennium poenas Iudaeorum in unum distulit, sed in quadrapinia annos 3 quare satius est ινει annas intelligi dictos, qliod ficus quae frugiferae sunt, fructum langius non diu
serant. Attamen.quadrat tempus ex quo Iesiis repetebat fructum poenitentiae a Judaeis ι itis choabat in enim tertius annus ι de ab hoeee tempore in quo hae dicebat usque ad passi nem isam adhuc spatio annuo excoluit antis mos Iudaeorum, quo spatio consecto, everso iidaeorum statuta est. g. -ει ille cui tor vineae respondens, dieit itili 1 misin. dimitto illam O me anno, sne ut
non statim suecidam illam a usque dum fidiametrea illam o mittam streora . donee scilicet
o. Ea si quidam feceris fructum. Oratio suciensi est, qua fgnificare voluit cultor vineae,e judictum de seu Domino relinquere. Supis pleri autem potest hoe, vel smi' i modo: bsnh tes se habebit , seu non erit opus eam sue-eidere, sia autem. id est si sterilis permaps tit, in Drurtim, id est postea Decides eam.
i3. Erat autem Iesus docens in Omagosa e mm sabbasis i quibus Judaei sequentes conis ventedant in synagogas legis ediscendae causa . r. Ea reis mi ιiis in quodam die subsequentis sabbati s sorsan enim hae ipsa dies erati sabbatum adsilit qtia habebaι 'iriirum insim miratis, spirii uni malum k quo efficiebatur
invalida, ab annia derem O octo : ct reat iniselinoa, gibbosa di convulsa i me omnino ρο- terat sursum respicerer quippe vi morbi conis tracta, di toto corpore in tetram curvata. ra. Mnam eum videνα Iesus Potavia ea
ad se vitin, nee rogatus beneficium ingeiens: ais tuit mulier , dimissa es ab insirmitate rarae, .luta & liberata es a malo illo spiritaquo eonstricta tenebaris . t I. Ea imραμ it illi manus, dum haee diceret: mulier, dimissa es oe. Et eo estim clim hae dixisset Jesus , re cta es : subrecta quae ineuivata erat , o si
rima a Derum, virtutem e laser sicans. I 4. Responalina autem , ici eu tunc fati ineupiens aresi Tnaretur . vir qui praeerat synar gae, indignans . quia fabbato eura set Iesua ,
putans finiatum violari , dicebat iωrba adstanii , sex dies sunt in quibus oportet op - νἐ . Verba sunt legἰs sex diebus oper heris &e. In his εγο venite est eis ramini .
Praebete vos curandosi in nin in dia sabbatἰ, hoc
352쪽
hoe fiat. rs. RHpondens atit m altim misminis1 dixit: Hγpocritae; et enim aliud sermone praesertis, nempe Tesum legis , Sc aliud corde premitis, nempe invidiam Unus scis. I rum, sive quisquis ex vobissin Monon solisis εο υem suum, anx af nm praesepis, cui allist tus est , ducis adaquar. credebant enim Iudaei sisbatum , ut loquebaneiu, propelli posse eum vitae ingrateret periculum. I 6. Hoc auram non contentus hominem pecudi opponere, quod satis suerat, ad icit, fitiam Abrabas Mallia avis faranas reee Leem O octo anAIar confirma Iobi di Saulis historia permissum a Deo daemonibus, ut malis amissant homines r non spodii 1μυi a minenti is dis sabbati e Isae responis sqne egregie eonfutavit archisynagogum Do minus, ac caeteros Iudaeos malevoloso i . Esideo eam hae diaerest , e besee ut omnes ad versarii ejus, quid enim respondissent λ Ea omnia popistas E contra xa.duae in .niυersis qua gloriose , id est eum potestatis suae gi tiosa demonstratione Ao- ab ea.
a1 Τ ibat per civitates & castella docens , & iter faciens in D:
23 Ait autem illi quidam r Domine, si pauci sunt, qui salvantur PIpse autem dixit ad illos: ' .aη Contendite intrare per angusti in portam: quia multi, dico vobis,
qvierent intrare, de non poterunt.
Cum autem intraverit paterfamilias, & clauserit ostium, incipietis foris stare, de pulsare ostium, dicentes: Domine, aperi nobis et & respon- 'dens dicet vobis: Nescio vos unde sitis: 26 Tunc incipietis diceret Manducavimus coram te, de bibimus, & In plateis nostris docuisti. 27 Et dicet vobis: Nescio vos unde fitis: discedite a me omnes ope rarii iniquitatis. et 8 ibi erit stetiis , 8e stridor dentium: cum videritis Abraham ,&Isaae ἰde Iacob , & omnes Prophetas in regno Dei, vos autem expelli foras. 29 Et venient ab oriente, de occidente, & Aquilone, & Austro, de accumbent in regno Dei.
