장음표시 사용
661쪽
,3 18 Postea sciens Iesus quia 'omnia consummata sunt , maretur scriptura, dixit: Sitio. a et ς Vas ergo erat positum aceto plenum. ut consua,
31t. t Et continuo currens unus ex eis acceptam spongiam amplevit aceto , & imposuit arundini, & dabat ei bibere. 26 Ceteri vero dicebant :Sine, videamus an veniat Elias
1 Et crintinuo cur rens unus ex eis ac .eeptam spongiam im. ple,ri acet . di imposuit aritudini , de dabat ei bibere. 9 Caeteri vero di. eeaant: Sine, videamus ala veniat Elias liberam eum. Curreris autem unuς 3 implens mongiam aceto, citctim ponensquς calauio spotum dabat ei , di cens :Sinite , videamus si veniat Elias ad de
Illi autem spongiam Picitam aceto. hys
pci circumponentes , obtulerunt ori eius,
. 1 Cum ergo a episset Iesus acetum . dixit: Consummatum est.
clinato capite tradidit spi, aemisit spiritum. . ritum, Asc. Lexpiravit. expiravit.
tuas commen. o spiis, ritum meum.
expiravit. Et inclinato ea pite tradidit spi.
D E erectione ciueis non loquuntur Eva relistae; sed erectam suisse eum Iesum. huic assi xissent, satis intelligitur . haec autem.
quae praesenti capite complectimur , transacta sunt Christo in eruce exaltato . 1 3s Mo. Praetereuntes autem , scilicet vulgus Iudae xum, etiam pletique ε sacerdotibus & seni ribus a nam licet ea hora tota congreflatio Israelis vaearet mactandis agnis paschalibus , complures impediti aliqua seeundum legem immunditie , pascha nee re distulerant in alterum mensem . Illi ergo praetereuntes biasphemabant onm , contumeliosa verba in eum Proserebant f mουentes eapita Da , signum contemptus & irrisionis, ut videre est in multis seripturae locis , praesertim in psalmo et r. in quo David descripsit hae e omnia quae Clitusto in cruce eventura vaticinabatur . a oMi. Me. Et elisentes et Vah qui destruis , . καταλύων , ille qui destruebas Templum Dei , Er Mι. in pritas illud reaedimata. articulus a
emphasim habet . Tu qui dosirtiis Templum D.i, id est, qui direbas te destructurum. 3'so Me. Salυum fae temotissum e substrahe teli ipplicio . ZIι. Si Filius Dei es , pro ut e gloriatus, de docuisti, ec in judicio confessus es, defeende de emea . quid enim non potestis qui vere filivs Dei est egregium te monstras Templi instauratorem , qui nec temetiesum liberare vales λ ' - ιs L ει sabar populus I flectanι , δενtiabant eum his & isimilibus dictetiis . lue r Mi. Similis εν in prineipes faeerdotum itis Iudentes eum Seribis O senioritas , id est , cum viris primariis synedrii magni, dieebant. ε ' μ ML Me.' L Alios salvos feeio , Iaza. rum resiastitavit i seipsum non potest sal inmoeere. Mi. Si reae Israel ess verus , ille Meiasias potens quem expectamus, descendat nune de eruce ι hoe edat signum potamiae suae , O eredemus et . L se fatuum faeiae ab imminentis mortis perieulo , si bis est christus Messias D.i electus , Deo charus , ' IaMe. christus rex Ista ι defeendas de reuee ise videamus aliquod miraculum , de illo adduise i eredamus . 1 s Mi. considix In με, Iiberet nisne , si υωis eisis , is est , si in eo se oblectat. si diligit eum Deus . Verba enim eadem sunt quibus in psalmo allegato se olim peti qii aerebat ut David , typum gerens Christi. In fonte Hebraeo ia quod reddunt senes Gruci est, θύλει οὐ τὰν , quoniκm visu
662쪽
isti eum. verbum autem riri ab iisdem in te isti . nemo erat ad quem fama Iesu non per pretibus non semel redditum est per venisset, ita nee Iatebat latronem. eamplae m. liquet sensum derisurum suisse, quem et M iacebo ad Iesum a Domino in illi satis indicabant i qubd si Iesus verε esse tamen o mei, eώm veneris In regnum tuum. cum
Dei filius, in eo sibi Deum eomplareret. regni illius tibi a Deo promissi possessionem
ς η 36 I. Illud bane autem ei O milites aee liueris adeptus. Rara de nobilis erat haee fides dentes O aereum inerentes H. unde acetum inlin Christum derelictum, miseth moribundum,
monte Calvatiae , di quem in finem p Putant aluidi ab omnibus irrisum. is ' ιι ει dixἰ, ilia qui ad sistendum sanguinem paratum eum spon- Iesaest Amen dieo tibi a hodia moeum reis ingia ad restringenda vulnera . verisimilius est ibiJparadiso. dubium non est quia Christus ita lo-aeetum repertum, quia erat potus militum qui eutus sit, quomodo sciebat a latrone intelligi destinati erueibus servandis Atu&esca interealia VHrat. -radisus vox est ut videtur, Petuis
