장음표시 사용
431쪽
LiBER IRCAΡ.XXV. Decem Leprosi d es Do πὶ incertae. 38 3 Attendite vobis: s peccaverit in Re stater tuus, increpa illum r&sim nitentam egerit, dimitte illi, - - Et si septies in die peccaverit in te, vi septies in die conversus sierit ad te, dicens e poenitet mer dimitte illi. . 3 Et dixerunt Apostoli Dominor Adauge nobis fidem. 6 Disit autem Dominust si habueritis fidem sicut granum sinapis, dicetis huic arbori moror Eradicare, re traii stantare in mare: & obediet vobis v mis autem vestrum habem servum ae amem, aut Pascentem, qui re Llade agro dicat illi e statim transi, recumbe. p. 8 Et non dicat ei: Pana quod coenem, & Praecinge te , Se ministra miti nec manducem vi bibam, & poli haec tu manducabis, & bibes ps Numquid gratiam habet servo illi, quia fecit quae ei imperaverat ro Non puto. sic & vos, cum se risis Gmnia , quae praecepta sunt is dicite: servi inutilessumus et quod de mirus facere, secimus 'it Et factum est, 1 dum aret an Hierusalem, transibat Permediam Sam, α ri.-
Ia Et cum ingrederetur quoddam castellum, occurrerunt ei decem viri Jeprosi , qui steterunt es longe a I 3 ει levaveriiret vocem, d centes: Iesu Praeceptor, misererenostri. I os ut vidit, dixit: ' Ite, Ostendite vos Sacerdotibus. Et factum est , duin irent , mundati sunt. is Unus autem ex illis , ut vidit quia mundatus est, Tegressus est. Tum magna voce magnificans Deum r. 16 α cecidit an faciem ante PedeS cjus, gratias agens: de hic erat Sia
i et Resentans autem Iesus , dixit : Nonne vicem mundati sunt: ἄ-πem ubi sunt a8 Non estinventus qui rediret, & daret gloriam Deo, nisi hic alienioena. Io Et ait alii: Surge, Nade: quia fides tua te salvum feeit: ηs 'dio interrogatus autem a Pharisaeis et Quando venit Tegnum Dei λ respondens eis, dixit: Non venit Tegnum Dei cum obseuatione; - ax neque dicent: Ecce hac, aut ecce illic. Ecce enim regnum Dei intra vos est.. cia Et ait M discipulos suos et Venient dies quando desideretis videre unum diem Filii hominis , α non videbitis. 23 Et dicent vobis: Ecce hic, Necce illic. Nolite ire, neque sectemini. a Nam, sicut siugur coruscam de sub caelo, in ea quae sub caelo sunt, fulget: ita erit Filius hominis in die is aue Primum autem oportet illum multa pati, & reprobari a generatione hac. 26 ' Et scut sactum est in diebus Noe, ita erit&in diebus Filii hominis.
27 Edebant, di bibebant: uxores ducebant, & dabantur ad nuptias, usquem diem, qua intravit Noe in arcam et M venit diluvium,& perdidit omnes. ag t Similiter sicut factum est in diebus Lotr Edebant, bibebante eme- 1 . . bant, di vendebant: plantabant, di aedificabant ras qua die autem eriit Lot a Sodomis , pluit ignem & sulphur de Oe. 'lo, di omnes perdidit ego seeindum liaee erit qua die Filius hominis revelabitur.3I In illa hora, qui fuerit in tecto, & vasa ejus in domo, ne descendat tollere illa; &qui in agro, similiter non redeat intro. 3 a Memores eitote uxoris D t.' .
432쪽
a Qiticum ue quaesierit animam suam salvam facere, perdet illam: & qui mimque perdiderit illam, vivificabit eam. 34 Dico vobis: t in illa nocte e ni duo in lecto uno; unus assumetur, &alter reliquetur: 3 s duae erunt molentes in unum; una assumetur, & altera relinquetur rduo in aπo ; unus assumetur, & alter relinquetur.
36 Rei pondentes dicunt illi : Ubi Domine λ; Qui dixit illis: Ubicumque fuerit corpus, illuc congregabuntur & aquilae.
O Uae occurrum in decem primu hujusce
capitis versibus , alio tempore dicta viden- . tuo sed quia non soleo verba Evanpelistarum Permistere , nisi adactus necessitate; impermἰκ- tum illud caput in se tui huic loco ι quia continet res conjunctas cuna his quae habet caput nonum erutaein I ucae , & quas conliat contigisse in hac postrema Hierosolymam profectione. r. Ea ais ad distat, tis μοι Jesus impos Lla est aet non venians se Lia , ut non sint , qui aliis causa sint osse iis ionis ι aiatem itii per quem veniuna. a. institia est ἰώ si , animquam per illum veniat scandalum, iapi nisi - . ι πιε impona-r circa eosinm ejus, O pro ieiMur in mare , quam ni seandauiet et Mntim de pusi itis istis , quam ut alicui eorum defecti is a fide causa existat . Haee jam dixerat Dominus ea occasione qua laudavit pusillos, dum vide- Tentur Apostoli ambitione efferti ; ut nullus sit dubitandi locus quin haec pertineant ad hoc tempus, quod post sanationem lunatici lapsum est, a quo tempore non longe nune absumus . nisi quis malit eo ita re eadem iterum a Domino ineuleata, dum iter saceret. I. Attendite vobis, si preeaυὸrti iri te frater σαώι, is erepa illum t o F paenitentiam esem, dimitia iiti. 4. Et si septies in iae , etiam saeptiis in eodem die . id est saepissime , O series
in die eon υσμι seisit ad se , poenitudine duoctus revertatur ad te, dicens: paeniter me, dimitte illi. s. Ea dixemni vostin DomInor Adauge n
bis sidem. Et haec dicta credo. dum in sanatio. ne lunatici arguebat eos parvae fidei r quo in Ioeo haee Dominum dixisse Matthaeus scribit . quae hi in Luea similia sunt. De monte transse.' xendo loquit ut Matthaeus , de arbore transse tenda Lucas, utrumque autem diei potuit. 6. Dixit autem Dominus a si bisueritis iidem, si με franum sinapis ; id est et si minimam. modus est loquendi non inusitatus Hebraeis r qui xomedit animalculum immundum , inquit Maimonides, in Tract. Maaciam , vapulat , licet minus stetit quam granum sinapis . Si , inquam , veram fidem lic t non maximam haberetis, diereis, diceretis: esset in vestra potestate
sicani ino, quae arbor differt a sycomoro , sed ita disserentia non multa sit necesse est, cum non Latinus, tantωri, sed di Syrus ae Arabs i
terpretes morum vertam. eradicare o rean piam
rare , verba illa sunt in imperativo passivae v cis. ἱn mare, o obediet vobia. Hae locutione, quae videtur .roverbialis, unificat Dominus id
quod apud homines impossibile est, fieri posse
7. autem vestrum habens servum ara em , cur pascentem, qui sit ejus vel arator age tum, vel ovium pastor , ευι νεgrem de agro dieas tui, postquam de agro reversus est, stasim fransi ct recis be , πυελων ἀτά--, accedens accumbe mensae , ut te reficias cibo, p tu, di quiete. I. Et non dicas ei. id est num.
