장음표시 사용
41쪽
CAPUT IRineta eam festinatisne eonvenit Elisabet, a quae rem omnem a spiritu suam Io
edacta. Mariam Dei matrem appellat. Hus laudes Maria in Dexm refundens, illam cantita relebras. '
3a rgens autem Maria in diebus illis abiit in montana eum sessi
c. natione, in civitatem Iuda. is Et intravit in domum Zachariae, de salutavit Elisabeth. t Et factum est,. ut audivid salutationem Mariae Elisabeth, exultavit imians in. utero ejus t de repleta est Spiritu saniri, Elisabeth: AEa & exclamavit voce magna, di dixit: Benedi ta inter mulieres, de benedictus fructius ventrix tui Et unde hoe mihi ut veniat mater Domini mei ad me pM Ecce enim ut facta est vox salutationis tuae in auribus. meis . exultavit in gaudio insans. in utero meoia 1qs Et Mara, quae eradidisti, quoniam perficientur ea, quae dictae sunt tibi a Domino ἀ- Et ait Maria e Magnificat anima mea Dominum. o dc emanavit spiritus meus in Deo saluore meo. . respexit humilitatem ancillae suae : ecce enim ex hoc beatam
M, fecit mihi magna qui potem est, de sanctum nomem ejus su Et misericordia ejus a progenie in progeni ex timen in eum. 1. Fecit potentiam in t brachio suod di erfusuperbos mente cordis fili. 3 Usuit potentes de sede, re exaltavit humilesias 3 t Essurientes implevit biniis ci & divitex dimisit inanes ias Suscepto Mael puerum suum recordatus. misericordiae suae iass Sieut locutus est ad patres nostros,. t Abraham&semini e)iis in saeculis. 16 Mansit autem Maria cum iita quast mensibus. tribus.ec reversae est idomum suam
In. 'UEar potest utrum Masia conceperit si ae eam alloqui e te Angelus .aneodia ciente ubi se verora ejus mequentem dixit. Verisimilius videtur id factum postquam cons suinprassivit. Quidquid sit, constat praegna
tem factam antequam conveniret cum Ioseph,ut diserth declaraeMattiaeus.. Decebat ut vidunus,mat imonii nomine pudicitiam eius tum esse acriminationibus. Eteni- vir'. Isiaelitis extra conjugium partem motri addarebatur. Siquid veris necesseessetconstare visam dumerat virgo, prolem concepisse,congruebat se O a peragi, ut testaturax esset non alteriusquam spiriatus sancti ope hane prolem suscepisse. Ideo ubi
concepit antequami dedueeretur ad sponsum ιimis, ne deduceretun ad eum, priusiluam ea reseertos testes haberet, impellem Spitu sancto,. longh ab urbe patria, Mararet, properavit ad cognatam sitam Eli habeth .. s. Eanetens Mama ια dAbtiae ita, abiis tam-anac.m festinariaria n eiυιraaam, da.Illud. exH-m videtur notare ausam ἄatiam iastipete iter longiusculum&dissicile , nempe in Q fimis ἀὼ ad manser ammi-s Evangelista non. dicit, quae fuerit illa civitas. Uuliereditur siisse Hemonem, quae in monte Iuda Leerdotibus assignata erat, ut dieitiit in t bt Iosue,cap.a .es. Sed clan multos viculos haberent monte Iudaeae
42쪽
i se recipiebant sicerdotes postquam obierant Mees fias ; certo definiri non potest quis fuerit ille vicus, vel quod oepidulum suod Zacharias
incoleret. ΑNit Maria infestinatione, cum studio , ut quidem inviseret rognatam , sed di in frueretur signo quod dederat illi Angelus. P --inoetati de praenia , nec quasi ἐπι icreta de κωntio, ait Ambrosus et addo ut pro haret ur sponsum a quo abesset , non esse auctorem partus siri . Certum est ex Evangelio Mariam cum Jos non e venisse, nisi postquam uterus ejus intumescere Tit. Falluntur ergo qui volunt hane perestinationem sitscepisse J Iepho comite . Etenim si intersitisset: prisno huicce colloquio, quo Elisabeth Mariam sal llavit Matrem Dei, nulla postea sit spicio de M aia ejus animum subiisset, nec opus hi isset Ampelo a quo disceret quod imai dicerat ex ore Elisabeth. Ergo aliquem alium comitem hab
re potuit, proximum, ut credere est, paIemlem, cujus custodiae commissa fuerat. Praeteris quam si concepit vigesma quinta die Martii, quo anno ut diximus in chronologi is , circatindecimam diem Aprilis Pascha celebratum est, Hierosolymam in comitatu petens dc inde r vertens, potuerit deflectere in inles cognatas. o. Et intravis ιn d--m Zacharis, insatis Elisei ib . Evangelista non meminit
Zachariae, vel quia ille absevis sitit, vel quia hoc ad rem non pertinebat, nec ille jam nis gestia
Wjην, φ θριενa est uisisti sancto Elisabeth. Illi eis inuatit illam Spiritus sanctus, sensit se ab
eo moveri, tum L commotum inlantem quem
titem gestulat . Nec id mirum est , si enim cor movebani tir sis perliminaria Templi, elim illud si, bitet Dei maiestas; quomodo eodem adve tante Deo, tota Elisabeth cum saetu sito non bisset eommota Elisabeth autem Spiritu uncto revelante, cognovit quid illa exultatio infamis fgnifiearet, nempe cupis praeeursor ipse dc d
mon strator esset furums, manem venisse. exul
ram it ἰnfans ε- mari , id est subsilui, vi agni , pulli equorum , di taetera animalia cum ludum p ostquam bene pasta simi. Quaeris nem agitant
interpretes an Christum adventantem vere