egebant. Aeetum tenuioribus olim potus suit,sca 3 quae non eoepit esse in usu apud Grinos, ut docet nox illud Persi carmen. Satyri nisi post Xenophontis temora . Nomen IJ Pannosam faecem sorbens morienris acerI. braeum paνῶν, consonum non Oeeurrie
Allegantur pleraque testimonias sed instar sit nisi apud Nehemiam, di in Cantie is di in E omnium quod dieit spartianus in Pescennio Ni-aclesiaste, qui libri aut edi, aut saltem colligi
gro; Ins' ωInωm in expeditione neminem bibe- potuerunt, postquam Judaei Persis subditi sunt. re , sed arato .nIυε os σε eontentor . potum Graeci vero interpretes, Ae Philo postea usi lane illum aeeii non fuisse insolitum probant haeelhac voce Graeca is δει- , ut signifiearent verba Ruth. eap. 2. ψ. i . comeda panem Oll 'ν ia te eden, id est, hortum in edis, sue intinge biseeuam tuam in aere.. sint qui optulbeatum illum loeum, in quo Deus Adamum nantur illud rbe, quod vulgatus interpres red- collocavit ι deinde nomen idem tributum est dit aereum, sumi posse pio vino saetitio . iii Ioeo beatitudinis, quo pii excipiuntur postiam dictum est , quod niorituris in supplieioimortem, ubi resurrexectionem expectant. un-oropinabatur , & ideo ibi paratum erat . in-lde in Thalmudicis scriptis frequens si μισμὸν.. illabundi, quem advertebant effuso sanguineisive deprecationis formula pro mortuo i sis deficere , offerebant milites sive aeetum, sive anima eius , in animus eses reluctus fio λν num fictilium adversius deliquium . to In histo iam, de in solemnibus preeibus tempo-Ea Gentes a Sἰ in ea rex Iudaονωm , celebrisite mortis . Partem habeas In Paradiso , nee virtutibus, silvum te fars modo enim, ni ci-inon in fωικνο illo saetiti. Be in alia formula istb tibi consillas, moriturus es. Requiescat anima ejus r edi sio δεν pio diasar ' so λων antem de his , qui pendebantlin pace, donee veniat eonsolator, quι faeie auis
latronibus, blasphemabat eum, dicens : Si ι. esldira pacem patrum faexιi dormiensium imcμφαι, μι υum De tem ii αm O nos . eur Horan. Portas pcradisi aperite ei r disite pateris tibi de nobis vitam eripi 3 nee tuamlpa m. exerees virtutem t Matthaeus de Mareus di eunt Negari ergo non potest quIn latro , utpo- duos latrones blasphemasse; quia rem non suisit E Iudaeus, audito nomine νου Medeas, sive p . stipiebant diligentius enarrandam, indieaten tradisi, addita praesertim desinatione temporis gligentes hane eir ni stantiam , qubd unus h dis , morte iam imminente , statum illum tant tam blasphemaverit, quam ei reum stantiamlintellexerit, in quo Abrahami , Iisaei de I non.omisit Lueas . nisi satius si direre siel icob animas esse omnibus Iudaeis erat persu litos loqui Hebraeos , qui pluralem numerumlsum , quasi diret et Christus , non tantiam pro uno aliquo inretth indieato , quandoquelolim, eum regnum meum suam accipiet ple ponunt, seu plurale pro uno ex pluribus . in-initudinem , tui ero memor . sed jam nune numera oecurrunt exempla in saero eodice .smagna & ingentia solatia tibi repraesentabo . in quievist area Dper montibar Ararae , hoelNee sne gravi eausa expressum est illud M. est, uno montium. se δe illud Iudieum eap. die eensebant enim Iudaei non quorumvis a. p. 7. sepultus est in nνbibus Galaad, prolanimas statim in selitem paradis statum re in una aliqua urbium. Ita Matthaeus de Maris eipi , sed eas demum quae bene purgatae exeus dieunt lationes blasphemasse ut indieent hae vita excederant . certo enim certius est , unum aliquem ex illis blasphemasse . purgatorium locum ereditum a ludaeis ; in Ia Respondεna aMem altis latronum ,squo animae , quae alioqui statim demitat de Meropabat eum sic blasphemantem , direns albuissent in tartara, poenas dabant per aliquod rua εω times Deum , misero insultans, qMod tempus eulparum suarum ι quas ut eis condo. damnatione ea λ quamvis sis in eodeminaret precibus de saetissetis oblatis Israelitae sipplicio, sensus est, eum simili poenae subja-lDeum deprecabant ut . neque enim illis videm 3, dc mors proxima sit, Deum non times ibatur superfluum 3e vanum orare pro mo 33 ' 4t Et nos quid.m iuge punimur , namltuis. Doctrina est veterum & sanctorum di
via a factis recipimus i his υεν. nihil malis .fltrum, Christum morientem descend illa ad iu
663쪽
ς'6 COMMENTARIUS IN HARMONIAM.
