장음표시 사용
571쪽
sos COMMENTARIUS IN HARMONIAM . .
uuinque multiplicat m iis . - pomerissim feriae sextae, plurima loea Ioannistac o HIM A--τ retina ad ac lare deritonstram cum accipitantur in sensu obis discipisti nisi, dirantes a domitia est Aena, Olvios sive quem praeserunt verba quibus Eva λ- ιδεο ρι-aemia inc. aderant quinque milliaigelista usus est euotum, exceptis mulieribus αξ arvulis. -- lxtur cum ista nocte pridie quam pater L discis erunt per contuberata, ut ait Mar-it ut Dominus, nondum immolatum esset paschas, per censeam & qu inquagenos, id curam Iudaicum, non potuit illud eo edere , --tibus A stolis ι qu. pases de pisces apposue atuus Mue legitimum tempus a quod noci omis tu singillis. Et ma- --- ne amneso fatu acupasse, nec a Iudaeis dilatum vidimus. U .Hi l a. Tunc Apostoli. μή--is retrimUJde eeM Opinio invasit mentes Iesum eomedita smenivmm d derim αμ-s visis agitum pasciuilem in per Vistilio mortis suae νιλ iisis ori his omni b non modis rex est l&ia a tribus primis Eu gelidis tam lueti len- potia iinpensum est. deinde compulie Jesus d iter significari, ut qui id nete , eensendi sint saepillos ascendere in naviculam, &ptae dere adversus issem mentiri λ me praeiudicium oris eum trans fretum, iam . tωνba , inquit tum est eκ talis conelii sione a nempe ex eo Matthaeus Ras. Ascendis in montem μαι or- quod postquain Evangelisita dixerunt paschaee. - meantem facta, ἐμ- Α-β iparatum a Ioanne dc Petro, plotidius exhibentinas ibi. An quis jure dixerit tune solem nons)cium discumbentem cum Apostolis, de eo occidisse 1 cum mox su cut Matthaeus P. 2s .anaotum in m paratam. pararum enim, i mrta antem vita noctia υems ad res eri. Italquiunt, pascha a Petro & Ioanne . paratum illud: . p.stes ax intelligi powst de tenebris ergo pascha Dominus manducavit. Ηane cran lagruenturus. clusionem non esse Moesiariam liquet; nam si ta a L Eo eam facta et hora, cum h icet tune temporis ea scha paratum suerit, non in esset eoenandi disentinis. in duovirim ideo necesse est ut illico comestum sit, si non poli eisin eoia quo cibo eos primum paverit .sdum instaret legi tun m tempus eoiraestionis ejus quaeritur , neque enim nisi prima coena fictainam praeter pascha comedendum die seqirent Eucharis iam inst tuitia Non mihi mos est ha-lpostquam rite esset mactatum . potum AP aiolari, sed nec etiam potinacitet contenderesstoli parare cceirai pro praesenti noA. ia iis Padi manifestae veri ali non adversantur . Decu stet ergo Evangelut is, reponunt, pr Nodi itaque obsistam quominus dieatur in pri-imonere ne quis cum audiret paratum to iis maerena comestus agnus, modo ille agnus non ubi comederetur paschae, paratum de . ipsuri vere suetit paschalis, sive , ut aliqui loqQun-lpascha, Jesum hora coenae advenientem , disiatur, pascha , mei ais, quasi dicas sacr/pcao .icumbentem , nec alii L cibis vescentem quam Nane Iudaei faciunt pascha --, μιν , -- paratis, non ideo crederet re ipsa ab eo agminintimiati etenim quia non licet illis extra Te in spas haleni manducarum. Ista quidem praein plum quod eversyndi est, sacrificare, sitrema initio fuisset utilis pluribus , qui animum uot, est laetificio agni paschalis memoria elusia Ta-sadvertunt ad omnes circumstantias narrauonisse memoriale pastia a Domino hae nocte sui L Evangelicae, sed nore eiae necellatia is nam haeis celebratum opinatu e Grotiust sed pace antis pis cir instantiae ctare admonent tum Iesum viti dixerim , haec opinio nullo se amen 'in o potui sic comedere palatia , cupis com nititiit. Etenim pastha non fiebat initio dieiistionis tempus nondum advenisset. Verba triuo decimae quartae, quae tunc coeperat ἀ-ωlmimorum Evangelistarunt clare fi xii Mane n ne horis pomeridianis, quo te oporC legitim Ictein illam in qua coenavit miri nus ecinam Judaei keount, ut videbimus . Ergo Prκyela de qua sermo est, suisse initium decumae quar- quam tune ante Templum eversum non fieres tae diei , di ideo agnum pasi halere, nondum
pascha illud m-qtiale, sestein Hierolymiis, mactatum fuisse, mactandum horis potireti3ia-Jesus Mendisse. discipulos suos, rem insolit-minis sem: sequentis ipla hola qua Dominus opassu in . Sufragat ut Ioaimes qui ea, ideiri ius necessitatis, aut utilitatis suisset illudicoenam dicit iactant a .ite diem fess-- pa a, emoriale pastha iamiam reficiendi erant Apo-l Ergo sive dies ille sestus sumatiit pro ma notioli vero agno, nimirum vera Christi came -Αnaazyinorum die, sive irro liniri arione pak.tlagi pateret; di ideo quia impediendus erat iis , coena d qua loquimur oraecedebat tem- morte sua, quominus sequenti die pascha come-lpus. quo licebat aacium pasciralem manduc viret, prius comedete vo iust Ad id nulla ne- re ι rite enim poterat tantum comessi initioeessitate adigebatur, lex eniim non praecipiebat, decimae quintae diei; scut inachar. in die derimi quis anteverteret tempus paschatis, cum egiale iniae quariae. Si sinus passiliae ille sit dies it vima die poterat occurrere limpedimemuni s imoimo lationis ι ante illum restum diem, sive ante id satis vetabat . cum praeciperet expec9ndam agni immolaxionem, agnus palatalis non in Hecimam quartam diem mensis sequentis. Iu-iterat manducari. ἀatos hocce amo non secisse pascha autet horas Numquam ergo vulgaris opinio anumim H MI lax
