장음표시 사용
371쪽
2 . clambat ergo Iestia occurrens emiraticionibus eorum, quas noscebat, tu Tempti Mena, in dieens , voce eontenta, ut omnes audirent .
dictum putatur, aut cum intereogatione I n-dum. Ea a me ipso non venL id est etiamtime noscatis ortum , ut putatis, ex urbe Nazarethrat tamen certum est a meipso non vefiisse. ΑΔ monet eos hiis verbis non obsturh, non tam i
quirere debere in originem ejus, quam in veritatem missionis ejus r quasi dicati etiamsi non aliunde ortus essem, quam ex urbe Nazareth, constare vobis debet me esse missum a Deo dii a doctrinam meam accipiendam . Non vos sit Iit Deus, dum in nomine ejus miracula iacio ;/M δε -ναι, δε nia, verax qui misist me , di his miraculis testatur me ab eo missiam. Deus inquam verax est , ruens vas nescitis esse ν
nem meum, & quae ut dispensatio ejus in gen re humano servando, nempe per sanruinem filii sui unigenii Las. Ego seu etim quis sit, duae consilia eaus r quia o Ipso fiam. e tam in sinu erus, ct ipso me mi , in nomine ejus venio ,
ut reus sit quisquIs me non audierit . o. Quaerebasest ergo Iudaei eum appreb δε- να Captabant Opportunitatem , ne tumultus fieret in populo . Et nemo ex iis qui aderantisim In illiam manus , Dia nondum venaras hora dua, qua morti tradendus erat. 32. Dern ha anteis, de plebe mutii reeiaderisnr in eum sprobaverunt pro Christo, di bara r chis 'us Messias eiam umeri , nnmquid itura signa faciet , majora edet miracula , quam qna hiesain t 1iaque e r. cmdebam esse Messiam. 3 a. Audireuna ri νδ ι rarbam murmωνantem da
illo hae, quod sibi perniciosum judi abant k.-que enim habeti poterat Idius pro Christo ,
quia impii Pharisaei viderentur, qua hute adve labantur. Et miseruns ergo priuesper, o PM-risai ministras , satellite' publicos , ut appre
II. Dixit ergo Ha Iesur eo ies temp- . ut videtur , quo se mittenssis ministris conatium inibant, adhue modicum tempas vobiseum sum
mensibiis aberat. Et vado ad N in qui in pnis , escendam ad patrem. t arenti me, ,
non invenietis. Puto his tignifieari vanam e spectationem venturi alterius Messiae. quaerunt Messiam, te non inveniunt increduli Iudaei. e ubi ego stim μου ἰμὶ ἐγω. Verbum εἰμἰ tali a centu notatum reddi debet sum ι sed dum se scribitur. εἶμι, sonat vada ι suae seriptura a nonnullis probatur. Antiqui eodices earebant hisce notis, quas grammatici postea apposuere pro diversis servibus quos textui inesse intelligebant. I ia reddi posset loeus ille r in qua ego eo, vos nompusia venire. neque enim vobis patebit coelum. 3 s. Dixerunt ergo Iudaei ad seme ipsos, inter se r quo Me iturus est quia non inveniemus eum ψ Numquid in disse Onem sonerum , sive, ut Graecus codex habet, κω - Νων, ina
ut puro, ipsi Iudaei intelligendi sunt, qu;
tra Judaeam degebant. illi censebantur dispersi. Iade di regiones ubi sedis FH degebant , diacebantur dispersenes. Ita μασιε- πεινου s d persio tanti. πpellabatur regio podii, in quaerant Iudaei . Vox illa δων-- , dis resia, in pluribus scripturae locis u*νatur pri signi meandό exilio Judaeorum in 'diversis orbis tegi nibus i. quo Deus revocaturus erat eos alisi quando, ut praedieitur psalm. G ν. λα-ωι Iuata Risu in a d spersim es V iis e.ngregaιιι . Itaque dispei so illa Gentium quae Graecorum nomine interdum fgplfic stur, erunt diversae orbis regiones , per quas sparsi erant Iudaei r ut loquitur Τα iaν , eap. , s l. 3. quia Deus inlain, τ ψMe εν -- . Ergo sebant , an ibit ad Iudaeos dispesms inter centes , O docturus est Gantes , Dλούακ sGraeos, Id est Gentiles, Ethnicos, vel iudaeos qui inter Gentiles habitant. 36. Quis est bis sem
de aliqua in Ionginquum prosectione , M.
non perrenitet potest 3 eorum . 8
372쪽
TN novissimo autem l die magno festivitatis, stabat Iesus & cIam,
hat dicens: Si quis tar, veniat ad me, & bibat . .. ,
38 t. Qui Gedit in me, sicut dicit Scriptura, flumina de ventre ems fine
. 3s Hoc.autem dixit de spiritu, quem accepturi erant credentes in eum σα-- enim erat Spiritus datusi itaJesius nondesn erat olorificat i
l. --ς', dere eum r sed nemo misie, vis 'Pontifices , & Pharitios . Et dixerunt eis
xlli: aere non adduxissis illum . . . . . . t i
' M st ponderunt ministri e Numquim sic Iociit a L,m p. ' Mue hic
redi*onis ergo eis Phariisti Numquid fle Vos seducti' ea se.