quid potia, dicit Para quod eanem, etiamsi toto die laboraveris, appara mihi convivium , O ideo praeeingera, ct praeeitiinus mihi miniastra, ut mos erat ministrantium iu regionibus , quilius demissiores vestes erebantur . do cmandarem se bibam , id est , stes praecinctus mihi ministrans, donec mensae accumbo, Ops haec, sed non antea , tu manduearis O bibes ls. 4-qiadgrariam babet fervo illi herias, quia fecis servus ejus qua ei impreaverat λ an gratias agit credens se illi obstrictum p io. puto . etenim quid ultra debitum ossicium expendit servus y vos eum feraritia omis nia, qua praeeepra sunt vobis , dieitae r μνῶinnitus sumtis, quia Deus opera nostra noni diget: quod debuimus facere , facimus. Hae parabola revocat, ut mihi videtur .dis. cipulos suos ab illa ambitione, 'ua, clim puratent sibi Christum obsitie uiri quod eum sectati essent, sperabant sese praelaturos iri caeteris motis' talibus, non disputantes inter se nisi de ptimaria dignitate. Quare haee parabola pertinet ad illud tempus, quo ineidit in cogitationem Ap stolorum quis eorum esset major. hos decem primos versus ad propria sua Se diversa loca soria san demisset revorare i sed nimium concide-dus suisset Evangelista i quod resami animus. .
Modo enarravimus res quae non multo tempore
praecesserunt diem , quo transivit Dominus per Samariam profecturus Hieroislymam quae autem socii untur, credo in hac eadem prose ctione eo tigisse.
it. Ea factum est, dum iret in Hyer Uem shoc non potestini: lligi nili de postrema profectione, igitur de eadem te qua locutus est capite
433쪽
hono Lueas, elim a Samari anis repulsus, e iregnantis respondens ris , dixis : Non monis actus est iter flectere . Transibat ergo per m iregnum Dei cum observatione,
diam Samariam O Galilaeam, δγὰ μέσου Σαρια- id est cum splendore mundano cui ineuitit iaΓαλιλώμ. hoe est inter Samariam &Ga-ioculos, & observari possit his fignis quae vos lilaeam , ut vertit Syrus in ereres. conjicim lexpectatis . Expectabant enim Iudaei Messiam antelligendam esse planitiem illam secundumiregem similem regibus terrenis , quorum m Iordanem, quae appellabatur Magnus campus,igna est expectatio, de quos fama non sinit late- per quem iter suum coepit flectere Dominus r ire. non ita est de Christo paupere Ze obseuro. pullus a Samaritanis ι quoniam dc Peraea , sueta I. dieem : ecee hic , aut rece Illie, intran Iordanica regio dicebatur Galilaea , ut illo monte, aut in illo deserto, puta in Cyreia
Irobatum est in ditiivisitionibus Geographicis . ne, aut in urbe Bitter,ut dicebant pseud Cnriis lagnus Campus, se e regio secundum Jord isti. regnum Dei Intra iri est ι in medio vestrinem, erat media inter Samariam &Galilaeam,iest, Non extra regiones vestras. absente . quin puta Galilaeam etans. Iordanicam. in is, quem domi praesent Em aspernamini. 2. Et Asm ivri otiar Iesus 'Oddam ea- 22. Et ais ad discipulas , in quibus totam stilium , κομι- , vicum , sec.rrerunt m deeemlIudaeorum gentem copnpellabat r venient diasvἐνἐ rosi, qui erant extra vicum, nam leI Q lq.ando desideretis videre .num diem Hlia b si extra oppida εe vi eos se tenebant ex legis prae-intinas, id est desideraveritis videre diem meum, Pt . Num. cap. s. s. a. Levit. cap. et s. 'ν. s.lo' nan wdebitis, me absentem requiretis, de dc 46. qui flere ni a sens. r iubebantur enim siderantes fiui praesentia Messiae , ut adveniat proeul ab aliis state, habete vestinienta dissuta .lvobis, quem me repudiantes repudiastis. 23. Et caput nudum , os veste contectum I eontami-it e dicens viati, qui vos inani spe Messiae t natos ae soldidos se clamare, morbum testan-icta me eece hie, in lecretis loris, rere mira. t s. ει se υ-nt moram ex desiderio sani-llis, in tali deserto Messas, ut supplendum exeatis, &quia procul aberant et nec pro se quis. Mattham , cap. 24. p. et L Ecee in deserta est .Q.
que, sed omnes pro omnibus Orant, Leenres tieeo in penetralibus is σαμώειe , . in locis secre.