572쪽
iisset attentum, di peritum rituum pases alium. An enim poteroe comedi pascha non is saeum t immolandum autem dicunt Evangelistae non immolatum: pararum quidem dicunt ι sed statim ae paratum fuerat, non ideo comedebatur. In diissertatione comprobatum est agnum paschalem vere suilla saeriticium ι & ideo non alibi potuisse mactari quam in ipso templo. Antillas res indieat Petrum ec Joannem 4 endisse in Templum : ibi ab eis agnum immolatum ut fiebat, oc deinde rUmiatum in aedes quas occupaverant λ Illud sacrificium non perficiebatur niti aliquo temporis intervallo a quin ascensus in Templum ti redima postulat aliquot horas; Evat ustae uetb initas Apostolos, Amosnus Iesum sequentem narrant 3 ut inter utrumque non cogitanda sit longa intercapedo ι Pertus visim di his nes Agreui urbeiri recta eunt e trium, in quam parato paschate lesus adveniri Cum ergo malis Tes posset ingerere animo opinionem , sive suspicionena manducati pasci, tis, haud opus erat, ut significarent Apostolirion comestum hae nocte agnum paschalem , quod fieri non potuisse res ipsa docebat.Quae cum ha sim. iniqua est expostulatio eorum qui runtur actum de Evangelio si dicatur leuim non fecisse pascba, contra apertum in uiunt Eva pelistarum sermonem. Scilicet ubi semen quaepiam opinio invast animum de transversum egit, eredit eerib videre, quae nullo modo videt. red pergamus excutere omnia quae tune dicta de sa-e aiunt, ut videamus an aliquid aliud 'ita vul* opinioni faveat, ut juxta illam necessario ita. tuendum sit Iesum in pervigilio mortis suae pas. eha Judaictim e memisse. i ι ' is. Ea ais illis r Osideria desid.νavi Mepasha arean eaνe vobiscum antedam patiam potuit Dominus illam coenam dicere paschalem ,
uia ab illa incipiebat celebi alio paschatis a &onee apprehensus est , omnia quae erant rituum paschalium adimplevit. verba autem illa r d Fae νIo desideravi oenon aliud ingerebant antismo Aponolorum, nisi eum velle pascha com de re cum legitimim templis adveniret: velle, inquam, illud comedere, a mequam Pateretur , nempe ii mors eum non prilis avelleret ab illis id enim innuit his verbis quae subdit. t ut 6. DL
ua ut μὰ φάγω ἐξ ussi, neutιεωam adhue, id est. ex hac tempore non manducabo ex io, quod forsan vel oculis, vel manu i indicabat, eduin
lio, donec, Mi μου, usquequo impleatur in νει. go , donee morte mea compleantur veteres typi, imprimis paschatis, de quo sermo. de clarat putem se modo moriturum , dc ante mortem suam nec manducaturum, nee bibiturum. P .n bibam , inquit, cis generatione vitia , δε nee regnum Dei -nias. semel in anno manduiscabatur agnus paschalis : igitur de agno pacchali haec dicens, non nran eata de illo, non indieasset mortem suam esse proximam i Vestimim poterat aliis cibis, quod tamen indicate volebat. liihil autem ad/idit, quo probari possit ab eo manducatum pascha illud quod desideraverat mand dare cum discipulis , adi quis intellexeris, ut plerique.interpretes crediderunt,
mutus manducare cum Apostolis.
taeterea horum verborum , Derio L*9νaυi Oe. sensus esse potest 3 aiae mee desideria sem, pascha taliter comedere vobiscυm , sed
mors proxima obstabit ι Hebraei etiim c Me tinodo optativus qui ergo modus ex re hibio-telligendus . Christus ut diximus indicabat mortem suam proximam , declarans non amplius se comesturuira , nee bibitauum, d---gnnm Dei
vini re. ibi per ντηum intelligit mitr e tonem suam , postquam data est illi omnis
potestas in coelo de in terra 3 & sic regnare coepit. Nec praetermittendum est mon omnino ce riun esse Dominima protulisse in prima coena verba illa desiderio Gsideravi Oe. videntur enim, quod ex Matthaeo εc Marco comprobari potesti ia postea expendemus in non fuisse prolata , nisi post institutam Eucharistiam : elim de agno
paschali non sermo erat. I s r7. Et aecopro caGe gratias egis a reuuae
enim benedictiones reeitabantiit super poeula iaconviviis, ctiam um paschalibus. div . Ac cipis, O dividit. inreν νοι de more. Omnςs eκ eodem eatice bibebant. Ut sensus sit horum ver borum dividite inter s. quisque partem huius ejusdem poeuli ebibat. i5 is. Dico enim vobis quia non bibam δε generario, e vitis, de stulti eius, id est de vino, donee regnωm Dei ruauiae rnempe postremum est illud convivium quod vobiscum saeto ante mortem meam qua clarifico dus sum. Lueas protinu, agit de Eutharistia institutione, sin in non servato ordine ε quod deducimus ex aliis Evangelistis, apud quos ιμ
tem suam non declaravit esse pro linam, nisiliam iacta Eucharistia.