N. Numquid ex principibus aliquis crediae; in eum , , aut ex Phariseis e : c, quR non vovit legem, maledicti sumo . , re o Dixit Nicodemus ad eos, cille qui venis ad eum nocte, qui unus erae
.sI Numquid lex noma Ndieae hominem, nisi mius iudiecit in 'ioc ε
D Responderunt, fiXerupi erat NumqιΠι & tin Gasiis is p Scharaim Scripturas , & vide quia a Galilaea Prophe non surgit. 13 Et reversi iunt unusquisque in domum suam o
3 T N novi fima auram Le magno semet ιν tis Tabernaculorum, de qua sit serino; in octavo nempe die, qui magnira habebatur ,
ut praeeipitur, Num. ea as. νωrs. die octaυ6qMν est ee 'ν-us, ere. in illo, inquam , die I sera loco fotian ediatori, ut ab Omnibus conspiceromie, atque audiretur ι O elamabar dia Mns: sitiose etisniat ad me, erbibat. Ex rebus obviis Christus sistebat eapere sermoniserrucasionem . Infestia autem Scenopeoiae magna lpompa ex fonte Siloe aqua hauriebatur, & cum s vocibus &c Iangore tubarum Tempta insereruisl tur, atque offerebatur libanda in altari , simul M
373쪽
notaret effusionem Spiritus sancti . In sabbato circa hune novissimum diem Tabernaculorum Occurrenti , legebatur caput quinquagesimum quintum Isaiae , quod animadversione dignum est. Sie enim incipit illud caput : omnes sitiantes venire ad aquas O e. ia eo do legimus : arris Dominnm , dum inveniri poιU. inde Dominus materiem disserendi sumpsit , quod
verisimile est saepilis secisse in Templo & in r. nagogis, ubi per singula sabbata legebantur uicti codices ex ordine. 3 g. Visi re.dis in me, sicut Gis scriptura, frumina de ventre dux sinent aquae vivae . Explicat Dominus quid est venire ad eum Obibere. Alludit autem pluribus pmphetarum i cis, quibus ingens spiritus & gratiae abundantia
sub novo testamento sutura promittitur , ut apud Isaiam. cap. t. s. s. cap. . cap. s. v. i. Meeb. eap. 36. P. 23. eap. 3 p. s. au. I l. cap. a. ag. Ipse Evangelista sensu in verborum Domini aperit. 3 p. Hoc autem dixit d. Spiria is , quem aecepturi erant credenses ἰn eum Icujus abundantiam significabat aquarum abun dantia , quas euique liceret taria copiose potare, ut ex illius ventre tanquam flumina emuere possent. accepturi inquam , erat. nondum enim rear spirisus datus, nempe cum tanta effusi ned, qMia JUns nondum eras glor eatus per Ie Ibtrectionem & ascensionena in coelum , unde
ipse aii sit sanctim Ss ritum in suos discipulos . lIn eodicibus Graecis hodiernis legitur ς
eras Dirirus datus ; quae lectio antiqua est sue liquet ex His verbis magni Augustini. Qui modo intellioit ut , spiritus nondum erat da dirus , nisi quia eerta illa Spiritus sancti datio , vel missio, post elarificationem Christi sutura
erat, qualis nunquam antea suerat. neque enim antea nulla erat, s talis non fuerat. o. Ex illa ergo turba , quae adstabat, cum ara dissent bos sermones eius , moti verborum majestate percellente animos , dicebant a hic estv re Propneta , . . -- - , pro hora ille deuo fit sermo in Deuteronomio, cap. Ita quν
rant in eum quae ibi dicit Moyses ce propheta
quem promittebat Deus suscitandum. Quia vero aur ignorabant, aut non advertebant omnia
illa promissa & vaticinia de propheta , de Christo debere uni di eidem personae convenire, 41. Avι dieebant i hie est christus, βυε Mosas.
Quidam autem contradieentes dicebant i numquid a Galilaea υonis christus Iesus qui natus est Narateth an potest habet; pro Messia t42. 2 onne Scνίptura dicit i quia ex semine David , o de Eeιhlcem east.Eo , x ἰ ἡ κώνης , de vico, ubi ediat David, habitabes in familiar ς na, priusquam ad regnum vocaretur, ve
nil christus. De Iocoortus Jesu nihil nisi rum
re ipss constabat, de miraculis de dogmate visu& auditu, quibus excitati, si de ortu aut ipsum, aut cognatos ipsius interrogassent , didicissent eum ex semine David in urbe Bethleem natum ι5e ita omni dubitatione animum suum liberassent .
s. Disseniis irasne facta est in turba pr pter sum, aliis aliud sentientibus. M. Qidam amem ex ipsis, sive publici Satellites , sive Gliam plerique alii addicti Pharisaeis , volebano
apprehendere enm a sed nemo misit super eum manas , deterrisus tum infestate ejus , tum metu eorum, qui eum Messiam credebant. βω-
nerunt ergo ministri , publici Satellites . ad Pontifeει O Pharisaeos , , quibus missi erant ad Iesum rapiendum . Ee Gx νωns ais illi tquare non adduxipia iuum 3 sectati erant per aliquot dies eum prehensuri data occasione. 46. R. ponderunt illi ministri r Hrum quam sie loems.s es homo , cum tanta eloquentia , sapie tia, gratia, emeacitate , sicut hie homo. invisnu. t uuntur e non causantur metum turbae, sed animi eonscientiam verbis divinis eo
47. Responderunt ergo eis Pharssaei et D --
quid O vos seilii Eri estis p ipse Iesus deeepit
vos s. dismquid ex prineipibus ex primoribus qui legis scientia , iudieio , & auctoritate pollent , cre dit in eum , aut ex Pharisaeis'. qui sanctitatis , & eruditionis: nomine excetalunt o. S. d ttirba hae vilis , indocta , quae non novix testin credidit in eum; nee mirum, populi enim illi ignari, mal dicti sunt , exe criuiles, quia ex lege vivere nolunt. so. Diata ea occasione Nicodemus ad eM . illa qui lenis venerat ad eism nocte , qui
Mnus erat ex ipsis primoribus non audebat
autem is profiteri Iesu discipulum. st. Vtim in suid lex nostra, id est Judex legem sequens , iudicas hominem , nisi prius Mudieris a ipso .,' cognoveris quid faciat λ quid agat, aut d