η- ρνασσιον, --.a, id est Rabini, ad ver-itioribus. T OIlio ire, haee dicentibus credentes a Dum , praesecte , miserera n stri. I . Quos ininm a sectemtat , nee vos faciatis discipulos h vidis Iesus, distri De , Vendiae vos saeredoriairum qui his in locis remotis profitebuntur se mi-bvir hoc dicto tarith pollicebatur sanitatem iniracula patraturos , quales ex ument multi. ut hinere obventuram. neque enim ostendebanturtille pseudopropheta AEgyptius sub Felice praetasacerdoti, nisi ut aut de morbo cognose e t, delde, qui , ut solbit Iosephus, lib. ao. Antiq. quo his satis constabat, aut ut restitutam val imp.6. suasit plebi ut te secuta in montem oliveis
tudinem pronunciaret. ii ascenderet, ubi ostensurus erat multa produm Eo fareum 63 , dum irent , mundatῖ μην ,lgia. Ita & quidam Ionathas non pineos I udaeos
Ut speraverant . rs. Unus antem ex illis , Milperduxit in desertum ei rea Cyrenem, quo invidis sma mωnώιus est , .egre ι est , eum loco pollicebatur 1 seplura edenda miraeut at gna voce magni'ans Deam , nempe lau- quod contigit sub Catullo Pentapolitanae Lybiae dans ejus potestatem quae clatescebat in Christo recto te , ut scribit idem Iosepnus , lib. 7. dea quo sanatus fuerat. io. Eo eeeidis in faelemibello, cap. 3 r. hos &similes pseudoprophetas ore pedes eiis1; quod jam purgato licebat. να-lpectabat serino ille Domini. .rias agens , jam ad illum accedens , d allo- 24. Nam sient fulgur eoruseans da sub eatiquenti edi his reaa Samaritonti unde versata. ab una parte coeli , in ea quae sub eaelo sunt , tur in eonfinio Samariae. in alteram eoeli parteat , ab Oriente in occide r . Respandens autem Iιμε, sati ἰncisens ,ltem, ut habet Matthaeus, nitis, di omnium dixis o Hanno decem mundati sunt λ er n ioculis videtur , Ita rete Filias hominis in Govem ΜΗ μ λ non reversi sunt gratias acturi .lsua . Ibi. agit cir ἰllus de seeundo suo ad e 13. rim est Inventua εαἰ νεῶνea , dore tu , sed simul admiscet quae eventura essent in gloriam Deo , nisi his Samaritanus allenigma , eversone urbis Jerusalem , quae figura sive alienus a genere Istael. nominat illi im alienig lumbea fuit iudici Puni vetulis. Similitudo au-nam Dei contemptum, ut ipsos udaeos pud item illa sui minis repenth , ae velut ictu coeli re senunderet, qui beneficia Dei minus agnociterraeque fines pervadentis , Ostendit diem qui-cebant. ις. Ea ait illi t metet humi enim ιμ- dem illum improvisum venturum incolis te .cebat prostratur, de vari ad sacerdotes, velim , sed cum venerit, gloriosum , dc omnis domum tuam , quia sides ma te salυnm feeis.lbus conspicuum scire . .
his quae sequuntur in eodiee I ueae, similia reis a s. Primum autem πονter Elum multa poPςriuntur apud Matthaeum , alio tempore dicta, ιι O reprobari a generationa ista , ab his u . sed di h tempore diei potuerunt. ao. Interνο-l m inibus, antequam veniat lualcaturus omnes.
gat 1 aΜtem ἁ Pνari ais e quando venis νει tum Gentiles , tum Iudaeos. 26. Et sicut I gnum Deis nempe quae essenti tempora Messiae t ctum est iri dietas - , cum Deum mi-
434쪽
386 COMMENTA Rivs IN HARMONIAM.
νmviso supplieio affecit homines : Ita eris in lirbi perdσε iliam ι in quἰcumme omlia in diabis, Filii luminis, pariter reditus meus erit tia , nempe se committens premptae Lio .n inexe emtus ι adero ex improviso rudex. a . t quc de vita cogitans, viυ risiis - , animam Ed bana in Mbebane in diebus Noe , haud re-liuam, nempe vivet sebstractus per evio. M. formidantes diluvium: ἀκοπιι due avi, in da- l μει - . verbum illud signi t in kii, sTbaηιυν ad nuptias virgines , tisque in dism , t va s , M in E Od. cap. a. t . L M, eis, 4, qaia intravis Hoe in aream . o vente dilu- ἀρσυαε o' in vita freυabasis maria tum, in predidis omnes, eum de diluvio non t 34. Dico vobis r in ilia nino in .a d . Meogita tendi a 3. Similiter μαι factum est S a. μην ἡ ΜnΜ3 a meor, ε periculo edureia doniis & Gomorrhae ιn die a Me t --ban s tur, velut appLehensa manu, alιεν νw.σω in .endebant i plantabant , o adimabans , t ur . nempe communi exitio. . e. DωAE Mahaud sibi metuentes , di quasi de vita longioώ4- fcertiores facti.as. a die aissem exiit Lot S domis eductus ab Anulo, piate Deus agnem ἄμψεων da raria , er omnes predidis ineolas diu mes.so. Seeundi m haec erit, eadem sunt qua die μύαι haminia revelabisων conspicuus in gloria sua . si . In illa hora , qui Deris in tecto , Ovasa eina conclusa erunt in domo. suppellectu
Iia. viaticum, ne descendat toliare ulla intrans in domum. scalae enim extra domum erant. Et qm in rivo si niliter , non redeaι retro domum,
ut ali quid tollat, sed fugiat. Ηaee ad Christianos, qui his moniti , tibi intellexerunt iudiciunt urbis Hierosolymorum modo iaciendum, cum vallo circumdata est a Romanis . sug rant, it ut in mina illius non petierint cum infortunaris Iudaeis . R. Memores estote naearia Lor, quid illi a eiderit, solummodo respexit post se, & periit. m. nera se nnism simul; nata cimilirer a m
ii rebi Domino fictida di inretio , unde&qub fugiendum est ι vel pcnius de relinquendis non λllieiti Apostoli, sed de assumendis r abant , - ἀω , quo Domine , sapple assumentur λ 37. Dui ixist
i est ut vobis significetur quo in t eo pii eon gregandi sint , quo debeant se recipere , se- ut it noni admonendae fiant aquilae, ubi σῶμα.