573쪽
Iesus antequam Eucharsiam Institueret, a carna surgens abluit pedes discipulorum suorum.1 o A N N E S, Cap. II. I-II,
ἐά ita I ' Δ N τ ε Paschae sciens Iesus quia venit hora ejus, ut trans obriet eat ex hoe mundo ad Patrem l cum dilexisset suos, qui erant in mundo, in finem dilexit eos. a Et coena facta, cum diabolus jam misisset'incor, ut traderet eum Iudas
3 sciens qtua omnia dedit ei Pater in manus, ει quia a Deo exivit, & ad
surgit a coena, &ponit vestimenta sua: dc cum accepisset linteum, prin
ue Deinde mittit aquam in pelvi . & coepit lavare pedes discipulorum, Scextergere linteo, quo erat praecinctus. 6 Uenit ergo ad Simonem Petrum. Et dicit ei Petrus: Domine tu mihi Iacvas pedes λ . Respondit Iesus, & dixit ei: Quod ego facio, tu nestis modo, scies a . tem postea. r 8 Dicit ei Petrus t Non lavabis mihi pedes in aeternum. Respondit ei Iesus: Si non lavero te, non habebis partem mecum. ς Dicit cis Simon Petrus: Domine, non tantum pedes meos, sed& manus,
' ei Iesus: Qui lotus est, non indiget. nisi ut pedes lavet, sed est
mundus totus, Et vos mundi estis, sed non Omne ε . . . . .' ii Sicebat enim quisnam esset qui traderet eum: propterea dixit: Non estis
i a Postquam ergo lavit pedes eorum, & accepit vestimenta luar cum recubuisset iter , dixit eis: Scitis quid secerim vobis it Vos vocatis me Magister, & Domine, de benε dicitis: stim etenimi Si ergo ego lavi mdςs vestros, Dominus, & Magister: bc vos debetis
alter alterius lavare pede . e si . Is Exemplum enim dedi vobis, ut quemadmodum ego feci vobis, ita oc
stolus ma3or est eo, qui misit illum. ar Si haec scitis, beati eritis si feceritis ea.
Hoc posito quod stituimus Iesum litia i tibus, de tempore quo pascha fecerit Dominus roiiiiita it coena, cui aceiabuit nocte, nonian eum Iudaeis an occupaverit tempus p utrum ipse legitimo tempore, an p*tius Judaei etenim comedisse agnum paschalai quia nondum mactatus fuerat, finiuntur hae Oinnes quaelliones ,
hactenus sine mulio fructu agitatae ab interpredis uiis amplius Leus est, ubi semel probatu nest pascha Judaicum anno quo mortuus est a
574쪽
L 1 AER V. CAP. XVIII. inuit pedes Apostolorum. son
hon fecisse. Nee etiam ultra opus est in alienos a sua propria significatione sensus rapere
verba Evangelistarum . Omnia aperta sunt , quod indubitatum est veritatis argumentum , Praeponderans argumentis omnibus quae peti Polsunt a numero eorum, quibuscum non te
dicat tempus quo Dominus surgens a coena abluit pedes Apostoloriam, instituturus ut liquet Eucliarissiam . Id autem esse fictum in pervigilio mollis sitae, nempe seria quinta initio noctis sequentis . constat eum ista eoena deua Ioannes, non diversa sit ab ea de quam h Matthaeus, Marcus M Lucas locuti sint. Selibit enim pariter in illa coena Dominum declarasse proditurum iri ab uno ex convivis sdi ter a Petro negaturum ante gallicinium , nempe ante finem hujuste noctis. Id animadverto, quia aliqui eomnienti sunt ablutos Ap
stolorum pedes in eoena quae in Bethania facta est 3 hoe uno nixi sundamento i quia Iesus seria quinta ediderit agnum pasehalem , qui cum alia die quam decima quarta rite mactari non potuisset, Joannes , inquiebant non dixisset , quod coena seriae quintae facta esset ante festum paschae; si solemnitas mactationis anni quae pr νtie dicitur pascha , transacta sumet, di iam
capsisset magna dies azymorum . nimirum errore in errorem impellebantur ι nos verb in huneee scopulum non impingimus . Coeperat
post occasum solis dictae setiae dies decima quarta ; ita elim ex lege agnus easchalis non mactandus esset, nisi horis pometidianis seriae
sextae, quidquid intelligat joannes per festum
paschae, sive agni paschalis mactationein , siveritagnam diem a Zymorum ν quae erat dies decima quinta primi mensis , certum est coenam sitiae quintae iactatu esse ante diem festum
tota dies deeima quatia censebatur festum paLchae , sed illa uItima epis pars, in qua fiebat niactatio agni, ut alibi dictum est. Ergo ante festum pascii.e sciens Iesus quἰa
venit MN ejην , Me ιranseat ex hoe mundo ad Patrem: cili a jair jam moliturus esset. Pascha erat sacrificium ii temori. Ie liberationis ex AEgypto , cum primogenitis α'ypti intersectis ex
Iervitute in liberta em traiis erunt nomen est
Hebraeum sve Ch Meum, sonans idem quod
pransitiss. Singuli paschales ritus typi erant sacrificu , quo, transeunte Domino de terra ad Patrem, liberali. sunt homines a daemonum servitute. Hudiuste transi us Domini Euelint stia commemoratio est , simul de pignus amoris quo Apostolos Ac nos omnes prosecutiis est ἰne enim terram dest tens irati semido ad rat rein nos desereret , initabili sita sapientia dc immens . sua potestate essecit , ut licet in coelos
abiisset, praesentia eous in terris fiui possemus.
ita Ioannes Iocuratus de ablutione pedum quae disposuit suos Apostolos ad inititutionem Ei charistiae , sie pergit ν ti m Lux ει μοι , ἰδίωe , proprios , a Patre sibi datos, id est.
electos gna erant in mundo , quos relicturus
erat in hoe rerum salo, mille odiis , periculis, calamitatibus expostos , in finem diti, ieras, perrexit eas diligere , sive eos relicturus vehementiorem erga eos caritatem ostendit a
abluens pedes eorum: sed de aliud maius amo tis argumentum a Domino exhibitum, neu pe sacranientum corporis & sanguinis tui, ueab aliis Evangelistis satis expolitum Ioannes praetermittit silentio. a. Et eaena facta, riseris , ad quam ficiendam pCxmiserat Dominus Petrum N Ioa nem. Coena, inquam , illa facta quam secit .
cum in urbem venit vespere facto , ut tres primi Evangelistae reserunt, eum diabolue Hus misist in eor, ae e traderer eism Judar Simonis
Ibeartuae, id est, in eor Iudae , ut eum traderet. Quod praenotat Ioannes , quia postea selibit ἱndieatum a Domino hune prod torem , de ideo significat Iudam habuisse in eorde malum suum consilium, antequam Jesus susciperet pedes lavare Apostolorum .s Sei na lesus omnia dedis e. Pater inmana 3,- nia a Deo exivit , es ad Denis vadis .
