장음표시 사용
651쪽
res non urgebat s ct eno impetu abreptu fuerat ad puniendos viros innocenter x Hr ergo Pilatus babebat potestatem crucifigendi, aut dimittendi Iesum a sed non I gitimὸ usus es sua potestate. 'δ S. X.
Crucis supplicium quale exigebant Romani, Iudaeis inusitatum erat. cadavera autem reorum suspenderunt quandoque E limo 'sed non ultra solis occalium. ' Plerique eruem numerant inter supplicia quae de reis Iudai sumebant. Certam
es illam reperirι inter poenarum genera qua memorantur in sacro eodice . se cirus apud EIdram, lib. I. cap. 6. decernit, ut Omnis homo qui suam mutaverit iussi nem, tollatur lignum de domo ipsius, & erigatur, & crucifigatur in eo. Rex Persa loquitur. sed quaritur an i Iudaei cruci reos ingerent. Casa ubonus exercit IC ad ann. recti Barm. luculenter demonstrat supplicium crucis veteribus Iudaeis non fuisse ιn usu. I. aunoritate Rabbinorum, quorum illud est testimonium , non sute hic mos in Israel, ut clavos figerent in pedibus, aut manibus hominum qui lani- dati, aut suspensi suissent, Rabbinisola quatuor genera poenarum agnoscunt. t Ddationem , viνιcomburium, occisionem per gladium , sive decollationem , σstrangulatιonemr qua poena alia sunt a crucifixione.
Hebraea nullum est verbum, quod erucem propria dictam Igmlicet, σamonι erucifigendi proprium sit. Cruci respondet TVetz, id est lignum; sed vocabulum illud generale est, denotans instrumentum quod ad varia2 plicia varιa forma adbιbera poterat; nam qui O acuta sude transfixebantur, σ quilaqueo strangulabantur, in atram sublati; σ qui in furca occidebantur, vel eruci ex consuetudine Romana ingebantur, ct alii omnes dici possunt morisuper lieno. Ergo quoties occurrit in veteri testamento vox lignum in descriptione suppliciorum, non semper licet latὸ patentem ejus significationem restringere ad crucis Romanae notionem, eum nullus sit locus in totis Bibliis hebraicis, ex quo velfuinspicio duntaxat possit fumi, quae eo nos ducat. Dicitur quidem in Genesi, cap.
de pistorum magistro quod eum rex suspenderit super ligno; sed inas pensio fieri potuit diversis modis. qtiis esto , dicatur crux, ut illud supplicium Iosephus appellat, semper tamen incertum manebit, an fuerit vel Rrangulatio, vel crucifixis. Diligenter 'uoque advertendum taαπαιροῦν, unde ταυρὸς, erux, non solum diei de hominis 'iuisupplicio ; sed de eadavere, aut eapite hominis vel decollati, vel aIio su plicio extincti, quod ignominiae ea amis Uxum iu propatulo eollocabatur. sic Polybius scribis ανα ταυρῶσα τὸ σῖμωα, placuit corpus Achaei erecto palo imponi. complura in hane rem aperta testimonia congerit Casaubonus. Inde autem illustratur locus Philonis qui alioqui inter genera suppliciorum quae in usu erant apud Hebrus, videretur numerare crucifixionem. ille de poenis homicidarum 2 Adine Ianiatis loquens, scribit εἶ Legislator noster mille mortibus, si fieri potui siet, homicidas addixisset, quoniam id fieri non poterat, poenam aliam mortis supplicio adJecit- r.eaλλοντας esασκουλανζα, jubens ut qui occiderint ali's, ipsi in patibulum tollantur: alia reddunt crucifigantur: non benὸς etenim ibi Philo nqn loquitur de supplicio quo vita adimebatur percuJori, sed d eparna qua gnominιa causa extincto irrogabatur: nempe ut suspenderetur ad pau- eas boras: σ soli, ut ait Nilo, o oculis hominum exponeretur.
652쪽
u Iudais erat quavis dira morte dirius propter horribile earmen vocis divina, maledictus a Deo est qui pendet in ligno. Deuti cap. a I. φ. 23. Moses expressὸ non statuerat sic homicida cadaver supplicio assectum suspendendum ese in ligno; sed Tbila id scire potuit ex praxi Iudaeorum . Vim verbi quo usus est ipse explicat, adiungens: ubi manserit in conspectu omnium totum diem reliquam nempe diei partem pinsupplicium noctu sepeliatur.