corpus , nempe mortuum , in Matthaeo est ρομα, cadaver I ubicumque enim illud taeeae in gerra , quanquam remota , illuc ab Omnibus mundi plagis aquilae congregantur . Sciliacet eo tempore res tam nota manifestaque eis rix , ut monitore non opus fuerit. vel se accupienda illa verba Domini ut respondeat r ad
lan ne quaesieris animam Dam salviam μ lme se, assumentur , ad quem fideles omnescere, nimirum revertendo, aut respiciendo et tranquam aquilae ad cadaver eogentur.
Utilitatem assiduae O . humilis orationis Dominur Gradit duabus parabolis r
tristi. is.1,. I in Icebat autem & parabolam ad illos , ' quoniam oportet semore. deficere, et Dicens: Iudex quidam erat in quadam civitate , qui Deum non timobat, & hominem non reverebatur.3 Vidua autem quaedam erat in civitate illa, & veniebat ad eum, dicens: Vindica me de adversario meo. 4 Et nolebat per mustum tempus . Post Hec autem dixit intra se i Etsi
Deum non timeo, nec hominem revereor r
. s Tamen quia molesta est mihi haec vidua , vindicabo illam, ne in no-vinamq veniens suggillet me.
6 Ait autem Dominus: Audite quid judex iniquitatis dicit. et Deus
435쪽
τ Deus autem non faciet vindictam electorum suorum clamantium ad se die ac nocte, & patientiam habebit in illis 8 Dico vobis, quia eiib saciet vindictam illorum. Verumtamen Filius ho. minis veniens, putas, inveniet fidem in terra
9 t Dixit autem de ad quosdam, qui in se confidebant tamquam justi , t ,
de aspernabantur caeteros, parabolita istam: to Duo homines ascenderunt in Templum ut orarent et unus Phariseus , di alter Publicanus.
ii Phariseus stans, haec apud se orabat: Deus, gratias ago tibi quia non sum sicut caeteri hominum δε raptores, injusti , adulteri , velut etiam hic blicanus . ix Ieiuno bis in Sabbator decimas do omnium quae possideo. Lia ra Publicanus a longe stans, nolebat nec oculos ad coelum levare rsed percutiebat pectus suum, dicens: Deus propitius esto mihi precatori.
t Dico vobis , descendit hic justificatus in domum suam ab illo r via omnis qui se exaltat, humiliabitur: & qui se humiliat, exaltabitur . e
δειν, - πονι - , id est, ad hoc quM opor--r , sive hue spinaniem quod oporteret lem perorare, in non Osiem, . --ειν, defatig 1i , despondere animum . proponitur his simia Iitudo vHuae , quae assiduὲ orans tandem exor v et iudicem, cujus exemplo spes non est abjicienda, quasi frustra x Domino auxilium peter
mus. illud autem defleer. vuloatae non sie accipiendum , quas nusquam interpellanda esset
tissimum malis frangi r non fracta erat malis filis vidua , quia saepius non exaudita sitisset .
Atramen sine inter militone orandum esse m net nos Apostoliis i. epist. ad Thessea p. 3.ν. t 7. Asserere non audeam eo tempore, quo Dominus ex Galilaea pergebat Hierosolvina in ibi passurus , proposuisse duas sequentes parabolas sed nulla eausa erat qua compulsus discederent ab ordine codicis Evangelistae, quem endinem in ago non interpellare cum aliua verior non
apparet . a. Iudex quidam erat in qMadam Hvisatis , qui Deae in non rimebat, o hominem n- μυμ rebatur, cui nee conscientiae eura erat nec simae. 3. M AEa autem quadam erat deserta , eomtempta in civitarae ilia , veniebaν ara eum, dirans r Hndisa me da adHUario mω , ἐκ
aos, uleiscere me , tuere, defende iure dicto, quod tui est ossicii, eripe e malo. . Es ninbat impius ille judex p.rmistium re-tia defendere hanc viduam ab adversario . Post hae arulam , eum saepius illa ventitaret .
men quia molesta est mihi hac vidua , viridiaeiso illam, propulsans quam hule insert inita. sum Hresiarius. νιε in nουismo , ins πέλεν νperpetuo susIιών - , --q. m , obtundat me , molestiam mihi exhibere pergat. Sestia με est percussu maeulare carnem, di propriEsaeiem. Illud vulgatae in novissimo fugistis inti non sic Meipiendum , quasi Ilidex cicat : ne tandeiti sus illet me , sive eb evadat molestia
ejus, ut et laim me percutiat. Graeci eodicis ri e. λἀ, sumit ut pluribus in locis psalmorum pro semper , perpetuὸ. eum ergo Dominus noster docet nostram orationem de re esse perpetuain exemplo hujus viduae, admonet ne prem malis defutamus, uec de madeamus animuiri, quia tandem sinet se exorari. 5. Aa auram Domin, at Audite quid j-δεαμψα ἰι. id est iniquus Orarat ν. μωs ainem aequus judex non faeiar via dieIam elactorum suorum eiamantius m ad se die ae nocte , viri
ec contumeliam , quae illis fit, defendendo Mulciscendo propulians , o patioriam habebi . in illis p in hodiet no eodice Graeco est 6 μακρο
legebat interpres Latinus μααρεδευμέ ω sensiis est pixta hane lectionem, an Deus longanimiserit, sive continebit iram sua excandeκit ad
versus illos a quibus pia affliguntur γ eadem e
minus non tardabit, nee in illis patientiam h bebit , μααρ μέ- , donec conterat lumbosi inmisericordium .