agnoverit Joannes clausus maternis viseesibus ι- eo tempore coeperit uti ratione. Motus eius procul dubio non a natura, sed, ut dixi, a prae- Iemla Dei. De caeteris vero non juvat quaerere, quae inveniri non possunts chm e contra plura quae hactenus ignorata sunt, in aperiam diem proferri possimi, modo quantum latis est vires ontendantur. Potuit ratio praelucere in mente Irinnis ante tempus , s Deus voluet it, & Domini lateon Ius esse , ut loquitur Tertullianus. In ejus quos Ecclesia decantat, videtur vera cognitione sensisse Christum advenientems mul- εἰ tamen di praeclari intereretes inter quos Aristustinus, contrarium sentire postentur . a. Et exclamavis voca o dixis r Erinia cta νωιntermis uri es, O benedictaeafrassus ventris trua. Filii dicuntur in scriptura mausve iuris. Ut in illa promissione quae in De iteron. cap. 13. P. 4. fit Israelitae Jasto . Emedia, βω-
promissionem applicat Mariae Elisabeth, smul alludens ad illud psalmi quod Messiam spectabat: da fisinis venHis rara ponam super sedem tuam. Haec autem quae fuerant Gabrielis ad M tiam verba, benedicta in in mulievibus, dum re petit Elisabeth, dc matrem Christi salutat, m tam se a Deo ostendit , dc eo revelante eomperia habere, quae aliunde restire non potuerat. Maria ergo magis magisque confirmatur. Etenim
plus huic obtigit, quain tui fuerat promissum ab Angelo; non enim solum Ieperit praegnantem cunatam mulierem sterilem & effoetam, sed &prophetissam, cujus ore iterum spitibus Dei declaravit quM veth mater Christi electa esset. 3. M a de hae mihi ne veniat matεν Domini mei ad ma Verba illa non sunt dubitantis sed admiramis. Dominum suum vorat Messiam exemplo Davidis . Mariam appellat matrem Domini , hujus nimirum a quo omnia senis Jesus enim mus& homo est; quapropter climindivisus sit, hoc est idem sit vere Deus di verEhomo , Maria quae eum genuit veis est ε. 6.t, Mateν Dei. Etenim ut Elisabeth mater est i annis, quamquam mentem pariter ei non insudetit, etiamsi ex Maria Ch istus naturam divinam non acciperet, non ideo inintis illa diu
cenda mater ejus. Ut inquam, anima ration lis Ec caro unus homo est, ita Deus & homo unus Cliristus. Ergo quae eum progenuit,meritis dicitur genitrix eius.Itaque ab Elisabeth quae
pleia erat spiritu saneto,didicit Ecclesia regulam qua de Chi isto loqueretur, a qua aberrans Nestorius lapsus est in haeresim, quam ipse Deus damnavitote Elisabeth loquens. 4. Ecce enim na facta est vox salutationis tuae
in auribias meis, exutiavit in Iaadia infans in ut o meo . αγα--t, quam vore in Latinus
interpressamiliam reddit, gesticulationem pr prie notat , qualis esse laetantium solet. M tus autem ille, quem supernaturalem diximus. vaticinium erat gaudii illius, quo aliquando Ioannes Dominum agnoscens gaudere debebat . Gaudium meism impletum est, Ioani'. cap. I. s. as. cum ex miraculis quae a lesu audiebat patrata , intellexit eum esse Cht stum . Ulim collisio insanium in utero Rebeccae , praesagium fuerat suturae inter ipsos aemulationis de primatu, in qua major a min. re superatus est. Genes cap. 23. a 2. Porro hisce vel bis Elisabeth se ratefecit praegnantem , ut veritas fgni, citod Angelus dederat Mariae,
43쪽
es quae fidem adhibueris signo quod dedit tintistas maxima est , in me μιγ λεία, Angelus; vete enim eoncepisti prolem 3 di mdhJres magnas di miras secit. Quid enim virgiri scire potes quoniam perficientur ea quae tibiini maius obtinetem poterat quam esse De Dei nomine Angelus significavit . Ellisabeth -- ma rem. Non autem de Deo eoaita: Mariacite orpouit Maiiam marito suo incredulo sinisi eum religioso pavore o quali dicat ille quem mutum iactum dolere poterat. Fariterieujus est nomen sanctum, id est non usurpanisti Maria mota divinitus in Deν laudes erupit,ldum ut alia nomuis solant , fecit in me m cantico celebrans mysterium, quod in illa pe-lpna. Coniunctis o tenet locum relativi enius xageretur. Declarat jam jam implendam m litis subsequens versus cum superiori potest conia Itoris sortis spem , quam de Servatore ded ljuori r incit mihi magna cuius est nomen san-rat De iis Abrahae R semini eaus. ctum, ti curus misericordia&c. ,
ininum. Qui spiritu Dei aguntur, secundis instimintibais eam ωStupet in magna ejus miselicor- rebus cmnia referunt Deo a non se esserunt,idia a rerum initio usque in Lecula erga timente sed Deum praedicant, euem sentiunt magnum. eum. Sic Hebraei appellant quos pios dicimus ..
Ergo Matia laetatur sed in Deo, nec quia ma-lIntelligit Maria pios Israelitas quibus Deustet est Dei, sed quia intelligit iam dies sal lsemper se misericordem exhibuit.
tis adesse. Totum autem illud eanti meo, st. Facis mentiam in bνachio sua . dispeν- tractum est ex eant leo Annae matris Samuel hJD superbia mota eordia sui. Veluti si diceret, ex psalmis & aliis scripturae Iocis . exserio brachio suo Deus ostendit quantum
I. Et exultavis piritas mens inmo falarari posset. Humano more loquitur : robur homi- meo. μου, servatore meo. Interpretes I lnis in brachio. Ibi autem attendit Matia adagisse videtur metinae, quod aliqui codices h llibertatem, Israelis. Spes erat atare tempus sent . Interioris gaudii sensu ametor, inquit ut sub Rege Messia exsereret potentiam suam Maria, dum in ustor servatorem , sive proxulmuri detraheret jugum quo premebatur pomam salutem o pulus eius , de illi restitueretur regnum. Ma . M a rest is humilitarem ancilla sua r tia autem edocta is S situ sancto non intue-Pece enim ex hoc beatam nis direm omnes genisa-lbatur regnvia terrenum, sed tamen di signitiones. Ab hoc tempore omnis aetas me praedic ifieatum voluit reona omnia penderet a Deo.