Ista praefatio retestatis Christi,ae divinitatis eius demonstrat quidem eum eonscium suae dignita tis ad humile obsequi ira descendisse s sed magis congruit institutioni Eucharistiae , in qua
divinam suam potestam ostendit. neque enim homo sacere posset de pane corpus suum . Cum ergo tanta res esset institutio Eucharistiae, ad illam parate voluit discipulorum animos, abluen . pedes eorum , clipis abluctionis arctam cum M. charistia connexionem miror hactenus deprehensam non sitisse; nam omnes opinantur id
factum solummodo in exemplum humilitatis. Credo equidem di Dominum praebere voluisse husus virtutis exemptuni, sed & alium finem i tuitus est . ad quid enim lavisset pedet discipulo
rum, qui ex peregrinatione non redibant, &jano ubuerant me,sae ν Joannes Buxtorsus filius,uit literarum Hebraeatum petitissimus,docta disertatione deinon stravit non fuisse ritum pasee halem in libris Iudaeorum memoratrum s nec similis abluitonia, quae fieret extra Templum,
ullum esse in scripturis, aut in libris ludae
rum exemplum. Et rnim in Templo sacerdotes licet totum eorpus abluissent, ecessent mundi. rem sacram non faciebant , nis pedes prius abluissent. Ideirco positum erat labrum aene uini utet tabernaculum testimonii Ec altare, plenum aqua , ut manus de pedes lavarem antequam s erificium Onerrent , jux ia illud praecepti im Des
sibi e ni manus suas ae pedes, qnando In Vesesuri sum tabernasutam testimonii , O quando ἀμ
575쪽
sto CoMΜENTARIUS IN HARMONIAM.
-ωνἐ-raad --ν. igitur re ista insoli ad eiathi usitata etiam in Templa , parabat Deumnus antinox Apostolorum, ne eisum quo postea ivos mit, pincommuna ci acciperent. V luit, inquam, ut scἡt mundi, iterum abluerent Wias, accessura ad tam grande sacramentum .ist Su ria a caena post exemptam fit meum iis, in mis vestimentae sea extimis, H eu , tunicam ex exiorem ire expedirios esset a -- Moofisso lin μα- , accepto fin eo , ρο- Anxit se, id est, luxu s suos. is habit murustramnam. s. Doinde intrie aquam impelliam. ipse obiit omne ministerium. Es e si Laevare pedes discipia-ω- , O matam tintis , quo ero mari .s ia paravit se, aut disposuit ad lavandum, Si extergendum pedes eorum. εἀ nn/a ergo ad Simonem Petrum , a quo atrium factum videtur . Et diale ei Permos : --, tis Dei filius mihi peceator. I. sp Διὸ id est, vis lavarer ut meebat Iesu Ioan. cap. 1.. , . 32. - idatis . pro, vultis me
lapidare. 7. RU'die Jesa , indixit ei, qaad facio, tis nescIi modὸ , mae intelligis in Nerium x non eapis quid agam , qub tendat quod ago di sito, antem ριδιὰ ,. eum videris quantae sit dignitatis res, cuius causa haec facio, nempe sacrifietam omn, sacrifieio misi,
poris mei ia Expositio illa violenta non est L ε quaecumcpie alia mimis habet probabilitatis .
s. meis ei Simon Perma r Domine non stanis -- ped.s meos lava , sed edi mantis e ρον , totum corpus meum tibi praebeo ablue dum
ro meie εἰ Iasus r quἰ tortis est , non in nisi αν ρε ι.ε ιavet , sed of m. inus ενννεν. e verbis sensum alium inesse credo quam
qui Uigb indit ut nempe in fieri , Dom no allusionem ad balnea , in quibus post m.
petaorem totam, di mundatam aquis, qui mandus totus est , indiget ut pedes qiii raticam terram, iterum abluan me . Alia sente tia est verborum Domini . roquebatur ex mo
te sit erificiorem quae non luseipiebant Aeete sacerdotes etiam Ioti de mundi , nisi prius , ut vidumis , iterum pedes lavarent , Loti diit, indi indige r iteriam ut pedes lavarent .Eν vas inlandi e- οῦ permansitis fideles , sic
-ἐμα A. - , sanctiorem rimam praebiturus Apostolis, nempe propria- earnem , ad quam dispotuerat eos, abluendo pedes illorum. Ru sua, ergo discumbens , dixis piar seiris Qui fo-e-- vobis. sr intelligitis, bene est , lin mi- tuis. docebo vos. V.s et earie me Magi er . se apud τος saltatot r er bene dictais r sum omnim . nihiI mihi alienum per adulationem ad se ibitis rMagitur sum docendo . Dom-ων redimendo is Si ergo S. v pedas usos D-λωι O M-x- . si ego tamo vobis superior non retis saxi Me vile ministerium subite . in mordeboris alter alterius lavare Redosis multis magis vos qu. consere, estis , aebetis similia OLMia desitreis Isia Exempn- -- dedi vobis, aer quemadmodum ego Ieta -- ω Ita vassaeiaris , exo iam enim imitaψum proposui di debetis ia praestare . Qioci a me fiet
neerso Ap. ias, id est missis nomen enim Graecum est dolvatum , verbo ομεν-- ω mittere maiον est o. qnλ misis ill - . a . STbae folιῶν scilices iacienda esse vobis r si hiserestis vera se beati eritis, si fieretris σαν fides enim non operosa nocen magis , quam prodest
signi eat Dominus quM ab uno ex illis quibuscum mensa accumberit, prodendas esset o
t quos elegerim , sed ut adimpleat ire seriptura. t Qui ma ducat mecum panem, levabit contra me calcaneum suum.
x Amodo dico vobis priusquam fiat: ut cum factum sierit, cre- istis quia ego sumia
576쪽
3 -Αmen, amen seq vobis: qui accipit si quem misero, me aecipit: qui autem me accipit, accipit eum, qui me misit. 4 arcum haec dixissetJesus, turbatus est spiritu e &protestatus est, i HARMONIA.s Mer Et discumbentibus eis,
di manducantibus, ait: E L Uerumtamen ecce ma- vias tradentis me mecum est inmensi τ 1 Amen,'AD Jamen dico 'obis, quia unus m. I ex Ninvisi Me. qui manducat mecum M I tradet me.