Tadem consuetudinem Isi is fuisse, at suspenderent ligno cadavera reorum , postquam poenas mortis subierant, docet nos mimonides. Tra t. Sanhedris, cap. 13. Iussi sumus suspendere blasphemos Se idolatras, non tamen sceminas, propter piadorem, ne libidi si satiarent oculos faedo aspectu , ut puto . Quin m οὐ postquam lapidati erant, infigebatur terrae palus. unde transversa trabs exibat, & colligatis manibus attracti suspendebantur prope solis o casum, moxque rursus dimittebantur , quia nefas est relinquere per nωctem. sepeliuntur autem omnes supplicio affecti ipsa die supplicii tui dee. Eadem interpretationis ratio tenenda est in omnibus bistoriis sacri eodieis , ubi de suspensionesis sermo; in his enim suspensus non moritur in ligno, sed eo pus eius iam mortuum ad spectaculum proponitur. In historia Iosue, cap. R. st . amita scriptum: regem quoque Hai suspendit in patibulo usque ad vesperam& solis occasum . praecepitque Iosue & deposuerunt cadaver ejus de cruce . Eo in loco septuaginta seniores vocem Hebraeam YP etZ , interpretaptur δίδυμν ξυλον, id est, geminum lignum; quod non aliud esse quam furcam n bat Cafaubonus, ostendeur surcam Romanam, cui inserebatur quandoque collum seivorum, dum flagris cadebantur, sic appellari a Graecis geminum lignum :δίδυμν , ς παρἀ ρπι-οις eήρκα. Geminum lignum, inquit Suidas, est ea quae apud Romanos vocatur furca. Furca avitem ad suspentium formam id neam habet, furca est, qua pendent qui digni laqueo nunc habentur. Dignum ess animadversione quod in a. Reg. eap. a I. dicitur de crucifixione progeniet Saulis, ut loquitur Vulgatus interpres. Iuxta Graecos interpretes G
Movitae postulant, ut dentur illis septem viri de filiis Saul, ut crucifigamus
eos, dicebant in Latina versione; in Graeca autem --τίς . verbum autem εξηλιι , significat in sole assicco, sole aduro. Hocce verbo Graci reddunt verbum Hebraeum jachali, ouod oe alibi interpretantur modo ναρκίω, Inarcesco, modo , traduco in exemplum, tum oe κρεμ ιν, sit , pendo, tum θ αναπηγνυμι, figo. ilignum ex quo pependit Aman vera crux Romana fuerit, nihil ad nos. id unum nobis erat propositum siquidem Romani pro eo uetudine sua cruci affixerunt Dominum demonstrare moribus oe legibus Romanis convenire, ea omnia qua in crucifixione Domini contigerunt iuxta Evangesistas; θ iIlam firmam
supplicii quod Dominus subiit, ignotam fuisse Iudaeis. Vecess aritim tritur fuit Jγ'm tradi gentibus, ut eo genere mortis quod praedixerat, moreretur: semul compi rentur veteres typi de exaltatione eius. Constantinus magnus, ubi ebristianus factus est, vetuit ne salutaresignum amplius subsemiret ad perniciem: ut scilicet non vileseret amplius damnatorum parmis. Ab - tempore signum erucis in decus σornamentum cessit. Regum purpuras, & ardentes diadematum gemmas patiabuli salvatoris pictura condecorat, inquit B. Hieron. . ad Latam. Iam prosequa' mur bistoriam dominicae passionis. C Λ-
653쪽
Dominus baiulans crucem educitur extra urbem ad montem Caisaria , ubi crucis gitur inter duos latrones. Tirulus crucis praeserebat eum esse regem Iudae rum. Felle potatur, sors mittitur in Nesimenta eius.
HARMONIA. 1 I Q Usceperunt autem I I sum. a Din. Et postquam illuserunt
et , exuerunt Adc. illum Purpura, 'Am chlamyde,& induerunt eum vestimentis M. suis, & educunt illum ut crucifigerent.
3I Et ba)ulans sibi crucem, exivit in eum, qui dicitur Ca, varIae locum, Hebraic' autem Golgotha , ubi crucifixerunt
4 L Et cum ducerent eum, Iuti invenerunt Tuc. Praeter umtem quempiam Asia hominem Cyrenaeum nomine Simonemi c. L venientem de villa, 32. Patrem Alexandri & Rufi . 3 31t. Hunc angariaverunt Missut tolleret crucem eius: L
ee imposuerunt illi crucem po rare post Iesum.
cti amude, & indue. rami eum Uint mentis estis.& duxerunt eum ui crucifigerem . a Exeuntes autem iiivenerunt homin- rei i muci mine Simonem: hm c angariaver mi ut tollem erucem eius.