Iam sedem , in qua piorum animae tranquillἐagebant, eassectantes meliorem statum, quamque ideo ashmilaverunt Iudaei horaci voluptalis sen-eden , ubi primio collocatus fuerat Adam . ciun autem sedes illa esset inmisibilis perinde ae animarum infelicium locus ι pariterdi dicebatur , quae vox redditur 1 -- stris infiνM. Ad illa loca, quocumque nom, ne appellentur, Iesum descendisse , ut hactenus in Ecclesia orinodoxa creditum est, demonis stat id quod promisit latronis mecaem reis In paradiso. Ita articulus symboli apostolorum, defeendit ad inferar, non tantum docet Iesum veth mortuum & conclusum sepulchro, quod interdum significatur nomine ιnseri , sed de seipsa adiisse lacum piosum qui eo ore is lati expectabant morvem ejus qua seclud
tetur eis locus adhuc felicior in eoelo. 16 v as J Stasana antem iuxta Queem I sis, ut eum videre & loquentem audire pos.sent, Maria matre eiuι, ορνεν Moris visa, Maria mater , ve, filia clos pha , Marita Magdalena , soror , ut Puto , Laetari , quaeranto amore Iesum diligens , non poκrat etiam metu militum eircumstantium removetia erum. 1 as cnm et diasso ergo Iesns --arem , Δρψntum flantem ν etiam jum erucem, Ioannem scilicet , qnam diligebat , ita
solet Lipsum significate Evangelistas diriam.
Hae mori suar anniter , matrem non vocat , tum ob hostes circumstantes s tum ne viscera anatona aequo vehementius commoverentur,
incis discisnur Ecea maior 3ua, quam ut matrem postnae observaturus es. Et ex illa iaνaaecepit -- disi xlus in sua, εδε - I , in propria, id est in domum suam. Unde Iocmtio frequens ἀι - α δ δ, pro in sum quisque
domos; in qua locutione lubintelligitur x .ex eo autem quod Jesus matrem Ioanni comis mendaverit , bene cia ligitur Iosephum Mariae. jugem , ei im haec agerentur , jam diem Lium obiisse. is AD. A sexsa an em hora tan ebra facta μὰν , id est, factae erant super reniυεν-
ώ- μ'ain usque ad harao nonam , qua lesiis expiravit se Hora sexta coeperant illae tenebrae,
nempe in meridie , quo tempora set splendidior . Sed - s obseανώων est fu .
--δευν obtenebratus est y neque enim de vere poterat, ut fietc solat in ecclipsibus eum luna inter eum di tetram posita subripit lumen ejus ι tune enim luna plena erat sedc soli. diametro opposita ι scha Hem pascha cel brabat e tempore plenilunii ; ergo facies solis non obtecta erat interpositu lunae: apparebast, sed ei licina , sive similia iaceo cilicino nigro, juxta vaticinium Amos, eap. I. e. s. occides Fu is maridis , edi sene reseere faciam terra in dia taminis . vidimus in ChronoIose;s LM tenebras observatas ab ethnicis , quas habu te pro defectu selis , cujus cauia taet exit
ordinaria.. a i Mi. M sirca horam a mam, qua ut
Vidimus in disseitatione de pasnate , fietae
mactatio agnorum paschalium . hae, inquam,
dis.liqisisti me λ verba illa sumpta sint ex piarumo allegato quo destribebatur passio Domuni, sed illa in Syliacam linguam mutavit Chri stus; Syriace enim tune non Hebraiei loquebantur Iudaei. Derelictum autem se Deod cebat, quΗ talia pateretur , quasi derelictos L Deo sitisset, quia se secerat pecca um , sive hostiam pro peceato ι & ideo veniebant in
eum omnia maledicta I oneratus erat ita Dei, dones illam morte sua placaret. aa Ast. Quidam autom uiae flames, audientas , dicebant : Eliam voeast se . iuxta Matthaeum dixerat Πλι Ηλν, Eu EL. Iuxta Masincum Ελώἰ Ελωι , Eloi Elia . quae nomina sonssuq vieina sunt nomini Euae . qui , Jesu adv-cati Eliam putabant, procul dubio non erant Roman, quidus omnino Elias ignotus , nequa Iudaei Palaestini Syriaeὶ scientes . puto sinis Iudaeos Hellenissas qui cum verba Hebraea nomintelligerent , Eliae nomen sibi notum audita se existimaverunt 3 de redituro enim Elia vetus fama , ex vaticiniis math intellectis hauis sta j omnes Iudaeos pervaserat .
eonsummata sMit, id ost se reliqua quae praeee
Chtist, typum gerens. Erro Iesus dixis , , ,
ut dat et locum implendo huic vaticinio. as κει ergo ero positum acet. plenum , φωριω- ω vel re ipsa are tum erat, potus militum
Romanorum, vel vinum illud ractitium quoa apponi solebat ad crucem a nam v vidim βsupr. , ζω non ramum significat acetum ii, lud, quo Iura condiuntur se sed δε potus alia quod genus o te oliuet Hebraeo et uri chometas illud autem e--οι, suilla potus genus, sim
vide uir oblatum vinum iliud sinitiun riasso : iis antequam astigeretur cruei , a. elim
jam in cruce exaltatus suissee. clim apis
664쪽
LigER V. CAP. XXXV. Iuxta trucem. Christi mors. s
elia avdierat eum, cum dixit i sitio, aeceptam impuvis aceto, nempe vel vero ae
to, vel illo vino iactitio myrrhato, eum seule mixto, sive amaro, quod pararum ero his oui supplicio assiciebantur, σ impostile arisn-dini, juxta Matthaeum de Marcum inruenti inserviens s quasi dicas age . nune via
eamus, caeteris missis. videamne an venias Elias, quem vocavit, libreas eum , ad depo- .m dum eum, de cruce 3 vetus enim erat traditio apud Iudaeos Eliam paraturum vias Mes.siae , stactenus tectum in turbine, ut dicit uesante ι Latinus enim interpres hoe nomen in lin Ecclesiastico , cap. 48. P. t 3. ita explora. Matthaeo reddit arundii. , in Marco ealains,lri posse putabant ex repentino adventu Eliae, Joannes dicit Dmpo es reno:ρ menses, quod alii se intelligunt, ut calamus fuerit caulis , sive bacillus hyssopi i nam calamisi diei potest de omni virga, 4rve bacilis . liquet ismpum Ioa nis respondere calamo Matinaei de Marci , sive in eundem usum adhibitam, nempe pro bacillo cui circumposita sit spongia . Camerarius co ectabat pro υ πω, υρσο, scriptum olim fuisse ζωρ . Graecis autem ψ-e pilum est ,
Romanae militiae proprium armorum genus ἰsed illud eramus, ut usum arundinis commo.