8 I Aspiciebant ergo ad invicem discipuli, haesitantes de
quo diceret. 9 ML Et contristati valdε , cceperunt singuli dicere: Numquid ego sum, Domine io At ipse respondens ait Me. illis: Unus ex dodecim , AIM.qui intingit mecum manum in m. paropiae, hic me tr
et x Me. d. Et MM L Filius quidem hominis m. vadit i sicut scriptum est de uti illo.
- 12 MM. Vae autemihomini illi, per quem Filius hominis tr detur: bonum erat ei, uti sit res non fuisset MM. L homo ille.
ar Et edentibus mis, dixit: 18 Et discumbent inbus - , ct mandεμ α dixὶ troiuibus, ait Iesus: i α u C a S Cap.
at Verumtamen ecce manus tradentis .ine mecum est .amenta
Amen dim vobis , Amis Ammi , umen dic. quia tinus vestrum. vobis, quinumas vobis, iammis ἀ , ex vobis uadet me, vobis qui imanducat me.
me traditurin est tradet me. xx Aspinebant ergo ad inviceni cliscipuli . . ialitames de quo α-
ix sit zontristati vati 19 At illi con-d , coeperunt finguli contrutari. ac diuere
manum in paropside, li . Per quem uad in me tradet. 'ur M. uus 'uidem xt Et Filius quidem hostinis vadat sicut hominis vadit, sicuοῦ ε .seriptum est de illo r sestum est , eo: i vae autem homini tu vae autem hontini illi, per quem Filius It , -r quem Filitis inis tradetur et hominis tradet ir bonum erat ei fi -- bonam erat ei. si nontus n- suincit -- esset natus homo ille. mo ille. a Et
y ras Respondes autem Iudas, qui tradidit eum, dixit: Numqtiid emium. Rahbie Ait illi: Tu dixisti.
I. U C Α S. et ' 23 Et ipsi coeperunt quaerere inter se, quisesset ex eis, qui hoc facturus esset Facta es . infra , cap. 2I
II 23 Erat ergo recumbens unus ex discipulis ejus in sinu Iesu, quem dii gebat Iesus. 16' 24 Innuit ergo huic Sinum Petrus: didixit ei a Quis est, de quo dicit
577쪽
111 COMMENTARIUS 1N HARMONIAM.
i ' Σ3 Itaque cum recubuisset ille supra pectus Iesu , dicit ei: Domine, quis est 318 α6 Respondit Iesus: Ille est cui ego intinctum panem porrexero. Et cita intinxisset panem, dedit Iudae Simonis Iscariotae..rς x Et post buccellam, introivit in eum Satanas. Et dixit ei Ieusi Quod facis, lac citius. ao a 8 Hoc autem nemo scivit discumbentium ad quid dixerit ei. 11 19 Quidam enim putabant, quia loculos habebat Iudas, quod dixisset ei Iesus: Eme ea, quae opus sunt nobis ad diem festum: aut egenis ut aliquid
11 ao Com ergo accepisset ille buccellam, exivit continuo Erat autem noraret ar Cum ergo exisset, dixit Iesus: Nunc clarificatus est filius hon inis:
de Deus clarificatus est in eo.
14 3 a Si Deus clarificatus est in eo, &Deus clarificabit eum in semetipso edi continuo clarificabit eum.
erim, ad perseverrandum mecum , quales mo
is sint, & deinceps suturi sint. sed id de quo
vos praemoneo se oportet fieri ; ibi enim ellipiis est , de liaec subintelligenda , mr adim-. ρι tur scriptura r scilicet ut iterum , Ac quidem eminentius, fiat quod olim sibi ab Achitophele factum eonquestus est David. nam de eo psalnao o. s. ie. de s . p. t s. interpretantur Hebraei, de non inatim Chaldaeus para- rastes. Tacith simul vaticinatur Jlidae smi-:m sole exitum qualis Ac laitopheli fuerat .
sol mandis eat mecum panem , que Π mensae meae participem Aeetam , quod etiam apud Gentes saerum amicitiae signtim , leυabit eontra me ealean eum suum . In fonte Heblaeopsia lini cap. 4o. P. io. magnificavia , id est , pede sublimi me pressit. ealcavit , sive calca- e voluit , niet haptiora ducta ab equis cales-tronibus. 2 19. Amado, ex hoc tem- rore die. υabis scilicet me dolo opprimendum Fri Inam far, ne, ubi res evenerit, ossenda. Inini ; at nunc tanto magis cor fitinati de istis. Ergo dico, ut eiam fisum frieris , creda- .ii quia ego sum. nempe Deus cordium scrutator: vel ut, dum videritis in me completa antiqua vaticinia scripturariim, credatis quia eaosum salvatot, de quo haec fuerant praedicta inscripturis. 3 '-, amen dico vobis i mi aeeipis, si q-m misero , me σecipiι r qui aurem me aceιpit, accipit eum qui me misit. redit ad mutuae cha. xitatis commendationem ι vel exaggerat scelus Iudae ut admissum non contra hominem nudumae contemptum, sed contra ipsum patrem , a quo missus fuerat. ai. clim hae dixσει turbatus est spiritu, animo esse turbato visus est, de liculi consideratione , dc sceleris horrore ι auectibus enim, quippe homo, eommovebatur. Et pria est ui est , 6 ἐμα - - , dc testatiis est ι pa-l m lc cum alleveratione erofessus est , quod dixerat tectius , sore ut a uno discipulorum
s ' 11 Me. Er GPumbentibus e s mandu- eantibus. ex Joanne haee intelligi debent facta selim Dominus a coena. iurrexit, de ablutis Α-postoloruin pedibus , iterum tDensae accubuit.