bit felicem, respexit enim Deus humilem di de- Distini, inquit, Iuperbos meme car ιμ ι ia: pectam conditionem ancHis suae, ut eluceret po-lest Aissipavit c silia is cogitationes gentium ini testas ejus. Imitatur Maria verba Annae, quaesivicatum. Solent scripturae appellam superbos, pariter dicit Deum respexisse vilitatem suam,Jqui confidentes in brachio carnis suae iacesIeriae Φθῖ .axiniam. Vox illa non denotat humilit spopulum Deγ. . tem, sive modestiam quae virtus est, quae desi- , a. D misi, δε ma , o exaltavisuit esse virtus quando non ignora tui. Non eracit mitio. turbavit de throno suo δμωάς-i e inodestam dicit Matia sed vilem, digna latim-lonasim, hoc est, principes, reses s extulit h-bus quibus illam B. Bemardus celebrat suave utimines abjectae Est is, qualem se cogitabat Ma- solet sermone. Loquitur de praeconiis Elisabeth,Jria; & eos collocavit in throno. Saepius haec quae in Deum relata Mari rusrem. in illud Ap .lsententia occustia in istipturis . a. signum magnum appzxuit in coelo. Magna sp Uων-- - leuis boni,no divisas difffuidem praeconio, ait, Ied devota milia tis sit armanes. Sors timentium mutata est z.
nibit sibi passa retinere, in eum magis nniversatquε affligebamus inopia, divitiis donantur , re'dis, enins in se boseia laniabaκνων. Tul)ivites ablegant ut vacesia Sic Deus amat ostenta uis, In eas morem mmini, sed magni' de re potentiam sitam& ideo erigit subditos αυι ani a mea Dominum. lis vora mea mium rerum superuos premit
Errhibe xntrasso inraaedis, sed exatiavis spiria s , M seepio Istaei paεν---ν recordatus ενι meur in Deo satirari meo. Et ipso ροκκε ranis missis invia sua . Apud Isaiam, cap. 4 se. 1 qνα micuι sponsi gandet ad voeam sponsi. Re imus appellar Israelem puerum suum, id est , ser-νam esse dicis, quae credidUem, sed in duriatissuum. Verbum autem ἀντι- μνε ιμμιρ πω obea it diniν causa resteam est supernae piera- quod usurpat Evangelilla, idem est quini appreris, Μν ex Me magis beatam me dicant omnes me. hendere porrecta manu eri di , aut firmand ra senex, quia taliam haemitem in exiguam νε-lgraria.In eo sensu Minitur a Grecisinte et pus, spe ινμην. Dum se beatam dicit Maria, allude- eia f. aiae, eo ipso loco ad quem auuuont . re videtur ad verba Liae, esus ancilla Zelpha Significat Matia Fitaelitas juvandos a Deo qua. cuin peperisset filium , voeavit eum inre, id est recordatus erat nil sericordiae suae . Dicitur De ux,catua, dicens, hoe pro beatitudine mea r be lin scripturis populi sui meminisse, quoties euii,3a in m. Dent omnes mulis ias. lontix malis oppressum sublevat in ligni aliqisci D i l Cis l
44쪽
Mficto . Infinitivus is, Ius-verti po- i naum sponsi ἐώucta, di ab eo pistata praeti pete test .a να--etur, si subint imitu M- -xi locum suspicionibus. sextus erat naensis praeia id est mutis νειονdari, vel mordaniis , si is ignantis Elisabethchm Gabriel ad Mariam missu, intelligante olim in vulgata legebatur tests igitur post tres illos menses, quibus Maria
emisara, sie Graecum verbum reddebat fidus apud eam mansit , soluta, est pam . Verbi .uinterpres , nune optimε legitur di canitur r huic puereerio interfuerit Maria , incertum s νοωνdama miserisordia suae. lcitan iguitas particulae .. M. quae modo
s s. si a uetim si ad patres nostras, minuit, modo astruit veritatem. Ment.onem.' e -- ν- Etenἰm poste- Mariae non facit Lucas cum de ortu Ioannis
Iam Haes .m se a se . Fris Abrasae , nempe Isaac. Iacob, Davidi Deus/loquitur Diseessetae , inquit Theophilactus, nominatim renovaverat promissionem factamipropter multitudinem eorum qui ad patrum eo Abrahae M Devia, id est pacto saecul oram, solvemuti eradis indecens mim virgini in talibus Sic loqui amant Hebraeit versati. Si autem area Depolim causaextitit plu-
gis Maria verior ec sanctior arca Verbi Dei, potuit cumulate bonis domum Elisabeth tribus mensibus apud illam commorata . Illa trimestris mansio argumentum flait virginei partus ei sabfilii enim λ sponso, idque myta idonea, ut cognatae proximo riui adesset, si reipsa adsuit. κ . sive quia ubi post tres menses Maria praegnan 'cbrenensa est, tune Elisabeth testari potuit opus esse Spiritus sancti.
ve pacto perpetuo mandarum foruli , est mandatum quod nun quam solvi potest. Nempe Abrahae Deus pollieitus svetat quos misericordia ejus perpetua futura esset , live in aeternum suscepistus es.set Israelem. me intuens Paulus dicebat sine poenitentia esse dona Dei, quia ratum: Mun que erat Dei promissum de benedictione si minis Abrahae , ex quo erat Oritutus Mes.
s6. Mansit axiam Moia eum illa quasi s-μbns tri ar o --Ua es in utimisam. Vix ante tres menses deprehendi poterat praegnans P iusquam vetδ id e tingetet, decebat ut in do
Ioannes nascitur. Ortus risu multis clarus signis latere non potuit Iudaeos. Zacharias soluto linguae vinculo Deum laudat ob excitat s Messiam, cuius Ioannem fore praecursorem declarat. L U C A S, Cap. I. r. 3T
t U Lisabeth autem impleti est tempus pariendi, & peperit filium.