ceat, qilam vitam vivat, quem se dicat , quia bus argumentis uiatur. 32. Responderunt , dixisti ne ei: Humquid O in Galilaeus es λ aia haeres huic Galilaeo. sic per eontemptum vocant Jesum , quem eo nomine volebant arguere pse do-Christiim. Dicebant enim ad Nicodemum e Serustare scripturas , edi vide quia . Galilaea prophora non surgit . nec etiam vir propheta venit ab ista despecta regione. Ergo inde ortus Messias censeri non pqtest. 4s s. Et reversi sunt unusquIsque in domum Dam. discessio facta est te insecta . Id saltem suo sermone assecutus est Nicodemus, ut pr tinus principes non decernerent Iesum morti addicendum esse. hie postremus verseulus a
est ab aliquibus codicibus Grinis , eerindu ac historia mulieris adulleiae, quae legitur in s
374쪽
Multar in adulterio deprehensa mitur ante Dominum ; qui se lucem mundi dicit, o missum d Deo patre suo. Hae audientes Iudaei
I Ο Α N N E S, Cap. 8. γ. I-19. nu. . - I T Esus autem ' perrexit in montem Olivetii a J Et diluculo iterum venit in Templum , & omnis populus veniead eum, & 1edens docebat eos. 3 Adducunt autem Scribae & Pharisaei , mulierem in adulterio deprehemiam: de statuerunt eam in medio. Et dixerunt ei a Magister, haec mulier modo deprehensa est in adul
1L. Od. io. t In lege autem Moyses mandavit nobis hujusmodi lapidare. Tu ergo quid dicis λ α
6 Hoc autem dicebant tentantes eum , ut possent accusare eum . Iesus autem inclinans se deorsum digito scribebat in terra. t Drui. 7 7 Cum ergo perseverarent interrogantes eum, erexit se , Se dixit eis, l inii sine peccato est 'estrum, primus in illam lapidem mittat. 8 Et iterum se inclinans, kribebat in terra. 9 Audientes autem unus post unum exibant , incipientes 1 senioribus ide remansit solus Iesus, & mulier in medio stans ro Erigens autem se Iesus , dixit ei : Mulier , ubi sunt qui te accusa. bant λ nemo te condemnavit pii Quae dixit: Nemo , Domine . Dixit autem Iesus a Nec ego te comdemnabo: Vade de sam amplius noli peccare. , ergo locutus est eis Ienas , dicens : Ego sum lux mundi i qui seqmtur me, non ambulat in tenebris, sed habebit lumen vitae. I; Dixerunt ergo ei Pharisaei: Tu de te ipso testimonium perhi si testi.
14 Respondit Iesus, & dixit eis et Etsi ego testimonium perhibeo de meipso, verum est testimonium meum , quia scio unde veni , & quo vado tvos au em nescitis unde venio, aut quo vado.rs Vos secundum carnem judicatis: ego non judico quemquam. I 6 Et si judico ego, judicium meum verum est, quia solus non sum: sed ego & qui misit me, Pater. vestra scriptum est, ' quia duorum hominum testimonium
-- , ψ- I 8 Ego sum, qui testimonium perhibeo de meipso r de testimonium per hibet de me, qui misit me, Pater. Is Dicebant ergo ei et Ubi est Pater tuus λ Respondit Iesus r Neque me scitis, neque Patrem meum: si me sciretis, forsitan & Patrem meum lciretis. ao Haec verba locutus est Iesus in gazophyticio , docens in Taulo : dc nemo apprehendit eum, quia necdum venerat bora e s. at Dice Disiti Orale
375쪽
M Dixit ergo iterum eis Iesus: ' Ego vado, & quaeretis me, & in Orato vestro moriemini. Quo ego vado, vos non potestis venire. xa Dicebant ergo Iudaei: Numquid interfici. semetipsum, quia dixit imo ego vado, vos non potestis venire pia Et dicebat eis: Vos de deorsum estis , ego de supernis sum . Vos de mundo hoc estis, ego non sum de hoc mundo. - Dixi ergo vobis , quia moriemini in peccatis vestris ; si enim non credideritis quia ego sum, moriemini in peccato vestro. as Dicebant ergo ei: Tu quis es Dixit eis Iesus a Principium , qui de loquor vobis. a6 Mina habeo de vobis loqui, de judicarei sed qui me misit, verax est t& ego quae audivi ab eo, haec loquor in mundo. 27 Et non cognoverunt quia Patrem ejus dicebat Deum. 8 Dixit ergo eis Iesus: Cum exaltaveritis Filium hominis, tunc cognoscetis quia ego sum, de a meipso iacio nihil , t sed Mut docuit me Pater haec loquor: ας Et qui me misit, mecum est, & non reliquit me solum : quia ego , quae placita sunt ei, lacio semper. 3o Haec illo loquente, multi crediderunt in eum. . 3r Dicebat ergo Iesus ad eos, qui crediderunt ei, Iudaeos: Si vos mamseritis in sermone meo, vere discipuli mei eritis i3a Et cognoscetis veritatem, & veritas liberabit vos. 33 Responderunt ei et Semen Abrahae sumus , Se nemini servivimus unquam: quomodo tu dicis: Liberi eritis λ 3 Respondit eis Iesus: Amen, amen dico vobis: ' quia omnis, qui sa- est seccatum, servus est peccati. 33 Servus autem non manet in domo in aeternum et filius autem murex in
36 Si ergo vos Filius liberaverit, verε liberi eritis. - Scio quia filii Abrahae estis: sed quaeritis me interficere , quia *rmo
38 Ego quod vidi apud Patrem meum, loquor: & vos quae vidistis apud
patrem vestrum facitis. 39 Responderunt, & dixerunt ei r Pater noster Abraham est . Dieit eis Iesust Si filii Abrahae estis, opera Abrahae facite. O Nunc autem qaaeritis me interficere , hominem, qui veritatem vobis Iocutus sum, quam audivi a Deo: hoc Abraham non fecit. i I Vos facitis opera patris vestri. Dixerunt itaque ei e Nos ex soriacutione non sumus natit unum patrem habemus Deum. a Dixit ergo eis Iesus et Si Deus Pater vester esset et diligeretis utiquo me: ego enim ex Deo processi, de veni: neque enim a me ipso veni , sed ille me misit. . . . '43 Quare loquelam meam non cognoscitis Z Quia non potestis audire se
Vos ex patre diabolo estis r & desideria patris vestri vultis facere r i, te homicida erat ab initio, & in veritate non stetit: quia non est veritas in eo ς cum loquitur mendacium i ex propriis loquitur i, quia mendax est , o