is me , metum est in mensa , mecum cibos sumenti MM. men , dico vobis ε qnia unαι Mc. J ex vobis M. qui manduca memerem Me. I tradeι me, Mare haeus pariter ti Marcus scribunt ante institutam Eiicharistiani indicatum proditorem. Lucas vel b s lus post Eii- ealitistiam refert verba Domini proditorem suum
g ' a a J A platebaris ergo ad invicem disci. Pu perculsi rei atiocitate vix eredibili hastarantes dubii dequo dieerrat. 9 22 Mi. Eo estn- tristati valde ob ne sandum scelus , de quoade se quisquis sollicitus esset , eaeperunν sin-gnu Leere t riumluid ego sum is proditor , Domine λ lo. I. - Ipse respondens aperti verbis ais Me. 7uis . Unus ex duodecim , ex hocce numero duodenario qui Lut Insit me-crem ma tum in Meo pomside , in eatino , bis me tradet , id est , qui mandueat mecum neque enim haec ita accipienda , quasi eo ipso tempore , quo haec ii Domino dicebam tur , ludas manum haberet in patina ι sui set enim hoc manifestum de indubitatum signiim , sed ad mutuum quotidianum convicium reserendas nempe ut dieitur psal. 4m e. o. qui σdebas panes meos magnificavis supersupiam rionem. 3r. ' Er. Me. 22, L Er a
MM. L filius quidem hominis υadit, si r scriptum es, My. de illo. ego quidem ad supplicium rapior, ut dicebat Abraham, Gen. cap. 23. a.
578쪽
vadam libriis ι id est, ut senes Graeci interpretantur, '-Mδεμ- , dimittor, di tal-vor, sive morior. ra '--tem homini illi, γν quem Filios hominis radetur e per quem ego ipse tradar. Bonum erat ei; id est melius erat ei ι nam Hebraei carent comparativis, Mnsi natur non fuisses homo ilia. locutio in Taliamude frequenter occurrens. Is ' as. Respondens autem Iudas, ρυι tradidit eum ; e. ἀν, qui prodebat, sive riadebat eum, dixιν : Numquid ego sum, Rabbi ς ait illi Iesus δε tu dixisti. Ita est ut dicis , rem dixisti , vel tu haec dicis, non ego. 14 a 3 L Et ipsi experunt quaerere inter se Apostoli , quis e re ex ais q. i hoe facturna UD. nec enim sollan audierunt quae dixerat Dominus ad Iudam, aut
non capiebant. I s 'a I Erat ergo reeumbens nnus ex iasHpuintia eius infinis IV. , quim diligebat Jεμι, nem-e ipse qui haec scribit, Ioannes. soliti erant Ju-aei di Romani comedere discumbuntes, reclinati in latus sinistrum, inferiore parte eorporis in longum porrecta , capite leviter erecto, corso pulvillis modice suffulio, pedibus ad terram. Uxores apud Romanos in sinu , sive gremio mariti discumbebant. Et gremis 1 aenit not a nuιa
nariti , canit Iuvenalis . se Plinius scribit rcaeuabaa P θυa cum paucis, fi jenta recumbebat propina atque etiam in sinis .
to a . Innuit ergo histe. nempe Ioanni qui diligebatur, Sini,n Petrus, dixis o ut interis rogaret Dominum a quis es, de quo dieit p i et F. Itaque eum recubis et illa Dpra pectus Jesu , a quo nonnihil se erexerat Joannes. quo melius nutum Petri intelligeret a Ditit ei : Domine qnis est ille suturus procinor λ it a I. Respondit Jefisi et ille est eat ego intilictum in jure , in condimento porrexero . haec submissa voce, ne caeteri audirent . Et eum intinx et pammiadis Iuda filia SImonis Iscariatae .is ' a . Ea post buceellam , 3 ἡ frustum panis quem Dominus Judae porrexit intinctum, nee ille recusare voluit, ne se ma- is patefaceret , sed tanquam gratum habens cie amicitiae pignas accepit s post , inquam,
buccellam introiυἰι ιn eum satanas , Unitiis intravit r totum eor suum diabolo 2 peruit, &statuit exire ad colligendas turba . Et dixitai Iesus ι Ergo cum nulla res te revocare possit a malo consilio , flectere enim te debuisset iste sermo meus , quoi facis , fac cit u , id est perfiee eitius malum propositum . H. dem Dominus, verba sunt Leonis metui, serm. V ι . de pass. cap. 4. eni flagitio Iudas Gyrintentur ι qisOd faeis inquis , sae citius . Vox hae non lubensis est , sed sinentia ; nae tripici
sed parat/ . qni habens omnium temporum pore j atem, ostendis . f. reoram non facere tradit Pi , o sic ad redemptιonem mundi ha .rnam ex ferui voluntatem , ιιν facinus quod i ferstiten L ἀπιν , Tom. I. tibus putabatur , nec impellaret, nee time