α 18 Et audierunt vicini & cognati ejus , quia naabificavit -- S. ... a ,
minus misericordiam suam cum illa, & congratulabantur ei. ues Et factum est in die octavo, venerunt circumcidere puerum, & vocabant eum nomine patris sui Zachariam. 6o Et respondens mater ejus, dixit : Nequaquam, sed vocabitur Ioannes. γ61 Et dixerunt ad illam et Quia nemo est in cognatione tua, qui vocetur
6a Innuebant autem patri ejus, quem vellet vocari eum. Et postulans pugillarem scripsit, dicens r Ioannes est nomen ejus. Et mirati sunt universi. 64 Apertum est autem illico os ejus, de lingua ejus, & Ioquebatur benedicens Deum. 6s Et factus est timor super omnes vicinos eorum, &super omnia monta Iudaeae divulgabantur omnia verba haec 66 N pqsuerunt omnes qui audierant in corde suo, dicentes : Quis, Pintas, puer iste erit Z Etenim manus Domini erat cum illo.
45쪽
18 COMMENTARIUS IN HARMONIAM.' εν Et Zactariaspater ejus repletus est Spiritu : & Prophetavit , dieens disg i Benedictus Dominus Deus Israel 'r quia visitavit , & secit recti,
ptionem Plebra suae . '' . . . . - '. Et erexit cornu inlutis nobis, 1n domo David pueri sui,
o t Sicut lacutus est per os sanctorum, qui a seculo sunt, propheta'
et Salutem ex inimicis nostris, α de manu 'ommiun w oderunt nost' π, Ad faciendam misericordiam cum patribus nostris r de memorari te. stamenti sui sanisti. meta ' Iusjurandum , quod Iuravit ad Abraham patrem nostrum, dat
tum se nobis: ' . . ut sine timore, de manu inimicorum nostrorum liberati, ferviamus illi;
ue in sanetitate & iustitia coram ipso, omnibus diebus nostris. ' 6 Et tu puer, Propheta Altissimi vocaberis et praeibis enim ante faciem
Domini parare vias ejus. - - -
οτ t Ad dandam sciestiam salutis Plebi Mus , mremimonem peccatorum
Dei 'nostri r in quibus visitavit nos, et oriens' 'DIluminare his, qui in tenebris, de in umbra mortis sedent e ad dirigem
dos pedes nostros in viam pacis . . . . r . r
go puer autem crescebat, & consortabatur spiritu e & erat in desertis useque in dimotan a s ad Israel. . . H
τε pariendi , in peperis hilum . Expletis diebus per quos praegnans silerat Elisabeth , n vi, est ei filius.
fg. Ea --rant visiai ct Hur, quiamnunns mi aericordiam suam eumina, O e gratulabantur ei. Non raro mi ies .ia in scripturis ponitur pro , quia beneficia quae Deusconseri, ant miserantis . igimriu comata Elisabet eum illa gaudebanta. α νεγα- De in mini Asietes magnam miseriis cordiam. sve beneficentiam, sterili de vetulaedans proIemoso. Ea factnm est m La suam venerunt e mmmeidere ρ---, O vocisam eiam nomine patris sui Zachariam. De -re ut Iex praecipie. . texpectabatur octavus dies ab ortu, ne pam us nimium recens non esset ferendo doloti . Nullus certus Iocus sive sacer, sive prophanus circumcisoni praest ibebatur in sege, sicut nec certus circumciser , ita cognati & vι vina vineis runt domum Zachasiaecircumcidere rerum 1- enim rem non fuisse peractam extra Elisabet domum, hoc argumento suademur, quod praelem illaimet erit, cui non licebatexire domo. I bebat enim Lex rivit. eap. ra. immundam Perseptemdies a partu, & yer alio triginta dies in sanguine purificationis tuae manere . Cum c μcumcid tur puer, tum & nomen ei imponebatur: hae enim Neadditi die qua Abraham citiscumcisus est, nonnim novum acetait, vocatus a Deo Abraham qui privis Abram dicebatur. Gones cap. t r. Animo cognatorum Elirabet pro linus occurrit nomen richartae , quo pue umvocassent nisi mater tenuisset. fio. Es respondens matre eius, dixit equa, sed vocabitur Ioannos. Id nota didicerata marito, ut liquet ex us quae sequuntur . Praeterea, ut ait D. Andum s , mutus intimate
voca Iunx filone ivit uxori, sed per prophetiam Elirabet didisti, quod non didicerat 1 m rito : Ioannes est, inquit, nomen eius, hoc est, non ei nos nomen imponimus, quibam a Deo nomen accepit. Habet vocabulum suum quod agnovimus, non quod eligimus. Habent hoc
merita Sanctorum, Deo nomen accupiant. 11. Et dixeruns ad illam e quia aemo est in e- gnarianae ruas P a mutar - nam . Idcircoenoluerunt imposere hoc ei nomen quin prius rogarent sententiam Zachariae. 62. Inna bant antem parriems. quia surtas Fc mutus erat , quemve vocer an-GI. Est popa Pulamnet,codicillum , tabulam ceream, vel ligneam , solor, disens et est uomam eius. Congruum uomen puero qui regni gratiae praeco suturus esset. Ioannes enim sociat, missmisertus est, vel mist grariosus suis . Addis vangelista, in anseat; fune ωώ--si , illam sciliacet patris di matris concordiam, qua constabat Elisabet revelatum , quo uomias proles elu eisset appellanda.
46쪽
Ap. νmm ψε ainem Πω M una, O Inoaritis, O A .. νων---. solutum est eos eius quod quas colligatum erat , id est solutum tinguae vinculum iuxta minissum A aeli , nee aliunde redditi sermonis ficultatem auspicanis est, quam h laudibus Dei cujus v euita munifieentia tantus gaudiorum cumulus
contigisset. v .ss. Ea se rest εἰ-ον saepe --s vrcutere sum, O super omnia moruana I. a diυωθa- antur omnia vena bae. Visio facta Mehatiae innotuerat omnibus ι nee fictam si isse ostendebat proles nata ex senibus parentibM 3 itaque reverebantur Deum omnes , cuIus tanta pote- fas esset. Rem tantam rumor spargebat, numitum singula quae dicta de iacta suerant. Iamnorum os ab Hebraeis appellari , i
fons se reddi potesti quid putas erit de hoc pu ro quasi dicerenti stupendum quid hic puer futurus videtur . Ia quibusdam codicibus legitur . e, 'mia. Etenim manus Domini eisaeum ilis. id est apertum erat, horum omni lim Deum esse auctorem : mos est loquendi usitatus Hebraeis.