o Et ecce iunt novissimi qui erunt primi, de sunt primi qui erunt
DOMr N u s Hierosolymis aberat ut diis ctum est , quando oecisos Galilaeos sit se ei nuntiatum est. Si id conligit in Palatiare primi mei, sis de in Temp o , ut liquet , neque enim ex ita Templum sacrificabatur , Dominus non internit huicee primo Pascha- iι sed potuit venire ad Pascha seeundi mens s 1 sed & eo fine suscipere versus Hieros lyntam illud iter, de quo nune Lucas. aa. Et ibat Iesu; Fer civitases casiam Geona o iter faciens in Ieris alem , ut ageret Pascha in seeundo mense οὐ d non secerat in primo . Vel ut sestu .n Peit ost ex celebraret,
ascendebat in hanc lanaan cilitatem ι alios enim festos dies qui numerati possunt usque ad pallionem ejiri , videbimus aliis rebas o
as. Ais antem illi quia mi mmIae, si eaue. sunt, qu3 μιυansur, nutri pauei sunt qui serventutδ etenim si sali itis & viti aeteritae res ita habet, ut doces , videlicet si tot sint difficiliaci, servat u , videtur paucos homines esse servandos. Curiosus magis hoe quaerit, quam studiosus s lutis suae , solet autem Christus cutiosas quaestiones sne responso rejicere . Nostra refert scire
uales serventur, non quot setvandi sui t: quam 'vani ex altero alterum eoniectare aliquaten
l cet: nam paucis libet viam. ingrediat diram M
353쪽
dissicilem. Pauci sunt qui.ingrediuntur per illam, ut alibi ait Dominus apud Matthae vim, cap. 7. pauci ergo qui saιvamur in comparatione mulistorum peritiuorum . ait Augustiniis . Nam illi ins pauci aliquando t gnam massant factu. sum elim ven rit ventilator serras ventilabrum in maritu sua di mundabit aream suam, di humenta recondet in horreo suo, dic. Ipse aisteire Dominus dixir ad illos: a . conis t. dita inte- ρον aingustam portam I qma-lti dies sebia , gnarenν ιν rare , in non 'eotin . Describit regnum coelorum sub im sine. domus, cujus ciam porta angusta sit, il- . Iam non subit qui nola contendit vires. Multi quaerent in sam intrarer nemo enim est, qui immortalitatis Metuae cupiditate non teneatur ssed non omnibus ea tanti est ut propterea carere velint hujus aevi commodis. non serio quaerunt vitain beatam, ita non possunt assequi eam , licEt hane velint, quia non enituntur. os. ci m a tem 'intraverit pare familiμι, σela erit ostia πω continuando metaphoram adis monet Domἰnus certum tempus dari salutis , quo elapso n remanet spes. Nisi ergo dum patet ianuae, quae alioqui angusta est, conte
datis initate, ubi haec clausa bierit, in isteris δενδε st re, ptissa re ostium , frustra intrare
contendentes, dicenιes , I myne , aperi nobis inpuliantibus : Et respondens disee vobis. noeso. τοι νε-a siιis : nolo ignotos homines excipe. re domo mea. 26. Tune incipietis dicere , ut probetis vos
haud ignotos esse, sed populares & laeto -
duea υimus coram re t una tecum cibum sum
scipuli. I iquidis significat Christus Judaei quia
licet eos sermonibus suis compellare primos diagnatus sit, regno tamen eoelorum, quod res raturus erat, excludendos, quia clim liceret inistrare, id non curarent . Loquitur in alterius persona.27. Et dicit -bis, ipse Christus dieetri Ueio ωσι unde sitis. Iterum denuntio vqs pro ignotis a me haberi. Discedisa a me omnes op υνιι iniquitaris, vos cinnes viri iniqui.
ag. Ibi efii β.sus O stridor d/ntiam. Conistinuatio est ejusdem metaphorae. domo evelusi de seris in tenebris versantes, imbribus& Diagore vexati plorabilis, & stridebitis dentibus ,
eum videritis braham, e, Isaae , er Jaeob , o omnes Pνου tas in domo ista, ex qua exineliis eritis , nempe in regno Dei , vos autem expini foras, qui vos solos haeredes putinatissseo falso, nam au. O veniens ab oriente, eroecidante, O Aquilone , O Austro, a quatuor mundi plagis, Eraeeumbent in regno Dei. Recumbent cum patretimilias edentes a metaph ra enim continuatur. Io. Eo ecce faene noviss uni mirum Gentiles vestro judicio ultimi, & alieni a Dei beneficiis, quἰ tamen erunx mae ilo sunt nune ρνιmι vos nempe Iudaei cogniatione mi , promistionum jure primi, qui runt noυissimi . Ipsi eritis novissimi , Gentes enim vos praecedent in regno coelorum. Verisi mile est hocee firmone concitatos Hierosolyi imianos, quorum invidia se subiraxit Dominus sideo videbimu eum in capite sequenti commo antem extra Jerusalem.