ao Et postquam iuluserunt ei. ex Memmili una purpuras ct induerunt euni ve silmeniis suis:& educunt illum ut crucifiis vrcut eum. st sta tartaveritne Praetereuntem qu m. piam s
craecem, exivit in is, qui dicitur Calvariae linum. Hebraice a intem Gis cithara 1 Ubi erucifixerunt
V. 16- 4.& 38.2s Et elim ducerent eum apprehen erunt sim item quelmum
Cyrenen , veniemem de vi Iar& imposuerunt ni crucena Portare Post Iesum ν
6 a 7 Sequebatur autem illum multa turba populi, & mulierum, quae plangebant, & lamentabantur eiam. 7 ' 28 Conversus autem ad illas Iesus, dixit : Filiae Hierusalem, nolite sere super me, sed super vos ipsas flete, & super filios vestros. 8 ' as Quoniam ecce venient dies, in quibus dicent: Beata steriles, diventres qui non genuerunt, de ubera quae non lactaverunt. 9 o runc incipient dicere montibus : ' Cadite super nos; & collis
ro at Quia si in vitidi ligno haec faciunt, in arido quid net II ' 3a Ducebantur autem & alii duo nequam cum eo ut interfice
654쪽
L1BER V.CAP. XXXIV. Crurifixis. 18
Ia Me. Et perducunt il- Ium in Golgotha locum; quod est interpretatu Ca,
variae locus.13 in. Et dederunt ei vinum bibere Μαmyrrhatum Mi. cum felle mixtum, &cum gustasset, noluit b, bere: Μα& non accepit. x Erat autem hora te tia , & crucifixerunt eum, I dc cum ino alios duos Llatrones; unum a dextris,
& alterum a sinistris ,I hinc& hinc, medium autem I
I s Asc. Et impleta est stria plura, quae dicit: t Et cum
16 L Iesus autem dicebat: ' Pater dimitte illis; non enim sciunt quid faciunt .
autem & titulum Pilatus &posuit super crucem. Erat autem&.titulus causε ejus inscript . I 831LEt imposuerunt s. per caput ejus causam lin
sus scriptam; Hic est ADJIesus I Nazarenus MMLI rex Iudaeorum.
3a Et veneriint aa Et perducunt onerunt in i in locum , qui illum in Golso. cum . qui. Voca. dicitur Gol-- thaloeum, quoa tur Calvaria. tha , quod eu. est interpreinum Calvaria iocus. Calvariae locus.
34 Et dederum et vinum bibere cum sella mise
nus a dextris flemus a sinistris. 23 Et dabant e bibere myrrhatavinum re non acret.
Et Maec νω res. V. 23. as Erat autem hora tertia , aegrueifixerunt in .a7 Et cum eo crucifigunt duos latrones I unum a dextris . Et mlium a sinistris Himas Et impleis interiptura , quae dicit e Se cum iniquis deputa. tus ibi eme fixerant eum de latronos timim a dextris, ac alterum a Gnistris, Ieius autem dice te patermitte illis: non enim sciunt quid ficiunt. c dis
as Seripsit -- tem dc titultura Pilatus . ec P - .suit super cru- , τ.cem. Erat autem t. cor. 4. 11. scriptum ταε Et eratti vias eausae e jus inscriptus. 3' Et imposue. runt super caput fus caiisam linsius scriniam zHic est Iesus rex Iudetuum. Rex Iu orum. 38 T-e eraec
Is ro Hunc ergo titulum multi Iudaeorum legerunt: quia prope civitatem erat lcaeus, ubi crucifixus est Iesus . Et erat scriptum Hebraita , Graece,
655쪽
a 3 Me. Mittentes sortem super eis, quis quid toli rata I erat autem tunica inconsutilis desuper com
24 Dixerunt ergo ad imuicem r Non scindamus eam, sia Miciamur de ibia cujus fit ; ut scripturat tam . impleretur, dicens: t Pa titi sinu vestimenta mea n.
hi, & in vestem meam mν serunt sortem.
haec fecerunt, ML dc sedem tes servat deum,
aurem crucifix Mntra eum , rutilemn divis iriserunt v ε ... Suidem runt vel limenta mnem eius e tes vero vestiae tu, Nun et , seriem mittem mhtentes sortem miserunt sortes.super eas , quia quid tollaret.
as Frae ut impleretis quod aictum ea per Prophetam: Diviserum sibi
vestimenta mea ν& super vestein meam miseruntio m . Pt sesentes servabant eum.
di tunicam ἀPrat autem tu.ntea ineo ista desuper conte H Per totum. Dixerum m as invicem; Non scitulat i suam , sed sorisciamur de illa cujus sit; ut seria plura impleretur, dicens: Paristiti suit: vesti. mmta mea sibi rac in vestem mea miserum sortem. Et milites dem haec sece.
rita rei supplkio assiciebantur quod observatum fuerat a Moyse ι ideo constituta republi- , extra urbes . Nabot eductus est extra civitatem. , di interse x, lib. I. Re g. cap. χι. . rs'. Ea re eant lari ur impleretur typus hi rei qui educebatur extra castra mactandus a ad quod alludens scriptor epistolae ad Hebraeis os eap. 13. ψ. Isis aletrat: P ter quod O J Dant Iansilicam perfnum favumem p uviam, - ra portam passus est. exeamaea Igitur ad exmoxtra eastra , impraperium ejus portantes. 3 'ir I Ea balistans sibi emeem, us solebantesve. destinati apud Rinnanos, ut vidimus exsevis extra urbem, in etim , qui dieitur calυaria, Lemm, H νale. autem Golgosba, id est , Syri - , Gebraeis re a , uns Golgotha', factum idem sonat quod α κνω calυariati Eum autem' Deum Calvariae dictum credund a calva lux &.ssibus hominum eorum, qui ob scelera sua ibi morie inuictati & seaeliti consuduerant. viisl L tr. Mirim expressin hvim g nonunἰς nos adini Itoriam tantum M sed fic ad vaticinii impleν mentum pertinere , quod ibi scilicet avos tum a nobis sit oparobilum nostriim ι qiic
mro loquebatur . Iesiis , sive Io de nostri
Jesu unam , qui exinde locum in qiio-ci eumeidit Istaeli ias nominavit . Pyhs vocis eadem est origo ac Golgotia .