43 Ego autem si veritatem dico, non creditis mihi.
376쪽
, 46 t Quis ex vobis arguet me de peccato e Si veritatem dico vobis quare non creditis mihi λ ' vigba Dei audit. Propterea vos non auditis, quia
48 Responderunt ergo Iudaei, & dixerunt ei: Nonne bene dicimus nos , quia Samaritanus es tu, A daemonium habes λης Respondit Iesus: Ego daemonium non habeo : sed honorifico Patrem
so Ego autem non quaero gloriam meam: est qui quaerat, & judicet. si Amen, amen dico vobis et si quis sermonem meum servaverit , moris
tem non videbit in aeternum. .
Dixerunt ergo Iudaei: Nunc cognovimus quia daemonium habes . braham mortuus est, de Prophetae: & tu dicis: Si quis sermonem meum servaverit, non pustabit mortem in aeternum. sa Numquid tu major es patre nostro Abraham , qui mortuus est &Prophetae mortui sunt. Quem te ipsum lacis is Respondit Iesus: Si ego glorifico me ipsum, gloria mea nihil est: est Pater meus, qui glorificat me, quem vos dicitis quia Deus vester est, s s Et non cognovistis eum: ego autem novi eum Et si dixero quia non scio eum, ero similis vobis, mendax. Sed scio cum, & sermonem eius servo. Abraham pater vester exultavit ut videret diem meum: vidit, & guvisus est. s7. Dixerit ni ego Iudaei ad eum: Quinquaginta annos nondum habes, de Abraham vidisti λ ι 38 Dixit eis Iesias e Λmen , amen dico vobis, antequam Abraham fi
so Tulerunt ergo lanides, ut jacerent in eum: Iesus autem abscondit se,
. I. T E s V s autem perrexit In mentem Ozυμ pura in Minaniam, aut alium vicum .roximum urbi, in quem sera nocte se recepit , Limmo diluculo revel si trus in Templum. a. Et diluisti itisum venia in Templum . sic sallebat Pharisaeos , non alibi , quam in Templo se eonspicuum praebens, ubi metu tumultus cohibebamur, in omnis populus venit ad enm , ct sed ni qui mos est longum seris monem ordientis diκebat os . . I I. Addaeetias aurem Seνiba P Ἱκι , nempe seniores Synedrii, qui doctissimi Ec te- io uisimi Iuda ortim audiebant, mulierem in duisisti deprahensam, O statuunt eam in m
dio. Matmonides in more devoehim , part. I. cap. o. dicit illam actionem suilla valde ignominiUsam ι capαν enim mulieris quae suspecta erat , discooperiebat Ar . ea illi detondebantur , ve timenta resque ad pectus Gaeerabantur, atque ita in fan: Iacrio in re pectu omnium virorum εω mia ierum , totiusque Syn d ii magni fisebatur. Sed .sistamus iter , ani-. dνertemiam enim hane historiam non sense
tur , scriptam a Papia ex veteri traditione ι quam Leri ph acceperat ab ore eorum qui cutis A postol is vel sal i erant 3 nee alibi quam in Evan . relio secundum Hebraeos haberi. Non extat ..pud Syrum intei pretem, cujus versio edita est Viennae di Antiierpiae; nam in Polyglothis A glicanis repetirur ι οn illam habebat aathnifisimus ille VatieatnI eodex , quem μ ὲυimur verba sunt Maldonati in non Graea ca tena , ι. qua eiam stres O viginti aiserore sin , nemo e ua meminit, Habemωι G-ω in pressos mutior , Origenem , clementem Aleaan drinum Chrysostomum , donum . TMoysi ctum / Nemo esνiam tigit , eum chrysostomu , o Theolbiactus βνθβνιην in te tum Jean nem commentarias. Aitamen testatur B. Hieronymus, lib. a. adversus Pelag. in multis di Graecis di Latinis codicibus inveniti. Quin de Ammonius ante Hieronymum mentionem hujus seeit in Harmonia Evangeliorum, & Ath nasius in synopsi. Unus ex vetustis vostris soptemdecim codicibus dumtaxat illam non is bebat , ait Beeta. ipse Chrysostomiu de ista adultera alicii bi non silet, sicut nec Ambsosius,
377쪽
nee Augustinus. Ergo sicut caetera nostris ill
strare coirimentariis conabimur.
Et diaerunt ri Scribae Ee Pharisaei ε -- gistis , haee mulἰer modὸ deprehensa in a-Λulieris tam manifeste , ut negari non possit rε-το hq ρεοιχειώνη , id est in ipso facto. s. In lege antem MoγIes mandaυir nobis hus modi lapidare. Sumenda haee verba, quasi dictum ei et i Moyses tales praerepit morte pii nixi, quam mortem postremus usus fecit lapida. 'tionem ι in Levitico enim , cap. 2o.'. lo. mo iis poena in genere indicitur adultero Ac adulterae. Tu ergo qaid diris p quam sers sententiam
in eam. 6. me autem die any xentantes eum , mi possent ace are eum. nempe volebant aliis
quid elicere ex ore ejus ι sperabant sere ut ream absolveret, ita ipsum arguerent reum, ut adversarium legis. Iuus antem inclinares f. dram fum , digito scribebar in terra . Imitabatur
Cliristus, ut quidam sentiunt, gestum sacerdotis, qui uxorem suspectam exploratur iis , sese inclinabat, pulveremque a 'avimento sanctuarii colligebat, quem aquae insusum praeberet potandum huic quae suspecta erat a juxta id quod praeeipitur in lege , Num. e. s. 'P. t . Quidquid sit, sic se inclinans Dominus, locum dedit Pharisieis se subducendi a conspectu esus.