. meo υοbis, quia Aro saeiar vindisam itatorum, breus, primo quoque tempore oppon. tuno. ideo Chiistiani ieeuri de Domino , p tientes sunt injuriarum , & harum ultionem ab illo expectant. Etenim, ut ait Tertullianus , lib. de patient. cap. I s. Satis idoneus parienti
436쪽
. Parabolam illam primm conciliare Dominus his vel bis r verisui tamen Fiabus homims υν-niens , cuin veniet vindicaturus electos suos ,
t ut , id est, an inveniet fiam In νο ρ sci- icet multi erunt persecutores, & pauci quibus persecutu,non fiterit causa offecisi is tues eis se deficient a fide i hoc est . numerus fidelium exiguus erit , quia plurium , qui fideles pu-vantur , infirma erit fides . Etenim ut verbis Tertulliani utar, tanta fides non in terris moratur , quanta ejus merces expectavit in caelis.
ceteror, alteram parabolam istam οῦ nempe commendans modestiam , quae etim in omni vi ausum habet, tum praecipue in precibus Io. Dua homines ascendrenno in Temptam ων orarent ι quod in monte Moria situm erat , di domus orationis vocabatur, unus Plaarisaeisso Hσεν Publieanus . t Pharisei a stans , ut moris erat Judaeis stantes orare , hae apud se mibas , his .verbis orabat , Deum a Ioque usis miss, gratias ago tibi, quia n μαμut eneri hominum s id est sicut omnes pr. er me e raptores , injusti , a troi , v.luti Miam hie PtiblIeanus , quae despiciebat, enumerat bona opera sua Pharisaeu - 2. Ieiuno bia
4 fabbrim ibi sabbatum sumitur pro hebdom de. sabbatum in lingua Iudaeorum Graecisantium idem sonat, quod hebdomaos unde una obhari, sive prima sabbati , est prima ines hebdomadis. Mebant autem Iudaei religiosiores , ut distimus ex Tractaru Tamith Mairnonidae, imi ate bis in hebdomaddi, seeundo &quinto die, quia, ut glossa notat ad tractatum Talinudis Bava rama , Moses die quinto ad Deumaseetiam t. Ae pacato Deo, die hebdomadis seeundo iterum descendit. Re obsecro ut lector sedulus . hocce loco se dc ubique adverta omnes illas I dat eas traditiones, de quibus sermo fit in Evam gelio seriptas repetiti in libris Iudaeorum. Decimas do omnium qua evides Non illa tantum quae vulgus solet decimae subiicere, γ' made fruges, sive fructus terrae ex quibus solis
deberi decimar Mibunt omnex sapientes s sed oc
ea quae controversi sunt iuris, put minora os ra, ova , lac, potius meis eoi nodis aliquid detrahens , quam ut quidquam faciam contra traditiones. Haec mala eenseti non possunt ι imbsunt bona, quae Ze Pharisaeus arnoscit lata Deid a . Reprobatus tamen. amo verum est ,
quod dicit Aupustimas: erae, vitia tantum M malefactis valens et soti aviam superbia etiam In νecte factsi eavenda est. I. Et publieanus a tinge nns, siquidemm atrium extet his quod patebat gentibus , i
tredi illi tantumna odo licuum fuerat , ideo
cinge stans ab altari nolebat nee o las ad ea lum leυ-e , animus enim ejus dejectus erat conscientia peccatorum: multum ergo aberat
ut se justum diceret , sed perentiebar pectus suum, tamquam poenas de se exigens, di dia
ba hae pauca fiant, vocem reprimente tum iunctu, tum verecundia. 14. Diω vobis i defendis his ex Templo ,
quis sit m etae in monte, iust μιαν , HiluvDei oratia assectus, vel a recatis absolutus , at icta , eam , id est magis quam ille ν nempe justificatus prae illo Pharisaeo, alioquin tam rellisioso . Qia omnis vi se exatiat , iamia
437쪽
Lingst ΙV. CAP. XXVII. Matrimonii visculum perpetuum. 3 sy
Matrimonium non potes Disi : lex de libello repudii non nifi duris tarde concessa fuerat .
x MLTI Τ factum est, cum consumn masset Iesus termones istos, nugravit a Galilaea, & μία inde exu
gens MM. venit in fines Iudaeae, Mi.trans . Iordanem. a M. Et secutae lunt eum turbae mulistae, & curavit eos ibi. Rae. Et sicut conis neverat iteruili docebat illos. 3 3 t. Et accesserunt ad eum Pharisaei tentantes eum , & dicentes: Si licet homini dimittere uxorem suam qu eumque ex causa Z . . Me. At ille respondens, dixit eis:
Quid vobis praecepit Moyses ps Qui dixerunt: t Moyses permisit libellum repudii scribere di dimittere. 6 Quibus respondens Iesus, ait: Ad duriti eordis vellai scripsit vobis
Praeceptum istud. 7 Mi. Non legistis, quia qui fecit hominem A grac ab initio Me. creaturae , . t masculum& seminam fecit eos Ase. Deus e Mi. Et dixit: 8 MM. Propter hoc t A D. relinquet M M. homo patrem Me. suum, M 4L& matrem, & adhaerebit 't. uxori suae; o MM. Et erunt duo in carne una. Io Itaque iam non sunt duo, sed
II Quod ergo Deus conjunxit, homo non separet.