-υu- Ηocce nomen , Iosephus . L em , tiberiat nunterpredariir, lib. s. Antiquis cap. lv rem tius quam etymum expendens 4 bis. Ubi crucisixerisne enm O eum e atios L s , hine O hine , medium autem le- sum sic binviter Ioannes perstringit Iesimvbaiulantem crucem suam , nulla mentio notacta. Cyserraei , culus historiam ex alii vangelistis proferam, clim' praemisero quae dicit Textulis lib. adversus Iudare eap. s. αι inquit 1. Isaac a paree hostia dueeretur , edi
656쪽
Li AER V. CAP. XXXIV. Miro s. Fec fors in vestimenta. 38'
bonos, ut pote pauciores, opprimi ma- harum conspiratione. 1ic Ezechiel ea p. a ,st. I. Exscindam er viride lignis O aνῶ is, id est, ut ipse interpretatur cap. a . se. s. in . βωm Mqtie improbum . sic & psal. l. s. vir
bonus virenti arbori eomparatur: Contra, a
bores emortuae a Chr sto de a Baptista voeaa
enim eo, viri malefici, facinorosi, duo la
ona illum in Golgoiha loe.m ι quod est int-ρωaιωm calvariae Leωs, ut dictum est. is ζω Mi. Es dederuna H vinum bibere , in sentexe erueiariorum. Porro hoc fecerunt milites, ut et vulgatus legit εἶ ν, vinum, quomodo ut eius mortem aceelerarent , vel quia vitibus livo vetustissimo exemplati legi testat ut Bera.
videntur milites hune Simonem arripuisse qui in onus Christo iaceederet . Colligunt aliqui id eos secisse instigatu alleus iis viri lud.aei, quistiebat Simonem Christo favere 3 etenim filios ejus putant diseipulos Christi fuilla, quia Alexandri fit mentio in Achis , cap. 19. p. 3s.ci Rufi Rom. cap. l6. P. I. 6' Mi. Hune angariaυerunt, id est , adege-
sunt, Μι sinerra reticem ejus 3 ciam jam ante
.Christus ipse patibulum tulisset per urbem m exhaustus erat, cum jam multum it ne risco feci Iset. ductus modo ad Annam ad Caipham , ad Templum, ad praetorium , ad Herodem , di iterum ad Pilatum , praeter innumeras plagas flagellorum. L ct imposuerunt illi erueem
ortare post Iesum, a tergo ipsus sub eodem
onere praeeuntis, iit qui b iidam placet, qui nolunt pondere crucis Jesum omnino sublev tum, sed tant lim adiutum a Simone. Comi-mre autem posIumus, ut aecelerarent iter mi αιites, Iesum exonerasse, de deduxisse sestina ter, dum Simon sequere tui solus sub onere.
5 ' a . Se isebatur autem illum multa turba popuIi, O m. lierum qisae plangebant , in i mentaban .r eum . a multis enim habebatur pro Christo. ag. conυ--s antem ad ιllas
I fus, dixis: Filii Hier alem , mulieres Hi 1osolymit .mae, nolit. Dre Dper me , sed supervios inas stire, est' supersilios vestros. non mea, sed vestra causa flete . as. Quoniam ecce venient Aea rn quibus dicent δε mala sterilει , o' ventres qui non genuerunt , er ubera qua mori lactaverunι , innuit miseram sortem Judaeorum qui in excidio Hierosolymitano perituri erant aeerbo sonete . Duplex est dolor
matri liberos videre miseriae participes, i inde quempiam dicebat e Invid..innianis edi sterilia
dis. mpar nos; o rellibus : Operite rip/ . Flamolim otia dixerat, cap. io. Q. f. de Samaria loquens , quae de pravitatis At poenae Hieros lymorum gessit. imaginem . Matram ea sui miseria, ut suos ipsae natos prae 4 an e mande
ne ι dc ceu pante urbem Romano exercitu
plurimi se in s eua abdiderunt, ut apud l 1ephuin videte est. io ' si s 'ia si in viridi tigno hae saeiam , in arido quid siet . si ego rustus poenas do, quid sontes t Apparet autem tu e loquendi gen. a suilla proverbiale . nam
Hebrai viros honos lianum vira de voeant malo aradum. est enim tritum apud eos adagium, si ς. Deνiat ligna σνIda unum viride, arias iata lignum visiti ou γunt a quo significant significae quidem acetism , sed de Graeci hac appellatione vocant vinum famili saporis. sicut de ollinem seth liquorem. unde etiam ce visiam , nempe liquorem factum ex hordeo. appellant κe Θων. vinum ergo quod propinaverunt, erat iactitium. 23 Me. myrrhatrem. σμηνε ἀνεν . . ut dieit Mareus. Quid sit trulud vinum myrrhatum quaer ni interpretes iaalii putant fuisse vinum laudatissimum quod
coniiciunt ab honestis matronis propinatum iis qui dueereatur ad supplicium a fuisse autem laudatum vinum probant eo quM scribit Plisnius s lib. 14. cap. 13. laudat ima apud priscos
Plauta fabula, qua Persa inseribisur . de mox ex q-ibus , inquit, apparet non inter vina modis
murinam, sed inter dulcia quoque num/rMam.