I. cum ergo perseverarene interrogantes eum: chira taeeret , hi vero instarent , erexit
se , in dixis ras sine peceato est vestri,m , primus in illam Lindem miliae . Illa
respiciunt legem mae praecipiebat ut manus te. stium prima interriceret reum. Deuter. cap. I. s. 7. Revocant autem in memoriam quae nos monet Gregorius magnus, pas . D 2. Cap. s.ciam displie s ex aliena infirmitate qaeod edin-θieir , pensa quod es , Dr inerepatienti via se Dirisus temperet, dum sibi quod iner
s. Et irreum se inclinans , seribebat ἰn te να Quid scriberet non diram ι neque enim hoc sciri potest. Sacerdos qui sit spectam mulierem explorabat , scribebat maledictiones in libello , Num. cap. I. p. 23. Dixi inclinasse se Do.
minum , tit avertens oeulos daret locum euique Pharisam elam se subripiendi,' quod fece .
bana , in iantes, id est initio saeto, a senioribas . Iudaei docent nos aquas Zelotyr x non nocuisse uxori adulterae, nisi ipse maritus insons esset. Adulter autem cum adultera par ter tumore ventris & putredine semotis corripie, tantur . Potaris a Mis amaris, inquit Maim
nides in Sotah, cap. a. si rea fit seminae , pax
etque venter trimo , deinde putrescit femur , aequa ina morirnu . Eadem hora , illa morirer, moritur edi adulter, cultat causa
Hs, vel pudendorn ii. Hoc autem sis , si maritus nudiruam eos erit eoitu Ilticito 3 ar vero , si eoj reis titiquam coitis illicita , Muae non e plorant ejus ἀxorem. Ilaee inter aniles Rabbiunorum fabulas ι esse numeranda dicet quispiam. attamen constat testimonio Iosephi tum di saeti eodicis , olim Deum manifestis poenis Meulta
delicta eunti se . Diei er o potest quod judi
cium Dei reveritis quia a culpa sorsan non eritant immunes , excesserint Set bae 6c Pharisaei omnes. O remansit 'solus Jesus , o mulier is, medio stans conspicua omnibus, Io. Erigens autem se Iesus , crim neminem vidisset eorum qui mulierem adduxerant, dἰxisH r MMDεν tibi sunt qui te aeeusabant ρ qui mea auctor tate videbantur uti velle ad te puniendum. nemo te ebndemnavit in te sententiam mortis tulit. it. sua d/xis: Hemo, Domiane, Omnex enim abierunt, non deprompto judiaeio suo. Dixit autem Iesus,' Nee ego te conde.mnabo. nolo illis inelementior esset abi secura; O Iam ampliῶs noli preeare . Εlega tia sunt quae profert Ambrosius, Epist. 6. lib.ν.
in hane rem . Vade edi amodo vide ne peeras . Emendavit ream, non erimen absolvis; etenim
θυeriori sententia eulpa damnatur , si Mnus. quisque erimen suum oderit , edi in se tae*iae
condemnare delictum . Etenim eum reus Oeeiaditur , persena magit quam en a punitων rubi vero eulpa deponitur , absolutio persona est poena ρεeeati . Qid est ergo et Pad e , eramodo vide ne pecees δ hoe est, ex quo ta chriastus redimit , ererigat gratia , quam pana nomemendarει , sed plecteret. 2. Deram erio loeutus est ias Iesus . Hic versus ab iis qui istam historiam adulterae putant sacro codici olim insertam ex veteri tradiatione Papiae, conjungit ut eum his verbis se- eundi versus , O sedens doeebat res , nempe dicens e Da Ibis lux mundi. declarat se esse doctorem , ideoque non audiendos Seribas &I harisaeos sibi adversantes . Constabat ab ex spectato prNheta, nempe , Messia, homine colendos esse omnia . Saepilis diximus in o thodoxa doctrina Evangelium interpretandum, prout sonat. Verbum Dei vera lux est, quae intus illuminat omnem hominem: lux est men
tium interior. Cum itaque Iesus esset Verbum Dei , poterat dicere , ego sum lux mundi . Nam, ut loquitur Augustinus in huncce locum Ioannis, Sapientia Dot , Hνbum Dei , Damia tur IUui chrissus ubique praesent est: quia Μ-en tuo est veritas, ubique est sapientia. IntelIAgie quis in Orionse Justitiam, intelli Ie Hrusiasceidflnte sUitiam r-alia .st iustitia inam ille intelligis , alia quam Isto λ separari
ne corpore, ct in uno habent areias mentium Saarum. Quam video justitiam hie ranstuntur.