lexit ad quid rixarie ei, quod facis , ne etiatius. at ' ap. sbidam enim tutabant , quia l.eulos habebat Judas , peeuniam gestabat ut oeeonomus, quod dixisses H Iosus a Eme ea εα- inpur fans nobis ad diem festaem : ans egenii titaliquid darer . ex hoc loco efficax argumentum eruitur, diem declinam quartam non finitam horis pomeridianis seriae quintae , sive nondum factam mactationem agni paschalis squae mactatio si non hic designetur per diem festum; de decima quarta dies jam abiisset hae
die Iovis in solis occasu , tunc ergo coeperat deeima quinta dies , quae erat magna dies myis morum, in qua nullo modo licebat mereari , emere , nee vendere ι ita non suspirati essent Apostoli Dominum quem sciebant legis observatorem, dedilli in mandatis ludae ut leperi instingeret. Utrum in ista vi octe euius liti oriam nune teximus, coeperat, ut diximus, dies decima quarta, cuius pars utque ad meridie inerastinae lueis , admittebat quodcumque opus
servile . Non mirum igitur, s Apostoli putave in t Judam exire ex jussi magistri.ad est
emenda quae postridie necessaria erant ad e lebrationem sesti. 22 ' Io.ctim etas aecepis sillo biseeellam dictam , exivit eontinuo, statim, ut Iesum revertentem in montem Olivarum eupat et in itinere , Ac inter tenebras comprehenderet , adjutus turba militum, quos ut
colliget et cito exiit. Erat anaom nox. noctem
scili eo captavit Iudas , ut opportuniorem ad eapiendum Iesum. Buccella quam Iudae porrexit ' Dominus non erat Elichatistia, quae, ut videtur , non instituta fuerat . Sanctus Rugustinus pariter credit buceellam istam non fuisse Eucliaristia in ι cujus tamen putat Judam participem suisse , nimirum quia Lucas sermonem Domini de sutura proditione Iudae resert tam tim prest
institutatu Eiicbaristiam . Matiliaeus , ut vidiamus praemittit . verisimilius aut rati est ab oe lato teste veram retum seriem servatam . Ita Judas qui exierat anteliam coipus suum d tet Dominiis suis Apori ulis , tanto sacra me
to nec inursuerat . Idcitio de hoe proditore scribit Hilarius magnus: sine quo pascha accepiseatiee o haecto pane ea citur . dignus enamaternornm facramentorum communione non fue
nune elar ealtis est Fil us hominis r o Dotis elorificatus Q in eo. hactenus miraculorum ma niutudine glorificatus sum. vel potitis, sensus est rntine abeunte Iuda iam clarificabor , morte mea
scilicet ι nam, ut dixerat, eiam exaltat M tmer .
omnia traham ad me ipsum. nisi ludas procliisisset x k sacer
579쪽
si COMMENTARI Us i N HARMONIAM.
ireidotibus se illis traditurum Iesum , distu- . ηον ς risiccbis emn, po signa in sole δὲ in ιεrea plissent post pa ia eum morii tradere . prodis vi statim t. ipso mortis 'incio ineipiet ei testimo ergo Iudaeaeeelerabat clarificarionem , si gl l nium reddere, ita ut qui aspiciant dictu i sin iliam eius i a ra. SιD-ι Harificatμε est re . hic vere filius mi est; neque Deo, in moriemisa virimabis erum in semetino: O mi Π-l Cum relinquet nisi pauxillo tempore.
Dominus instituit Eutharisiam.
et Mi. t nantibus a tem eis, Μαaccepit Iesus panem, et Et L gratias egit, Ati. b nedixit, ac stegit: deditqued stipulis suis, de ait: Accipite, & comedite ra MM. L Hoc est corpus meum, L quod pro vobis da.
tur δε hoe facite in meam coin
A Similiter Mn & accipiens calicem L postquam coenavit,s Mi. Gratias egit, Ze dedit illis , dicens : Bibite ex hoe omnes. 3m. Et biberunt ex illo
6 Et ait illis i MM. t Hic est
M. enim ms sanguis meus novi testamenti, qui pro multis effundetur Mn in remimoncm
I Dico autem vobis: Non bis tam amodo MM. de hoc geniresiae vitis, usque in diem illum, cum illud bibam Artium biscum MM. novum in regno Me. Dei uti Patris mei. 8 31M. Et hymno dicto exi mini in montam Art. Oliveti.
Co intibus at istent eis, accepit Iesita panem
ex hoe omnis. dis Ille est enim iam suis meus novi testari menes,qui pro multis estundetur in remit 1ionem peccatorum. 19 Dico autem bis , Non bibam a modo de hoc geni. mine vitis, usque in diem illum, cum illus bibam v bucum novum in regno P uis mei.
Io Et hymno dicto exierunt in montem oliveti. M A R C. Cap. V.