runt suspicio est loeum Plinii depravatum
euei myrriaina enim vitia non a myrrha Graecis dιcebantur. led ab is V.meo, seu μορι ut ostendit Bartolinus libro de eluee , ali gans clara testimonia Pollueis & AEliani . Marcus non dicit μή Iis , πιν iis is in vinum fuisse Christo oblatuin, sed ἐσμ υσώδνον ενι νεν. iuxtae Hesychium amem erat portio factitia cui infundebatur μψιν , unoensum . Ita mu- νι na Plinii diversa potio est 1 vino myrrhato Marci. Ergo alii dicunt vinum mytthatum esse vi num mi tum cum myrrha, quae elim genuin est, multum amarorem habet , ut eum Matthaeo concors sit Marcus qui dicit viritim eum filia mi in m propinatiam esse Domino, am non tam 1 l quam amarorem ligni ficat, etenim in psal. 68. p. as. ubi canitur δο deorunx in Heam meam βι, in sonte legiamus rasib, inversione Graeca vadia. n men autem Hebraeum νο h, redditur in dicta versione Graeea χιλου , Haeta Noe. ita liquet in hocce loco Evangelii sit tmonem fieri de myrrha , quae ab Fleb xi Ob funimam amaritudinem a pellatur rara in , , verbo ama-- esse . lectio autem euam vulgatus tequutus est, no
legens Qu. sed ais, , verior esse probatur ex
657쪽
Marco , iuxta quem statim Christo profn
eum est vinum eum myraha mixtum , Ort autem ejus non protiniis admotum est eis, aratrum, sed elim pera eretur crucifixio. Unde autem illud vinum myrrhatum p ReL pondebo allegans locum Thalmudis in tractituMnhedrin , cap.6. Dixit R. nasia r quι distatis νad mortem potant e.m svans thuris in poetiti via rei ι na distraham mens e,3 , quιa die Tiam est Proverb. cap. 3 r. p. 6. Dare feram perharo, e minis millis qui sunt amaro an o. Thus in potu insanos sarere, de largius haustum moristem conciliare Vossius probat ex Dioscorde, lib.
. p. m. 'itaque Ptolemaeus Philopator, elim
vellet Judaeos o irere elaphantis obterendos, Iarsis thuris manteulis consivit vinum , ut striptor tertii libri Macchabaeorum narrat ,
Cum ergo id moris esset apud Iudaeos , non mirum est si Iudaei qui urgebant crucifixionem Iesu , paratum habuerint vinum myrrha conditum . mrrtha seut 3e thus lacryma est destuens ex eortice inciso clijusdam arboris, idcirco autem pro thure Jodaei myrrha ussant, quia, ut ex vaticinio allegato psalmistae liquet, non volebant rem gratam Chrνsto
cere, ideo pro benigni saporia thure amatorem
myrrhae propinarunt, ne quid deesset , quo
violentum suum in Servatorem animum proinderent; quapropter repulit poeuliam, cum
e assu, id est , eum levitia do.
rustasset, implendo tantum vaticinio , noluit
Iarea, id est, epotare eat irem 3 quo sensit di
arum spatium omnia ista areidere poterant , deduct io tela in Temptum, in quo non fidebant 'nestrii senatores ante fac rificium jure matutinum , addites ici ad pilarum , δέ quae
apiide iam, tum apud Herodem transactae lint .
Praeterea hora sexta prope suit mi ando tradiis mus est ad erit ei fioendam Iesiis ex I an. cap. s. e. p . ita non convenit inter Marcum AeIoannem. Ad hunc nodum solvendum promismior responsio videtur H. Hieronymi ὸ notam numeri, bi depravatam a librarris. ν pia mancita est ternarii numeri, senarii vero nota est , quod vocant μυ- α in utroque caractere pingendo facilis lapsis , ita potuit Marcus eum Ioanne dicere crucifixionem Domin νεα.pta in sexta hora , qna Ioannes dieis Pilatum tradidisse lesum elucitiqendum. Sic Marci e
dicem eo in loco a fibrariis corritrium norire sigientes dicete eum B. Hieronymo, di pluribus aliis vir s docti , sicile conciliamus Ioam
Rem di Maleum noque ea ina illi dissident .