378쪽
ὰ mis earne sejunatis, O In iuiust me scisis, Quem putatis merum hominem. Pliaee conjMneyua . Poterat ergo Iesusicere , sequituν me, non ambulat in ten bris , sed habebis lumen vira , lumen necessavirium vitae aeternae consequendae. 3. Dixerunt rega ei Pharisaei r T. da teipso testimentism ρινhibea : rsimonium eunm
mn est verrum I id est , legitimum , legibus
enim cautum , ne eui credatur in rem suam
loquenti .a . Respondit Issus, O ldixIt eis r Eo, egoso imoniam perhibeo de me ipso, verum est ι
stimonium meum ι Receptum enim est, ut notat Gistius apud omnes gentes, ut testimonia admittantur pro subjectae rei qualitate. Itaque in his quae solent clam fieri, audiuntur, qu Ia- Iias non audirentur. Legationis injiinctae conseius est is mi injuncta est, reliqui ab ipso hoc debent discere. Quod si is legatus nulla in reli uiri non alterius quam fabri , nrine patrem meum naturam Dei ignoratis, nempe vere eia
se patrem , qui filium ab aeterno genuerit. Sim. ρίνειis natura filium Dei, forsitan O P. trem meism seiretis . Deum scilicet vera gen latione filii esse patrem. sermo ille Domini apertus est orthodoxis. ao. Hae υerba λώιαε est Iesus ἰn Ga ρου- laeso, loco celebri in atrici Templi. ubi erant areae pecuniariae ad excipienda dona in sarta teis et a Templi, docens in Tempti palam, & libere , nemo apprehendit eum , divinitus enim cohibebantur, quia necdum venerat hora ejus, in qua pallatus erat. ai. Dixis eras iterum Hs Iesua ε Ego vado, cursum meum implens ι O, clam abiero, nem ad patrem, quaeretis me, frustra Messiam e spectantes, in peccata vestro mortemini ,
sua commoda eaptet . ipse Ob Iegationem multas σε in hocce peccato; nempe usque iamala perserat, honorem vero nullum sibi vindi i sinem increduli una peribitis elim vestra urbe .cet , sed leganti, nec quicquam dicat , quod non legante dignum sit, tune nulla est ratio, cur non ei credatur. Ideo testimonium quod de se perhibet admittendum esse dieit Christus , uia scio tinde veni, O quo vado. Qirae verba Andicant legationem, quae accipi primo, deinde renuntiari Iolet. quasi dieat Christus: Ego scio
a quo, di quae mihi data sint mandata . ν os an-vem nescitit unde venia , aut quo vada . nisi a ego vado, in coelum scilicet, vos non po testis venire, eo pertingere. exclusi enim caelo eritis ob peccata. aa. Dieebanx ergo Iudaei r umquid ιntersieIea semotipsum ., ut nobis se subtrahat, ne de eo poenas sumamus : quia dixit a Quὸ ego vado, με non potestis venire scum haec non intelligerent Judaei, Iesus , clarius loquitur , de coelo se in terras prosectu raindieans . as. Et dieebat eis r kbs de deorsumser me distatis. cur ergo mirum vobis videtur, σει, ε terra, E mundo. ego de supernis sum ,s perhibeo de me testimonium tis. Vos Pharisaei , secundum earnem judica- is , id est secundum faciem , sive secundum quod oculis vestris eorporeis, apparet in me , di ideb fallimini t ego non iudico quem εσm , nune scilicet, dum in humili sol ma servi versor. Vel , non iudico secundum earnem , mihi sumens , ut tam sicili iudicio, quod vos facitis, alios judicem. 16. Et si judies ego , jussi
ενmm merem verum os, id est verum esset, dicui stare debeatis, quia silui non Ium judican ,s deg., ct qui misit me tatὸν, duo sumus judices , sive testes. ar. Et in lege vestra scriptum es, quia duorum hominΛm testimonium verum est. in ore duorum , vel trium stabit omne ver bum, Deut. cap. 19. P. 1 F. t . Ego sum qui estimonium perhibeo de me ipso . Subintellige , in eujus vita nihil est culpandum , cujus dogmata Omnia ad Dei honorem, pietatem ae sanctitatem promovendam pertinenti sic ex qualitate
sua ostendit jure sibi testimonium perhibere , sed addit, ego solus non mihi testimonium perhibeo. Et insuper testimonium perhibes de me , Μ ι me pater , cujus vox audita erat de emi elim baptietatus est i cujus di nomine qua faciebat opera, demonstrabant ab eo missum .. s. Dicebanν erga ei Iudaei r ubi O pui νεωus odio excaecati non intelligebant , quimpatiem suum diceret, Respondit JUκι : nerui
ex coelo. Hos de hoe mundo ostis nati, ego nomfum de Me mundo; altior est origo mea. 24. Diaxi ergo vobis, praedixi, quia moriemini in re eatis υ/stris semper increduli. Si enim non ere dideritis , quia Q. fum Melsas , Iux mundi, filius Dei, moriemini In teccato vestro. si a irrisanari non vultis, insanabiles estis. as. Dicebant euo et 1 tu gnis es p quesis e.
Dixis eis Iesus, ego sum is quem ab initio dixi vobis me esse . Prineipinm, qisi es' i iurei obii. Ibi prineipium est in accusativo, ut sit subintelligenda propositio feeiandum, vel alia. nam in flante est δ . Hμιν hoc sum quod a principio dico vobis . Alii v lunt illud arita, locum tenere adverbii ν δέ sic sontem interpretantur , primum hoc sum τquod dico vobis, hoc ipsum, quod i m , tempore cile dixi , id est lux mundi. I iidoviacus de Dieu ι vir mii Iti iudicii di doctrinae ,
observat, l. Gradiros eodices constanter liabere se , quod, non ζm, , hoe quad. a. Particulam ψ, O, esse inutile. ii in hac intepretatione. I. vel buim λαλῶ , loquor , non accipiendum pro λέγω , dico. particulam . σι Hebraeum esse 2, di ideo interrogationi inservire posse. Ita secundiam humee allegarum auctorem , se sus verborum Domini est di primuirine etiam loquor vobis p vos me interrogatis quis sim .
qu/si mi inquam antehac id a ine edocti e
379쪽
sitis. primane etiam vice vos nune alloquot, ut id quaerere opus habeatis p as. Matia haeo de vilia Iorim, O Judisare,
uae praeterinitio, nam non crederetis, ut stuta plura verba facerem ι sed pater meus quinis misit, verax est i quasi dicit: non mihi dissi- do, nee ideb miniis certa sunt , quae dico,
pater enim meus verax est , testimonia eius erata sunt . Ex divi ab eo , hae I
-ν in mundo, nitit dico aliud, quam quod ab ipso dicendum accepi.