id est Ioab auctor rei est. Qualis & quantus inquiebant ad se invisem, puer ille eris, ineuius ortu potentiam suam se Melarat Deus. M nus mi est potestas ejus. Tunc ergo constare retuit omnibus jam inst te illum diem, quo Deus, prout pollicitus fuerat,
servatorem daret,cuius puer modo natus futurus erat praecursor ι hoc enim tu lenter Zacharias declaravit .s . Es Zaehamis pinare eIris 'lerata est Spiriin sancto ιρροοphetavis dicens . Nimiaxum interpretatus est rem quae contigerat , Ecquid portenderet exposuit humii frequentes aia erant . Etenim eorum qui propnetae dicebantur, non unum munus erat praedicere res suturas, sedec interpretari praesentes . Ergo prophetavit Zacharias dicens εἶ.Benedictiso Dominiss-ει
id est laudetur, Deus, quem colit Israel .Raro n men Dei efferebant Iudaei sine laudibus. Viaa wstavit,erfecta redemptionem piabis stia. Animadvertit ad litum populum phrasis usitata ut eum redimeret. Israelitae mei lus Dei erant, quem in eculium suum ex omnibus gentibus seleurat Gi. Non quod non esset aliatum gentium Domianus, sed quod Israeliticu in populum Ueum esse voluerit Christianorum , qui contemptis rebus terrenis aspirant ad aeteream Hierusalem, nempe ad caelum, ubi Deus a Sanctis colitur. M. Et erexit eomissaturis n-,in domo David pueri . Excitavit Deus in familia David, ex Davidica stirpe eduxit regem Mediam, qui sum. . est eius potestas. Cornu enim praecipuum quorumdam animalium robur,symbolum est in in libet potestatis . Saeptiis hocis nomine signitaeatur insta turis potesta imaxime regalis, ut viis dete est apud Danielem, ubi passim eornu usui patur pro Re , aut pro Regro .lsensus ergo est regnum, sive Regem talutiferum ex domo Davia dis surrecturum, juxta illud psal. 1si. ι . iti Iuc producam eoarnis David. In sonte r oriri si- cum coxpu invidis. Non alieniri est ab hoe
loco, qu*d dicit Beniamin vir Iudaeus in suo
itinerario Israe κ, inquit, per omnes r. lineria persi sint a sed cui eura fuerit ne Israel eo
S 1πην, non aspieio felleirviis signa, nre eum Isr/- ν --θet. At eism Dens captivitatem naustram visitans, Missiae su I. CORNU AVEHET, runc Mnu nimis claei r Ego Iudaeos diaeam , eos 'que coramgaia . Disert E indicabat Zachartis conceptum esse Messiam in utero matris, quae
esset de domo David pueri sui. Sie ipse David ubique in pulmis suis se disit servum Dei. Vox autem σύν Gradicis interpretibus est quod Η braeis 'πεοιd, iά est servus. Quin etiam mos est Latinis ppellare pueros, quos ec alio no
mine servos vocant aro. Sicut Lentus es per os sanctorum , qui a finias sunν ρ---πum a. Sicut locutus per os prophetarum, qui ab antiquis temporiabus dixerant oriturum Messitan de domo D .vid. I in Genesi cap. 6. 2. 4. an. Graeca versione antiqui gigantes appellantur vir .franio,
Iam ab initio mundi celebratus sverata prophetis quot quot suerant, Messiae adve . tu , huic ninnes prophetae testimoniunt perhubem, ut d citur MP. cap. l . 2. 43.7l. Satatem ex -ἰmici nostris, da manu onus um qui odamni nos. Promiserat Deux 'l tem , nimirum quod Israelitas liberaret 8c vi dicat et ab hostibus quesi non alii sunt , suam diabolus f mque ense iunendi sunt homines , qui corpus iniun, non veto. nimam possunt interficere. Cainales Iudaei qui regnum Messiae de hoc etiam mundo futurum putant , qui tira subit eos recordari huius regni, quam Vin. dictam de iis quibus nunc subiiciuntur, su Dpturi sint, meditantur, a. Ad faetendam miseraeordiam eum parenus nostris: memorari restame istis sancti. Ete'nim beneficia Christi' pertinent ad patres, qui exulabant a regno Dei antequam illiin re pus.set Chri ilus. Et nismονa, . id est , locutus erati sive pro iiserat , .-σαι Δια facete fiat sericordiam, ιμ-οι--, mentorati, sive & qu bd memor elici aia it t. sederis quod pepigerat
cum antiquis patribus. 73. Inuur- quod itiratiis a Abνabam i trem nostris , daturum se nobis. lnaceii lati Oca su est lualis udum , . ζεκεν, quem casum volunt
regi a praepositione iubintellecta e , id est secundi, m insin niam. Alii volunt LXX. interpretes in erenter c struere verbii iii uis Stam, vel , cum genitivo, ut Ge cap. s. is. ves
47쪽
ereii ha - r iusiurandum quod juram fisus ergo est ut memor esset jurimi ri, quod iurav;t Abrahae. - . cap. 22. IM ' juravi, iacia Dominus t ista missi hanerim: Istute mihi obtulisti in sacri tum , non petretasti silio tuo unigenito ΠΨterme'. benediis eam tuι, cto Dignum autem notarii inst hisce tribus. r. Facere miseri eordium. 2. Me mminxi testamenti. a. lusjurandum quod iuravit , respondere nomina , ouae & filio dc parentibus non sine divina dispolitione obtigeiant. Nam facere misericordiam explicat I annas nomen ι---νἰ nomen Zachariae , qui sonat, reeor darIo DεI , de iasiurandum nomen Elisabeth , quod idem est ae juνamentum Dei. Iuraverat autem Deus daturam se nobis: - δέν- τμῖν, id est quod dareta 74. Ursine timere, de mann imicorum nos rum liberati, seνυIamna illa. Promiserat, i
quam, q ibd dat et nobis, ut excussis sugo inimicorum, qui non alii sunt. quam daemones, saltem qui timendi sint, liberε illi servitemus . sic deseribitur pax summa sub regno Christi, uuam praenuneiabant prophetae, di qua fruentes Deo servite possunt. s. In sanct r. O justiasia eoram ino, ex corde, sive sinceὰ Se vere, non ficta religione, omni x diebus nos is, per et tam vitam. Ergo Zacharias non interpretatur regnum Christi de terreno; R liquet non alios