xx Et manducantlinbus iliis , accepit Iesus panem νεt benedioens fregit.& dedit eis . de ait: Sumite. hoe est eoJusmeum, si Et accepto est cegratias agens dedit euacte biberunt ea illo
Et ait illis: Hieeii sanguis meus novi testametui . qui pro multis effundetur, ς Amen dico vobis, uia iam non bibam e genimine via vis, usque in diem iulum, cum illud bubam novum in regno Dςi, - Εt hymno dicto exierunt in montem Olivarum, Luc As Cap. 21. . 1 2 .as Et accepto Pawmnias egitidi Dexit. α dedit eis, dice a Noe est coepus mesi, quod pro vobis Mintur : hoc facite m
in similiter δe ea licto, postquam cQ. navit , dicens: ἔHie est ealix novum testamentum in sanis guine meo, qui pravobis sande risPRΚτERMissos duos versus Meae hie repe-lto, sciliret decimum nonum di vigesimum , quibus de institutione Eucharistiae agit anteis quam de indicato proditore sermonem iaciat. Domnus excituerat mentem discipulorum
eum, surgens eaena, Ec ablue .pede3 eorum , unde rem magnam ab eoperagendam intelligebant. i 26. caenantibus autem ei ε . fapostrem coetis quam secit Hierosolyrius ut ubi celebrauatur, ibi de impleremur typio abi
580쪽
ablutos Apostolorum pedes iterum menta ac- mone usus est Dominus, ut eum derebat ; si cubuisset: Areopia Iestis panem. a' L Et gra. id non intelli pendum erat propith diei, sed furias egit, breedixis ac fregit, Deo sum gurate, aliquid aut praemiuilet, aut subiunxi iadens preces . Soleban . sudaei cibis benedicere. set quo ambiguitas tolleretur ι nam ubique iasive recitare super eos preces . praeviae benedi- Evangelio . ii quid obscurius dictum est aliactionis hare est formula: Mnelaus iis DomLxeubi , ipse Dominus vel Evangelistae eodem
ne Deus nosteν νex monia, qai prodnias panem loco, aut postea clarita explicant. e terra . . . mediana, producustaectum vi- me faeire in meam eammemorasmiem . se s
sis Oe. benedictio uti, sive bona oratio , eisse Apostolos constat ex Paulo ad Corinthios
4 λωγία, eontinet gratiarum actionem, ita dici lseribente, ep. I. cap. l. v. a I. Ego enim, a potest Quare ut Matthaeus di Mar-iquit, Meepi a Domino m. omnia antiqua Miscus verbo α λεγώat, se Lucas verbo elesiae monumenta testantur eos qui in chri- uti potuit. Christus alia quam vulgati bea lilianis edetibus locum Apostolorum tenuere ,
dictionis, sive preeum sermula uti potuit ι quae panem benedictione sua corpus ratisti secisse
ad rem praesentem magis accommodata esset .rmemoriam renovantes, ut his verbis ipse Chlia
qualiscumite fuerit sermo ejus , sitit, ut B. stus praeceperat , passionis ejus, hoc est cruen- Ambrosus loquitur , operatorius. Panes Ju-rti illius sacrificii , quod de se patri Deo O
daeorum ita comparati erant, ut apti essent adstulit, in cruce moriens. Omnia veteris foed
frangendum . iuxta quod dicitur , figit ι d fis sacrificia, omnes sacrificiorum ritus , quia discipulis suis, σῶεν-bus servandis primum tabernaculum erectum ditet hoc est corpus meis m. -ώδε ώ-- ι a. suit, deinde structum Templum, instituti Lein id quod vobis porrigo est corpus meum, ve- vitae, di saeerdotes,' haec, anquam, omnia tarum & proprium ι ibi enim sim, substantivumIgii tabant Sacramentum corporis Domini eis Scest , di rem in genere signifieat. Alii volunt quasi apparatus erant ad illud . Neque enim esse adjectivum, non referendum ad a me qui Deus Templum tot aedificiis , & tanto victi masculini generis est, sed ad ἀμ- , quo sensu matum di taeerdotum numero superbum, ta a vul*ato interprete aeeeptum coniicimus exitis impensis aedificandum praecepisset, nisi esset eo quod postea dicat i Hie est sanguis mens s intuitus nobile saerificium , cuius typi mere non hoc est sangui, m/tii , ut observaturi sin laetificia quae in illo fiebant. Etenim in Tamus. Ita juxta illum sensiis est et Me eerpns , bernreulo prim im, deinde in Templo Verbum meum est eorραι. Quidquid sit , de vero iaci. Dei aliquando futurus homo εe in cluee pati corpore loquitur , quod , inquit , alloquensi surus, adorabatur oc significabaturi cujus sub
suos discipulos pro vobis datnν , quo nempe i signis quidem , sed praesentiam realem habet
mactato tollentur peccata vestra. Neque enim i Ecelesia eat holicat quem adorat s quo refit, amplius locus erit victimis paschalibus . verum tur reth ι elim olim Iudaei participes essent sa- dc proprium corpus Christi in cruce mactatum erificiorum : quae tantum umbra eram laeta est ι verum ergo corpus dedit Apostolis man-l menti Eiicharistiae. Ldueandum. Quae elim ita sint, hoc anno Αρο- Res quidem admiranda est ut propria earne soli magis ver manducaverunt pascha , quam Christi tineiamur, sed ubi advertimus, Verbum caeteri Judaei . eum enim acceperunt qui ve- iactum esse carnem, statim omnis amo/etur abrus agnus est. l animo dubitatio. eonfirmatur, inquam, anim Quod nos Catholi ei de praesentia reali eor-l aduersus omnem dubitationem, dum consideraeporis Dominici in sacramento Eueharistiae se non omninbmitum videri debete, si ipse Chritimus , apto magis sermone exprimi non mia stus sub unis rerum quibus alimur, nem' ' terat. Convenit mair stati Christi qui loque- nis divini se manducandum praebeat, oc ita iabatur qui olim mundum condens dixerat, dc t ncri intret, elim jam intra nos sit. Ipse, ut via facta suerant onautas cuius ergo verba effica- dimus Ioannis capite primo, ratio nostra, luκeia operantur id quod dicunt , ut clim dixerit mentis nostrae est , semper nobiscum degens . de pane ι hoe est eorpus meum, simul fice tei Ita ut quemadmodum carnem se secit, cum sola potueris, ut id quod priri panis erat , fieret earnalia intelligere posset animus camalis; secorpus ejus. Quae res ergo abducere potui ssetivi nobisei mellet modo qui nobis congrueret, Apostolos a natu tali sensu horum verborum rvoluit eadem came quam assumpserat, nos nu an rei impossibilitas ι quasi sit difficilius eor-xttite, ut cum eo eoni ingeremur, qui ab eo se. Pus de pane facere, quam de nihilo mundum p ivncti eramus per peccatum. Haec omnia fiasilis an desecius potestatis p absit a verbo blaspho non disserint iis; neque enim vacat . indicamus Dia 4 Iesum qui Deus ellit, omnia posse in- tantiam, ut sitio ad illa attendant, qui assequi elligebant. Frustra dicunt heterodoxi ibi inesse student doctiinain orthodoxam, di intelligeremta af oeam, qua verbum substantivum spo.lquae sit praestantia eius. Ubi enim seinea quis cre-Di vr Pm signi ieas 1 praeterquam enim in re didit, verbiim Dei iactiim esse carnem, ut Crit