gnomiis, quia ego sum Christus filius Dei, O quia . me ipsa facis. nihiι, sed sient Geuis me
patre, holoquore. In passione plerique videntes, quae fierent , agnoverunt eum veth esse filium Dei, resurrectio eius certum fuit δε-gumentum hunc veth a Deo fuisse ni issum. 29. Et mν misit mecum est , quatenus Deus & ipse sum. Cum Iesu homine dieitur Deus esse, quia ei favebat. Deus nobiscum est in phrastoria scripturarum , quando nos tuta Iur, non me νeliquit solum i explicat id quod dixerat: Deum feeum esse , qu a ego, quae ilacita sunt ei, faeis semper . obedio ei,
legationis meae munere fungens. Dominus accomodat se opinioni Pharisaeorum , quibus climvideretur merus homo , ne posset judicari
impius, suifficiebat demonstrare ea quae essent Deo placita a se fieri.
3o. Hae Itis loqMente, multi erediderisur in m. Nam id unum obstabat quominus ered tent, quia Pharisaeis fidem adhibuerant . qui eum criminabantur ut virum daemoniacum haud a Deo missum. 3t. Dkebat ergo Iesis 1 ad eos, qui erediderunt ei, Indaal: Quamquam ad turbam communiter termonem dilige ps t si volis anser sis, perseveraveritis, ta sermone meo, in doctrina mea, ver. discipuli mei eritis . 3 2. Et cognoscetis certius, perlectiusqtie in dies veritatem doctrinae meae t mysteria regni mei , O ve-ν tas libarabit vos: in libellatem vindicabit a servitute peccati. II. Res onderunt εἰ quidam de turba, non illi qui crediderant , sed alii contemptores . Semen Abraha sumtis, nempe filii Isaae , in quo voluit Deus reputati semen Abrahae, ut dicitur in Genesi 2 i. p. ra. In Isaae vocabia ur tibi semen, ait Deus praecipiens Abrahae , ut eliceret Ismaelem filium Agar ancillaesitae .
Non sumus, inquiebant illi lii 'aei , servilis conditionis, siqui dein nati ex Isaae filio Sarae, dc non ex I Paele filio ancinae , O nemini se υἰυἰmus unquam , nos enim imum Deum Dolviniim agnoscimus. ipsi vel 5 R mani sint in t nostri nos uti legibus, quom doergo iis dicis, libret eritiι 34. Respondix eis Iesus , signifieans de qua
servitute, Ec liberatione ageret: Amen, amendico vobis i quia non ii solum, quos comp-des seriei alligant, servi sunt; sed omniit εωἄfaeir peccarum, servus speeeati. Ab illo enim vitio cui studet tamquam captivus, sertur at
ue agitur. Is . Srevus autem natura , aut con
itione, qui est malae frugis, quales vos estis. non manet, sive non solet manere in domo, ia milia heti sui in aeternum ε filius autem manet in aeternum , ius habet in domo habita di . scilicet non intrabitis in coelum domum
Dei, ejiciemini foras, soli filii Dei inita illud admittentur. 36. Si ergo vos silitas , qui Sedomus paternae Dominus eli , liberaserit, ex servis liberos secerit, simulque sibi cohaeredes avere, non salsa persuasione liberi orisis.1 . Scio quia filii Abrahae sis , egress ε lumbis earnis eius . Sed vos alloquitur turbam i credulam quaeritis me inrescere , qua in rovos osten/itis degeneres filios Abrahae, quit ut insta dicturus est desideraverat diem meum videte. Ideb autem statuistis me interficere.
quia sermo meus non eapis in vobis, χώρει πώμν, id est locum non nabet in vobis, eum respuitis, nec ad illum mentem vultis ad ver tere. Apud blatthaeum, eap. is. P. ai. dicit
Dominus ii πα-κ χ ησε δ λ εν σου την , NON omnes eapinns verbum illud. Ita eo in loco, sermo meus non eapte, sumi debet pro non capitis sermqnem meum ι nis initim accipiat ut in significatione sua non inlisitata pro pense tra re, tendere , prosicisci; iuxta quam signi fiacationem sensus edet a sermo meus non iavos Penetrat.
38. Ego quod vitar, id est didiei apud Deum
patrem meiam Aquονι vas quae vidissis apud patrem vestriam diabolum, cujus vos filios operibus probatis, faeisis, esus exemplum secuti. I s. Responderunt, or Δxerunt ei t Pater noster Abraham ess . Non alium agnoscimus p trem, alium indicarat Christus , nempe diabolum, quem non nominaverat . meis eis Io
sui: si ergo sisii Abrahae sit, opera Abrasiae
Delie, similia operibus ejus opera. 4.. cautem , longh a est ut imitemini Abraham , Maeritis me ιntersere hominem, ut nihil aliud sim quam homo, tamen innocens sum, quiveritatem vobis Levitis sum, quam audivi a Deo, qui me misit. Hae tale quid Abraham n fecis. Ol. Vor. iterum erio dicam, faciatis opera parνιι v νι diaboli. mxernnt itaque ei r quem alium patrem n bis esse quam Abraham vis innuere r nos exfor nisatione non sumus nati, adverterunt enim Issum loqui de spirituali generatione 3 eo sentia, quo Daniel, eo p. 1 s. 16. dicebat ad injustos judices, Semen chanaan, O non IM . Judaei quoties ad idola diverterent, appellabantur seris nicatores a ut ergo injuriam repellerent, quam
380쪽
; nesse verbis Iesu judicabant , respondent ευ num patrem habemus Derim, non plures h bemus , quos colamus , DLos .
a. Dixit ergo eis JUua : si Deus pater vesterest'. si, ut profitemini, Deum tanquam patrem sincerε coleretis : diligeretis utique metego enim ex Deo processi, O veni missus ab eorneque enim ἁ me ipsa veni , ut oui salso sibi prophetae munus arrogant, sed Me me misit. 4s. Quare loquelam meam 3 λαλιαν , dicta mea, locutionem non cognoscitio non intelli
itis quae loquor 3 Respondet ipse sibi Christus, noe autem fit , quia non potestis audire sermonem meum. Ibi audiso est animo morigero amplecti . Cur ergo vos locutionem meam non cognoscitis p Causa est, quia sermonem meum non potestis morigero animo
amplecti, ideo barbarus vobis videor , necidioma meum intelligitis. Jam sine ambagibus loquitur quod res est.