Oh posset praebere. Lectio vulgata suspecta esse non potest; quasi υ opus , sive lassopi calamus hunc usum prae te non potuerit ι Ra binorum enim auctoritate eo nisat esse hyssopi speciem quae si uti cibus lignosis adnumeratur 3
quin ipsa scriptura id satis indicat , ubi de
Salomone , dicit I. Reg. cap. 4. 9. 3s. Di putavis super signis , a eedra qua est in libano, Qque ad hyssopum quae egreditων de pari
1. ; liquet enim ibi de lignis fieri sermonem, di ideo lyssopum esse speciein ligni , id est ,
arboris, sed quae sit tantiim frutex , sive ambuscula. de quaque sprete arboris; καθ' ως-.7δοι δενδρο, parabolam dixἰι ab υνορο Gqua ad cedrum , ait Josephus . Ergo ex hyssopo scutiee, calami , sive bacilli concinnari poterant . Sunt qui velint ramusculis hyssopi , quasi iuniculis spongiam arundini fuisse citis inligatam. sed clim rem eamdem Evangeli-Hae narrent qui inter se concordes sunt ι id
quod ab aliis de calamo dictum erat , ei allegatam filisse spongiam intelligi debet de hyse Ioeo quae εc calami usum praestare potest , siquident frutex lignofus . Quidquid sit hysso pus , sue herba , sive seu tex , elim astantes experiri vellent an priusquam Jesus animam
exhalaret, adventurus esset Elias , quem putabant advocasse , ne citius moreretur , unus
ex illis admovebat ori eius spongiam aceto plenam, ei' dabat ei bibere, sive, ut loquitur
vox illa non prohibentis e sed subiunctivo se-
an re ipsa Jesus esset Messias. a Io I clim erga aecepi et Issius acetum dixit, consummatum est. peractum est.. desunctus sum omnibus iis, quibus in hae vita defungi debui. ag G L Et elamanι voee ma
gna Iesus ait: Pater meus in manus uas, tibi, tutelae, curaequae tuae commendo FI tum merum.
verba sunt Davidis in psal. Im quatenus , ut saepius diximus. typus Christi erat . as hae dieens, I inclinaro capite , qui gestus est mortuorum , clam emisso spir tu , eaput suo pondete in pectus inclinat, tradidis spiritum , id est, animam in manus Dei patris Me. ex- hiis avιι. postquam scilicet e summatum est, id est, ut inquit B. Augustinus , eism pressum in illo esses, quod de illa prophetarism erat, ei
Iureis, sicut Iesus morinus est, et auda munis eelamans voce magna cte. animam Deo patrieommendavit S reddidit. Clamot ille magnus quem moriens edidit , humanis viribus major erat a multa enim eum debilitaverant, nox iae somnis, longa dc varia itinera, flagra, erucis bajulatio, sanguinis effusio, poena cruei fixi nis. Tantus itaque clamo declarabat illum non necessitate, aut infirmitate mori; sed volunta. te , qui mortem , clim posset , noluerat rolitis bere. Tune autem mori volisit , elim opportunum iudicavit, nempe eo tempore quo agni paschales mactabantur , dirca horam nonam. itaque ut homo mortuus est, sed moriens se ostendit Deum. etenim si Romani eum crueiam xerint , praedixerat O ipse ira facturos. ρε- νωm hoe , si non er prophera retro . o tamens xvi spiritum eum verbo dimisit praevento eaνα eis Offieis . Tertuli. apol. cap. ar. Sic, inquam, libere moriens ea qua volebat hora, eonfirmabat quod dixerat apud Ioan. cap. I
p. 37. 18. Ego pono animam meam , ne it
rum stimam eam. Hemo tollit eam a me, sed ego pons eam a meipso porestatem habeo p nendi eam 3 or potestarem habes iterram 'me di eam a
665쪽
Prodisia post mortem Domini. Velum Templi scissim: Terra mota: 'ses scissae: monumentis apertis resurgunt mortui: Aqua o sanguis exeunt E latere Iesu.
Mn in duas partes 31m a summo usque deorsuti ,
usque deorsum ML Et terra mo- - eia. sum .' . di 'ta est, &petrae scissae sunt,
a sa Et monumenta aperta sunt: & multa corpora Sanctorum, qui dormierant, surrexerunt. 3 si Et exeuntes de monumentis post resurrectionem ejus, venerunt insanimim civitatem, & apparuerunt multis., HARMONIA. M ATTAEUS.
6 in. L Uidens autem centu- 4 Centurio aurem.
rio , Mc. qui ex adverso stabat,
L quod sinum suerat, M. q latic clamans expirasset, L glorificavit Deum , dicens: Alc. Vere hic homo Filius Dei erat.