ines piis Israelitis tesormidatos niti qui illis erant impedimento, quominus Deum colerent. Convertit Zacharias orationem suam ad puerum qui rechns natus erat. Hunc ita elaia deelarat Christi praecursorem , ut nemo ex adstantiabus non intelligeret jam dies Messiae instare. 76. Et is puer propheta lacte a voeaberis rn ibis enIm ante faelem Domini parare vias ei . - δύων diminutivum est 3 quasi dicit, etsi ea rutus, eris tamen propheta, id est nuntius Se imterpres Christi, eo sensu quo Aaron dicitur pro pheta Mosis. I cibis populum paratum se ex hibete aeripiendae saluti. 77. Ad dandam mea .am satatis piam eisa in remissionem perearerum orerum. Tu ille es Angelus praenunciatus a prophetis praecursori rasti, in eosnitionem ejns aeducturus populum Dei. Reipei Ioannes notum secli, Jesum
aere Agnum qid tollit pereata mundi ι . quo
ergo homines aeceperum remissionem pecca. Orum . Neque enim remissionis peccatorum ,
de qua his fiet mentio villo modo Ioannesmnsendus auctor. Ia Gimo fonte hodierno, exitur δε- ει, sed ibi a provis positum, in plerumque fit in novo Testamento 3 cujus at inctores. qui Hebraei essem, pro more linguae suaelibeth utunt ositionibus Graecis . Ioa tu praedicatio licit ut Icilis intelligerent inis stare salutem, quae eontingeret in remissione,i,oc .est per remissionem peccatorum. In eo auκm relam magnanti timesia Dei,cumd filium suum nriserit in te uas ad remituMda pectatas LPo v I se miserisordia Dei norit, hi risibus v -- nos oriana ea atio. viscera m serie diae in ima Dei misericordia, quam stendit cum Messias ex alto coelo demisses nos via sitavit ,& habitavit nobiscum. Ibi autem nomedi rima non adiectivum est, sed substantivum. In .sente Graeco est arat πλο , quae vox significat quia dem piagam ori Hem dc ortum suis ; sed aliam sanificationem insuper habet in seripturis Chri stas appellatus est gremen Daυid. De C isto inistelliguntur loca illa Ieremiae, cap. 23. 9. . Eaeca dies veniunt, diῶν Dominns, εν fustisabo David fermen iust-ι θ regnabis rex. Ibi in sonte Horaeo mT-, quod interpres Latinus te didit νν--. Apud Zachariams Ps. p. l. a
meum rim germen, de cap. 6. ψ, 1 a. sed semen miserito vi a dabit insism--,σtora Lese ιν german sunm, er cali Labians rorem Gam . Haec duo ina Mehariae Chaldaeus Paraphiastes interpretatur de Messia a solent autem LXX. Inia terpretes verbum Hebraeum ri x amach, reddere ἀνεπέ s. 8ctbemaeh άνα-., quod iaciunt in allegatis locis Ieremiae dc Zachariae. Itaque ἀνα-ἡ. ncm est proprie oriens, sive plua ubi sol oritur, sed idem quod Latinis prans, sive pre u . Ergo Messias a Iudaeis Gratri loquenti sariellabatur ἀνατολ. , per respectum' significationem greminis . Addit autem Zacharias ex alto,ut illum distinguat λ caeteris germinibus qπε terra oriuntur. Sed di istud nomen poterat si mi altera significatione qua indicatur pla a ubi sol oritur, de ianui ipse ortus solis; Z arias enim subjacit, illa asinare his qui in tenebris, erc. sed verbum Iti ἀν- quo usus est, verti poein αρ- pareo. Huc aliqui resit --lebre vaticinium quod Tacitiis dieis In antiquis saeerdotum lito si isse, nimirum eo ipso tempore quo contugit excidium Hierosolymoruin sera m valve res orisna. Non assequebatur Tacitus sensum vaticinii , sed et ea haec tempora rumor erat i ter Iudarus Messiam, qui Oriens dicebatur, in do regnaturum s s. uianuisare tua et εἰ In penebria er in is Ma --tti s dens et ad dirigestia pedes nostros in vinam paris. Non solum Christus dictus est a. aes M, quia ornam, sed quia adventus ejus futurus elat velut ortus solis. Isaias intuebatur Messana etina dixis, cadio. e. t. mpniax qui
est eis. Sed de mur Zacharias ibi hune locum Isaiae intuebat ut . verbum iliaminara barbarum est. ἔ- θα τῶι - σαμ- reddi poterat ad apparandum, vel ad ius oesviendum iis cini in rene-Mis s. . Umbra in his dieitur quae densissima est. AEtea velut in tenebricoso carcere de thin hantur homines ex quo eos eduxit Chiilius; ita
ut in I aisae quod ipse Christus est, possimis i
48쪽
UAstere gressus nostros, & ambulate in pycii aloe est tutis di secuia in viam pacis& salutis. Igitur post tot tantaque signa, pori illud tisinium, quod apertum eu, nemo poterat lin norare modo adlaturaim Messiam. Verum gi Masaeculi, amor divitiarem, caeca cupiditas aisgo. Puer autem crescebo, e confretasaturo, stilua fiebat robustus di validus, non eorporutantum ut vulgus Herorum, sed spiritu. Cum aetate crescebat virtus , & gis roborabatae gratia Spiritus sancti, O erat inissenia qua iis , diem . ηε-ιμα ad ιμ- . commercio homia
uc 12ώ. . adverterent Io-l num subductus ne qui' labis intraheret .sie I,V .cthegp, e latere rivi, di Mumi olim Rechatam, nec serebant, nee plarabant
esse Christum, prout Joannesiui 1emon ura tDecet autem luspicere Dei oeconomiam in iis quae Christum spectant. AEquum erat ut de repudiato Christo Iudaei rei non essent , nisi apertis indiens eum cognostere potuissent, a illis autem repudiandus em. Ergo praelucent ea sana adventus eius , quibus elatiora deuderari non possunt ι sed εc nubes obducuntur, quibus fit, ut Iudaei parum veritati attenth, hane vim adve rtant,aut animadvertentes non multum illa commoveantur.Itaque Ioannes mstq'na suoanomi innotuit quantum satis erat, Proti us
Iis Iudaeorum subdueitur, di multus manet Indesevineas, nec Nbebant vinum, nee habitabant in aedibus. Joannes fuit persectus Nazaraeus omni no separatus 3 nullo contactu , nullis cibis, nutulo vestimento, nullis impuris aedibus , nullo h minum eonibitio pollutus oui in desere' viveret, Pstus tantlim melle sylvestri Se locustisi usu preae napuli me, tabus Leusta, melina θα via e , omnia viresui O contianissae praeparasae , inquit B. Hieronymus, Ep. ad Rumenm. Crepat praedi are, γ' triginta circiter anaos ab Ortia suo, quo tem re victa saetaque in hocce ortu nota erant compluribus riris pi Is qui non sine, bant tantas res animo suo excidere .