' Attamen si quis de 1 labe omni cuius etIam
librarii auctorea esse possunt, contendat saetos eodices prorsus debere esse immunes , dieere possumus a tertia hora , quae juxta morem nostrum nona est matutina e episse cruei fixionem , quia ab illa ecepit judicium de eruet fi- xione coram Pilato . statim ae manε factum
est, Iesus dedi ictus est in Templum, ubi judii ratus reus mortis , inde ad Pilatum , ut te ipsa ante horam tertiam coram eo itidie e non
admissus sit 3 nee ante illam horam praetores
jus dixisse viri periti Observant.
Nolo terere tempus in confutandis illis i terpretibus, qui non aliter ineunt eoncordiam inter Evangelistas . quam supponendo modo Romano more, modo Iudaico tempus metiri squod eum semel admittitur, licet quocumque velis dedurere Evangelistis . S. Augustinus eleganter dicit hora tertia Iesim erucifixum suille linguis Iudaeorum, hora sexta manibus militum . mos autem iste loquendi de horis diei ut alia mima, haec te tia , sexta ν nona appelletur, natus est ex templi e suetudine is ubi laetificia de pteres fieri solebam his qua in timet horis; prima, tertia , sexta , nona, quaesistis maxime diebus , sono tubae significaba
tur, ut docemur, Num. cap. Io. P. im quos strum ut hae horae tanquam notiores vulgo celebrarentur . neque alia nomina horarum re
perias, ubi statarum precationum fit mentis . factum autem tertia de sexta hora dieitur .
quidquid eontiperat fieri inita stata preean itempora illa; ita ut quae in medio essent posta nune ad hune , nunc ad illum terminum referrentur . sic Maicus ad horam tertiam te : tulit quae Ioannes et ibuit horae sextaeo iCrucifixerunt. inquam, Iesum y -- Ηι- disos L Lamnes, aenaem a dextris, ediis νε-m a sinistris, I iane in iane, meditim -- stem Iosem, ut latronum msignanum Sc primcipem . is ag -- Eν An is ut scriptura 'ae disia Istiae cap. 3D- a. Es e. - in quis repulcrisa est . Totum autem illud Isaiae
vaticinum sieut is Achis Philippus, ita & --tus Chaldaei is Paraphrastes , Ee Messis exp-nit, & in se implendum hoc Christus praeli.
xerat, Luc. cap. a a. s. 37. Inter duos laetones pendens pro tertio habitus est. io' s. L Mna aut bar Paxis , ἐλπια ivia , .sn enim simis qωId fiet, ni . quod dictis monuerat Christus incndrum prsia sicio, id facto nunc praestat. Igker pro ut seseris deprecatores omisso qlios m facto militim Roman rum de Iudaeoririri erat accusandum, id restre quod ad minuendam aliquo mora culp- pertinebat. milites Ronaan; vere νgnorabant quid sicerent ν sorsan de mi siti Iudaeorum quibus non siibesinae , sacerdotes odio abeeptos Iein sim tradidisse Pilato erucifigendiim . itaque via de te est Deum hae Christi deprecaria, ne me . -
658쪽
LigER V. CAP. XXXIV. Latrones, Fel, Smis vestimenta
tum erga multos, qui hae-hora Iesum agn' verum virum esse mo probatum ι & idebletio eos poenituit saeinoris sui. i is I Scrisa και em, pro scripserat , Otitutism Pαιαι, eo dicillum qui Ominet et i stri pracmem. o posuit surroiacem, id ei , iusse
rat ut ponereturi eras ansem sis. titulus ea a
ejMa inscriptns: neinpe tabula causam mortis exhibens . Lucas vocat a rae; ta , inscripti nem t Matilia us m ω, cansam, quod causa mortis in eo publicaretur. I II. At. Ea imposiserunt super ea πε eius , in sui ima eruce
agarentis L J rex JMdaeorum. solebat brevibus vel bis tausa supplicii indicari lati o, aut praeonis voce . Sic Suetonius in Caligula , eap.