sumasset Iesus sermones istos, migravit a Galilia , αventi in fines Iudain tris
Iordanem .a Et secutae sunt eum turiabae multae , & curavit eos
ibi a 3 Et Φ aceesserunt ad eam Pirarisaei tentantes eum , &dicentes : Si licet homini dimittere uxorem suam quacumque ex causa Qui resinatius . teis :Non Tegistis . quia qui seis eli hominem ab inui , mastulum dc seminam stacit ma de dixit: ν Propter hoe dimittet homo patremit matrem, &adhaerebit xori suae; MARCU s. Cap. αt Et inde exurgem venit in fines lucinae ultra Iorda-δr eonveniunt iterum tu bae ad eam de ficut consueverat iteriuri docebat illos .
a Et acredentes Pharisae,se interrogabant eum e Si iΘ ti a. e viro uxorem dimittere:
3 At ille responti's , xit eis: Quid vobis raecepit Moyses Qui dixereicit: Moyses re riniii: libellum repudii v.
scribere. redimittere . I . 3 unibus res cindens Imsai . ait: Ad duritiam eo dra vetiri striosit vobis Praeceptimi istud. ε Ab initio autem ereat rae , masculum & seminam neu eos Deus λ t Go. - s.
et Propter hoe relinquet x rahomo patrem sutim de ma trem adhaeresit ad ux sedi rem lum. 8eerunt duo in carne una. 8 Et erat duo in earω in ε Itaque iam non sunt duo, sed una caro . Quod ergo Deus majunxit. mo non separet . '
Itaque iam non sunt duos sed utra caro. y diloa ergo Deus coninjunxit, horrvino separet.
ra et Dieunt illi: ' Quid ergo Moyses mandavit dare libellum repudii t ..& dimittere Ait illis ' Quoniam Moyses ad duritiam eordis restri permisit vobis dimittere uxores vestras r ab initio autem non fuit sic. 34' o t Rico autem vobis , quia quicumque dimiserit uxorem suam , nisi ob fornicationem , & aliam duxerit moechatur ; & qui dimissam du
438쪽
COMMENTARIUS IN HARMONIAM. MARCUS.
1s to Et in domo iterum discipuli eJus de eodem interrogaverunt eum. 16 11 Et ait illis: t Quicunaque dimiserit uxorem suam, de aliam duxerit, adulterium committit super eam.
17 11 Et si uxor dimiserit virum suum, & alii nupserit, moechatur. M ΑΤΤHAEUS. 18 1 o Dicunt ei discipuli ejus: Si ita est causa hominis eum uxore ἰ
io 11 Qui dixit illis: t Non omnes capiunt verbum istud, sed iusta
xo Ia ' Sunt enim eunuchi, qui de matris utero sic nati simit &sine eunuchi, qui facti sunt ab hominibus: & sunt eunuchi , qui se ipsos etistraverunt propter regnum coelorum. Qui potest capere capiat.
quam ea , quae supra enarraverat blattilaeus ,
peracta sunt in urbe Capharnauin , di aliis alilaeae locis , migraυιs a Gallisa , O Me.
knde exurgen ι ut iret Hierosolyinam , venit in sines Iudaea Mι. trans Iordanem. quae in eo itiis nere usque dum attingeret fines Iudaeae trunca-cta sunt , & praetermittit Matthaeus, illa supplevimus ex Luca. a a Me. Et secutae sint eum tisrba -εἰνα , nempe secutae erant, o cruravis eos, qui infirmi erant. Me. Et sicut consueveras, docebat itius, cum illis colloquens, & respondens quae stionibus quas proponebam. 3 s. Mi. Es aecesserenni ad eum Pharisei, una cum turbis. ren-rantes eum hae quaestione, dirantes : Si lia eo homini dimittere , repudiare . ωxorem qu eumne ex rosa, quovis praetextu λ Ad inte
ligentiam hujus loci animadvertendum est , quaestionem de eausis divortii tunc temporis 2-mtatam suisse inter duas celebriores Iudaeorum scholas . Ex senaresia sobolae Samma a m ormarι tu haud eras repudianda , nisi inveni bas in ea rem ttivit,ianiti se Ioquuntur Judaei in Talmude , Tract. Gittin , cap. s. i erprete Seldeno , feeuniam id quod scriptum
est, quoniam invenerit ι. ea turpitudinim rei. .at Iuna scholam Huolianam , etiam ob ea metu/ nimio ardore eoctum , videlicet causam quantulamcumque , secundum ad ipsum , quod ira scriptum es. quoniam invenisis in ea ι--pitudinem rei , seu causae alicujus ι nam παν, tam caωμ- , dc vertam , quam rem significat, adeoque innui in lege causam quantulamcumque volebaut Hilleliani. Ex fonsensia Miam Rabbi Aquiba , si invenerit aliam eapis lebriorem , aut sibi commodiorem , juxta id . iam quod fremita ν , si non in υeneris ea grariam in Maius ejus e re.s,ustra volunt ipsi Iudaei coi ei liare inter te dissentientes illaslscholas; ut illae censeantur loqui de prima uxore, quaea, pellatur uxor adolescentrae , aliae vero agant aeseeunda uxore. Cum Hillele sentiunt Κodierni Iudaei, qui reipsa ob quamcumque causam diis mittunt uxores ι quod his Italicis verbis dieit Leo Mutinenss, lib. de ritibus Heta Non seu per aee on di mal fare , ma Uni eviori didi rosis . pud in ingere it mariιο ripisH- Iamilia . fago Pharisaei dissicilem dc odiosam maestionem Domino proponebant , quam sapienter dissolvit. 4 3 Me. At ille respondens d is Ma , i terrogavit eos. Quid visia pνaecepit Mosoci ea rem istam i s 4. Vni dixerunt a Mo 'ses termisit libeuum ν udA scribe dimisim, id est repudiare uxorem , modo illi libellus reis pudii detur, quo abite liberum illi sit.6 s.fZωμιua respondena Iesus, vir a ad dαritiam eardis vastri Ioelasia vobis praeesitim iuvid . Non tarepudiandis uxoribus, sed describendo di Vottii libello, si quis uxorem ferre non posset , praeceptum dedit Moyses, prospiciens animum v strum dirium & obstinarum, prae eruo, si hoe vobis prohibuis let, aut non obedivivetis, aut stobedire eoacti filii latis , maiora perpetrassetis mala, veneficia , de uxoricidia. 7 4 3st. Hon legistis, quia qui scis homi