Matthaeus nisraturus Nativitatem Iesu Christi, librum Genealogia eius prius proponit ut protinus ostendax ortum de domo Daνιd. . MATTHAEUS, Cap. I. II.
1. t T Iber generationis Iesu Christi filu 9 David, filii . E a b Abraham uenuit Isaac. o Isaac autem genuit Iacob. D
Iacob autem genuit Iudam, M stare' e)us. 3 o Iucus autem genuit Phares, & Zarain de Thamar. maresaiditem genuit Esron. Esron autem genuit Aram. 4 Aram autem genuit Aminadab. g Aminadab autem genuit Naasson.
c Salmon autem genuit Booz de Rahab. Bom autem Obed ex Ruth. Obed autem genuit Iesse. φ Iesse autem genuit David regem. 6 G David autem rex genuit Salomonem ex ea quae fuit Uriae . 7 0 Salomon autem genuit Roboam. 7 Roboam autem genuitiam. n Abias autem genuit Asa. - . - -- 8. Asa autem genuit Iosaphat. Iosaphat autem genuit Ioram. Ioram
s H Ozias autem genuit Ioatham. f Ioatham autem genuit Achaz.
io D Ezechias autem genuit Manassen o ν Manasses autem uit Amon. in moti autem genuit Iosiam. bit Ionas autem genuit Iechoniam, & fratres ejus in trant gratio
. Et post transmigrationem Babylonis : Iechonias genuit balatnie . Salathiel autem genuit Zorobabel a Z
49쪽
SI v 1 ortui Ioannis B. Maria, sue
paulo ante puerperium Elisabeth, Iam reve sa estet domum, certum est non multo post tempore a Iosepho eui desponsata fuerat, acceptam an conjugem. Hoc itaque nobis protinus a randum ruisset v scilicet quid contigerit quando Iosuh aecepit Mariam ι & tunc demum Imnealooia Domini postquam h Maria
COMMENTARI Us 1N HARMONIAM 13 Zorobabel autem genuit Abiud. Abiud autem genuit Eliacis. Elii . 'LTibi utem Sadoc autem genuit Achim. Achim autem
Mnuit Eleazar. Eleaza, autem genuit Mathan. Mathan
' Ini Sidem e nu Ioseph virum Mariae , de qua natus est Iesus.
Oticines ab Abraham usque ad inierati
nes quatuordecim et &u David usque ad rationes quatuordecim: & a transmigratione Babylonis usque ad Chresum, nerationes quatuordecim
de te est occupatissimos suisse scriptores vel
Matthaeus qui Hebraeis scribebat, nisi Ieritas genealogiae quam proponit , certa suisset , in Iun. clamentum operis sui haud eam locallat , in ipso limine impingens; quod, vel cNitam ne s.
bus critisque visi testatam esse potuissestiam Σm in hanc rem Judaei ad Prent non gico euram sed di religionem, potissimum circa dirosapiam David iram , unde oriturum Melliam omnes stiebam. Ergo eo tempore quo scrinsit Matthaeus ex publicis tabulis constabat Ielum ortum ducere ex domo David. Quod quin πarent hodie Iudaei , quia antiquas tabulas promere non possumus , inepti e flant, cum diu est quod ipsi quaerantur has tabulas millas. A qu te, re inquiunt Talmudici in Peis lachin, pexiit libergen tigiarum , sive famιlι rum; debilisara est virtus sapienιum, e
filii Hratha .Sin inseribebantur genealqgiae Ηebraeorum ab antiquis temporibus. Ita in Ouinto Geneseos dicitur m 'in Ieruet tholadis Adam, liber generationum Adam; q mi cum se vertunt Graeci senes, BI M seodem prorsus modo, quo Matiui uiterpres Gincus, laber generationιι , subiicienda esset . M ordo postulare videbatur ι sed aliter isum est B. Matthaeo, in exordiens Evangelium quo suscipiebat demonstrare J situ esse Messiam , statim e re credidit esse hone publico testimonio probare ortum ex la- milia Davidica , ex qua constabat Meremotiturum. Evangelium sursum vellum iacere refugit animus . Quamlim. ipitias fieri poterii servo ordinem quem sequi instituerunt Evans gelistae r non nisi invitus auellens , suis locis rartes quibus constant scripta eorum a unde magis cohaerent sibi in hae nostra harmonia, quam in quacumque alia. Hanc genealogiam, quam praematiit Evamulio suo Matthaeus, exscripserat ut puinco P cis tabulis; in quibus cuiusue miri prosapi scriptam fuisse non solum florente republica ,
demonstrare facile est. Videmus apud Eaeram lib. 2. cap. '. quomodo paucis exceptis , pluerint omnes indieare domum patrum
vum , O semιn μι- ; ει ejecti Letint E lacerdotio . qui seripturam suam 3n cenis non inveneAnt. Inde potuit Lucas dicere Annam suisse ex Tribu Aser , di Paulus se ortum eue, ex Tribu Beniamin. Prosapiam suam proponit osephus hi Heus in vita sua a se transtri mut ait prout erat in piablicas tabulas relata. πω μ- ι -RI δωδ.xta . - δ--I-δλτο sν Decura qua hae tabulae coniiceretitur di servarentur tu edissetit idem Iosephu , lib. i. contra Reionem
50쪽
μμεν non λluri, indieat librum , , sed 3ceaeingum, etiam se dam. Unde scheda qua mulier dimittebatur, libellus redidit dieitur .