3' Videm autem ετ viciens autem Centurio, qui ex ad. Centurio . verso stab e, quia sie clamansmis quod sini insuerar, pirasset, ait: sorifieavit Deum . immer ναὶ hie h
s ' Et qui cum eo erant, custodientes Iesum, viso terrae motu, de his quae fiebant, timuerunt valde, dicentes: UerE Filius Dei erat lue. LUCAS. 8 Et omnis turba eorum, qui simul aderant ad speetaculum ilhid, de videbant quae fiebant, percutientes pectora sua revertebantur.
lygia inia. T T ditauant autem omnes . muliere, de longe 'umes noti elua a. noti ejus a longe, & mulieres in E quae seeutae aspicientes: longe , ct mulieres
lata δα ministrantes ei, L haec hM .ideuicto videntes. 3 -. Inter quas erat Maria in t
v Maria Magdalelae , ria Magdalene , Oc .
Magdalene , & Maria Iacobi At Maria Iacobi, Maria Iacobi mino
666쪽
ς et ' Et eum esset in Galilaea sequebantur eum, & ministrabant ei: &aliae multae, quae simul cum eo ascenderant Hierosolymam. 7 Ο Α N N E s , Cap. I9. Φ. 3I-37. ' io 3 et Iudaei ergo, quoniam parasceye erat ut non remanerent in cruce corpora Sabbato, erat enim magnus dies ille Sabbati, rogaverunt Pit,
tum, ut frangerentur eorum crura, di tollerentur.
II 3 a Venerunt ergo milites: & primi quidem fregerunt crura, & alterius qui crucifixus est cum eo. ii ' 33 Ad Iesum autem cum venissent , ut viderunt eum jam mortuum, nu stegerunt e3us crura: r3 ' 3 sed unus militum lancea latus ejus aperuit & eontinuo exivit sanguis, & aqua .
r4 ' 3s Et qui vidit, testimonium perhibuit: & verum est testimonium
ejus. Et ille scit quia vera dicit: ut & vos credatis. is ' 36 Facta sunt enim haec, ut scriptura impleretur: t in non com
r6' 37 Et iterum alia scriptura dicit: t Videbunt in quem transfixerunt.
1 ts -υ Τ eee-MM.Lυelum Temia, l- - - ut hae v e probari non possit scis . ' To--.seislsuram de qua quaestio est. non contigisse Minsum est in dum parses a stimina issetne Lor-llo exteriori. duo erant vel a , unum oppansum ante M serra mota est. hortuit terra immane hoc intimum adytum, sive penerale templi. ali is has, ut solet homci horrens contremiserae. ante fores exteriores. scriptor epistolae ad He-iIram Dei haec eommotio signifieabat, & m braeos s eap. s. nos docet illud adytum Templi, jestatem ejus qui pallebat ut , ut Scitur in in quod semel in anno introibat summus p. ipsalmis, commota est , di contremuit terra ati sex non sine sanguine , suffr imaginem coe-ia iacie Dei, pεινα seissa μει . puto con-li, quod morte Christi hactenus occlusum re-lsequens esse terrae motus. seratum est, cum nempe raro ejus destructa a ' sa m monam.nia apisea I xa , id 'est est, quam velut oppansum divinitati ejus --lsepulchra . n uisa -ρονἀρnsa -- , pum
Limum pariter dictum fuisse κασα. e via, ιatem, id est , post resurrectione in veneruntive duo vela, nempe tum interius, elim e lHierosolymam: sive resurgente, pariter di x terius appellata suisse καΨαμασμα. scissionemiiurrexerunt. O apparuamur πιι ινis, quo mi autem factam in velo exteriori interpretamur; raculo constabat sesum esse vitae auciorem, quia si interius scissum sui siet , soli laeetd lo mortes . ais is habe emi erim--- es miraculum advertissent. de ea tantum limitia . Heb. a. p. t . Qilia Matthaeus dicit dera qua templum ingrediebantur ad adole iresurrectione quorumdam sanctorum non ca dum thymiama , aut ad eom onendas luceriiret ambiguitate ι quia si illud post rosumsis nas 3 quod tamen verisimile est omnium oci in- j. s. attineat ad id quod praeredit, se iis patuisse , ideooue cimiigisse in velo. exte-lsus, est mortuos illos resurrexisse post Christ ei'ri ut magis con pieuum esset ι maxime quia resurrectionem; quae tamen post veli scissi mira arte primum illiis vetuit elaboratum ,lnem eontinenter narrat Evan elista , stili evmnium in se oeulos e vertebat , ut scribitine unius de ejusdem ficti his diam dis Iosephus a Seeundum quidem velum appeti iret . si verb illud ροβ νψωντα ιο ejus, Praem ur in sente Hebraeo sed parocher , quodleedat ut nota distinctionis, ut referri possit ad armi reddunt aa. ---. primum vero πη Is quentia, resuriectio horum Sanctorum m Uin a , Grasa versicin κάλυμμα ι sed Acitum distinguenda ab eorum apparitione. Nς 'IMPm nomen illud masareb , rrdditur pe monuineata aperta sunt. Sanctique indu