proprie ad c lucem Dionis locus lib. s . de servo , quem dominus agi in crucem , idque per sorum iussit Q γ- μά--, Hetras ρ δα-
De ob majesta iecit Imperii , Hebraeo ob locum in quo supplicium sumebatur a Graeco ob maiaximam turbam Hellenistarum , qui ad Pascha convenerant , quamquam alioqui Graeco serationi , a Macedonicis temporibus in Palaesina Judaei vicinaeque gentes assii everant. itaque apud loseptium, lib. i . cap. ι7. C. Caesar dicta tot Sidoniis, atque M. Antonius Triumvir Tyriis imperant , ut edicta quaedam sua in pubblicas tabulas reserantur tum Latino , tiun Graeco sermone . Capitolinus observat invita Gordiani . clim milites sepulchrum curas
stat huic imperatori in finibus Persidis addidisse titulum Graecis de Latinis, di Perscis, &udaicis . & Epyptiacis literis , ut ab omniau legeretur. sic omnes Iudaei qui de diversis mundi partibus ad sessum venerant , le8ere
Potuerunt titulum crucis dominicae. Lucas nocordine linguas tituli recenset, Graeca, Latina, Hebraea a Ioannes illC; Hebraea, Graca, Iatinas quod locum dedit qiixllioni, quae lingua primum locum tenere censenda sit . Batonius contendii Latinam colloeatam in extremo i co . quia honoratior ellet . Sed ante Omnia constare deberet verus ordo linguarum in titulo, quem nobis ignotum voluit. esse Deus, clim dive istis si in Evangelistis r hoc est non sa- rege lini exhibere eum ordinem quo quaeque ii
Liaa vel praeposita, vel postposita el l .ao a t. Dicebana reis Pilata miscea Juda νωm: restia feruere rex Iudammν, sed quia idi se dixis: Rex sem I. . m. id enim ita aeeipi poterat, quasi populus Judaeorum eum pro rege habuisset. 2i aa. Respoadit Pilarisa a Quod δενι-
ρsi, scripsi. id est . quod scribi iussi, pro seripto
habeo ι scriptum manere volo. Secundum leges Romanas, sententia semel dicta a magistratu, seu judice, mutari non poterat. Proconstilis t-bvia senientia es, qxa semo iacta nec Me anserilisera , n isa minui potest , inquit Apuleius, lib. a. Floridor. aa ' at. Milires ergo enm erue xissent eum,elavis amxissent eum. milites enim in eastris,& in urbe sussu Imperatoris , de in provinetis iussu Praefidum danuinios supplicio assiciebant. Chereas apudi Iosephum , lib. I s. Antiquitatem ,
nee suarum vitor Insnriarum. ergo milites a evomns υσπι--- -ι , - ἐρα-- , quibus eum exuerunt , ut de more nudus crucifigeis
retur . Illud plurale vestimenta accipi potest distributivh pro omnibus vestimentis ejus , quae inter se diviserunt milites. O fierenne Mature partes , nnιeniqRe militi partem. ita quatuor milites crucifigebant Iesum . Tres primi Evangelistae pariter dicunt milites divisisse vestimenta Domini. rem autem Ioannes videtur dicere 4 ,eaentiae magis . id est , eum sitis citcunstantiis ι dicens enim cum eaeteris Evangelistis , Domitii vestimenta di visa suisse a militibus . distincte nominat iiDnicam eius . Pallium quod erat quadratam habens quatuor angulos in quibus appendebant filmbriae , sive pannus quadratus int ger esset , sive quat e cvntex res minoribus pannis , potuit in quatuor aequas partes diavidi. quod non potuit fieri de velle interiori. sve tunica , ut idem Ioannes dicit , quoia
indictum praeteriere alii Evangelistae , O taenisam, sive interiorem vestem aeceperunt in ter se partiendam Me. mistenter sortem snper Oisquἰa qaid ι.llevis. Hoc suod dicit Manus, interpretanduin ex iis quae subjicit Ioannes. In ρο- nete dicit Marcus cum Matthaeo 3e Luca milites vel imenta Clisti partim divisisse, partim alea addixisse victori 1 sed rem diligentius emplicit Ioannesi cum enim partem vestiment
rum, ut putamus pallium, disisse milites iniet se divisisse, addit ad eis id fieti non potuisse iat uniea. as' J Erat antem innisa inconsistitia deis super eontexta per totaem. sine commissura, comtinuo textu a iam parte ad imum contexta.
sianti opere . quo nune fiunt tibialia acu texta. d.a bas brochen, bar fatis ἁ Pegm iri taliam veωstium stagmenta inutilia iant, quia dissuuntur ex se. An simili opere texta esset tunica Domini
659쪽
dicere non possumus. verlim Braunuius erudiis tus di diliuntes seritor, lib. r. cap. 25. de veri situ sacerdotum Hebraeorum probat certis teis simoniis olim integras tunicas opere non
nino diverso fuisse elaboratas . tenim praeter illam artem qua panni de linea nunc vulgo conficiuntur , diversmode texi possunt venes aut acu, aut suis. a ' a.. Dixerunt ergo ad invIeem : Vonfe damus eam , inutilem suturam si scindatur , sed fortiamtir de ilia. eujus sit , aer scriptura impbreta. ν , diems a Partiti sunt vestinianta mea sibi , eir Mi. J ιn instem meam miserunt fomiam. dixit hoc David de se proverbialiter psal. ai. ig. ut indiearet inimieos laetatos suis spoliis. At Dei providentia factum est, ut haec& alia eiusmodi in Christo implerentur peti ctilis, non modo secundum sensum proverbi lem , sed di omni sensu , ut appareat in ipso
esse eomplementum omnium quae veteribus eontigerant.
a s ' I Ee militer quidem hae fererant. ciuis ei fixus est a militibus Romanisse . Oeen turio & milites sedentes servabam eum ι addit Grateus eodex ibi, donee Pilati impleretur se tentia ex more Romano φ vidimus enim appo sitos erueibus milites qui eas servarent, ne dam. natus his detraheretur.