eonditae sunt, maseuiam O feminam feric eos Me. Delas. In sexu semino creavi hominem aut sibi mutuis juncti in unam eatnem humanum genus propagarent. non Adae multas uxores creavit e masculum et' feminam feris cos , ἀμενέ quae duo nomina neutra sunt , nec tam perlonas quam sextim indicam , alterunt alteri mutua ratione factum. m. Es dixis, sippiescriptura: 1 's M. I Me. Propro Me, hanc rationem , Mι .relinques homo parrem Me mMme' matrem, adhaerebis .xori suae. -- -- Θή- . Erasmus interpretatur agglutιnabVnrι
quod erbum vim Graeci rotabuli optimὸ -primit I
439쪽
misi arctissima enim est conjunctio viri & ux ris quas glutine conIunctorum nulla arctior
coniunctio esse debet.ς Mi. 2 Me. Eo erunν λEM tas in earne sina, vel qui duo ante nratrimonium, conjugati jam erunt una eam, ut est unum corpus ex institutione Dei. Io 6. araque jam non sunt dia o , sed una earo. eleganter se Germanis mulieribus Tacitus dicit, quod se unum aceipiunt maritum , quomodo eo
rus , unamque vitam. ades oram redisnm ,
inquit Tertullianus, lib. de monogamia a priam1 rdia non 'is , mr Vmι Romanos ps --ntim sexcentesimum inbia eredita , M genua
homo non separet. coniugium quod priamus eonjugii institutor tam arcto vinculo conis
iunxit, homo ex privato animi sui arbitrio ne separet. r Mn Dierunt illi Phati ei Id ergo M. 'fra mandavit dare IIbellum νσωdiu , di iris. δ non malὸ ex lege praeseribente formam negotio permissionem ni Pharisaei inis erunt. qui enim repudianti uxorem praeeipit ut libellum det divoriit , divortium aliquatenus
termittit 3 sed non quidquid permittitur , legia
us praesertim civilibus . fas, piumque est , ut Christus ostendit. Permisi hoc Deus per Moysem in foro politico, non in sero Yonscientiae , non abusum hune probans, sed ei staenum inPiciens, eumque certis limitibus circumscribens, Me ulterius evaget ita. iuris haee erat relaxatio qua hoc malum minus illegitimum factum est . 3 1. Ait illis Iesus t seoniam Morser ad duritiam cordia vestri prema ι visis dimittorem Hres vestraia causa hujus permissionis , sive relaxationis aperta est ab initio autem non fuisfie . Institutum enim matrimonium , ut perpetuo vinculo astringeret uxorem & maritum squod vinculum est ab ipsa natura , ideoque ut
lecta est di persecta. ita di inviolabilis, nee ulua praeseriptione abolenda ι mi in imo ex homunum vitio est quidquid ad ea deflectit. omnia
autem revocat Christus ad initium 3 vetat quod lex tolerabat propter duritiam cordis . quam pratia sua amovet . I. s. meo autem vobis , quia quicumque dimiseris isxεν- suam, nisi ob fornicationem, elim adultera est, di non quovis praetextu , O aliam duxeris , maehatnν , ipse censetur ince-etas, adulter: in εαι iamissa πενῶν, ma-ebarum pariter adulter est r Quia illa alterius est viri; sbia enim mors vinculurn matrimonii e solvit, neque enim homo separare potest quod Deus conjunxit: Errant ergo qui sentiunt in eausi adulteriin messe illicitum pati innocenti ad novas nuptias avolase. Dicunt vii verba Christi interpre-randa esse en se opo, quem intuebatur, pro mpeccare Iudaeos qui ob quamcumque causam Im
neris, marebatur, sic accipiunt, ut verbum quo
usus sit Christus, suerit in forma quam Gram mattei appellant raphil, Rideo moechaιων, ibi sit positum pro facis maecharis ut qui aliam duis
xerit, dimisia adultera, non censendus sit me chari, sed tantum in causa esse ut uxor moech tuti ver- inanis est illa observatio i etenim ilis lud, er qai dimissam duxerit, machatur. ρο- titer e xponendum esset , facit ea- maehari. quo sensu λ nisi ille qui duceret diniissain, procon. jure haberet meretricem, nempe quia matriamonium ejus non est legitimum ι alteti enim viro conjuncta manet, etiam si dimissa. Igitur revocat matrimonium Dominus ad
prima sua initia , in quibus omnino ignorabatur