. tuis traditiones exprobrat Dominus Thartuis criminantibus discipulos eius . quod manducarent manibus illatis .
i '' I v T conveniunt ad eum Pharisaei,& quidam ω' 1 Tunc Φ ac Grum ad
is Scribis, venientes ab Hierololymis. hae. α Plurisaei,
a 'a Et cum vidissent quosdam ex discipulis ejus communibus man, bis, id est non lotis, manducare panes , vituperaVetunt. 3 3 Pharisaei enim & omnes Iudaei , nisi crebro laverint manus , non m Π ducant , tenentes traditionem seniorum: 'Α 4 Et a foro nisi baptiχentur, non comedant: de alia multa sunt, quae tradita sunt illii servare ; baptismata calicum, δέ ureeorum , dc aeramen
354쪽
hoc COMMENTA RIUS IN HARMON l A M.
s Me.Et interrogabant eum Pharitat
& Scribae Mi. dicentes: dicentes tis Ouare discipuli tui transgredium a Quare disti ultur traditionem seniorum p non enim
Iavant manus tuas, cum Panem mam lavant nianus suis eum
ducant; Me. sed communibus manibus m ndurast. manducant panem. .
Ast. Ipse autem respondens, ait i
illis. Quare & vos transgrediminimam ait illis: Quare & vos transis daturri Dei propter traditionem V stram 3 Nam Deus dixit: tiram e Nam Deus diau: 8 4 Honora patrem dc Mat m Hoivna patrem di ma-MMin Qui maledixerit patri, vel ma- trem , ct cui maledixeru
tri, morte moriatur. moriatur.
V vos autem dicitis: Mi. Qui cum s vos autem eliciti tau rue dixerit patri, vel matri MGCorban, climquo dixerit patri, vesquod est donum in quodcumque ex est e2 me, tibi proderit.
quain sacere patri suo, aut matri, Mn .
& non honorificabit patrem suum, a Et non hom,rificabit matrem suam. . suum, aut
Me. rescindentes verbum Dei per MM. traditionem vestram Mes quam tradidi
stisi & similia hujusmodi multa facitis. -
vit de vobis Isaias, dicens phetavit de visis iselas,
rate cor autem eorum longe eri a me. h-rat 'r4 Md. In vanum autem me colunt 3 , sine autem causa coIunt
docentes doctrinas &praecepta homi- ω
Ε. interroverant eum Pharisaei di Seri r Quare viseipiat tui non ambulant iuxta tradisi nem seniorum, sed eommunibus manibus manducant panem ρε At ille res uidens, dis it eis r Benato Moyses enim distiti Honora Patrem tuum de matrem tuam, & qin ma. ledixerit patri , vel matri , morte moriatur. - t ros autem dieitu i S dixerit hom Patri, aut in tri, Corυn quod est d num i quodcumque ex me tibi pros rit. ix Et Vltra non dimittitis eum qitidqiram sacere patr suo , aut matri. ωt 3 Rescindentes verbum Dei per traditionem vestra quam tradidistis: dc similia hujusmodi multa facitis. r. Κι adureans die.an fra. Bene prophetavit Isaias de vobis hv eritis, sicut scriptum est: Populua hietabiis me honorat; cor u tqm eorum longe est a me . In vanum autem mec lunt , docentes doctrinis depcreepta hominum. aste 8 Relinquentes enim in ndatum Dei, Metis traditionem hominumbaoti sinata urceorum, & calicum & alia similia his facitis multa . .i6 o Et dicebri illis: Bene irritum facitis praeceptum Der, ut traditi nem vestram servetis. Io. Moyses enim σe. supr4. HARMONIA. MATTHAEUs. MARCUS.
i ML Et convocatis in leturoi a bi,. aikites,i Audite&uo tam dicebat illor Audite dixit eis , Audite&intelligite. ieiligite. me nanct dc intelligite.
MARCUS. 18 Nihil est extra hominem introiensin eum, quod possit eum coinqui nare; t sed quae de homine procedunt, illa sunt, quae commmcam
355쪽
Io II Non quod intrat in os, coinquinat hominem: sed quod proeeἀdis ex ore, hoc coinquinat hominem. . M Λ .R C. V S. sto 16 t Si audiendi, audiat. .
ar 'ra Tunc accendentes discipuli ejus, dixerunt ei Scis quia Pharilai audito verbo scandalirati sunt . . 11 13 At ille respondens ait: et omnis plantatio, quam non plantaVie in . u. s. Pater meus coelestis, eradicabitur. 23 r Sinite illos; caeci sunt, & duces caecorum: caecus autem si caeco ducatum praestet, ambo in foveam cadunt.
MARCUS. 24 et 7 Et cum introisset domum a turba , interrogabant eum ditares ejus para lam. MATTHAEUS. 'ras Is Respondens autem Petrus, dixit ei: Edissere nobis parabolam istam.