CAPUT XXXV. 'Chri itas in eruce pendens irridetur a populo , a sacerdotibus , a latrone .
Interea Maria Mater stabat ad crucem. Sole obscurato
I tem A g. blasphe- mabant eum ' moventes cap 'ta sua, a Et dicentes Moli qui destruis Templum Dei, de in. in triduo illud MM. reaedificas. 3 Me. Salvum fac temetipsum. Mi. si Filius Dei es , destende
- L Et stabat populus spoctans, de deridebant eum.
s Mi. Similiter & principes sacerdotum illudentes cum Scribis & senioribus dicebant: 6 MM. L Alios salvos secit, MM. seipsum non potest salvum sacere; ML ' Si rex Israel est,
descendat nunc de cruce , &eredimus ei r L se salvum faciat, si hic est Christus Dei et
pira sua, MARCUs Op. 1I. LUCAS CV. 13. Et dierates r Vah de dicentes r Vah qui qui destritis Templa destruis Templii Dei, Dei, & in triduo il- & in tribus diebus re-lud reaedificas: aedificas: Salva temetipsum: Si 3n Salvum sae t Filius Dei es; desceise metipsuin descendem de de cruce. de cruce. 4t similiter&prii eipes iacerdo uinii ludentes cum Seribis de senioribus dice
a Alios salvos se. cit, sinpiam 1 onPotest salvum facere: Si rex istaei est, de
scedat nune de cruce, de credit 1 ei.
scribis dieebant: Alios salvos secit , teipstim non potest salvum facere: as Et stabat populit aspectans, di derid bant eum principes dicentes IAlios salvos fecit, se salvum faciat si hin est Christus De
660쪽
L1AER V. CAP. XXXV. Tmebra. Christus in eratis. 193
Ο 6 uludebant autem ei & milites accedentes, & acetum offerentes ei. io 37 Et dicentes: Si tu es rex Iudaeorum, salvum te fac. 38 Erat autem m. supia , cap. 36. v. II
t et 3ς s autem de nis qui petr qui meifixi erant erant, couvi ban te τὸ ω debant latronibus, blasphemabat eum, cum eo, iu-PMabantia.
dicens: Si tu es Christus, salvum sacremetipsiim & nos.
Ia Respondens autem viter increpabat eum, dicens: Neque tu et, mes Deum, quod in eadem damnatione esti i Et nos quidem justE, nam digna lactis recipimus i hic vero nihil mali gessit. I4 a Et dicebat ad Iesum: Domine memento mei, tam veneris in
x6 as Stabant autem juxta erucem Iesu mater ejus, de soror matris ejus Maria Geophae, & Maria Magdalene. et 26 Cum vidisset ergo Iesus matrem, de discipulum stantem, quem diligebat, dieit Matri suae: Mulier, ecce filius inus . . 18 ar Deinde dieit discipulo: Ecce mater tua. Et ex illa hora accepit eam discipulus in sua. i
Η Α R M o N I A. MATTHAEUs. MARCUS. L U C A s. Is M.A sexta autem horate rae factae sunt super unuversam terram , usque ad limram nonam.
ao L Et obscuratus est sol. ar Mi. Et circa horam nonam clamavit Iesus voce magna , dicens: Eli , Eli, lammas hacthani λ hoc est: MM. Deus meuS, Deus meus, ut quid do
reliquisti me pet 2 Me. Quinm autem illic
stantes, & audientes dicebant: Eliam vocat iste. Lamy, Tom. L
s A sexta autem hora tenebraesum super universam terram, es ue ad horam nouam. 4s Et circa horam nonam clamavit sus voce magna, di reus: Eli, Eli, lam .masabacthani eest: Deus meus, Deus meus, viqii id derm
liquisti me eo Quidam autem illi e stantes &audiem te ι, dicebant: Eliam vocat iste, 33 Et sacta hora sex.
ta tenebrae facta sunt per tutam terram us que tu horam M.
t Et Dra nona exclamavit Iesus v emagna, dicens: Elol, Eloi . lamma saba.cthani quod est in
terpretatum Deus meus s Deus meta, .
ut quid deeteliquistinis 3s Et quidam de ciria climstat tibiis alidiem tes , dicebam: Ecce tiam vocat. 44 Erat autem se horaiexta, de teme brae saeis iani in universam terram susque in horam n