repudium . Permittit marito expellere adulte. ram 3 quia id etiam jiissum erat auctoritate veteris seripturae ut supra vidimus. sed laxasset leges matrimonii, si concelsisset parti innocenti nempe uxori, cujus maritus adulter erat , alterum maritum sibi sociare 3 nam ut disertis verbis stribit Josephus, lib. t s. cap. s. marit erat lieitum repudiare uxorem s neutiquamve ro uxori quae sponse abierit, nubere, nisi prius a marito dimitteretur. Christus, inquam, non meminit forni alio. nis apud Matiliaraim , quasi d-ens innoeenti jus novi conjugii; sed ne quis adulteram se vandam elle opinaretur. quapropter Lucas sine ulla exceptione loquens, dicit cap. Id. p. as. Omnia qui diminis . xorem μα- , altero ducis, machatur, edi qωἰ dimi m . -- -- cis, mechatisr. argutiam illain qua volunt potiatum macharnr , pro Deir machari . Mareus refellit, selibens sine ambituitate, adulterium ab eo committi, qui dimiserit uxorem suam , c aliam duxerit. Ita apertum verba Matthaei interpretanda esse ex prima matrimonii institu tione, ad quam revocat Christus . Graeci tamen dimissa adultera conjuge , alteram ducunt ssed Latinotum doctrina oc cons-tudo magis consentiunt eum Evangelio. is io Me. Ea in domo Irerum, elim essent disci isti ejus semoti a turba, da eodam interro gaverunt eum. Isi' ii. Es ais tutar vicum- qne dimiserit ux rem fisam, O aliam a xeri , adulterium commitria supis ea , vel super ista quam repudiavit , cujus cum sit adhuc legistamus maritus, non potest alteri adhaerere quia sit adulteis vel sit per ea quam ducit, quia cum ista di adulterium committit. ha iterutra dicam, inanis est argutia eorum qui irrisugnant doctrinam ortho xam. i ' ia. Ea si xxον dimUreia virum suum, aliι nis eris, moechaι uri nurula his est exreptio. Dominus vinculum mares monitela se statuit perpetuum.
in ea a Maeranis eum ae xore , non expedi nu
440쪽
grave est pondus uxorum i quid enim si temulenta fuerit, si irae unda, s malis motibus, sluxuriosa, si gulosa. si vasta, si jurgat rix, smaledica, tenenda illiusmia; λ Uior verbis Hi ronymi, lyri respondet i volumus , nolumus , sistinenda est. elim enim essemus litari, volu tarie nos sit biecimus servituti. sane , ut innuit Paulus, melior est conditio coelibis. is xi .va dixit illimo Von evinea eapiunt wνbum sata snon omnes pares simi tam lablimi proposio sit is Fum capiunt , id est intelligunt , luel capaces iant hujus rei , cristans a Deo G. enm εμ οῦ nempe ut abstinere possint nuptiis squales plerosque in Ecclesia situros indicat Dominus , triplex eunuchorum genus disti
a tera sienati sunt inepti conmgio i Et sunt ea nuchi, qui facti sena ab Lominibus, qui ita inviti in eoelibatus legem detruduntur. Sed praeter illos eunuchos, qui ab externo Dei cu Itu in lege Moysis excludebantur, μην Ε.nuchi , cui s. t os eo υ--r non gladio. sed comitanti moposito non ducendi uxorem , propter vetarum eatorum sicilius obtinendum e ut turius,ci liberius Deo in Ecclesia serviant. Θι ρ-est
pere caelib*tum voluntarium,' eapsat; cui ta
eum animi est , macte ista virtute. His omnibus Christus occulte i aducit ad optandam eligendamque virginitatem. inquit B. Chrysostomus, ut cum e unuchi qui se nati iant, aut facti v Iuptate careant sine praemio, sint qui volunta
tih vivant eunuchi eum multo praemis 3 quales Eeelesa se habere semper gloriata est. Turbas virginum in argumentum quia religio Christi na praestantissima sit, asserunt primi desensores eius. eum suam vagam di effraenatam libidinem Gentibus exprobrasset Tertullianus , unde tot incesta inter illas: HG, inquit ille , ab isto
quantumqne ab stupris , ab omni poli matrimonium excessis , tantum in ab inest eas. tnia stimns . quidam mutis seeuriores roram vim hisjΜs ervoris virgina continopia de petitina senes, pnem Apol. cap. v. Qii id igitur sentiendum de Heterodonis, quia proposito castitatis avocant , quasi nemini d tum esset vivere sine usu veneris. injuriam foetunt Apostolis & Martyribus , inquit Hier nymus ser bens adversus Vigilantium ostenden-πι quam sancte vivant, qui male da omnia suspicantu ν ι O nisi praegnanisa nx-s vide rint cleriereum , infame ais de utimis . atrismvagientas , cbripi sacrammta non tribuum . Quid faciens oriantia Leelsa δ quid AEgyptiae, Sessis Apostolica ε qua aua vietines cieriacos accipiunt axa continenses x ana si mores habuerina , mriiti esse desistunt . In vetexi lege sacerdotibus toto tempore quo intemplo min straba et, praecipiebat ut abstinere confugioinetis petuum est sacerdotum novae legis minitterium. quin & militia est nostrum exercitium; nemo autem miles cum uxore pergit ad praelium , aiebat Hieronymus,
Iesus pueris manus imponit. Docet peraculasas esse opes : Manere praemia eis
qui illam sequuntur, sed post Ira es poenas. HARMONIA.
I Me. Unc oblati simi ei I parvuli, L&insam
tes , ut s tangeret, alti ut mania eis imponeret & or
et L Quod eum vi derent ditaeipuli , increpabant illos, Me.
et ' Quos cum videret Iesias indigne tulit , Be L convocans
ri Tune oblatriane 1 3 Ee orirebant illi ry Afferebant autem ei Parvuli j parvulos, ad illum
cipuli autem im di se ult autem