ες At ille dixit r Adhve& voa sine tutellectu es is ag Εtaltillis: Sie & vos ἔmprudentes estis non intentutis, quia ' Non intelingitis quia omneextrinseclis introiens
HARMONIA . 26 At ille dixit: Mhue & vos sine intellectu estis λαγ Me. Sic & vos imprudentes' estis 3 non intelligitis , quia omne e
trinsecus introiens in hominem , non omne, quod in os intrat in hominem , non Potest Potest eum communIcare.
IS Quia non intrat in cor ejus; sed in ventrem vadit, & in secessiim exit ,
as 'ao Dicebat autem, quoniam quae de homine exstant, illa communi
r' Quia non intrat in eora e eius . in velit rem vadit, in ventrem vadit, & - se Ivm init, pia ceram emittitur. -- omne escas .
mibum malae eo sitationes procedunt, adulteria, fornicationes , homicidia, adulterii, lamicitἰones, ria semicationes: homis 32 Furta, Mi. salsa testimonia, in. sum, suis testimoniae avaritiae, nequitiae, dolus, impudicia avaritiae, nequitiae, dolus, tiar, ocultu nutus, blasphemia super- blasphemia. Iu blasphemia, Gperbia, hia, stultitia. . stultum. v a HΑR
356쪽
omnia haee inala ab intus prin
34 Mi. Haec sunt quae eoinquinant hominem. Non lotis autem manibus manducare , non coinquinat hominem.
Iud ab κωριν mis sic quidam liuelligunt iit
notentur viri conspreui, qu Hierosolymis viventes auctoritate , atque conditione taeteris praecellebam. a ' a. Ea cum illi vidissemi qu. dam .ae discipulia eius, eommuni. a manibus , M a 2 revim uti mandritais panes , vitupeνave
Φαην. id vit; o dederunt, In milenistatinii lin. gii4 , Judaeorii in nempe qui GiRce loquebantur, ut observare eis in Jolepho, de in aliis li- hiis qui a Iudaeis Graece exarati sum, κιαἰε ,eὸmmune. idem sonat, quod profanum, quod salictum non est. Judaei erant gens salina , separata reae teris nationibus. Ita vita eommunis a Me βI e censebatur vita profana , dc contraria legibus Judaeorum ι unde eam meare sive commune secare dicitur pro pallum . Apud Josephum, lib. I sis Antiq.cap.I. desertores ludaeorum qui patrios ritus reliquerant κενήιν βιον vitam communem dieuntur elegisse. Idem Josephus , lib. it. cap. g. appellat --φαμα , c
bos illieiros. scilieeet populus Judaeorum , t quit B. Hieronymus, pariem Dei esse se iacturans , communes c os voeat , quibus omnes utuntur homines va. sui nam carnem, Ostreas, lepores. Conmune ergo quod caeteris hominibus patet, di quasi non est de patie Der pro in mundo appellant.
s Pharisaei enim omnes Iudaei , ni ire ro laverint manus, non manducant . Iux-
.i a nterpretem qui miisi redditi erebr. vox ula Graeca idem sonat, quod mor , quam v Qem legi; hunece i iterpretem suspicatui Eraiamus o ted tam ἡ-πιοῦ quam irio M. inusitatu est pro erebias dicitur enim potius πυκνα, vel ππ.πι- . uaque per πυγμῆ aliquid aliud intelligere decet. πυγμα signifieat ninnuim in pugnum contractam, item mensuram eontinentem spatiu in quod est a cubito ad. digitos ς auso sis Juη- a quam significationem Marcus non frequentiam tauium denotat , sed modum lotionis . Quies in die lint Iudaeos, cum madus lavarent, in pugnum contra nitie digitos , di hoe esse quod Marcus appia fiat πυλως lavare, id est fa
a I Omnia liaee mala abimus procedunt, ct cou - line sum quae eoin. bominem.