667쪽
191 COMMENTAR1US IN HARMONIAM.
dicere non possumu . verunt Braunuius emiditus α dili Nntes stritor, lib. t. cap. εω deum stitu saeerdotum Hebraeorum probat certis teis humoniis olim integras tunicas opere non ominninb diverso suisse elaboratas . tenim praeter illam artem qua panni εc linea nune vulgo conficiuntur , diversim E texi possunt vestes aut acu, aut suis. a a . Dixeνωπι ergo ad invicem r fran. damus Oam , inutilem suturam si scindatur , sed fortiamur de tua. -jus sit , ut scriptura impl.retaer, direns a Partiti sunt vestrmenta mea sibi, M. I in vestem meam miseriant forisom. dixit hoc David de se proverbialiter psal. et r. p. is. ut indicaret inimieos laetatos suis spoliis. At Dei providentia factum est, ut haec de alia eiusmodi in Christo implerentur peti ctius, non modo secundum sensum proverbialem , sed & omni sensu , ut appareat in ipso
esse complementum Omnium quae veteribus contigerant. aue ' J Ea nulli es quidem hae fuerunt. cru ei fixus est a militibus Romanis,Mi. σα turio & milites fidentes μνυabans eum s addit Graeeus eodex ibi, donee Pilati impleretur senistentia ex more Romano 3 vidimus enim appo stos erucibus milites qui eas servarent, necam. natus his detraheretur.
CAPUT XXXV. 'Christus in eruce pendens irridetur a populo , a sacerdotibus . , a latrone Interea Maria Mater stabat ad crucem. Sole obscurato
mabant eum t moventes capi- ta sua,
a Et dicentes di Ual, qui destruis Templum Dei, &Ast. in triduo illud Μ31. reaedificas. 3 Me. Salvum fac temetipsum. ML si Filius Dei es , destende
etans, de deridebant eum. s Mi. Similiter & principes sacerdotum illudentes cum Scr, his & senioribus dicebant: 6 MM. L Alios salvos secit, MM. seipsum non potest salvum facere; ML ' Si rex Israel est, descendat nunc de cruce , &eredinius ei ἐν L se salvum fa
ciat, si hic est Christus Dei et
MATTH. Cap. a . MARCUS Cap. rL39 Praetereuntes au- 29 Et praetereuntestem blaspheuia ni blasphearabant eum eum, movevte1 -- ventra capita si ,
piis sua , m Et die test Vah de diuentes r vali qui qui destritis Temptui destruis Templia Dei, Dei , & in triduo itu & in tribus diebus r lud reaedineas: aedificas: Salva temetipsum : Si 3o Salvum sae t Filius Dei es. desce, metipsum descendens de de cruce . de cruce. LUCAS OP. 13. a Similiter deprin cipes sacerdo sim it Iudentes cum scribis de senioribus dice
4r Alios salvos secit , sc psum 1 ol poteti sasuum facere: Si rex Israel est, d icta at nune de cruce, di crediuitu ei. Et stibat populus spectans, di derid bant eum principessimiliter & sum. rui laeerdotes illudeistes , ad alteraltria elim Scribis dicebant: Alios salvos fecit . se ipsi im nou potest salvum sacere: dicentes:
Alios salvos fecit, se silvam sicut , si hic est Christus De
MARCUS. a Christus Israel descendae nunc de cruce, ut videamus, & credamus :
668쪽
L1BERV.CAP. XXXV. Christus ineratis. 193
M A T Τ Η .E U S. 2 ' 43 t Confidit in Deo: liberet nunc si vult eum; dirui enim: Quia Filius Dei sum. L U C Α S.
Ο χ6 Illudebant autem ei & milites accedentes, & acetum offerentes ei, Io 37 Et dicentes et Si tu es rex Iudaeorum, salvum te lac. 38 Erat aut ' m. supia, cap. 36. V. ID
ri 3ς Unus autem denis quipem qui erueifixi ertiit etvit, couvitiis ἔπι ei odebant latronibus, blasphemabat eum, cinne tui I, P a Rei.
dicens: Si tu es Christus, salvum sintemetipsum & nos.
Ia Respondens autem alter increpabat eum, dicens: Neque tu ibmes Deum, quoa in eadem damnatione es
et et Et nos quidem juste, nam digna lactis recipimus i hic vero nihil mali gessit. I4 42 Et dicebat ad Iesum: Domine memento mei, cum veneris in
Is M Et dixit illi Iesiis: Amen dico tibi: hodie mecum eris in paradiso. . o I Ο Α N N E S , Cap. I9. sta as-3 I6 as Stabant autem jinta crucem Iesu mater rius, & soror matris ejus Maria Omphae, & Maria Magdalene. x7 26 Cum vidisset ergo Iesus matrem, de discipulum stantem, quem diligebat, dieit Matri suae: Mulier, ecce filius inus. 18 27 Deinde dicit discipulo: Ecce mater tua. Et ex illa hora accepitem discipulus in sua. i
Io Ast. Α sexis autem hora tenebrae factae sunt super unuversam terram , usque ad ho
2o L. Et obscuratus est sol. a I m. Et circa horam nonam clamavit Iesiis voce magna ,
dicens: et Eli, Eli, lammas hacthani λ hoc est: MM. Deus meus, Deus meus, ut quid do reliquisti inepa 2 Me. Quidam autem illis stantes, & audientes dicebant:
A sexta autem Et thora sex. hora tenebra factae ta tenebrae facta suntium super universam per totam terram uia terram, usque adho- que tu horam nc. ratu nouam . nam. 46 Et circi horam nonam clamavit te sus voce magna. di. eens: Eli, Eli, ut
malabacthan eest: Deus meus, Deus meus, ut quid dei liquisti mero Qui dam autem illie stantes diaiuli et te ι, dicebam: Eliam vocat ista, Et hora nona minimavit Iesus voee magna, dicens: Elol , Eloi . lamma saba cthani quod est im
terpretatulat z Deus meus s Deus meu s
ui quid dereliquisti me 3s Et quidam de ciris climstatuibus audieruies , direbant: Ecce Eliam vocat. 44 Erat autem se hora sexta, di tene. brae sunt inliniversam terram . usque im horam no nam . Et obstiiratus e tsol: t vel- ere. y. I.