Omne inquam instrumentum emptὶonis, vendutionis appellat i r hocee no nine . Pr ponit ergo Mattha raseatalogunt eorum quos rus, quem demonstraturus erat Messiam, patres
haberet, Davidein ante omnes, it Abraham post Davidem . quia potissimum his duobus fictae stant promimones de Christo orituro ex semine eorum. Usus autem invaluerat quod liquet ex multis locis Evangelii, ut Mellias direretur Glius Davidis. Et iam hodie quem Messiam expectant Iudaei, filium Davidis appellant. Ideo D videm Abrahae praeponere videtur Evangelista,
quia saepius Davidis quam Abiahae filius Messias
a loquens Abraham : id est postili Isaae futuri erant haeredes promissioῶs, sive ex illis nascit
rus erat Christus. I antem genuis Iamb. I Ob autens gemure Iudam , distoris esex. Adjun-rit fratres, quia ex illis constituta erat gens IL'raelitiea. Duodecim trabius ortae sunt duodecim filiis Iacob. praetermissis autem matrum n minibus, puta Sarae, Re ecae, Raehelis de ali rum, eas solas memorat Matthaeust sive potius in stemmate domus Davidieae eae solae nomin bantur; quae vitio non earerent. Etenim uid
xis verisimile est Evangelistam inseruisse stemma Uu, quale erat in publicis tabulis. Memoratur
Thamar, quae extra legitimum eonjugium eo ceperaede socero suo Iuda ι Rahab quae fixit meret rix , ut dieitue an Epistola ad Hebraeos, eap. st l. e. t. de Ruth mulier alienisna ε erat enim Mohabitis r fit di mentio hum, quae Herat Uriae nempe Betrabet adulterae. His autem meretriciis bus, adulteris, aut alienigenis tanquam symb iis docebat Deus, fore ut ex gentibus peceatri cibus conjntigeret sibi Erelesiam 3 ex quo coniu-gro nascerentur haeredes tern sui eaelestis. R. 1 udeo, inquit Ambrosius, Ere am ex pere roribus taetresarie m nominisa de pere-xmbaeanas--ων. Simul etiam meurrebat Deus sean.
dato quod Iudaei ex humili conditione parem
tum Iesu Recipiebant . I. Indata aurem Pha - Ο Zinam de Thamar. Pharia antam LMon. M an .e- - onme Aram. Nominatur Zaram qui adnealo iam non pertinet, quia & ipse typus ruiticum Imares fiatre suo. Protulerat manum suam ex utero matris suae Thamar,ostendens se primm trinitum futurum. Phares tamen prior egressus
est Se haeres suit.Sietentes lira primogeniturae in lxegno ecfflorum abstulerunt, ad quam praeripiendam videbantur Iudaei manus primi protulisse.
Aram antem enisis Aminadis. AmInaias te Lmisit Naason. a m ainrem muἰν Sa -- . s. Ται-- aurinamvis Bom de babm liere meretrice, vel eauponarἰaι dieitur eniim 'Ist una, quod nomen reddi potest hisce duo bus Latinis nominibus. P autem geniale Obedax Misb. Illa erat Moabitis, quae ideo nomina istur, ut praemonerentur Iudaei non despiciendas gentes 3 clim ex ueloabitide ortus sit David , eqquo oriturus erat Melsas. Hae erat inquit B. Chrylastomus, alMuigena ct in extremam det psa pauperiem, Fod vident eam nee Ob ipsius an arsm despexis 3 me ob impaetatem gentia extareuis ιβe- etiam ct chνἰ ius Eectasiam sufeia
Obed ---uia Iese. Iebsa autem sentiἰt Do Udox.m. Iesse ille nominatur in Latina versi ne primi regum, Isai , quia haec versio exprimit
men illud reddiderunt uaria, quos sequitur Mitisthaei Graecus interpres. asso inquam M Ista unus est homo patet David. Consonantes Hebraeae quibus illud constat pro ut assicitur his, vel tyi . punctis, quae apud Hebraeos tenent locum vocali uis , sonant.'vel Ias, vel Isai. Movetur a tem gravior difficultas, quomodo inter salm
nem dc Davidem tres tantum numerentur generationes, videlicet Boin , Obed , & Iesse, cum
illud temporis intervallum magnum sit . Responderiar primum non majus esse quam ut plares ne statio admittenuae sint generationes. Esto enim Salmon nupserit Rahatillatim ae Ieri elici capta est acino ab orbe condito as s s. secundum praestantiorum chronologorum calculo rab hoc tempore usque ad illum annum, quem illi statuunt ast s. quo Iesse in senectute sua re nuit Davidem non effluxerunt plusquam anni Potuit autem Salmon non statim ex Rahab suscipere prolem. Ita non pauci anni detraliendi ex hocce numero , cujus reliquum si dividas in tres generatores, scilicet M , obed Se Iesse , invenies quemque ex illis non maiori aetate pro vectum suisse . quain qua suscipiendae proli olim ho Mines apti erant, &hisce diebus aliqui reperisti sunt, qui plusquans centum annos wi genu
Unum est quod negotium si cessita nimirum I sephus dieit MOY nupsisse Ruth temporibus Heli summi saeerdotis a ita inter Salmonem dc BooΣ plusquam dueenti anni elapsi etiar ; nam Heli mortuus est anno mundi agi g. verbin Iosephus, nullo argumeto nixus resere conjugiu ia γοα dc Ruth in temporarieti Sant qui non refugiant dicere praetermi fas plures generationes inter saru