eqnsi tuerunt enim eo dicem partieularem insitis MiIehnahoib, id est in eodice tutis sui, ubi de hac materia iis nomine lataim , ex
prosesso , Ec ex animo tractant . Praeterea in Ghemata sparsim hine inde, ut sese occasio obtulit, obiter di per transennam eamdem nate. tiam resticant, ut notat Bartolocetiis Bibliot triRabinicae, Tom. s. modum lotionis Iudaicae describens. Manus quidem tantum lavabant, sed post manuum lotioneto, elevatis ursam manibus, aquam manibus adliaeremein sinebant de fluere a earpo ad cubitum usque, quam brachii pariem, ut potet quae aliquatenus retecta erat , at tacta rei immunaaepollui poterat, di ideo Iotione volebant pumari . Manus polluuntur. , Omrundisicantur Qbe ad senaseam taereti, i
quilint Rbbbini in Talmude. Tract. iadaim s liae tamen ea parte levius de langebantur modo icto , quia .ars illa ; veste plerumsue obtecta, minus est obnoxia contranendae immundiatia attactii rei immundae. nenipe non ita diligeniet illam brachii partem lavabant . Elevabant autem manus sursum, quod praecipiunt Rabbini, uvaqurae usque ad brachia defluerem, ne a
conjunctura reverremes iterum manus pollue rem . Has vocand secundas visuas, quae, ut μj ii di , ritu tuli ficabant quidquid manuum la verant aquae primae, e erpo sensit dieit Marcus Iudaeos πωγμὰ lavares ta est non solum manus sed de braviiii partem a digitorum radice , sive propagine ad cubitum usque. Hoc, inquam, faciebant tenenγer traditιοnes senio. um , ybservantes praecepta, quae tradiderant veteres doctores , qui post Esdram florueram . Per seniores non hie intelligendi proceres supremi contuli , quoasynedrium licebatur, cujus decreris universus populus tenebatur, sed veteres doctorest quos, alibi Dominus appellat ἀρχαίοι, antiquo s4 Et a fres reverit ,, nisi baptivntur . id est nisi absuetint se propter ignotum Occursum reἰ, vel personae pollutae cujus de attacta inscii pollui potui sient, non eomedistit 3 est alia mutia sunt quae non praeeipit lex Moysis , Ied quae tradita suris illis ab antiquis doctor bus fer re , ut baptismata lotiones omulum
vasorum, eaticum , O urceorum , O aerame intorum, vasorum aeneorum , o Laorum. Teis staceorum vasorum non facit mentionem spes-
357쪽
Ligre N. CU. III. Illita manus. Vana traditiones. 'oo
ulsata υν orum ι vox illa significat sextaria, sed illa species vasis omnitur pro quocumque u se . Alii derivant Nein et , qua voce denotantur rasilia, lignea nempe stensilia, qualia sunt menta, sedilia , manubria cultrorum. Lectus lavandus erat quippe immundus in quem vel sederat, vel ueterat, vel se reel in verat , vel innixus fuerat , vel pependerat pr fluviosus , vel profluviosa , aut menstruosa, aut puerpera , aut leprosus s aut denique quem tetigerat aliquid, quod hi tetigerant. s ' s. Et interregabant eum Pharisia , o Scribae , M. diereres. 6 a. Quin discipuli Mi transgrediunt aer , non servant traditis mseniorum , doctrinam veterum sapientum p Juri a Mareum, non ambulant, id est vitam non instituunt. Hebraeis ambulara idem est quod
viυere . Non enim lavant manna fuas , cum Panem mandueant, antequam panem mand
cent : Me. ses eorum.nibus , pollutis manibus mandaeeant panem , id est omnem cibum, quem nomine panis Hebraei significant. 7 3 Mi. Ipse autem respondens ais tuis taenare O vos transgredimini mandatum Dei , legem eius violantes propter eraditi nem vestram, dum sequimini , di servatis doctrinam
traditam a doctoribus vestris p Erant traditi res, quae habebantur tanquam interpretamenta degis , de veluti sepimenta ejus . Scilicet quaedam instituta fuerant ab antiquis prophetis, vel doctoribus, ut transgressiones certius, di facilius praecavetentur 3 sed praeter illas traditiones, quae bonae erant, alias adinvenerant doctores superfluas, qualis erat ille modus manus abluendi; quia di quaedam ex illis traditionibus malae erant, quibus tamen sic adhaerebant, ut praecepta Dei etiam lubentius negli-8erent, quin & violarent. Essatum est enim in Talmuo Hierosolymitano, in tractatu Bera-cot: Amabilιa sunt verba Seribarism pra verbis legis , nam verba Iegῶr suit gravia, eri via , at verba Seribarism funa omnia leυia . Dominus ex eliminatione P narisaeorum arripit occasionem criminandi quampiam traditionem ,
suae adversabatur legi Dei .riam, inquit Cluistus, Dens dixit g . h. -
ora patrem matrem , voce Hebraea 'M ,
se ut di Graeca w-- , honora significaturdium. sie in epistola ad Timothaeum Mora
nesth alendi parentes; & id ibi intuetur Dominus. Addit lex MM. o qua maledixeria patrivia matri, mονιε m,riatur, non enim dig. usest vita, qui non alit per quos vita donatus eis. Paena autem illa demonstrat, quam grande litpeccatum non Iugare parentes.s ' s. με. na autem evertem hancce iam
ctissimam legem dieitἰιν quieumq.e dixemis Doctrἰ vol mori , Me. eorban sit squσου nomen .st sive significat dinum j qno eumque ex me tiabi profuerit. Id est voveo Deo omnia bona etiam illa , quibus te pater de mater posseiri ad iuvare. itaque nomen illud ta n ereban , species juramenti erat, ut disertim dicit Iosephus contra Apionem lib. primo, quod qui protulerat, statim reus erat voti s si v.e. dixerat bonum me um orban, sive bonism meum sit eorban, idem erat ae si dixisset, juro me omnia quae mea sunt
daturum in donum Dei. Horum ergo verborum Matthaei , munus quodeum ne ex m. s.