669쪽
η 18 Postea seiens Iesus quia 'omnia consummata sunt, ut consummaretur scriptura, dixit: Sitio. ia et o Vas ergo erat positum aceto plenum.
2s ML ' Et continuo currens unus ex eis acceptam spongiam Implevit aceto , de imposuit arundini, & dabat ei bibere. 16 Ceteri vero dicebant :Sine, videamus an veniat Elias liberans eum.
3 Etenntinuo currens unus 'ex eis ae .eeptam sporeiam implevi aceto, de imposilit ariti dini , de dabat ei bibere. 9 Caeteri vero di. ce Iant: Sine, videa mus an veἡiat Elias liberam et M. ιε Currens autem unus 3 implens sipo Ngiam aceto, circum ponensque calayio , Potum dabat ei, dicens et simile, videamus si veniat Elias ad de ponendum eum. .
pletiam aceto. hys I po circumponerates , obtularunt ori elua,
, ao Cum ergo a episset Iesus acetum dixit: Consummatum est.
HARMONIA. MATTHAEUS. 28 L Et clamans voce autem magna Ielus, ait: T P voce magna ter, in manus tuas commendo spiritum meum. i i
clinato capite tradidit spis emist *ititiau. . iritum, Alc. Lexpiravit. expiravit
Iesus autem 46 Et clamam iterum clamans emissa voce maia voce magira I
. . I . DE erectione crucis non loquuntur Eva relistae; sed erectam suisse elim Iesum. huie affixissent, satis intelligitur. haee autem quae praesenti capite complectimui , transacta sunt Christo in cruce exaltato . I 3s Praetereunter autem , se ilicet vulgus Iudae rum , etiam plerique ε sacerdotibus & seni'ribus , nam licet ea hora tota congregatio Israelis vaearet mactandis agnis paschalibus , complures impediti aliqua seeundum legem immunditie , pascha nee te distulerant in alterum mensem . Illi ergo praetereuntes blasphιmabant pum , eontumeliosa verba in eum proferebant ν mουentes eapita sua , signum contemptus S irrisionis, ut videre est in multis scripturae locis , praesertim in psalmo 2 r.
in quo David descripsit haec omnia quae Clituisto in eruce eventura vaticinabatur . a o IMi. Me. Et diereres t Visus qua dest is , -ταλυ- , ille qui destruebas Templam Dεἰ , Mi. in priam illud reaedimas. articulus cemphasim habet . Tu qui destristi Templum D.i, id est, qui dieebas te destructurum. 3 so Me. Salυum De semerissiam r substrahe te supplicio . Mi. Si Fibus Dei es , pro ut es
gloriatus, & docuisti, di in judicio consessus
sus, ait: Pater , in matriis tuas commendo spi.
expiravit. Et inclinato ea. pite tradidit spi.
es, defeendo do eus ea . qui L enim non potestis qui veth filius Dei est egregium te monstras Templi instauratorem , qui nec teme ipsum liberare vales
deridisana eum his εt si stilibus dicteriis. ue y4r Mi. Similiιεν di prineipes faeerdotum ilia Iudentes eum Seribis O sentaribus , id est , cum viris primariis synedrii dicebant. 6 ' ιa Me. Me. L Asios salvos feeis , Lazal rum re iustitavit i fel iam non potest salvum faeere. μ. S. ν- Istot o verus , ille Mes.sias potens quem expectainus, descendat nune de erMee ι hoc edat signum poto tiae suae , O eredemus et . L se salvum faeiae ab inseminentis mortis periculo, si bis οβ christus Messias mi A.ctus , Deo charus , saMe. chrsus rex Israeι defeendas de cruce Mavideamus aliquod miraculum , di illo adduis cti eredamωs . 1 3 Mi. confidit in με, liberet nisne , si vult exis , is est , si in eo se oblectat. si diligit eum Deus . Verba enim eadem sunt quibus in psalmo allegato se olim peti quaerebatur David , typum gerens Christi. in sente Hebraeo idi quod reddunt senes Gruci .e, αὐτὸν , qu οπεα vult
670쪽
vula exm. verbum autem ydri ab iisdem inte, pretibus non semel redditum est per L Nν, eampiarere. liquet sensum detisurum fuisse, quem illi satis indicabant ι quod si Iesus vetὲ esset Dei filius, in eo sibi Deum complaceret
monte Calvariae , de quem in finem p Putant aliis qui ad sistendum sanguinem paratum cum spori gia ad restringenda vulnera . verisimilius est ibi acetum repertum, quia erat potus militum qui destinati erueibus servandis tu ec esca interea egebant. Acetum tenuioribus olim potus suit, ut d et nos illud Persi carmen. Satyri Pannosam foreem sorbens ninrimitis aceti. Allegantur pleraque testimonia , sed instar stomnium quod dieit Spartianus in Pestennio Nigro; In fit vinum in emiatuna neminem bib re , sed arato univom esse eontent ι . potum illum aceti non suisse insolitum probant haec verba Ruth. cap. a. st. I 4. ca mede panem O tiage biseouam tuam in aere.. sunt qui opinantur illud ris, qliod vulgatus interpres red, dit aretum, sumi posse pro vino saetitio , ut