44. Fos ex patre aiabolo estia, cujus Opera saetiis , O d. sideria patris vestri vultis faeere, illum imitamini. Ille homicida erat ab initio , suta arte ejus mors intravit in mundum, Zceo ampellente Cain Abelem interseeit in rerum initio. Er in veritate non fletis, deflexit a verit te, quia non est veritas in eo , totus enim Mantusque est, pronus est in mendacium. c.m I suitur mendaeixm, ex propriis loquituν, quia in eo fons est, & promptuarium erroris 3 quia mendax es, stiidio , aedita opera amat sallere, patre eius, nempe mendacii, quod in eo est, quod illi proprium est, auctor est mendacii. Vos erso similiter mendaces, ostenditis ex p et te diabolo prognatos. Pharisaei sciebam, neque enim ignotate poterant, Jesum virum esse Probatum Deo; mendaces ergo erant dum inlactabantur eum ut Dei adversarium. s. Ego aurem si veritatem Leo vabis, qui ures, di fidem praebetis mendaci diabolo, ton meditis mihi. 46. Qis ex vobis argue ma de peccato nemo est vestrum qui me demendacio, aliove ullo peceato possit eonvincere . Nullam igitur causam habetis , ob quam non credatis verbis meis. Si veritatem
dico vobis i si ea dico, quae fide digna sunt,
quare non ereditis mIhi. Jam non miratur, Cur non crederent , quoniam non essent enumero filiorum Dei. . ex Deo est anquam patre propter electionem Ze regenerationem, verba Dei , doctrinam Dei audit libenter & attent , cum assensu Be obsequio.
propterea vos non auditis q. ia ex Deo non Uyis, e numero electorum eius. Sicut elatire sanitatis indicium , inquit B. Chrysost mus, ita Ze studio magno audire divina elo. quia, bonae animi valetudinis certissimum est
g. ponderunν ergo Iudaei: Seribae & Pla saei; O dixerint eis 2 cune bene dicimu/ ndi, ,
elim dicimus quia Samaritanus es. id est vIt Iliadaeis insensus, religionis Iudaicae contemptor,
quales erant Samari iani. Et praeterea daemonium
hab.i, id est daemon tibi transversam mentem agit. 49. Respondis Iesns, ego daemoniis m non habeo. Quae dixi, non prae insania dixit sed ἡ
norimo patrem meum e cujus res agor O vos L honorastis me. vos me convitiis petitis, elim ob hanc causam honorare me deberetis. so. Esaantem non quaero gloriam meam, clim doceoliaee quae dico vera esse, 6ca Deo Drosecta, nouid facio cupiditate humanae 3loriae: s qui
quaerat, O itidiret. Deus vindicaturus est haseontumelias , quibus me afficitis. II. Amen, amen dico vobis: si quis sermonem meum servav oris, martem non υidebit, id est non sentiet in
s a. Dixerunt ergo Iudaἰr Nune cognovi marcertius, & clarius quam antehac, quia dam num habes, plane insanis, Abraham enim mor tuus est O prophetae, O tamen tu neutiquam ilis lis comparandus dicis: F quis sermdinem meum servaυerit, non grestabit mortem in aeternum s s. Humquid iis major es patre nostro Abr bam, qki mortuus est propheta marini sunt; quem te ipsum facis, venditas Numquid ipse vitae auctor es qui aliis possis vitam conservat , ita ut perpetuo vivas, quod nee Abialiam, uec
prophetis obtigit s . Respondit Jιμι t si ego glorifico me ipsum .
si quod meum non est, mitti arrogo. glarιa mea
nihil .st, nullius pretii est ista gloriatici , sed esspater meus, qui stiri eas me miraculis, gaeem -s dieitis, quia Deus υester est . Neque enim
ab alio me profiteor misium , quam ab eo qui Deus est Abraham, Isaae, dc Jacob. ss. Eo
non eognovitiis eum operantem, & testantem de me a Mo -ιem novi enm , filius eius natura si dixero , qnia non scio eum, ero simιlis υobιs me
dax, absit, ut haec dicam : sed scio eum, sese monem ejus ρενυο ι ei obsequens ι de ideo pro impio haberi non possum .s6. Abraham patre vester exutiaυis, ut via deret diem metam. Cum illi promissum esset, ut aliquando etiam exterae gentes per ipsius semen bearentur. Hdis , Osa υ istis est . sic haecaecipiunt Iudaei, quas Jeius se diceret visum Abrahae non tantum in vaticinio , sed re ipsa.s7. Dixerunt ego J-daei ad eum, quἱ qnaginta annos nondum habes, agunt liberalius, quia hoc omne nihil ad eos annos qui ab Abrahae
aevo numerabantur, O Abraham Oidisti dicis te cum Abraham vixisse . 13. Dixit eis Jestis ι Amen, amen diso vobis , antequam Abraham fieret, ego sum, πών β, σὰ a s invi santequam nasceretur, vel esset, vel existeret Abraham, ego fum, quatenus Uerbum Dei,
scilicet filius Dei praeludens incarnationi suae sub sotnia humana se conspicuum praebuerat Abrahae.