illud ost abest a fonte, & superfluum est t bi ρνοGrit, sensus est quodcumque ex me tibi
pr erit, munus esto. Interpres Graecus Ma thaei non servavit vocem eorban , quae peculiari vine ulo obligabat, qui illam protulistet. ie ' ra. Es .ura postquam hane emisitu rem corban , non dimitritis , non sinitis es'. .gruidquam faeere patri fua aue matrLσ. Mi. Est postea ex eonsensu vestro non bonor cabit . ei-babit patrem suum edi matrem suam. Non fit. 1b eliminabatur Dominus Iudaeos . Nam ex llant facti legi hujus dogmatis certa satis indi ei a in Talmude , tum in tractatu de votis , cap. s. num. l. ubi Rabbi Zad Oh statuit non posse solvi vota propter honorem natris& m ttis, si vota illa respiciant locum lacrumi scialicet ut dicitur, cap. I r. nuto. . si maritata diaxerit ereban eria quidquid paravero ori patris mei ori patria tu I , O ori fratria mei ori fratris tui , tiam ille maritur non poterit irris .m reddere. Haec se explieat mimonides in commentarior qΜod qnidsisId paravero, ex illo non eomedet pater meus qui'Mam, id est , quod istilitatem non preeipiet. R. Nissim eum-ὸem locum se plenius exponit : quἰ sic v vel : quodeamque paro , esto latri mas vetat aera oblatio , non potest ἰννι tum facere hoe vos .m . Huicce loco Iucem etiam afferre potest quod idem Maimonides statuit tractatu de connubiis, cap. a. num. 23. si quis votum fe-eerit , ni sua ex re is xor nihil eommodi pere preer , seu is spatium quoddam praefiniveris ,
seis non, expectandum eria omnino dies trigIaa . Pοβhae si praestiriarum voto tempus ex Rum fueris, ιεὶ non exactis m fueris quidem ιυreum idem voto se liberandum euraverit, heis ne bibet i sin minus ae xjἰ nuntiam remittat,nis, eret donationem propter nuptiar. atque perbos arisinra dies uxor laboro suo υἰctum qMarat.1 1 Ea i . um feesia mandatum Dei gravissimum, si quidem unum ex his quae poenaeapitali lex sanciebat , . 3 aeta , id est spmliastis auctoritate , dum statu illis non licitum filii se filio irritum facere votum, quod tem
re emisit, vovens ea quae Necessariae tant ale
dis parentibus. Credo illa verba Domini Ire
rum feesis allusionem esse ad id, quod die
358쪽
bant doctores non licitum esse iacere ira ita talia leto a. II Me. reseindantes verbum Dei per 3IM. irradisiemem vestram, Me. tradidissis vox ut dicimini sapientes , & doctores. Nam qua o nuis votum tale sectilae , ac postea poenite tia ductus parentibus aliquid Iargiri vellet, per Phat ita otiim Et Scribatu iri do: tinam omne id aetatio sacro vindicabatur , hoc praetextu quod hominum utilitas divino tuti cederet. Et timi- Iia huiusmodi multa facilis . exemplum enim
violatae legis per traditionem inagii rorum v num assert Dominus, clim plura posset. Mi. Is ocrις e. appi sit eos sic vocat . ilia cum diligentis limi legis observatores viis eri vellent, eam tamen transgrediebantur. Bene prophetavit da vobis Isaias, dicens. Exactissime conveniunt Isaiae prophetia Sc vel ra Opera, sive in prophetiis suis docuit Isaias quod
in vos quadrat, cum sic loquitur. I s. ' MM.P pialus hie labiis - honorat. Juxta sontem. adi propinquat mihi cultu exteriore:accedit ad Ten plum meum ut Oret. cor autem eorum longe est me. Lovge diversa a mea voluntate cogitat , desiderat, amat, ad nκ non respicit. I4 I Mc. In vanum autem me eolisnt sine fructu , iacentes doctgnas er praecepta hominum, quorum homῖnes inventores sunt, non auctor Deus, ut omnis cultus eoram sit inanis . Matthaeus dicit μέuta, quod Latinus interpres reddit sine eausa , quod accipiendum pro graria, immerith, frustra. Is 8. Relin-
.suentes enim. negligentes mandatum Dei, t
metia , observatis traditionem hominum , baptismata, lotiones urceorum . er easienm ; O
ssis praeceptum Dei , ut traditionem vestram serυetis. Videtur genus esse inquendi irohia cum . quas dicat 1 an Praeclarus Dei cultus est. Praecipuis eius inanda iis neglectis , ritus, ni ei stris vestris institui servare ἄir Io M3. Et ean vocatis ad se νιψbis , nempe relictis, Se tibis , dc Pharisaeis convertens orationem ad turbas dociles , dix t eis r o di-re O intelligite , considerate , exeendite. Is ' is αι. Riba .st extra hominem intrdens in um , ut alimentum quod Ore sumitur , quod possis eism eoinquinare; sed qua de iamine νν sedunι, exeunt i Ia sunt ν eaini Minans la minιm, communem id est prophanum reddunt, i pediunt quominus sit separatus , sue u ctus . Matthaeus dicit quod ρνocedit ex σνe ι,llud a tem ax re intelligenduit, de animo , tive de ipsis homine , ut liquet ex Ma cm animus auterii, sive homα se manisestinu, iacit sermone, qui D e prosertur.39 Iι .ut. Non itaque quod intrara inor, quod comeditur , coinquino hominem a sed quia procedi ex ore , ut sunt cogitationes , cuia: ore AP inruatur, hoc insuinaι hominem.