iam dictum est , quod niori turis in suppilato
eropinabatur , di ideo ibi paratum erat . i diali abundi, quem advertebant effuso sanguine deficere , osserebant milites sive aretum, siverinum factitium adversus deliquium . io 37. Fρ drientes a Sἰ eis es rex Iudaeoνum , eelebris virtutibus, salvum te fae 3 modo enim, ni ciuto tibi consillas, moriturus es. a so nisa aurem de hir , qua pendebo Iatνοnaωι , blasphemabat eum, diems : Sitnes christus, sal t .m fae temetipsism est nos . cur patetis tibi de nobis vitam eripi s nee tuam exerces virtutem ρ Matthaeus de Mareus dieunt duos latrones blasphemasse s quia rem non se. stipiebant diligentius enarrandam, Indicare negli gentes hane cireumstantiam , qubd unustant lim blasphemaverit, quam circumstantiam non .omisit Lueas . nisi satius sit direre sies litos loqui Hebraeos , qui pluralem numerum pro uno aliquo ineerth indieato , quandoque ponunt, seu plurale pro uno ex pluribus . in. numera Occurrunt exempla in saero eodice .in qnimis area Dper montibaea Ararat , hoe est, uno montium. se de illud Judieum cap. II. 9. 7. sepultis est in nrbibus Galaad, pro in una aliqua urbium. Ita Matthaeus dc Mariseus dicunt latrones blasphemasse vi indicent unum aliquem ex illis blasphemasse. Ia Respond.na aistem alere latronum , Meropabat eum sic blasphemantem , direns tmna t. timor Deum , misero insultans, quὸd in eadem damnatione ei λ quamvis sis in eodem rupplicio. sensus est, elim simili poenae subj mas,. de mors proxima sit, Deum non times as ' 4t Ee nos quid.m με. punimur , nam dia, a factis Helimust his υενὲ nihil malis .f. sit. nemo erat ad quem fama Iesu non peris venisset, ita nee latebat latronem. i et Ea disebas ad Iesum t Domine meri
menta mia, eum veneris in regnum tuum. clim
regni illius tibi a Deo promissi possessionem
suetis adeptus. Rara de nobilis erat hae e fides in Christum derelictum, miser ε moribundum,3c ab omnibus irrisum. is I Ea dixit illi Iesust Amen dies sibi a hodia meeum eris imparadiso. dubium non est quia Christus ita loeutus sit, quomodo stiebat a Iatrone intelligi Aradisus vox est ut videtur, Perstiea 3 quae non eoepit esse in usu apud Graeeos, nis post Xenophontis tempora . Nomen Η
brarum pardes, consonum non occurrit
nisi apud Nehemiam, de in Cani is 5e in E elesiaste, qui libri aut edi, aut saItem colligi potuerunt, postquam Iudaei Persis subditi sunt. Graeci vero interpretes, Ae Philo postea usi sunt hae voce Graeca , ut signifiearent v ra Πη-edo, id est , horrnm in edo, sive beatum illum locum, in quo Deus Adamum eollocavit ι deinde nomen idem tributum est loco beatitudinis, quo pii excipiuntur post
mortem, ubi resurrexectionem expectant. v
de in T,almudieis seriptis stequens sive deprecationis formula pro mortuo : Danima estis , amisimus ejus ouectus D in histo eden, de in solemnibus precibus tempote nMutis . Partem habeas in Paradiso , nec non in μιανο illa faeωL. 3e in alia sermula. Requiestat anima ejus r sio dormitis in paca, donee veniat eo olator, qui facis auis dira pacem patνnm faetiti dormienti.m in Hebron. Portas paradisi aperii. ei r disito
Nexari ergo non potest quIn latro , ut' tε Iudaeus, audito nominea n- edo , sive p-νadisi, addita praesertim designatione temporisbsdia , morte iam imminente , statum illum intellexerit, in quo Abrahami , Isiaci de I cob animas esse omnibus Iudaeis erat persu sum , quasi dicet et Christus , non tantum olim, eum regnum meum suam accipiet plenitudinem , tui ero memor . sed jam nunc magna Be ingentia solatia tibi repraesentabo . Nee sne gravi eausa expressum est illud M. die . eensebant enim Judaei non quorumvis animas statim in seli rem paradisi statum re-ripi , sed eas demum quae bene purpatae ex
hae vita eoederant . eerto enim certius est ,
purgatorium loeum ereditum 1 ludaeis ; in quo animae , quae alioqui statim demitti d buissent in tartara, poenas dabant per aliquod
tempus eulparum suarum ι quas ut eis condo. natet precibus de laeti fietis oblatis Israelitae Deum depreeabantur . neque enim illis vid batur super filium 8e vanum orare pro mo tuis. Doctrina est veterum de lanchorum P trum, Christum morientem descendisse ad il-