t Hisce verbis non tollit Christus discrimen e cis i riim , neque enim solvebat legem , quod illi
datum suisset vitio. Loquitur de cibo licito de mundo, quieti o si illotis manibus si meretur, non ideo poterat hominem reddere inrpurum .ao i5 Me.Si quis habet aures audiendi, audio. Qui potest intellipere , intelligat. etenim nec vel borum Doliuni sensum satis assequebantur .ao v I 2. Mν. Tisne aeredenter discipuli μina, dixeruns ei ι Sela qkἐa Phar Di sedit -ν,ο Me auditis his sermonibus , scandavet i unt , offensi si int, quominus tibi crederent. aa is. At ille me pondens ait, omnis plantaria, germen , planta, quam oron plantavir pater ,εν dieabitu ν. Familiare est sacris litetis homines planiis comparare . Quas dicat: non elegit pater meus Pharisaeos, ut me sequantur , abeant ergo, di ex grege meo expellantur.z I ' a nite illos, imissos facite. ne sollieiti stis de e tum offensione. eaei funa duees eaecarum . occurrit obiectioni: illi quos offendis, duees sunt. Respondet Christus, duces quidem sunt, di ductores se altis praebere volant , quales oportet esse oeulatim mos: at eaeci sunt. Non ergo vos moveat, quod sint principes, doet res populi. caeos auram si eaeco duemum pr. flet, ambo in fουeam ea)unt. Et magistri , dc qui eos sequuntur, pereunt. a a . Me. Ea eum Inre, ea In domum separatus , a t-ba , interrogabant eamν diIcia
pondens autem Petrus dixis ei a edissere nobia
parabolam istam. Id est dictum Aliid de eo quod mos intrat. Parabola sumitur pro dicto, cujus sensus subobscurus est, Se rem magni momenti
videtur involvere.26 i5. At itio dixi adhue vox, quos toties mea doctrina imbui , sine i m. s.liactis σιs p In Matthaeo de Mareo eadem vors
patur pro eo qui sine intellectu est. Ion . ita. nondum intelligitir quod per se clarum est ,
quia omne insνinseti s introienν in hominem , ut cibus non potest enm communieare , pnquis nare. 28 iv. Quia non intrar in eoν elisi . id est in intimum animum , sed in ventre va-
ῶν, dimittitur, edi In secessum rei δ ἀνδρωνα ,
hil linmunditi etesii quatur in corpore. Qitasi dicat Dominus t boquebat de cibor sive per laquod in os intrat, aliud nihil vol insignificare , quam cibum, qui in ventrem di vittitur , ει per
exprimunmr animi sensu, da eisda, sive de intimo animo exeunt , in ea eoinquinant hominem ι ex solo enim animo delictum nascitur . Ex ore, ea corda, ex hom/ne hic synonima sunt.
359쪽
cupiditas, invidia , siasphema , s
D inus in fines Tyri ct Sidonis secedens filiam Chananaeae mulieris ibi δε- nai: O inde rediens ad mare Galliaa, surdum oe mutum.
maledicta , sermones qiribus aliena sima laeditur, superbia stultit Ia , amentia, sue inco Oitanistia animi, quibus admissis rei fiunt homines. 33 as. Omnia hae mati ab inlisa procedunt ab
animo . 3 Io. Mi. Hae sunt autem eris aestin qxinanι hominem. Igitur ex homine exeunt ea quae hominem polluunt, non titis autem manibat manducare, non esingninas hominem.
c. sit in partes Tyri& Sit sece
sa Et Nee mulier Chanaianaea a finibus illis egressa MARCUS C. γλν. 1 II. a. Et hule svr ens abiit .FForia eis nues Tyri di sidonis: his .a.dira fide Ingressus domum, nemi nem voluit scire , & non potuit latere. mulier enim statim ut ausavit de eo . cuius filia habebat spletum immundum, at Et .sereremus inde Iei partes Tyria & Sidonis. να Me. Et ingressus domum, neminem volnit scire, & non potuit latere. 3 Mulier enim ML Chananaea a finibus illis egressa. Me. statim ut audiavit de eo, cuius filia habebat spiritum
' . clamavit, dicens ei: Misereis clamavi ν, dictiis ei: Μ:ω-
re me Domine, Fili David, filia mea o 'ςi in 'ta iἡ 'Id,
male a daemonio vexatur. monio vexa ιιτ.
bant eum, dicentes: Dimitte eam, quia clamat post nos. 6 ' a spis autem respondens ait: t Non tan missus nisi ad oves, quae ' o 'petierant, domus Israel. HARMONIA. ' MATTH AEUs. At illa venit; m. de procidit ad as At illa venit pedes Musis 8 Erat enim mulier Gentilis, Syrophoenista genere. 3Π.Et adoravit eum, &adoravit eum, dicem et dicens: Domine. adiuva me; μ. de Domi Q, adlura me.
rogabat eum , ut daemonuim ejiceret de filia e)us. Qui dixit illi: Sine prius saturari L ,s uui respoudens e r
lios: non est enim m. bonum sumere Non est bonum sumere
panem filiorum, & mittere canibus.. Io m. At illa respondit, & dixit ita ,, i ita disti,
Ei Utique, Domine: nam & catelli cin Aium Domine: nam & medunt sub menta ce micis puerorum, edulit de Diui ι . quae cadunt de mensa dominorum qiix ea tulit de menis do.
tuorum . minorum sit rum. M ARCU s. latravit, & procidit ad
edes eius. 16 Erat enim milier Cen.
niuin Niceret de filia eius.1 i di, is illi Sitie priri saturari filios: iton est enita binium sumere Panem Miicitum & mittere cambius 18 At illa resipondii , sdixit illi: Utique,Domine . nam catelli coniedum suo menta de micis Pu
360쪽
2 mulier, magna est fides tua: fiat ti
I a ML Propter hunc sermonem v de, exiit daemonium a filia tua. ML Et sanata est filia ejus ex illa hora. Et in Qu-I3 31c. Et cum abiisset domum suam, sinuenit puellam jacentem supra lectum,& daemonium exiisse. n.-. . . I 6 Ait Et cum transisset inde Iesus xy Et eum triti sint inviI 'P. . . asci exiens de finibus Tyri venit per si- donem ad mare Galilaeae, inter medios veni: fectu mare Galilaeae. fines Decapoleos.
Propter hme semonem ade , exiit daemonium a filia tua. o Et elim abiisses domum iram, invenit pisellam i centem supra lectum , dedaemonium exiisse . t Et herum in extent denni biit Turi venit per Sidonem ad mare Galilaeae. intermedios sues Decapo
1s 3a Et adducunt ei surdum & mutum; & deprecabantur eum, ut imponeret illi manum. I 6 Et apprehendens eum de turba seorsum, misit digitos suos in aruriculas e)us; N exspuens tetigit linguam eouS:
I7 3 Et suspiciens in coelum, ingemuit, &ait illi: Ephphetha, quod
I 8 'as Et statim apertae sunt aures ejus, & solutum est vinculum linguae ejus; & loquebatur recte. Is Et praecepit illis ne cui dicerent. Quanto autem eis praecipiebat tanto magis plus praedicabant. 2o Et eo amplius admirabantur, dicentes: Bene omnia secit; &sui'
dos secit audire, & mutos loqui. MATTHAEUS.
2I Et ascendens in montem sedebat ibi. 22 3 3o Et accesserunt ad eum turiae multae, habentes secum mutos, emi M. . cos, & claudos, debiles, & alios multos: t & Projecerunt eos ad pedes e
23 ' 3I Ita ut turbae mirarentur , videntes mutos loquentes, & claudos ambulantes, caecos videntes: & magnificabant Deum Israel.
ETiAM si Dominus sprev siet offensiones
Pharilaeoriim, quos postremo eius sermone scandalizaios fuisse resei et aret discipuli ejus , a flamen satius duxit esse declinate eorum insidias. Ioit ut tum latendi, tum quiescendi m ratia , abiit ui partes Galilaeae remotissimu . t a i. M . Ea .gressus inde Iesus ex loco ubi suas vanas irad lin.aes exprobraverat Pharisaeis, fieessis cedens adversariis suis, in paνω Drι O Sid mis id est , ut ait. Malc is, ἀt in fines,sve con inia Tyri , Sidonis, ubi Galilaea contermina est he Ium uIbiurn territorio. a ' Me. Et ingressus domum, hospitium , cibi serte sumendi gratia, nemine n volute seira , scili-eet ibi se adesse . Et non potuit Dareo ι Illuc enim fama ejus pervaserata ut pluribus de saeie notus ellet etiam remotissimis Galilaeis. Mulιer enim At.22. Chanamea . sin .sulii ursa, in quibus constat habitasse Chananaeos, ut videre est in iudicibus, cap. I. P. II.& 32. Mulier, inqM: ni, horum finium Tyri , Se Sidonis, egressa domo tua MepMιm ut diυιι de eo. eum scilicet ventile in hane regi